Dagur - 13.12.1950, Blaðsíða 8

8
DAGUR
Miðvikudaginn 13. deseniber 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheirata:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK OI)DS BJÖRNSSONAR H.F.
Hvernig fóru nágrannar okkar að?
f ÞESSU BLAÐI er m. a. greint frá viðbúnaði
tveggja grannþjóða okkar til þess að tryggja efna-
liagsafkomu sína er Marshall-aðstoð lýkur 1952.
Bæði Bretar og Norðmenn sjá nú hilla undir þann
möguleika, að frekari efnahagsaðstoð Bandaríkja-
manna verði óþörf. Bretar eru komnir langleiðina
að því marki, að koma á greiðslujöfnuði hjá sér.
Þeir hafa á undanförnum árum lagt hið mesta
kapp á útflutningsframleiðsluna. Hafa stjórnaryf-
irvöldin, flokkarnir — að undanteknum komm-
únistum — og nær öll þjóðin staðið saman um
það verk, svo að til fyrirmyndar má telja. Brezka
stjórnin hefur lagt meginkapp á að benda verka-
lýðnum á þau sannindi, að undirstaða allra
kjarabóta er aukin framleiðsla og án slíkrar
aukningar væri vonlaust verk að rétta við efna-
hag lands og þjóðar og skipa Bretlandi á ný þann
sess í hópi þjóðanna, er það áður hafði. Þjóðin
hefur skilið þessi viðhorf og af þeim sökum hefur
Bretum tekizt að forða því, að brezkur verkalýður
legði í þá glæfraför, að klifra upp himnastiga
dýrtíðar með sífelldum, einhliða kauphækkunum,
sem síðan væru jafnharðan af honum teknar með
liækkuðu vöruverði. Bretum hefui', þegar á heild-
ina er litið, tekizt að forða því að veruleg dýrtíð
myndaðist í landi þeirra, og nú er sú tíð að renna
upp, að þjóðin sér ávöxt verka sinna. Efnahagur
landsins er allt annar en áður var og aðstaða
Breta út á við við miklum mun frjálsari. Þjóðin
hefur meira fyrir sig að leggja en áður og hún
sér fram á batnandi lífskjör á öruggum grundvelli,
ef hún fær í friði að njóta verka sinna. Það er
einkum tvennt, sem hefur staðið og stendur gegn
þessari þróun. Hið fyrra eru sífelldar tilraunir
kommúnista til þess að koma af stað óábyrgu
kauphækkunar-kapphlaupi. Hefur þeim nokkr-
um sinnum tekizt að stofna til verkfalla og draga
þannig úr framleiðsluaukningunni, en stjórn hef-
ur tekið föstum tökum á þeim málum og þessar
tilraunir kommúnista hafa flestar runnið út í
sandinn. Hinir síðari erfiðleikarnir fyrir efna-
hagsendurreisn Breta stafa frá heimsvaldastefnu
kommúnista og þeirri staðreynd, að engin þjóð
getur lengur verið óhult fyrir ofbeldis- og árás-
alstefnu þeirra. Verða Bretar því að leggja meg-
inkapp á það um þessar mundir að endurvígbúast.
Verulegum hluta framleiðslugetu þjóðarinnar
verður á næstunni varið til þess að styrkja varnir
landsins í ófriðvænlegum heimi og vitaskuld hef-
ur þetta orðið til þess að stöðva efnahagsendur-
reisnina almennt í bráðina og draga á langinn að
þjóðin fái að njóta verka sinna og viðhorfa. Þann-
ig hefur alþjóðakommúnismi-nn og hernaðarstefna
hans komið í veg fyrir að brezkir alþýðumenn —
og raunar alþýða allra lýðræðislanda — fengi í
friði að treysta afkomu sína og bæta lífskjör sín.
En þrátt fyrir þetta allt gera Bretar sér samt von-
ir um að geta staðið á eigin fótum efnahagslega
áður en langt um líður og geta séð af Marshall-
dollurum án þess að þjóðin þurfi að líða skort.
SAGA NORÐMANNA eftir stríðið er mjög
áþekk því, sem gerzt hefur í Bretlandi. Allt kapp
hefur verið lagt á að endurreisa efnahagskerfi
landsins. Flokkarnir hafa staðið saman um það
megin verkefni. Samvinna hefur verið með
stjórnarvöldum og verkamönnum að hefja ekki
kaupskrúfubaráttuna, sem leiða
rnundi til ógæfu fyrir þjóðina
alla. Það hefur verið þröngt í búi
hjá Norðmönnum á undanförn-
um árum, en þeir hafa lítið
kvartað og nú sjá þeir einnig hilla
undir árangur baráttu sinnar. —
Þjóðin er komin langleiðina að
því marki að ná sér eftir hrell-
ingar og hörmungar styrjaldar-
frínáf og köma efnahagsmálum
sínum á traustan grundvöll. Sá
tími fer í hönd, að norska þjóðin
getur með öruggum hætti og til
framþúðar, bætt lífskjör barna
sinna án utanaðkomandi afskipta.
— Það er vert að vekja athygli á
því, að í báðum þessum löndum,
sem svo glæsilegan endurreisnar-
feril eiga að baki, hefur áhrifa
kommúnista gætt sáralítið. —
Bæði Bretar og Norðmenn
þurrkuðu kommúnista algerlega
út úr löggjafarþingum sínum í
frjálsum kosningum fyrir
nokkru, en árin þar á undan hafði
áhrifa þeirra sáralítið gætt. Þessi
þfoskamerki þessara ágætu lýð-
ræðisþjóða sjást nú í endurreisn-
arstarfinu. Það hefur fengið að
þróast á skynsamlegan hátt, án
skemmdarstarfsemi fimmtuher-
deildarinnar, sem hefur tafið
stórlega efnahagssókn fjölmargra
annarra þjóða. íslenzka þjóðin
mætti gjarnan gefa gætur að
þessari staðreynd. Senn hillir
undir endalok Marshall-hjálpar-
innar, en samt virðist óralangt að
því marki að íslenzka þjóðin geti
með ^góðri samvizku sagt, að sá
tími fari í hönd að hún þurfi ekki
á erlenflri efnahagsaðstoð að
halda. Þrátt fyrir alla „nýsköp-
unina“ lifum við í dag að veru-
legu leyti á erlendu gjafakorni,
án þess þó að þjóðin í heild virð-
ist gera sér þess fulla grein. —
Framleiðslugreinar okkar hafa
verið lamaðar af verkföllum og
innbyrðis óeiningu, hver stéttin
af annarri hefur lagt fram sinn
skerf til þess að hraða snúningi
dýi'tíðarhjólsins. Ýmsir pólitísk-
ir forustumenn hafa orðið feitir
á því að prédika sífellt einhliða
kauphækkanir, án tillits til þess,
hvernig hag framleiðslunnar er
háttað, og heildarútkoman er svo
orðin sú, að efnahagsendurreisn-
in er í molum þrátt fyrir öll
nýju tækin, erlenda aðstoð og
góða aðstöðu á ýmsan hátt.
Það er engin tilviljun, að jafn-
framt því sem efnahagsendur-
reisnin hér hefur gengið erfið-
legar en í nágrannalöndunum,
hefur kommúnisminn átt meira
fylgi hér á landi en þar. Ef ís-
lendingar líta til nágrannaþjóða
sinna og gæta að því, hvernig
þær hafa farið að því að rétta við
eftir stríðið, sjá þeir, að þeim
hefur tekizt það með því að ein-
beita kröftum sínum að aukn-
ingu framleiðslunnar, með því að
starfa við þröng kjör í bili, með
því að sýna samheldni og hollustu
við þjóðfélög sín. Slík viðhorf
þarf íslenzka þjóðin að rækta
með sér, en innan þjóðfélags, sem
metur slík viðhorf réttilega, er
ekkert rúm fyrir kommúnismann.
Sönn efnahagsendurreisn, allar
þær kjarabætur, sem nokkurs
virði eru, haldast í hendur við
minnkandi fylgi og veg hinnar
erlendu ofbeldisstefnu. Hún' er
það illgresi í akri þjóðarinnar,
sem varnar því að þjóðin geti á-
vaxtað pund sitt eins og efni
annars standa til.
FOKDREIF AR
Spursmál dagsins.
KOMINFORM-BLAÐIÐ hér á
staðnum birti stórmerka frétt
á forsíðunni síðastliðinn föstudag.
Er þar spurt með fyrirsagnar-
letri yfir tvo dálka: .„Hver plat-
aði Ilauk?“ Fylgir síðan löng
greinargerð, þar sem fjallað er
um spurninguna á víð og dreif,
en svo slysalega hefur tekizt til,
að engin ájcveðin svör er' að finna
þar við þessu brennandi spurs-
máli dagsins, þótt leitað sé með
logandi ljósi um gjörvallar síður
blaðsins. Er ekki að efa, að rétt-
trúaðir safnaðarmeðlimir hafa
þótzt kaupa köttinn í sekknum,
þar sem Verkamaðurinn var að
þessu sinni, er blaðið ærir upp í
þeim sult með stórfenglegum æsi
fregnum á forsíðunni, en lyppast
svo niður þegar til meginmálsins
kemur, og hefur efigaf skýringar
á reiðum höndum. Er og hætt við
að þá reki minni til þess, að
þannig hefur verið vegið aftan að
þeim fyrr í þessu sama Komin-
form-blaði. Gerðust þau tíðindi
í fyrra, að blaðið gaf í skyn með
feitletraðri fyrirsögn, að herfor-
ingjar nokkrir, sem ekki voru
nánar tilgreindir, hefðu glatað
gjörvöllum hernum, eins og Var-
us forðum. Með því að þá var
kallað að friður ríkti í mann-
heimi, vakti þessi æsifrétt mikla
athygli og lesendur gripu blaðið
tveim höndum fullir 'eftirvaént-
ingar að lesa um þessi válegu
tíðindi. En þegar til meginmáls-
ins kom, voru herforingjarnir
ekki framar nefndir á nafn, og
ekki herinn heldur, og hefur til
hvoruo's spurzt síðan. Eru þetta
einhver dularfyllstu örlög stríðs-
manna, sem um getur í hernað-
ars<5j*unni og skortir þar þó sann-
lega ekki ævintýralega atburði.
Faðmlög við kapítalismann?
ÝMSIR GERÐUST gerðust svo
fáfengilegir á þeirri tíð, að gruna
þá réttrúuðu safnaðarmeðlimi,
sem þarna voru að verki og
kunna skil á díalektískum marx-
isma eins og finorunum 'á sér, —
um óflokksleg atlot við gróða-
bralls-spekulasjónir harðsvíraðra
kapítalista, og töldu nokkra
hættu á, að herforingjasagan
mundi brátt sjá dagsins ljós á
forlagi Máls og menningar eða
Pálma H. og vera föl fyrir ærið
gjald, enda kenndi Morgunblaðið
þetta business-braoð hér um ár-
ið, er það hætti við framhaldssög-
una í miðjum klíðum, en for-
leggjari nokkur bayð fólki hana
síðan alla fyrir ríokkurt endur-
gjald. En þessi grunur hefur, enn
sem komið er, orðið sér til
skammar, því að enn verður
hvarf herforingjanna og þúsunda
hermanna ekki skýrt á þennan
hátt og verður málið því verra
viðfangs, sem lengra líður. Hins
végar er ekki nema eðlilegt, að
orunurinn um hvar fiskur liggur
undir steini vakni aftur, er blað-
ið lætur sig enn hafa að varpa
spurningu um brennandi al-
heimsvandamál framan í lesend-
ur sína, án þess að gegna jafn-
(Framhald-á 9. síðu).

Jólaþankar — Jólasælgæti
Nú fara jólin að nálgast og húsfreyjur eru önn-
um kafnar við undirbúning af einnverju tagi. I>að
er fjöljnargt, sem þarf að gera fyrir jólin og tími
virðist aldrei nógur. Þó eru einstaka konur svo
hyggnar, að þær byrja það snemma á því, sem ha:gt
er að gera snemma, að þær lenda aldrei í eindögum
með neitt. Eg hitti t. d. unga konil ekki alls fyrir
löngu, sem búin var að ganga frá öl'lum jólagjöfum,
pökkuðum og merktum um sl. mánáðamót. Og
þetta er hægt að gera bæði með jólagjafirnar og
jólapóstinn, og þá er að sjálfsögðu mikið frá. En það
er margt fleira, sem þarf um að hugsa. Það er göm-
ul kenning, að enginn megi „klæða köttinn“ á jól-
unum, og heimilið þarf að þvo og hreinsa. Og þegar
kemur að maganum og þörfum hans, þá er ekki
griður gefinn, því að hann heimtar sitt, og hann
vill hafa það gott á jólunum. Það þarf því að baka
og brasa og hugsa fyrir því, að allt sé til heima,
þegar hátíðin gengui' í garð.
„Allir fá bá eitthvað fallegt, í það nrínnsta
kerti og spil.“
Þetta var sungið hér á árum áður, en nú eru
tímarnir breyttir, því að hvorki er liægt að fá kerti
né spil, og munu margir sakna þess. Einhverjar
lausafregnir hafa verið á kreiki um það, að kertin
muni koma, og er vonandi að svo verði.
Og þeim, sem komnir eru til fullorðinsáranna,
mun eflaust finnast mikið vanta á jólastemningu
hússins, þegar hvorki er að finna þar ilmandi greni-
tré né epli. Það er sorglegt til þess að vita, að ekki
skuli vera hægt að haga verzlunar- og viðskipta-
háttum þannig, að við getum keypt epli af Dönum,
en þar í landi var eplauppskeran svo mikil á sl. ári,
að víða var ekki hægt að hirða allt af trjánum, og
eplapundið mun um þessar mundir vera eitthvað
um 8 aura danska.
. En við höfum að vísu fengið ýmislegt, sem vantað
hefur lengi, og nú er von á appelsínum, sem von-
andi verða ekki svo dýrar, að fólk geti ekki keypt
þær af þeim sökum. Spila-, kerta- og grenitrjáa-
leysið verðum við að reyna að bæta okkur upp á
einhvern hátt.
Jólasælgæti.
Sælgæti er svo dýrt um þessar mundir, að við
munum áreiðanlega finna til þess að kaupa það í
jólapokana. A. m. k. er hægt að spara margar krón-
ur með því að gera eitthvað af því heima, og við
getum hæglega gert okkur ágætt sælgæti, sem nota
má til þess arna og a. m. k. drýgja það dýrkeypta,
en við viljum kannske hafa eitthvað af því með.
Hér eru nokkrar uppskriftir:
Bi'enndar möndlur: % kg. möndlur. — V> kg.
flórsykur. — 1(4 dl. vatn.
Möndlurnar eru þurrkaðar vel í klút og settar
í pott ásamt flórsykrinum og vatninu. — Látið
sjóða við jafnan hita, þar til það er orðið alveg
þurrt. Hrært í allan tímann. Strít yfir enn minni
hita og hrært vel í, þar til þetta verður fljótandi
aftur og möndlurnar gljáandi. Teknar af og settav
á smurða plötu og aðskildar meðan þær eru heitar.
Látnar kólna vel.
Marcipan: 25 gr. smjör. ■— Vz dl. rjómi. — 2 matsk.
(stórar) hveiti. — 300 gr. flórsykur.
Smjörið og rjóminn sett í pott, og suðan látin
orðið kalt, er flórsykurinn hnoðaður saman við.
oi'ðið kalt, er flórsykurinu hnoðaðui' saman við.
Búnir til smábitar, alla vega í laginu. Bragðdropar
notaðir eftir smekk.
Karamellur: 250 gr. sykur. — 65 gr. möndlur.
Sykurinn er settur á pönnu. Þegar hann er orð-
inn ljósbrúnn, eru möndlurnar settar saman við
hann, en þær hafa fyrst verið þurrkaðar vel og
saxaðar smátt. Hrært saman á pönnunni. Þegar
karamellu-lykt er. komin af þessu, er því hellt á
plötu, sem hefur verið smurð með smjöri. Látið
kólna nokkúð, en þá er það. skorið í fei'hyrninga
eða stengur, eftir því, sem hver vill.