Dagur - 17.10.1951, Blaðsíða 7

MiSvikudaginn 17. október 1951
D AGUR
7
ORÐAN - 17. OKTÓBER-
Ráðherrann í Sjálfstæðisliúsinu
og togarinn á Grímseyjarsundi.
UM LÍKT LEYTI og Bjarni
Benediktsson utanríkisráðherra
var að flytja þröngum hring
SjálfstSeðiskjósenda skýrslu um
framkvæmdir sínar í landhelgis-
málinu, var brezkur togar'. ao
veiðum á Grímseyjarsundi, held-
ur nær landi en bókstafur land-
helgisreglugerðarinnar nýju ger-
ir ráð fyrir. Frá ræðu ráðherrans
er skýrt í Morgunblaðinu sunnu-
daginn 7. þ. m., en frá veiðiskap
Bretans hefur ekki verið greint í
því blaði. Þvert á móti hefur því
verið haldið fram á þeim stað, að
brezkir togarar kæmu alls ekki á
Norðurlandsmið á þessum árs-
tíma og skipti undanþága sú, er
Bretar hafa nú fengið því engu
máli fyrir okkur. Engin skýring
var þó á því gefin, hvað Bretar
hyggjast gera með undanþágu
sem þeir ekki nota.
En hér mun sannleikurinn
vera sá, að á þessum árstíma er
ekki veruleg ásókn brezkra tog-
ara á fiskimið „ undan Norður-
landi, en þó bregða þeir því fyrir
sig að kasta þar, vörpu, svo sem
sjónarvottar vita gjörla og raun-
ar hver maður hér nyrðra, sem
fylgist með viðskiptum skipa á
bátabylgjunni svonefndu í út-
varpstækinu sínu. Fisk er hér
líka að hafa á þessum tíma. —
Skýra færeyskir fiskiskipstjórar,
sem hér voru undan Norðurlandi
nú um mánaðamótin, frá því, að
afli hafi verið góður, en gæftir
tregar (sbr. færeyska blaðið „14.
sept.“). Munu gæftirnar þó hafa
enzt brezkum togurum lengur en
færeyskum fiskikútterum og því
hagur þeirra fyrrnefndu af und-
anþágunni — og tjón okkar —
hvergi nærri svo lítilsvert, sem
Mbl. vill vera láta.
Hvað má segja þjóðinni?
En MENN hér nyrðra, sem lesið
hafa þessa sunnudagsútgáfu Mbl.,
velta því fyrir sér, hvað valda-
menn, sem ráðsmennskast með
málefni þjóðarinnar, telji óhætt
að segja henni. Eða var réttmæt-
ara, eins og á stóð, af ráðherran-
um að flytja flokksbundnum
Sjálfstæðismönnum í höfuðstaðn
um skýrslu um landhelgismálið,
heldur en þjóðinni í heild, t. d. í
útvarpi, og eiga norðlenzkir
fiskimenn, sem einir íslendinga
verða að búa við þau ókjör að
mega ekki veiða fisk þar,' sem
Bretum leyfist það, engan sið-
ferðilegan rétt á að heyra þá, sem
þessum málum hafa ráðið til
lykta, gera grein fyrir athöfnum
sínum? Áhugi almennings fyrir
landhelgismálinu er líka miklu
meiri en ráðamenn virðazt ætla.
Enda þótt fjárlögin og skýrslan
um verðlag og álagningu hafi nú
um skeið rutt flestu öðru efni
burt af síðum blaðanna, er land-
helgismálið meira rætt manna
á meðal, a. m. k. hér um slóðir,
enda hefur það ekki aðeins teórí-
tíska interessu í höfnum Norður-
landsins, heldur snertir það bein-
línis hag útgerðarinnar og byggð-
arlaganna, ekki aðeins í óákveð-
inni framtíð, heldur þegar í dag.
Spurningum ósvarað.
í SAMBANDI við þetta mál er
mörgum spurningum ósvarað,
þar á meðal þessum: Ef réttur
okkar til þess að banna Bretum
fiskveiðar innan hinnar nýju
línu er vafasamur — og það virð-
izt koma fram í frásögn Mbl. af
ræðu utanríkisráðherrans á Sjálf
stæðisfundinum — hvert er þá
viðhorfið til framkvæmdar reglu-
gerðarinnar gagnval't öðrum
þjóðum en Bretum? Ef sú er
reyndin — og skrif Mbl. taka
engan veginn af skarið í því efni
—- að setning reglugerðar um
„vísindalega verndun fiskimiða"
hafi ekki hvílt á ótvíræðum rétti
okkar til slíkra athafna og sé því
ekki framkvæmanleg gagnvart
öðrum þjóðum, er þá rétt, eins og
allt er í pottinn búið, að loka
fiskimiðum fyrir; íslenzkum skip-
um á sama: tíma og érlehd skip
athafna sig þar að vild?, Á hvaða
grundvelli hvíldi tilslökun sú,
sem gerð var á ákvæðum reglu-
gerðarinnar um verndun fiski-
miða sunnanlands, skömmu eftir
að hún var sett? Það er ekki
nema vonlegt að mönnum þyki
það ærið undarlegt, að ráddirnar
um réttleysi okkár til að vernda
fiskimiðin fyrir ránveiði erlendra
manna skuli þá fyrst fá fæturnar
er hagsmunir Bretans rekast á
fyrirætlanir okkar, og víst er um
það, að þær ófullkomnu fréttir,
sem borizt hafa hingað til lands
af málflutningi Breta í Haag —
þar sem ákvarðanir íslendinga
hafa á óviðurkvæmilegan hátt
verið drégnar inn í umræðurnar
af Bretum, af útvarpsfregnum að
dæma — hafa ekki aukið samúð
manna með hinum brezka mál-
stað. íslendingar hafa áreiðanlega
enga þakkarskuld að gjalda Bret-
um í landhelgismálum. Þeir eru
mestu landhelgisbrjótar allra
tíma við íslandsstrendur. Væri
þarft verk að birta hve oft brezk-
ir botnvörpungar hafa gerzt
brotlegir við ákvæði þess samn-
ings er brezka stjórnin gerði við
Dani 1901 og Bretar vilja trauðla
sjá af, og munu uppvís brot þó
ekki nema lítil prósenta raun-
veruleikans. Að öllu samanlögðu
hafa menn ekki sótt mikinn fróð-
leik um þessi málefni í málgagn
utanrikisráðherrans. Eitt er þó
fullljóst af því, sem þegar hefur
gerzt: Það eru ólíkir menn að
útliti og innræti, Bjarni Bene-
diktsson og Múhammeð Mossa-
degh.
Slóð áróðursins.
ÞAÐ ER auðvelt að rekja slóð
andspyrnunnar gegn því að ís-
lendingum takizt að færa út land-
helgi sína og vernda afkomu-
möguleika sína og fiskimið. Mið-
depill hennar er í fiskveiðabæj-
unum á austurströnd Bretlands.
Þeir eru miðstöðvar togaraút-
gerðarinnar og þar eru höfuð-
stöðvar brezka togaraeigendasam
bandsins. Brezkir togaraeigendur
og málgögn, sem þeir hafa ítqk
í (Fishing News o. fl.) hófu fýrir
löngu áróður gegn landhelgis-
máli íslands. Frá blöðunum ligg-
ur slóðin til samtaka togaraeig-
enda og togaraskipstjóra. Frá'
þeim til þingmanna þessara fisk-
veiðabæja (Hull og Grimsby) og
frá þingmönnunum til ríkis-
stjórnarinnar. Sýnishorn rök-
semda gegn málinu eru t. d.: ís-
lendingum er ekkert vandara að
leyfa brezkum togurum veiðar á
landgrunni sínu en Bretum að
leyfa íslenzkum fiskiskipum að
veiða við Bretlandsstrendur, t.
d. í Moray-firði! (Fishing News).
Brezkir togarar tapa svo og svo
margra milljóna stei'lingspunda
verðmæti og brezkir sjómenn svo
og svo möi'g hundi'uð þús. pund-
um í launagreiðslum (ákveðnar
tölur nefndar) á ári vegna
ákvöi'ðunar íslands um breytta
landhelgi fyrir Norðui'landi.
(Ræða þingmanns í neði'imál-
stofunni nú á þessu ári). Menn-
irnir, sem hafa túlkað málið fyrir
brezka fiskim.ráðherranum, eru
sendimenn togaraeigendanna í
Hull og Grimsby og geta menn af
þessu sýnishorni gert sér í hugar-
lund sanngirnina í málflutningn-
um. Brezku fiskveiðablöðin hafa
yfirleitt ekki gert neina tilraun til
þess að skýra fyrir lesendum
sínum sérstöðu íslands né tilgang
íslendinga með landhelgisbaráttu
sinni. Um þessi mál er yfirleitt
skrifað í óvinsamlegum tón og af
þekkingai'- og skilningsleysi, en
eiginhagsmunir togaraeigend-
anna gægjast hvarvetna útundan
orðskrúðinu um „frelsi á höfun-
um“ o. s. frv. Þessi málgögn
hafa t. d. lítið rætt um frekari
landhelgisútvíkkanir annarra
þjóða en hér eru nú ráðgerðar,
þ. á. m. brezkra samveldisþjóða.
Maccarthyismi Morgunblaðsins.
ÞAÐ ÞURFTI ekki að koma á
óvart, að þegar slóð þessa áróð-
ui's varð rakin alla leið í stjórn-
arráðið í Reykjavík, fyndust hér
á landi menn, sem létu sér fátt
um finnast og snerust til gagn-
rýni á undanslætti ríkisstjómar'-
innar. Þessir menn hafa líka látið
til sín heyra. En það e. t. v. eitt
gleggsta og óhugnanlegasta
dæmið um stjórnmálaástandið á
íslandi, að reynt skuli að drepa
þessa gagnrýni með blekkingum
í stað þess að svara henni með
rokum. í fyrrnefndri sunnudags-
útgáfu Morgunblaðsins og raunar
í fleiri útgáfum, eru allir gagn-
rýnendur á ráðstöfun utanríkis-
ráðherrans á landhelgismálinu
kallaðir „kommúnistar“. Þannig
er reynt að hagnýta óvinsældir
og ábyrgðai'leysi kommúnistafor-
sprakkanna til þess að slá niður
í einu höggi gágni'ýni á stjórnar-
athöfn, því að hvaða heiðai'legur
maður tekur mai'k á geipi komm-
únista um útanríkismál? í annan
stað er í'eynt að tengja hvern
þann, sem ekki vill verða skil-
yi'ðislaus yes-manneskja í
skiptunum við engilsaxa víð hinn
landlausa kommúnistalýð, og
gei-a áhrif hans þannig að engu.
Morgunblaðið hefur lesið sér til
um Jóe MacCarthy og er ekki
fráhverft því að nota skilning
hans á. samskiptum manna í lýð-
ræðisþjóðfélagr til framdráttar
persónum og flokkssjónarmiðum.
Það er vel þess vert að gjalda
vai'hug yið mátícarthy.ismanum.
Þeir, seijx þykjast vei'ja lýði'æði
og þjóðfrelsi með því að brenni-
tólfta hunþrað itýir'W'émendur í
bréfask-éíann, ert það' voru!rúm-
lega, • helmingi fláM ■ 'én- ■ innrituð-
’Ust' á 'ái-inu 1949. Að-iölúníil1 til
eru' ‘flestii1 ' nemehdaivná' úr
Reykjavík, en hlutfallslega eru
þeir fleiri úr sumum byggðái'lög-
um, t. d. Vestfjöi'ðum og Suður-
landsUndii'lendi. — Nemendur
bréfaskólans eru á ýmsum áldri,
en meiri hlutinn er þó ungt fólk.
• J . >(I . .
Nemendur eru úr ymsum stárfs-
stéttum óg stunda þeii' bréfanám-
ið ásamt vinnu sinni. Það e'r eft-
irtektarvert hve márgir sjómenn
stupda bréfanámið, þ. á. m.
skipsmenn' saft •millilándáskipum
og togaraflotanum!
Mikill hluti nemendanna stunda
nám í þeim námsgreinum, er þeir
geta notfæi't sér við starf Sitt. Er
hér einnig oft um að í'æða undir-
búning þess að skipta um starf.
Má í þessu sambandi nefna t. d.
tungumálin, bókfærzlú, l-eikning,
mótorfræði og siglingafræði. Þá
eru margir hinna yngri nerhenda
að búa sig • undir nám í öðrum
skólum. M. a. með tilliti til þeirra
leitast bféfaskólinn við að sníða
nokkuð af námsgi'eirium sínum
við gagnfræða- eða landspróf, t.
d. í íslenzku, dönsku, ensku,
stærðfræði og eðlisfi'æði.
Námsgreinum * fér fjölgandi í
skólanum, Á þessu hausti munu
éftirtaldar námsgreinar bætast
við: íslenzk málfræði, íslenzk
bragfi'ájði, ' " enska (framhalds-
flokkur), þýzka, franska, mótor-
fræði (framhaldsflokkur) og
væntanlega bréfaflokkur um
svéitai'stjói'nai'mál. Þá munu
tveir bréfaflokkar í skák bætast
við. Það skal fram .tekið, að
nokkur dráttxú' mun á því verða
að kennsla í ísl. málfræði og
mótórfræði (framhaldsfl.) geti
hafizt.
í tungumálunum: dönsku, ensku
og esperanto verður framburðar-
kennsla í Ríkisútvai-pinu með
svipuðu sriiði og sl. vetur. í
rnerkja alla gagnrýni, sem bygg-
ist á málefnalegum röksemdum,
með soramarki kommúnismans,
eru í rauninni að kveða niður
sjálft frelsið og möguleikana til
heilbrigðrar skoðanamyndunar.
Þeir, sem telja gálauslega farið
nxeð í'eglugei'ðina um „vísinda-
lega verndun fiskimiðanna“, og
hafa einurð til þess að segja það,
þótt það hafi ekki hlotið fyrir-
fram samþykki stjórnarhei'ra í
höfúðstaðnum, eru vissulega
engir kommúnistar þess vegna.
Þeir eru ekki að hugsa um per-
sónur eða metnað þeirra, heldur
um málefnið sjálft og framtíð
lands og og þjóðar. Ski'if Mbl.
minna hins vegar á orð prédik-
arans: Allt er hégómi og eftir-
sókn eftir vindi.
frönsku verður miklu meiri
framburðarkennsla í útvai-pinu
og náin samvinna milli bi'éfa-
skólans og útvarpsins um þá
kennslu.
Um skákkennsluna er það að
segja, að notuð vei'ða sænsk
kennslubréf, samin af sænska
skákmeistaranum Stálhberg. —
Orðaskýringar fylgja bréfunum,
svo að þeir er lítt kunna í Norð-
urlandamálum geti notið kennsl-
unnar.
Samkvæmt því, sem hér hefur
verið sagt, verða eftirtaldar
námsgreinar í bréfaskólanum:
íslenzk réttritun, kennari
Sveinbjöi'n Sigui'jónsson, ma-
gister.
íslenzk bragfræði, kennari
Sveinbjörn Sigurjónsson, mag.
íslenzk málfræði, kennari
Bjarni Vilhjálmsson, cand. mag.
Danka fyrir byrjendur, kennari
Ágúst Sigurðsson, cand. mag.
Danska framhaldsfl., kennari
Ágúst Sigux'ðsson, cand. mag.
Enska fyi'ir byrjendur, kennai'i
Jón Magnússon, fil. kand.
Enska fx-amhaldsfl. kennai'i
Jón Magnússon, fil. kand.
Franska, kennai'i Magnús G.
Jónsson, menntaskólakennari.
Þýzka, kennari Ingvar Bi-ynj-
ólfsson, menntaskólakennari.
Esperanto, kennari Magnús
Jónsson, bókbindai'i.
Sálarfræði, kennarar dr. Broddi
Jóhannesson og frú Valboi'g Sig-
urðardóttir, uppeldisfræðingur.
Skipulag og stai'fshættir sam-
vinnufél., kennari Eiríkur Páls-
son, lögfræðingur.
Fundarstjórn og fundarreglur,
kennari Eiríkur Pálsson, lögfr.
Búreikningai', kennai'i Ey-
vindur Jónsson, búfræðingur.
Bókfæi'zla I., kennari Þörléifur
Þórðarson, forstjóri.
Bókfærzla II., kennari Þorleif-
ur Þórðarson, forstjóri.
Reikningur, kennari Þorleifur
Þórðarson, foi'stjói'i.
(Framhald á 11. síðu).
’ Á Síðástliðriú áfi- • skráðust á