Dagur - 18.04.1951, Qupperneq 6

G
D AGUR
Miðvikudaigrm 18. april 1951
D A G U R
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, anglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa 1 Hafnarstræti 87 — Sími I16G
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Gjalddagi er 1. júlí.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Hvers vegna eingöngu
Sunnlendingar?
Nýlega hefur ve'rið ákveðið að
sénda 10—12 unga bændur vestur
um háf, til náms- og starfsdvalar
rar á amerískum búgörðum. Það er
efnahagssainvinnustofnunin, sem
greiddi fyrir málinu og gerði förina
mögulega. Það mun vera Búnaðar-
félag Islands, scm þarna hefur ann-
azt milligöngu. Það licfur vakið at-
hygli landsmanna, að menn þeir,
sem valdir voru til fararinnar, voru
allir úr Sunnlendingafjórðungi. —
Hvers vegna var þcssi háttur halður
á? Sýndu engir aðrir bændur áhuga
á málinu? Eða réðu þar önnur
sjónarmið? Um þetta væri nauð-
synlcgt að fá upplýsingar frá rétt-
um aðiluni, því að eðlilegast sýnist,
að menn úr sem flestum héruðum
landsins hefðu átt kost á að fara
vestur. Þánnig hefði sú hagnýta
þekking, sem ferð þessi á að veita,
náð sem víðast til sveitanna í fram-
tíðinni.
FOKDREIFAR
V iðhaf nartilky nningar
Aíþýðnblaðsins
Aðalmálgagn Alþýðuflokksins á íslandi hefur nú
tekið upp þann sið, sem kommúnistar ástunduðu
mjög í stjórnartíð Stcfáns Jóhanns, en það er að
birta tilkynningar um verðhækkanir vöru með við-
liafnarletri og láta þær athugasemdir fljóta með, að
þannig fari ríkisstjórn íslands að því að skerða kjiir
launþeganna. Landsmenn muna samt vel þá tíð, er
þetta sama blað taldi athæfi kommúnista hið furðu-
legasta ábyrgðarleysi og benti á, að ekki réði ríkis-
stjórn íslands verðlagi á heimsmarkaðinum. Hafði
Alþýðublaðið þá lög að mæla. En nú hafa vonbrigði
valdastreitumannanna hrundið þeim í hina sörnu
fallgröf. Nú nota þeir verðhækkanir, sem orðið hafa
á heimsmarkaðinum á mörgum vörutegundum, vegna
Kóreustríðsins og landvarnarundirbúnings lýðræðis-
ríkjanna, sem árásarefni á ríkisstjórn, sem þeim er í
nöp við. Ekki votta svona vinnubrögð góða samvizku
né lieldur skynsamlega von um að ná trausti kjösenda
með heiðarlegum aðferðum. Et blað þetta vildi
standa heiðarlega að verðhækkanatilkynningum sín-
um, bæri því að greina frá því, að slíkar verðhækkan-
ir eru engan veginn neitt einsdæmi á íslándi, heldur
eru þær fyrirbrigði, sem skapa efnahagslega erfið-
leika hjá flestum Evrópuþjóðum, jafnvel hjá þeim
þjóðum, sem lúta stjórn hinna marglolúðú „bræðrá-
flokka", svo sem í Norcgi og Svíþjóð.
BLOÐ kommúnista og Alþýðuflokksins eru prýði-
legir samherjar í þvl efni að falsa fyrir mönnum á-
stæðuna til þcirra verðhækkana, scm 'orðið liafa í
landinu að undanförnu, þótt þeim korni ekki saman
um neitt annað. Hin óliagstæða verðlagsþróun er-
lendis er þar aldrei nefnd á nafn, — nema þá af
óaðgæzlu — en aukning dýrtíðar hér á landi öll bein-
línis talin stafa frá gcngisfellingunni og öðrurn ráð-
stöfunum ríkisstjórnarinnar. Krafan um fulla vísi-
töluupptíót á kaup nú grundvallast og á þeirri blekk-
ingu, að þessi dýrtíð sé hér öll heimatilbúin og því
vandalítið að bæta hana upp með heimatilbúnum
ráðstöfunum af þessu tagi. Sannleikurinn í þessu
máli er samt sá, að sú vísitöluuppbót, sem nú er
greidd á kaup, mun að fullu hafa bætt þær verð-
hækkanir neyzluvöru, scm betnlínis leiddu af gengis-
lækkuninni. Það sem á vantar nú, að kaupgjald sé
tíætt að fullu, miðað við núverandi vísitölu, stafar
af verðlagsþróuninni erlendis, sem við ráðum ekki
við, frernur en t. d. nágrannaþjóðir okkar á Norður-
löndum, sem nú vcrða, eins og við, að taka á sig
byrðar þessara verðhækkana, án þess að geta bætt
launþegunum þær í bili, eða meðan framleiðsluvörur
þeirra liækka ekki tilsvarandi erlcndis eða framleiðsl-
an eykst. í stað þess að viðurkenna þessa staðreynd,
segir Alþýðuflokkurinn íslenzku verkalýðsfélögunum,
að það sé aðcins undir duttlungum ríkisstjórnar og
atvinnurekenda komið, hvort þetia hækkaða kaup-
gjald fæst greitt eða ekki og því sé sjálfsagt að beita
liörðu til að ná því marki. Þarna er settur á svið
pólitískur lóddaraleikur, sem ekki stendur að baki
leiksýningum kommúnista í stjórnartíð Stefáns Jó-
hanns. Viðbrögð Alþýðuflokksins nú liafa sýnt þjóð-
inni, að klíka sú, er honum stjórnar, á ekkert sam-
eiginlegt með stjórn jafnaðarmannaflokkanna á
Norðurlöndum nema nafnið. Þar hafa framsýnir
stjórnmálamenn og ábyrgir stýrt ílokkunum til mik-
illa áhrifa. Hér stefna ævintýramenn flpkki sínjum
undir vald kommúnista. Það gerir gæfumuninn.
Rödd útvarps-familíiunar.
FYRIR NOKKRU tók útvarpið
upp nýjan „þátt“, sem það nefnir
Raddir hlustenda. Mun þessi nýj-
ung þegar vera orðin allt að því
eins langlíf og það herbragð
Helga Hjörvar um árið; að hafa
sérstakan útvarpslíma til þess að
lesa skammir um þá menn, sem
leyfðu sér að gagnrýna útvarpið
opinberlega. Þóttu sunnudags-
morgnar einkar vel fallnir til
þessara fyrirbæna hér um árið,
en hinar nýju „raddir“ eru í
kvöldskránni enn sem ltomið er.
En nýja röddin virðist ætla að
verða alveg eins víðsýn og
gamla röddin hans Hjörvars og
lítið kæra sig um að drepið sé á
ávirðingar útvarpsf j ölskyldunn-
ar í þætti þessum. Þykir lofið
sætara þar í sveit, sem mannlegt
er, og verður þættinum allvel til
fanga, enda mun nokkurt kapp
vera lagt á aðdrættina. Nýlega
flutti „þáttur“ þessi bréfkorn frá
Akureyri. Maður, sá er bréfið
skrifaði, hefur nú snúið sér til
blaðsins, og bent á, að unginn úr
bréfinu hafi verið felldur niður í
lestrinum (án þess þó að um það
væri getið). Mun útvarpsfamilí-
unni hafa geðjast miður að þess-
um kafla bréfsins. Vildi bréfrit-
arinn gjarnan kynna víðsýni og
sanngirni útvarpsins með því að
birta bréfkaflann, sem ekki mátti
lesa, og bað blaðið að birta hann.
Fer hann hér á eftir.
Ilið forboðna orð.
ÞESSUM KAFLA sleppti
„röddin“, er hún las bréf þetta:
„Um tónverk og annað slíkt,
sem flutt er af því efni, er í stuttu
máli það að segja að fátt eitt af
öllum þeim fúgum, sónötum, sin-
fóníum, prelúdíum og hvað það
nú heitir, mun ná eyrum hlust-
enda, og eg hugsa að þeim er fyr-
ir þeim flutningi standa mundi
ógna ef þeir vissu um tölu þeirra
tækja, sem lokað er fyrir þegar
þess háttar dagskrárliðir hefjast.
Þó munu þetta að sjálfsögðu vera
góð verk á sína vísu, en íslend-
ingar kunna ekki að meta þau
nema sára fáir og þeim skal bent
á að hlusta á erlent útvarp, því
að þaðan munu þeii heyra miklu
betri flutning, en hér um ræðir,
eða allt það bezta og fullkomnasta
sem fyrir hendi er. En við hinir
viljum losna við betta fyrir alla
muni. íslenzkir kórar og íslenzkir
kvartettar munu vera langvin-
sælustu söngvararnir, ekki sízt
þegar þeir fara með íslenzk lög og
ljóð. Annars væri mjög æskilegt
að sagt væri frá, hvað há upphæð
er greidd árlega fyrir hljómlist-
arflutning útvarpsins og hvað
allir þeir aðilar er þar koma við
sögu kosta stóran pening. Það er
ekki nema sjálfsögð krafa, því að
hlustendurnir vita hvaðan þeir
koma (peningarnir), en ekki
hvað við þá er gert. En í öllum
bænum minni æðri tónlist.
Hvers vegna er jazzþátturinn á
venjulegum dagskrártíma, en
'skólaþátturinn þegar komið er
fram á nótt? Þarf hann að ná til
fleiri? Nei, það er útilokað og
væri fróðlegt að fá að heyra svar-
ið, ekki sízt þar sem nú stendur
svo á í sjálfri Reykjavík, að fólk
sem langt á í skóla verður að
vakna fyrir kl. 7 á morgnana
vegna Jaess að strætisvagnarnir
ganga ekki og verða þar af leið-
andi að vera sofnaðir þegar skóla-
þátturinn er fluttur.“
í Gósen.
NÝLEGA barst mér í hendur 3
stórar bækur Alþingistíðinda,
þeirra fróðlegu bókmennta, sem
ekki njóta þeirra vinsælda hjá
þjóðinni, sem vert væri. Mun það
líklega stafa af því að útgáfan
er heldur svifasein, og fylgist ekki
vel með tímanum. Bækurnar
þrjár, sem eg fékk með síðasta
pósti að sunnan, innihalda t. d.
vísdómsorð þau, er alþingismenn
okkar létu um munn fara í þing-
sölunum árið 1948. En menn
verða að minnast þess, að spekin
er alltaf ung og eg ráðlegg öllum
þeim, sem unna alþýðlegum og
þjóðlegum fróðleik, að lesa þessar
bækur. — Þarna kennir margra
grasa, og eru sum grösin girni-
leg til fróðleiks. Hér eru t. d.
nokkrar glefsur úr ræðu, er form.
fjárveitinganefndar (Gísli Jóns-
son) flutti við 2. umræðu fjár-
laganna 1948, skv. þessum heim-
ildum:
„Ef athugaðar eru hinar merki-
legu stofnanir, fjárhagsráð, við-
skiptanefnd og skömmtunarskrif-
stofan, þar sem starfa á annað
hundrað manna, verður maður
satt að segja nokkuð undrandi
yfir því, sem á sér stað um
launagreiðslur. Einn fram-
kvæmdastjóri hjá ríkisstofnun og
hefur þar 33 þús. kr. rúmlega, en
svo er hann hjá einni þessari
stofnun og hefur þar 42 þús. kr.
Nú spurði eg hvernig hann færi
að komast yfir allt þetta. Eg fékk
það svar, að hann ynni hjá ann-
arri stofnuninni frá 10—12 og 2
—4, en hjá hinni stofnuninni á
kvöldin og nóttunni. . . . “
„. . . . fjórða dæmið, sem er
kannske það allra einkennileg-
asta ,eru rúmar 36 þús. kr. til út-
hlutunar Renault-bílanna, þ. e.
a. s. hagamúsanna svonefndu,
hvar af einn maður — náttúrlega
ágætur flokksmaður hæstv. við-
skiptamálaráðherra — hefur
fengið 16 þús. kr. fyrir þetta verk.
Eg vil spyrja hæst. ráðherra,
hvaða heimild liggur til þess að
taka úr ríkissjóði 36 þús. kr. til
svona starfa og hvaða nauðsyn er
á því. . . . Þá er 5. atriðið. Hér er
nefnd, sem að vísu hefur ekki
mikla upphæð, en dálitla, og heit-
ir atvinnuleyfanefnd. Eg spyr:
Hvað gerir hún? Leyfir hún
mönnum að stofna til atvinnu. . .
nefndin hefur kostað rúmlega 21
þús. kr. — .... Þá kemur 3.
Mósebók. í atvinnudeildinni (há-
skólans) er heill hópur í nefnd.
Eg veit ekki til hvers, en það er
svo langur listi, að eg nenni ekki
að fara yfir hann. En í sambandi
við atvinnudeildina er einn mað-
ur, sem hefur full laun, 32 þús.
kr„ og í annarri stofnun hefur
(Framhald á 11. síðu).
Suinardagurimi fyrsti
Það er býsna eríitt að gera sér í hugarlund, að fyrsti
sumardagur skuli vera á morgun. Hvorki útlitið né
umhverfið minna á sumar né sól, en tímatalið segir
okkur, að sumarið sé skannnt undan, eða a. m. k. vor-
ið.‘-
Þegár þessar línur cru ritaðar, er stórhríðin svo
mikil, að vart sér í næstu hús, og í kaupstöðum er
ekki larigt á milli bæja, eins og allir þckkja. En svo
kemur sumardagurinn lvrsti eins og góður engill af
himnum sendur til þess að minna okkur á, að ríki
vetrarins muni senn líða undir lok. Slíkum boðbera
eigum við að fagna, þótt útlitið í dag sé ekki glæsilegt.
Kerlingin, scm vildi slríða himnaföðurnum.
Heyrt hef ég sögu af kerlingu nokkurri, sem leið
og þreytt var orðin á óþurrkum sumar nokkurt. Eitt
sinn kom maður að henhi, þar seijj hún var í óða
önn að dreifa heyinu í liellirigningu,
Maðurinn liafði orð á því, að lítið gagn myndi af
þessum vinnubrögðum hennar, en þá mælti kerling:
„Ég get strítt, þegar mér cr strítt," og liélt áfram að
dreifa heyinu, eins og um sól og sunnangolu væri að
ræða.
Alvarlegt dstanil.
Sannarlega er ástandið I byggðum norðan og austan
lands alvarlegra en svo, að hægt sé. að, hafa þessi mál
í flimtingum, cnda var það ckki ætlun mín né til-
gangur. Heyleysi, samgönguleysi og margvíslegir erlið-
leikar í sveitum eru vandamál, sem. þæjarmenn jiekkja
lítt til, en skaðaði þó ckki, að við reyndum að setja
okkur í spor sveitafólksins, jiegar við berjum okkur
sem ákafast á brjóst vegna veðurofsans og hörkunnar.
En getum við þá lært nokkuð af sögunni um kerling-
una, sem vildi stríða himnaföðurnum? Getum við
neitað að trúa jrví, að stórhrið berji utan lnis okkar
og hamist allt um kring, þótt ekki sé nema einn ein-
asta dag? Hvers vegna skyldum við ekki reyna, og
einmitt á sumardaginn fyrsta?
Einliver mun eflaust segja, að slík.t sé að slá höfðinu
við stein eða stinga jiví í sandinn, og lítill karl-
mennskubragur sé í því að þora ekki að horíast í augu
við staðreyndir og ískaldann veruleikann. Þctta er
alveg rétt, en er okkur láandi, þótt við finnum upp á
einhverjum undarlegum tiltektum í slíku tíðarfari,
eins og kerlingin forðum?
Hvað getum við gert?
Við getum glatt okkar nánustu með smágjöfum, og
boðið gléðilegt sumar með bros á vör, við getum
klæðzt sumarfötum, gelið lieimilisfólkinu góðan mat
og gómsætar kökur, lokað fyrir útvarpið, jiegar veður-
frégna er von, reynt að stuðla að skennntilegu umræðu-
efni (tala ekki um veðrið) og umfram allt verið í
góðu skapi. Þannig gerum við okkur dagamun á
sumardaginn fyrsta og reynum að gleyma stórhríðun-
um, þótt ekki sé nema einn einasta dag.
Glcðilegt sumarl
Góðar kökur úr heilhveiti og hafragrjónum.
Heilhveiti-smúkökur.
250 g heilliveiti, 250 g púðursykur, 4 egg, vanillu-
dropar.
Sykurinn hrærður með eggjunum, jiar til deigið er
létt. Heilhveitimi blandað saman við. Látið á plötu
með teskeið, bakað Ijósbrúnt.
Haframjöls-smdkukur.
2 bollar hafragrjón, 2 bollar sykur, 1 bolli saxaðar
rúsínur, 1 bolli smjörlíki, 21/0 bolli hveiti, 2 egg, 1 te-
skeið natron, ger á hnífsoddi.
Hnoðað saman og búnir til liæfilega sverir sívaln:
ingar, sem látnir cru kólna á köldum stað. Síðan eru
kökurnar skornar niður, fremur jjykkt. Bakað við
góðan hita.
Báðar jiessar tegundir eru gómsætar og síður óhollar
en ýmislegt annað sem við bökum og bjóðum gestum
okkar. A. S. S.