Dagur - 24.10.1951, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 24. október 1951
DAGUR
7
einuou pjóOðnna er i
Hvað hefur áumiizt - hvað er íiannmtlan ?
í dag, 24. október, eru sex ár
liðin frá því að stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna gekk í gildi. — Á
þessum afmælisdegi er því til-
valið fyrir oss að líta um öxl, at-
liuga hvað áunnist hefur, treysta
heitin að nýju og samstilla krafta
vora til baráttu fyrir hugsjónum
og markmiðum Sameinuðu þjóð-
um í Kóreu. Ráðstjórnarríkin, —
en fulltrúi þeirra mætti ekki í
Oryggisráðinu á þeim tírna, er
áðurgreind ályktun varðandi
innrásina í Kóreu var gerð, —
beittu neitunarvaldi um ályktun,
er fól í sér áskorun um brott-
flutning kínverskra hersveita frá
Kóreu. En bað mál var síðan tek-
ið til meðferðar af Allsherjar-
þinginu. Var því þar lýst yfir
með atkvæðum 44 bandalags-
þjóða af 60, að kínverska lýð-
stjórnin hefðu gerzt sek um þátt-
töku í árásarstyrjöld, og var
Hvar standa S. Þ. í dag?
Markmið Sameinuðu þjóðanna
er nú, eins og 24. október 1945, að
Vinna að stærstu velferðarmálum
alls.mannkynsins, að varðveitajafnframt skorað á hana að hætta
frið og öryggi og gera í því skynibardögum og kveðja hersveitir
vii'kar, sameiginlegar ráðstafanir,sínar heim. Samtímis þessum
þegar nauðsyn krefur, að reynasamþykktum setti Allsherjar-
með öllum ráðum að koma áþingið á fót tvær nefndir, aðra til
Bættum og friðsamlegri lausn í að athuga hverjum frekari að-
anilliríkjadeilum, að efla vinsam-
lega sambúð þjóða á milli, er
byggð sé á jafnrétti þeirra og
gerðum væri hægt að beita til að
bæla árásina niður ,en hina til að
reyna að koma á sættum, og ná
L....
Fáni S. Þ. blaktir yfir Suður-Kóreu í dag og undir honum berjast
hersveitir margra þjóða gegn árásar- og ofbeldishyggju konmiúnista.
sjálfsákvörðunarrétti, að vinna
saman að auknum framförum á
sviði efnahagsmála, félagsmála,
menningarmála og mannúðar-
mála og vera miðstöð til sam-
ræmingar á aðgerðum þjóða til
að ná þessu sameiginlega mark-
miði.
Hverjar „virkar og sameiginlegar
ráðstafanir“ hafa S. Þ. gert?
Sameinuðu þjóðirnar skulu til
varðveizlu friðar og öryggis „gera
virkai' og sameiginlegar ráðstaf-
anir. ... til að bæla niður árás-
araðgerðir eða friðrof."
Fram til þessa hafa stórveldin
eigi getað komið sér saman um
stofnun þess herliðs Sameinuðu
þjóðanna, sem gert er ráð fyrir í
stofnskránni.
í júnímánuði 1950 kom samt
sem áður í fyrsta skipti í sögunni
til sameiginlegra og vopnaðra að-
gerða af hálfu alþjóðlegra sam-
taka. Var það, er Öryggisráðið
lýsti árás Norður-Kóreumanna
friðrof og skoraði jafnframt á
bandalagsríkin að hjálpa til að
hrinda árás þessari. Bandaríkin
brugðu þegar við og sendu her-
afla til Kóreu. Aðrar bandalags-
þjóðir komu og til hjálpar og létu
í té herlið eða annars konar að-
stoð. Fimmtíu og þrjár þjóðir
lýstu fylgi við samþykkt Örygg-
isráðsins. Á þeim degi, er ár var
liðið frá því að árás Norður-
Kóreumanna hófst, barðist herlið
frá sextán bandalagsþjóðum, auk
liðssveita Suður-Kóreu sjálfrar,
undir herstjórn Sameinuðu þjóð-
anna.
í nóvembermánuði 1950 bárust
fregnir um, að kínverskar liðs-
sveitir berðust gagn hersveitun-
tilgangi Sameinuðu þjóðanna
með friðsamlegum hætti.
Til frekari stuðnings hinum
hernaðarlegu aðgerðum sam-
þykkti Allsherjarþingið, 18. maí
1951, ályktun, þar sem mælzt var
til þess, 'að bandalagsþjóðirnar
lýstu farbanni á skip, sem flyttu
hergögn til landsvæða, er Kín
verjar eða Norður-Kóreumenn
hefðu yfirráð yfir.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
þrenns konar markmið í Kóreu.
Markmið hernaðaraðgerðanna er
að hrinda árásinni, sem hófst
með því, að hersveitir Norður-
Kóreu héldu suður yfir 38.
breiddarbaug, og koma aftur á
friði og allsherjarreglu í landinu.
Hið stjórnmálalega markmið,
sem hefur komið fram og verið
staðfest að nýju hvað eftir annað
í ályktunum Allsherjarþings
1947, 1948, 1949, og 1950, er stofn-
un sjálfstæðrar og lýðræðislegrar
stjórnar yfir Kóreu allri. Þessu
markmiði hafa Sameinuðu þjóð-
irnar reynt að ná og reyna enn að
ná með sáttaumleitunum og
samningum og annarri friðsam-
legri meðalgöngu. Þriðja mark-
mið Sameinuðu þjóðanna er að
hjálpa Kóreumönnum að reisa
land sitt úr rústum eftir eyði-
léggingu styrjaldarinnar.
Sakir hins sífellda ágreinings
milli stórveldanna, getur Örygg-
isráðið orðið óstarfhæft, þegar
um friðrof er að tefla. í því skyni
að ráða bót á þessum vandkvæð-
um, samþykkti Allsherjarþingið
ályktun um nýtt skipulag, er á að
tryggja varðveizlu sameiginlegs
öryggis. „United for Peace“. Ráð-
stjórnarríkin og fjögur önnur
Austur-Evrópuríki mótmæltu
þessari samþykkt og töldu, að
hún bryti í bág við stofnskrána. í
ályktun þessari er ákveðið, að ef
Öryggisráðið reynist ófært, sakir
ágreinings stórveldanna, til að sjá
um varðveizlu friðar, geti Alls-
herjarþingið þegar látið málið til
sín taka — þegar þörf krefur má
kalla það saman til sérstaks
fundar með 24 stunda fyrirvara
— í því skyni að beita sér fyrir
sameiginlegum aðgerðum, þar á
meðal hernaðaraðgerðum. Voru
tvær nefndir settar á stofn af
Allsherjarþinginu til að gegna
ákveðnum hlutverkum í þessu
sambandi. Þeim tilmælum var
beint til bandalagsríkjanna, að
þau hefðu jafnan meðal hersveita
sinna nokkurt herlið, sem gæti
verið Sameinuðu þjóðunum
skjótlega til reiðu, er bæla þyrfti
niður árás eða friðrof.
Sameinuðu þjóðirnar hafa líka
umboð „til á friðsamlegan hátt og
i samræmi við grundvallarreglur
réttvísi og þjóðarréttar að koma
á sættum eða lausn milliríkja
deilumála eða ástands, sem leiða
kann til friðrofs.“
í Palestínu kom sáttaumleitan
og málamiðlun Sameinuðu þjóð
anna í veg fyrir styrjöld, og ísra-
elsríki, hið nýja ríki, sem sett var
á stófn, er nú meðlimur Samein
uðu þjóðanna.
í Indónesíu bar tveggja
þrotlaus sáttastarfsemi Samein-
uðu þjóðanna þann árangur, að
deilumál Hollendinga og Indó-
nesíumanna voru leyst með frið-
samlegum hætti. Nú er hið sjálf-
stæða lýðveldi Indónesia bundið
Hollandi traustum vináttubönd
um. Það er meðlimur Sameinuðu
þjóðanna.
í Kasmír fékk sáttastarfsemi og
málamiðlun Sameinuðu þjóðanna
því áorkað, að bardögum var
hætt, og samkomulag náðist um
það milli Indlands og Pakistan
að skorið skyldi úr því með þjóð-
aratkvæðagreiðslu, hver
skyldi framtíðarstaða Kasmír
Deilur risu samt síðar um af-
vopnun þá, sem ráðgerð var að
færi fram í landinu, áður en
þjóðaratkvæðagreiðslan ætti sér
stað. Öryggisráðið sendi því á
þessu ári erindreka sinn öðru
sinni til landsins til að reyna að
koma slíkri afvopnun til leiðar.
Önnur pólitísk viðfangsefni
sem komið hafa til kasta Samein-
uðu þjóðanna, svo sem írandeilan
1946, Sýrlands- og Líbanonsmál
ið 1946, og Berlínardeilan 1948—
49, var leyst án þess að til hern
aðar kæmi.
magns og tækja til efnahagslegr-
ar endurreisnar landa. Sérfræð-
inganefndir hafa setið á rökstól-
um, samið álitsgerðir um það
efni og gert grein fyrir, hvað þær
skrána, fyrstu alþjóðlegu skil-
greininguna á mannréttindum. Er
áhrifa hennar þegar farið að gæta
hjá dómstólum, í löggjöf og í al-
menningsálitinnu. En mannrétt-
ijóðir, sem aflögufærar eru, ættu I indaskráin er eins koiiar fyrir-
að láta í té ,hvað alþjóðastofnanir mynd þess, hvernig mannrétt-
hefur verið aðalframkvæmdastj
S. Þ. frá síofnun alþjóðasamtak-
anna.
ættu að léggja af mörkum og
hvers væri hægt að krefjast af
hinum lijálparþurfa
sjálfum.
Þrjár efriáhagsmálanefndir hafa
starfað. Verksvið einnar er í Ev
rópu, annarrar í Mið- og Suður-
Ameríku ög hinnar þriðju í Asíu.
Efnahagsmálanefndin í Asíu
ara löndum hefur rannsakað mögu-
leika á aukinni verzlun og iðnaði
AustUrlöndum óg 'gé’rt tíllogur
um það é'fni. Hún hefur lagt á
ráðin um aukin viðskipti, með því
að skipuleggja t.il Asiulanda
ferðalög skefhmtiferðamanna er
Sameinuðu þjóðirnar og starf
þeirra til eflingar efnahagslegum
framförum.
Sameinuðu þjóðirnar reyna
fyrst og fremst að hjálpa þeim
þjóðum, sem eru orðnar eftirbát
ar annarra á efnahagssviðinu, til
skjótrar viðreisnar. Flest þeirr;
bandalagsríkja, þar sem afkomu
skilyrði fólks eru léleg, hafa leit
að eftir og fengið aðstoð við ýms
ar áætlanir til efnahagslegr
framfara. Sérfræðingar á ýmsum
sviðum hafa ferðast til þessar
landa og látið í té margvíslega
leiðbeiningar. Sameinuðu þjóð
irnar hafa veitt hundruðum
námsmanna og sérkunnáttu
manna styrki til náms í öðrum
löndum. Margar ráðstefnur og
námskeið hafa verið háð í því
skyni, að menn gætu aukið þekk
ingu sína með því að kynnnast
reynslu annarra varðandi ýmis
efnahagsleg vandamál. Þessi störf
hafa ýmist verið unnin af banda-
laginu sjálfu eða sérstofnunum
þess.
Sameinuðu þjóðirnar hafa af
mikilli elju rannsakað, hvernig
ætti að afla nauðsynlegs fjár-
indamálum skyldi skipað hjá
hinum einstöku ríkjum.
Nefndir á vegum Sameinuðu
þjóðanna halda áfram að vinna
að ■ sáttmála um borgaraleg og
persónuleg frelsisréttindi, sem
verði lagalega bindandi fyrir
bandalagsríkin.
Stofnanir Sameinuðu þjóðanna
hafa kannað réttarstöðu kvenna
og reynt að fá ríkisstjómirnar til
að viðurkenna jafnrétti kvenna á
öllum sviðum.
Sameinuðu þjóðirnar hafa ver-
ið á verði gegn hinni óleyfilegu
eiturlyfjaverzlun og eftirlit með
innflutningi og útflutningi slíkra
lyfja til lækninga og vísindastarf-
semi. Gerður hefur verið al-
þjóðasamningur til að girða fyrir
. , „ , .misnotkun í sambandi við fram-
fyrrv. utannkisraoherra Noregs, , .A, . ... . . , .. TT ..x
, r .v v ,r , j leiðslu og solu nyrn lyfja. Unmð
TRYGVE LIE
er að því að reyna að koma á ör-
uggara eftirliti með ræktun og
framleiðslu ópíums og efna, sem
geyma það.
. Sameinuðu þjóðirnar gengu frá
löndum | aiþjóðasamningi um ráðstafanir
gegn hópmorðum er gerir glæpi
eins og þá, er Nazistar frömdu
gegn þjóðernisbrotum, kynþátt-
um og trúarflokkum, að afbrot-
um, sem refsað skal fyrir, ekki
aðeins þar, sem þau eru framin,
heldur og hvar sem vera skal.
Alþjóðasamningur þessi gekk í
gildi í janúar 1951.
Er Alþjóðaflóttamannastofnun-
m verðui' lögð niður í árslok
1951, mun hún hafa hjálpað yfir
milljón flóttamanna til fornra
selja mætti ýmiss konar hand-i, . , *
.... ,v i . ■ at c j heimkynna eða tu að busetja sig
íðnað og heimaunna muni. Nefnd , ,. .
• u £ . ... á nyjum stoðum. Milþonir
m heíur og latið i te leiðbemmg- . ,.,v .. „
1 manna hafa notið umonnunar og
ar um járn- og stálframleiðslu
þessara landa. Loks hefur, hún
komið á fót sérstakri skrifstofu til
að hafa á hendi leibeiningarstarf , , . , v
um það, hvernig megi hafa hemil | u u anna'
á .hinum gífurlegu" vatnsflóðum,
vera sem 0fi lTafa valdið stóreyðilegg
ingum.
Efnahagsrnálanefndin í Suður-
verndar þessarar stofnunar, starfi
hennar mun halidð áfram af sér-
stökum umboðsmanni Samein-
Sameinuðu þjóðirnar hafa veitt
20 milljónir dollara til hjálpar
flóttamönnum í Palestínu og aðr-
30 milljónir dollara til að
Ameríku hefur gaumgæfilega I styrkja menn, sem flosnað hafa
ransakað, hvernig auka mætti I LlPP> vr® búsetja sig að nyju.
veí'zlun Suður-Ameríkú við Ev- Þessar fjárhæðir eru til raðstof-
rópu. Hún hefur rannsakað, unar tU júH 1952. Nefnd fra Sam-
hvernig auká mætti hagnaðinn af einuðu þjóðunum vinnui nu a
baðmullariðnaðinum, hvernig þessum málum í Palestmu.
hægt væri áð sjá þessum löndum Bandalagsríkin bafa einnig agt
fyrir ' nauðsynlegum hjálpar
gögnum til fræðslu óg vísinda-
starfsemi, og hvernig efla mætti
landbúnað og matvælafram-
leiðslu, og með hverjum hætti
mætti auka útflutning þessara
landa til Bandaríkjanna.
fram yfir 200 milljón dollara til'
hjálparstarfsemi í Kóreu.
Sérfræðingar frá Sameinuðu
þjóðunum veita nú 16 ríkjum að-
stoð við endurbætur á löggjöf um
félagslegt .öryggi. Meira cn 250
styrkir hafa verið veittir til félags
Efnahagsmálanefndin í Evrópu málafræðinga víðs vegai í heim-
hefur á síðastliðnu ári reynt að inum tU Þess a^ þetr §®tu ^nn
sér reynslu annarra þjóða og nýj-
ungar á ýmsum sviðum félags-
málanna, svo sem í husnæðismál-
halda stálframleiðslunni í há-
marki, með því að fá menn til að I
leggja meiri áherzlu en áður á ,
söfnun brotajárns. Hún hefur um- uppeldismalum, barnavernd
reynt að finna leiðir til að bæta °- s- trv' . . ,.v
Sérstofnanir Samemuou þjoo-
úr eldsneytisskortinum. Þá hef
ur hún reynt að vinna að aukn-
um viðskiptum á milli Austur
og Vestur-Evrópu, og hefur orð-
ið allvel ágengt í því að tryggja
öruggar samgönguleiðir á landi,
bæði til fólks- og vöruflutninga
Á þessum sex starfsárum sínum
hafa Sameinuðu þjóðirnar safnað
anna hafa látið í té margs konar
hjálp og fyrirgreiðslu, m. a. til að
bæta heilsufar í heiminum, til að
útbreiða lestrarkunnáttu, til að
leysa vísindaleg viðfangsefni, til
að ráða fram úr ýmsum vand-
kvæðum í verkalýðsmálum og til
að útvega lán til efnahagslegra
saman einstæðum hagfræðilegum fram£ara 1 mörSum löndum'
upplýsingum um alls konar fjár-
hagsleg málefni. Sameinuðu
þjóðitnar eru orðnar hnattmið-
stöð efnahagslegra ranpsókna.
Oll þýðingarmeiri, fjárhagsleg
vandamál í heiminum eru ræki-
lega könnuð, og er með þeim
hætti reynt að safna þekkingu, er
síðar meir geti orðið að gagni við
úrlausn vandamála.
Sameinuðu þjóðirnar og
félagslegar framfarir.
10. desember 1948 samþykkti
Allsherjarþingið mannréttinda-
Starf Sameinuðu þjóðanna
fyrir börn.
Barnahjálparsjóður Sameinuðu
þjóðanna var fnyndaður af fram-
lögum fólks um víða veröld, til
þess að forða öllum börnum, án
tillits til þjóðernis, ti'úarbragða,
kynþáttar, stöðu eða stjórnmála-
skoðana, frá þjáningum og skorti.
Á hinum fjóru fyrstu starfsár-
um sjóðsins hafa honum borizt
framlög frá 49 ríkisstjórnum og
frá einstaklingum í 75 löndum.
(Framhald á 8. síðu).