Dagur - 06.12.1950, Blaðsíða 2

Dagur - 06.12.1950, Blaðsíða 2
2 DAGUR Miðvikudaginn G. deseniber 1950 Frelsi 02 fuilvelcli Hinn 1. des. ár hvert verður sjálfsagt flestum íslendingum hugsað til dagsins, þegar vér urð- um fullvalda ríki. Sá áfangi sjálf- stæðisbaráttunnar, einn af mörg- um, var árangur áratuga og alda baráttu margra beztu manna þjóðarinnar fyrir'sjálfstæðri til- veru íslendinga sem þjóðar. Árin, sem í hönd fóru eftir 1918 og til þessa dags, eru glæstasta framfaratímabil þjóðarinnar. Fullyrða má, að þjóðin, meðvit- andi um frelsi sitt og fullveldi, hafi leyst úr læðingi áður fjötr- aða orku, sem nú streymdi til framfara frá yztu nesjum til innstu dala. Efnahagssjálfstæði. Efnahagurinn, baráttan fyrir brauðinu, er mjög snar þáttur í lífi hvers manns, svo er og um þjóðirnar. Engin sjálfstæð þjóð má verða efnalega ósjálfstæð, því að slíkt er ósamrýmanlegt stjórn- málalegu sjálfstæði. Fyrsta þingstjórnin, sem sat að völdum í lýðveldisríkinu fsland, var ólánsstjórn. Hún lofaði þjóð- inni gulli og grænum sl^ógurn og ól með öllu athæfi sínu þá háska- legu hugsun meðal manna, að ýmsar fornar dyggðir, sem grannþjóðirnar temja sér, væru óþarfar á landi hér, svo sem ráð- deild, sparsemi o. s. frv. Stjórnin gekk á undan með eyðslu og óleyfilega bjartsýni á framtíðinni. Svo fór, að það stóðst á endum, að stjórnin sú hrökkl- aðist frá völdum, og hinir digru sjóðir lpndsmanna ' voru tæmdir. Að vísu voru ýmsir þarf- ir hlutir keyptir til landsins. En í flóðinu gleymdist að tryggja fjárhagsafkomu þjóðarinnar. Horfurnar eru því slæmar fyr- ir oss eins og stendur og grann- þjóðir ekki hlaupið undir bagga með oss fjárhagslega, værum við nú þurfalingar á alþjóðavett- vangi. En hvernig verður fjárhagur- inn tryggður framvegis? Hann verður aðeins tryggður með því, að fylgja reglunni um að eyða ekki meiru en aflað er. Ef þjóðin aetlar að byggja upp meira en venju fremur, vex-ður hún að minnka neyzlu sína á öðrum sviðum. Uppbvgging ásamt eyðslu blessast aldrei. Andlegt sjálfstæði Þá er það og nauðsynlegt sjálf- stæðri þjóð að hafa frjálsar og óháðar hugsanii’. Þeir, sem fylgja erlendum línum í blindii trú og gerast málsvarar erlends mál- staðar, þótt hann kunni að vera andstæður hugsunum þeirrar eigin þjóðar, eru andlega ófrjáls- ir. Ef nægilega margir þjóðfé- lagsþegnar vei’ða línumenn í þessum skilningi, er sjálfstæði þjóðarinnar hætt. Vei't er að í- huga þetta vandlega, einmitt á sh'kum örlagatímum, sem nú ríkja um heim allan. Samstaða þjóðarinnar Hérlendis hefur þjóðin skipað sér mjög í ýmis stéttarfélög. Er félögunum ætlað að standa vörð um hagsmuni viðkomandi stétt- ar. í í’eynslunni hefur þetta þó ekki oi’ðið svo, heldur hafa allir reynt að draga sér sem mest með aðstoð þessai-a félaga. Með sömu þi'óun þessara mála er ekki ann- að sýnilegt en að atvinnulífið komist í meiri og minni sjálf- heldu. Er skemmst að minnast hinnar þjóðhættulegu togara- deilu, þar sem stéttarhópar tog- uðust á. Stjói’nmálabaráttan er nátengd stéttunum og grípur oft inn í. Stjórnmálin ei’u í’ekin hér með meii’i illsku og persónuofsókn- um en þekkjast anhars staðai’. Hei’ðii; það. og á sundurlyndi. Menn gx-einir eðlilega á um stefn- ur, en það er óskylt pei’sónuleg- um lögum og hegðun. Þetta þyrfti að taka breyting- um, því að svo langt getur sund- urlyndið gengið, að ekki verði annai's úrkostaiy en að leita á náðir erlendra aðila til úrlausn- ar. Menn murii það, að eitt sinn leiddu innanlandsei’jur til alda ósjálfstæðis fyrir íslendinga. Lát- um það eklci ske öðru sinni. Skylda þjóðarinnar. Núlifandi kynslóð stendur í mikilli þakkai’skuld við horfn- ar kýnslóðii’, sénft'hafti barizt djarflega fyrir væntanlegu frelsi og fullveldi, sem nu ér veruléiki. Sú skuld verðui- bezt þökkuð með því að varðveita fengið fullveldi. .. . Þáð gerá íslendingar bezt með því að ti'eysta efnahagsástand sitt, viðhalda ándlegu sjálfstæði og auka samstöðu borgaranna. • • OnmiF nmræða »n • a * m a,* s .9 g;» as*u*» smaÉn§ íjárlaganna í þess- ari viku Fjárveitinganefnd Alþingis hef- ur nú lokið athugun fjárlaga- frumvarpsins og mun önnur um- ræða fara fram í þessari viku. — Álit meirihluta nefndarinnar, þ. e. fulltrúar stjómarflokkanna, var lagt fi-am á þingi sl. mánu- dag. Samkvæmt tillögum meiri- hluta nefndarinnar hækka út- gjöldin um 5,5 millj, króna og vei'ða þá heildarútgjöld á í-ekstr- arx-eikningi 251,7 millj., en tekj- urnar 287,4 millj. Rekstraraf- gangur því 35,5 millj. Á sjóðsyf- irliti eru útgjöldin 293,3 millj. og er þá gei’t ráð fyrir 700 þús. kr. hagstæðum gi'eiðslujöfnuði. M. a. tillaga nefndarinnar um hækk- anir eru 150 þús. kr. viðbót til sjúkrahússins hér og 500 þús. kr. til Rifshafnar á Snæfellsnesi og er það fyrsta frnmlag ríkisins til hafnar þar. Lítið heifbergi óskast stráx Afgr. vísar á. íÞRÓTTIR í STUTTU MÁLI KOMMÚNISTAR í Austur- Þýzkálandi hafa nú tekið upp þann rússneska sig að liætta að tala um hvort þessi eða liinn atburður mannkynssög- unnar hafi gerzt fyrir eða eft- ir Ki-ists fæðingu. í stað orð- anna f. Kr. og e. Kr. á nú að setja, skv. okkar tímatali. -K NÓVEMBER var sérstakur „bókamánuður“ í Búlgaríu, enda þótt aðeins lítill hluti þjóðafinnar sé læs og skrif- andi. Búlgarskir bændur fengu hcimsóknir í mánuðin- um. Þar voru á ferð sendi- menn ríkisstjórnarinnar og buðu bændum þau kostakjör að fá heildarútgáfu af ritum Lenins og Stalíns með 20% afslætti! Þótt bóndi væri ólæs, var það engin afsökun að neita að kaupa. Heldur ekki þótt peningar væru ekki handbæi'ir, því að smjör og svínsflesk var tekið sém gjaklmiðill. Sá, er neitaði að kaupa, var skráður á lista hjá Nefnd vísinda, lista og menn- ingar, sem stóð fyrir þessum viðskiptum. Búlgarska blaðið „Izgrev“, sem skýrði frá þeim kostakjöruin, sem bændum voru boðin, lét svo ummælt, að „vinátta Búlgaríu og Sov- éíríkjanrta vcrður styrkari fyrir þcssa raðgerðir og þjóð vcr riiun hljóta nýja hvatn- ingu til þess að berjast gegn líinum ensk-amerísku stríðs- æsingamönnum“! -K BÚLGARAR hafa krafizt þess af Tyrkjastjórn, að hún taki við öllum Tyrkjum, sem búsettir eru í Búlgaríu, innan þriggja mánaða. Þetta tyrkn- eska fólk er um 250.000 tals- ins. Er það nú rekið frá heim- ilum sínum. Þessar aðgerðir búlgörsku kommúnistastjórn- arinnar eru algei't brot á miU.iríkjasamningum og á öll- um mannúðarreglum. Hér er um að ræða einn þáttinn í hinu kaldn stríði Rússa gegn Tyrkjum. -K SÍÐAN 1942 hefur Banda- ríkjastjóx-n keypt alla eggja- framleiðslu þar í landi, enda var bændum ábyrgst 27 cenla verð fyrir dúsínið. Nú ætlar stjórnin að hætta þessum eggjakaupum, enda á hún 100 milljón dollara veroniæti í þurrkuðum eggjum og ráð- gerir að íapa a. m. k. 85 milíj. dollara á þcssum viðskiptum. Búizt er við miklu verðíalli á eggjum í Bandaríkjunum á næstunni. -K TÓBAKSVÖRUR hafa ný- lega hækkað verulega í Dan- inörk, vegna ankins skatts til • ríkisins. Kostar vindlinga- pakkinn nú 3 krónur danskar og þykir dýrt þar í landi, -K INFLÚENZ U-F AR ALDUR lxefur geysað í Kaupmanna- höfn að undanfömu. Hinn 30. f.m. höfðu verið tilkynnt 18000 tilfelli. Veikin er væg og nú sögö í rénun. * MÁLAREKSTUR stendur nú yfir í Danmörk yfir mönn- uni, sem liafa fengið innflutn- ingsleýfi hjá gjaldeyrísyfir- völdunum en síðan selt bau til stórkaupmnnna og annarra fyrir ærið gja'd. Skautasvæðið á Krókeyrinni Eins og áður hefur verið getfð, fékk Skautafélag Akureyrar Krókeyrina austan við Gróðrar- stöðina á Akureyri til jafnota sem leikvang, aðallega til skautaiðk- ana á vetrum. Hefur vei’ið unnið að því í haust að gera svæðið lá- rétt og undirbúa þar lögmæta 'oraut fyrir skautahlaup. Auk þess sem unnið hefur verið þar að jöfnún með jarðýtu, hafa félags- menn unnið þár yfir 600 stundir, eða um 75 dagsvex-k í sjálfboða- vinnu. Þeir, sem þarna hafa ver- ið að verki, eru um og innan við tvítugsaldur og hafa þeir verið samtaka um að hi-aða þessum framkvæmdum og ekki legið á liði sínu. Ætlun þeirra er að reyna að koma upp raflýsingu við svæðið, svo unnt verði að æfa þar á kvöldin, þegar ís er góður. Skautamót fslands 1951 á Akureyri. Samkvæmt eindregnum til— mælum stjórnar 1. S. í. hefur íþi'óttabandalag Akui'eyi'ar tek- ið að sér að láta Skautamót ís- lands 1951 fara fram á Akureyri, ef til þess vei’ða viðunandi veð- urskilyrði. Er gert i'áð fyrir að það fari fram 3.—4. febr. í. B. A. hefur falið Skautafélagi Ak- ureyrar að sjá um mótið og mun það hafa í huga að láta það fara fi-am á hinu nýja skauíasvæði, ef unnt verður að fá nægilega góðan ís á það. Stjórn í. S. í. hefur nýlega staðfest sem íslandsmet beztu á- rangra, sem náðust í skauta- hlaupi 1950. Samkvæmt því eru núgildandi íslandsmet í skauta- hlaupi þessi: í 500 m. hlaupi 58,2 sek„ sett á Akui’eyri, 12. marz 1950 af Hjalta Þoi-steinssyni (S. A.) f 1500 m .hlaupi: 3 mín. 13 sek., sett á Akureyri 12. marz 1950 af Jóni D. Ármannssyni (S. A.) í 5000 m. hlaupi: 11 mín .54.8 sek., sett á Skautamóti íslands í Reykjavík af Jóni R. Einai'ssyni (S. R.) Á næsta Skautamóti Islands mun verða keppt í öllum þessum vegalengdum og enn fremur 3000 m. hl. Sá, sem nær beztum heild- arárangri í þessum fjórum hlaup- um, vei'ður handhafi Skautabik- ars íslands. Enn er ekki ráðið um tilhögun mótsins, eða aðrar keppnisgreinar. Skautafélagið óskar eftir því, að þeir sem kynnu að eiga hrað- hlaupaskauta gefi því kost á þeim til kaups eða láns sem allra fyrst. Stjói'n félagsins skipa nú: Þor- valdur Snæbjöi'nsson, Helgam,- stræti 25 formaður, Svavar Jó- hannesson, Hjalti Þorsteinsson, Baldur Ágústsson og Skjöldur Jónsson. ÚR BÆNUM: Tiittngti og þrír karlar og konur sóttu samvinnunámskeið KEA í s. 1. viku SÍÐASTL. MIÐVKUDAG lauk; hér í bænum þriggja daga fræðslunámskeiði um samvinnu- ' mál, sem eínt var til á vegum KEA. Er þar með hafin á ný starfsemi, sem legið hefur niðri nú um nokkurra ára skeið, og er það vel. Fræðslu- og kynningar- stai'fsemi á vegum samvinnufé- laganna er mikil nauðsyn. Hún styrkir böndin, sem tengja félag og félagsmenn, kynnir sam- vinnuhugsjónina og samvinnu- starfið og getur átt mikinn hlut að því að uppræta misskilning og tortryggni. Eru andstæðingar samvinnustefnunnar og iðnir við að sá í þann akur og þess full þörf að unnið sé meira á þessum vettvangi af þeim sökum. Alls sóttu 23 karlar og konur, úr 15 deildum kaupfélagsins, námskeið þetta. Til dæmis um þann áhuga, sem ríkir fyrir þessari starfsemi má geta þess, að tyær konui’ úr Mývatnssveit lögðu á sig ex-fiða veti'arferð til þess að geta verið þarna með. NÁMSKEIÐIÐ hófst mánudag- daginn 27. nóvember. Frú Anna Snoi-radóttir undii'bjó námskeið- ið og stýi'ði því, en séra Sigurður Stefánsson, formaður fræðsluráðs KEA, ávarpa#i þátttakendur og bauð þá velkomna. Þennan dag flutti Hólmgeir Þoi'steinsson, endurskoðandi ágætt erindi um sögu kaupfélagsins og brautryðj- endur samvinnustefnunnar héi um slóðir. Síðan voru sýndar kvikmyndir, og að lokum heim- sóttar ýrnsar deildir kaupfélags- ins og vei'ksmiðjur og starfsemi þeirra kynnt. Námskeiðið var með þessum hætti alla dagana þrjá. Tímanum var skipt í milli erinda, kvikmyndasýninga og kynningarferða. Auk Hólmgeirs Þorsteinssonar, sem flutti tvö er- indi, og Onnu Snori'adóttux', flutti þessir menn erindi á nám- skeiðinu: Haukur Snorrason, Björn Bessason, Jónas Kristjáns- son og séra Sigui’ður Slefánsson, sem flutti lokai-æðuna í kaffisam- sæti síðasta daginn og sleit nám- skeiðinu. HÉR VAR EKKI um neinn stórviðburð að ræða, en samt var námskeið þetta mei'kisatburður á sinn hátt og þess maklegt, að á því sé vakin athygli. Líklega hafa kaupfélögin verið of athafnalítil um fræðslu- og kyiihingarmál nú hin seinni ár og af þeim sökum hefur starfsemi sú, sem rekin er leynt og ljóst til þess að vekja tortryggni í garð þeirra og skapa úlfúð og sundrungu, fundið meiri hljómgrunn en ella, einkum hjá unga fólkinu. Kynningarnámsk., sem þetta, gegna því hlutverki að skýra starf félaganna og gildi þess. Slík upplýsingarþjónusta er nauðsyn og er vel, að hafizt hefur verið handa um hana hér og verður vonandi áframhald á þessu starfi. í fræðslunefnd KEA, er kosin var á síðasta aðalfundi, og nú gekkst fyrir þessu námskeiði, eru þessir menn: Séra Sigurður Stef- ánsson, Eiríkur Sigurðsson og Áskell Jónsson.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.