Dagur - 02.04.1952, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 2. apríl 1952
D A G U R
7
Leikfélag Ákureyrar: „Ævisapan" eftir Behrman
Frumsýning síðastliðið laugardagskvöld
„Ævisagan", sjónleikurinn eftir
ameríska skáldið Samuel N.
Behrman, sem Lcikíélag Akur-
eyrar frumsýndi sl. laugardags-
kvöld, hefur m. a. þann kost, að
vera óþekktur hér.
Leikhúsgestir fara í leikhúsið
með þá tilfinningu í brjóstinu, að
þeir muni þar sjá eitthvað nýtt
og skemmtilegt. Þessi tilfinning
er mikils virði fyrir allt leikhús-
lífið. Eftirvæntingin heldur áhuga
leikhúsgestanna lifandi. Hún
léttlr leikendunum starf þeirra og
lyftir undir „stemninguna“. Og
hún örvar aðsóknina að leikhús-
inu. Stundum hefur mér virzt
leikritaval félagsins stofna þess-
ari nauðsynlegu uppöi'vun í
nokkra tvísýnu. Uppvakningar að
sunnan, frá senunni í Iðnó og úr
útvarpinu, geta verið góðir í
sjálfu sér, en það er af þeim nýja
brumið og aðdráttaraflið er
stundum minna en aeskilegt er.
Þetta hefur leikfélagið stundum
fengið að reyna. En þá er að taka
upp aðrar aðferðir og það er nú
reynt Hér teflir félagið fram
ókunnum höfundi og óþekktum
leik. Eg tel að slOít „púst utan úr
veröldinni" sé nauðsynlegt fyrir
heilbrigði leikhússlífsins og hvert
gott leikfélag eigi jafnan að hafa
slíkar nýjungar á boðstólum með
því, sem eldra er og reyndara.
Kannske á félagið líka eftir að
sannreyna það,: að þetta viðhorf
er ekki aðeins til andlegrar holl-
ustu heldur ei' það líka
góður „business“. — Sunn-
lenzku leikfélögin, sem hafa
tekið hverja'nýjungina af annarri
til sýninga, hafa lifað þessa
reynslu. Hjá þeim virðist alltaf
vera fullt hús.
-A.
Ævisaga Behrmans er í þeim
flokki leikbókmennta, sem Bretar
kalla „comedy of manners". Slíkt
form hentar vel snjöllum, hug-
myndaríkum og þó umfram allt
dálítið háðskum höfundum. Hið
hraða, leiftrandi og hnyttna til-
svar er salt slíks sjónleiks. Stór-
brotnir atburðir gerast sjaldnast
á sviðinu, en samskipti mann-
gerðanna, sem höfundarnir tína
fram á taflborðið,vei'ða nægilegur
efniviður til þess að viðhalda
áhuga áhorfandans og láta hann
finna að þessi samskipti upp-
Ijóma lífið utan leikhússveggj-
anna. Meistarar þessara sjónleika
austan Atlantshafsins eru t. d.
Priestley og Somerset Maúg-
ham. Samuel Behrman er einn í
hópnum vestan hafsins. Þessir
menn eru ekki aðeins snjallir
höfundar, heldur líka ágætir leik-
húsmenn og jafnvel leikstjórar, t.
d. Behrman og Priestley. Leik-
sviðshæfni leikritanna vottar
kunnáttu þein-a. Handbragð
kunnáttumannanna leynir sér
sjaldnast.
„Ævisaga“ Behrmans hefur
orðið vinsæl og víða verið sýnd
eða leikin í útvarp, t. d. í brezka
útvarpið á sl. ári. Leikurinn er
góður fulltrúi þessara leikbók-
mennta, ekki stórbrotinn, en
skemmtilegur og ekki ádeila eða
prédikun, heldur ofurlítil ljós-
mynd úr lífi samtíðarinnar. Efni-
viðurinn — hégóminn, yfirdreps-
skapurinn, hræsnin, hneykslunin
— er alþjóðlegur. Áhorfandinn
getur staðfært leikinn heim til
sín, án þess að velta nokkru úr
skorðum. Maklegt er að leikur-
inn verði einnig vinsæll hér, enda
virtust frumsýningargestir
skemmta sér ágætlega.
En hér er höfundurinn að sjálf-
sögðu ekki einn að verki. Upp-
færzla leiksins er mjög vel af
hendi leyst af Ágúst Kvaran. —
Leiksviðið er nýstárlegt á að
horfa hér um slóðir, og að mín-
um dómi er það smekkleg og
Björg Baldvinsdóttir
sem Marion Froude.
skemmtileg umgerð leiksins
sjálfs. Leikendur skiluðu hlut
verkum sínum vel og súmir ágæt-
lega. Sýningin gekk hi-att og
árekstralaust yfir. sviðið. Á þessu
öllu er handbragð hins smekk-
vísa leikhússmanns og vandvirka
leikstjóra. '
Sigurður Kristjánsson þýddi
leikinn á gott og lipurt mælt mál,
og á hann þakkir skildár fyrir það
verk. í þessum leik er hlutverk
ævisöguhöfundarins stærst. —
Marion Froude hefur frá mörgu
að segja og sums staðar kemst
ævisagan hennar í snertingu
við ævisögur frægra manna. Slíkt
getur verið forvitnilegt fyr-
ir áhorfendur, en miður
þægilegt fyrir hið fræga fólk
að ljósi sé brugðið að fortíð
þess. í kringum þetta spinnur
höfundur haglegan söguþráð. —
Frú Björg Baldvinsdóttir leikur
þarna sitt stærsta — og að mínum
dómi bezta — hlutverk. í þetta
hlutverk þarf ekki aðeins fallega
og aðlaðandi persónu heldur líka
mikla leikarahæfileika. Frúin er
lengst af á sviðinu, umhverfis
hana gerast atburðirnir, um hana
snúast hinar persónurnar eins og
stjöi'nur f kringum sól. Ef þetta
hlutverk bregzt, fellur leikurinn.
En englr slíkir atburðir gerast.
Frúin stenzt prófið með prýði,
dálítið óviss kannske í fyrsta
þættínum, en úr því örugg og vex
við hverja raun. Frammistaða
hennar í þessu hlutverki, er eins
góð og framast mátti vænta hér á
okkar litla leiksviði.
Annað veigamesta hlutverk
leiksins er Richard Kurt blaða-
maður, sem Vignir Guðnumdsson
leikur. Þetta er maðurinn, sem á
hugmyndina að ævisögunni og
hefur í senn viljakraft og dugnað
til þess að koma fyrirætlun sinni
á laggirnar. En þegar þangað er
komið, gerist fleira en hann hafði
rennt grun í. Kurt er á ytra
borðinu einn af hinum „harð-
soðnu“ amerísku blaðamönnum,
en hann er ekki kærulaus. Hann
er hrjúfur á ytra borðinu og
harður í skallann, þegar hann
mætir þeirri manntegund, sem
hann fyrirlítur. Enda verða það
ekki þeir, sem brjóta vilja hans á
bak aftur, heldur eru þar að verki
önnur og mildari öfl. Vignir Guð-
mundsson kemur skemmtilega á
óvart í þessu veigamikla hlut-
verki. Honum tekst vel að sýna
þessa beisklunduðu og harðgerðu
persónu, og framsögnin er stund-
um ágæt. Vignir er heima á svið-
inu, leikur hans er blátt áfram og
eðlilegur, sterkari samt í stríði en
ástaratlotum. — Guðmundur
Gunnarsson leikur Leander Nol-
an, tilvonandi þingmann, fyrrver-
andi unnusta Marion. Þetta er
maðurinn, sem óttast ævisöguna
og sér kjörfylgið í Tennessee gufa
upp fyrir vitneskjuna um sam-
band hans við hið léttúðuga orð-
spdr Marion Froude. Guðmundur
er traustur leikari og sýning hans
á þessum Babbitt einkennist af
því. Þetta er líklegasta þing-
mannsefni af útliti og látbragði
að dæma, en lakar virðist manni
hann henta sem unnusti ungrar
og fallegrar stúlku, en engin fjar-
stæða er slíkt samt, síður en svo.
Sigurður Kristjánsson leikur
tónskáldið frá Vín, gamlan vin og
félaga frá gömlu álfunni, mann,
sem Marion sækir traust til og
hænist jafnan að. Eg varð fyrir
hálfgerðum vonbrigðum af Sig
urði í* þessu hlutverki. Má hið
hláturmilda og lífsglaða Vínar-
skáld ekki vera aðsópsmeira,
hressilegra og djarflegra? Og svo
er þetta nútímaleikur og langt
síðan Jóhann Strauss leið og sú
klæðatízka, sem þá var í gildi.
Minnie, þernu Marion, leikur
frú Sigríður P. Jónsdóttir. Þetta
er fremur lítið hlutverk, en dá-
lítið spaugilegt, og verður nokk
uð úr því í höndum frúarinnar.
En þessi blakka þerna minnir e
t. v. fullmikið á stallsystur
sjónleik, sem hér var sýnd-
ur á síðastl. ári. — Blaðaútgef-
andann frá Tennessee leikur
Þórir Guðjónsson, er það hressi
legur karl, og hressilega sýndur
af Þóri. Slade dóttur hans leikur
frú Alda Bjarnadóttir. Er hún
nýliði á sviðinu hér, fellur vel í
hlutverkið, er falleg stúlka að
horfa á, en ekki orðin lelkkona
ennþá. Loks leikur Áki Eiríksson
kvikmjmdaleikara — hálfgerða
Erroll Flynn-typu og leikur Áki
myndarlega og fellúr vel inn
hlutverkið.
Leiktjöldin málaði Haukur
Stefánsson, ljósameistari erYngvi
Hjörleifsson og leiksviðsstjóri
Oddur-Jírisljánsson.
Leikhússgestir klöppuðu leik-
stjóra og leikendum óspart lof í
lófa og bárust leikstjóra og aðal
leikanda blómvendir.
Fljúgandi teketili, diskur ogkanna
valda verkfalli við íslenzkan
togara í Grimsby
„Fishing News“ deilir á verkalýðsfélagið
fyrir afstöðu þess
Í.Fishhig News 8. f. ín. er for-
síðugrein um atburð, er gerðist í
Grimsby fiinmtudaginn í vikunni
áður, er verið var að landa fiski
úr togaranum Svalbak héðan frá
Akureyri.
Segir í blaðinu, að „dískur,
kanna og. alúminíum téketill"
hafi komið fljúgandi út um
glugga á stýrishúsinu.og hafi ket-
illinri lerit í höfðinu á Mr. Arthur
HowelJ, Grimsby, en hann var
einn af „lempurum" þeim, er
unnu að losun togarans. Ho\yelI
var fluttUr á spítala, og þar var
áverki hans saumaður s.arimn, en
síðan fékk hann leyfi til að fara
heim til sín. En lempararnir 105,
sem eftir voru á bryggjunni,
gerðu verkfall, heimtuðu • að
skipsrriaður sá, er að flugferð ket-
ilsips væri .valdur,. yrði, fluttur á
land og hlyti refsingu. Varð skip-
stj. við þeirri kröfu, og viðkom-
andi var fýlgt í land áf lögi'egl-
unni, segir blaðið. Um 2300 kit
voru eftir í skipinu. Lempara.rnir
hófu nú að krefjast greiðslu fyrir
tapaðan tíma.
KonsúIIinn skerst í málið.
Ræðismaður fslands í Grimsby,
Þórarinp Olgeirsson, skarst
rnálið,
w
og
var nú.samþykkt að
greiða; þpini ,2, klst., yf iry inpyjtípa
fýrír: þá ldst.,. sep. farin var, íqr-
þeirra með því, að þeh' tækju
þessu boði. En eftir að mennirnir
höfðu vigtað upp fiskinn, sem
kominn var á bryggjuna, hættu
þeir vinnu. Síðar sama dag var
Howell beðinn afsök. á atburði
þessum svo og verkalýðsfélagið.
Var því yfirlýst, að Mr. Howell
mundi fá bætur greiddar fyrir
meiðsli sín. Um miðnætti hófu
lempararnir vinnu aftur-við skip-
ið, vafalaust fyrir eftirvinnu-
kaup, segir Fishing News.
Deilt á verklýðsfélagið.
Blaðið bætir við frá eigin
brjósti; „Engum þykir skemmti-
legt að fá skurð á höfuðið af völd-
um fljúgandi teketils — enda þótt
úr almúiníum sé — og vér finn-
um innilega til með Mr. Howell.
En var nauðsyn fyrir lemparana
að hætta vinnu? Menn verða að
halda uppi virðingu verkamanns-
ins. En stöðvunin hélt engu.uppi.
Hún var sérlega ósmekkleg eins
og athöfn mannsins, sem fleygði
tekatlinum út um gluggann — og
hana er erfiðara að afsaka. Það
var að minnsta kosti tilviljun, að
hann hitti.“
Dagur spurði nýlega forstjóra
togaraútgerðarinnar hér um
þessa sögu, en honum hafði þá
engin skýrsla borizt um þetta at-
görðúrri. •
LL
Máelti
...verklýðsfélag vik.
ÝMISLEGT FRÁ BÆJARSTJÓRN
BÆJARSTJÓRN hefur }agt til að eftirtaldir menn verði skipaðir í
sjó- og verzlunardóm tU næstu 4 ára: Benedikt Steingrímsson, fyrrv.
hafnarvörður, Gísli Eyland, fyrrv. skipstjóri, Kristján Árnason,
kaupm.,‘dr. Kristinn Guðmundsson, skattstjóri, Guðmundur Jör-
undsson, útgerðarmað.ur,. Þorsteinn Stefánsson, hafnarvörður, Erl.
Friðjónsson, fyrrv.. kaupfélagsstj., Bragi Eiríksson, framkv.stj., Gísli
Konráðsson,.. framk,v,stj,„. Indriði Helgason, rafvirkjam., Tryggvi
Hallgrímssön, skjpstj., Albert Sölvason, vélsm. — Bæjarstjóra hefur
erin verið falið að ræða við atvinnumálaráðherra og síldarútvegs-
riefnd um rekstur tunnuverksmiðjunnar hér. — Bæjarstjórn hefur
skorað, á ríkisstjórnina að framfylgja hið allra fyrsta vilja Alþingis
úm jöfnuriarverð á olíum og benzíni.
HALLDÓR FRIÐJÓNSSON, fyrrv. vinnumiðlunarskrifstofustjóri,
hefur fengið 1000 kr. styrk til þess að koma upp ráðningarskrifstofu
í bænurrí. — Bæjarráð hefur falið Ásgeiri Markússyni, bæjarverk-
fræðingi, að fara til Reykjavíkur til þess að „fylgjast þar með þessum
umsóknum“ (smáíbúðabeiðnum) og ganga frá skipulagningu smá-
íbúðahverfisins.
KVIKMYNDAHÚS bæjarins hafa neitað að greiða bæjarsjóði
sætagjöld fyrír árið 1951 og telja þau ranglega á lögð. Lög um heim-
ild til innheimtu slíkra gjalda eru frá janúar 1952. Bæjarráð frestaði
nýlega ákvörðun um, hvöl't bærinn skuli notfæra sér ákvæði laga
þessara um sætagjöld. Bæjarfógeti hefur tilkynnt bæjarstjóm —
í tilefni af erindi um að lögreglan annist manntal í bænum og
spjaldskrárfærzlu — að'hann geti ekki fyrirskipað lögregluþjónum
að framkvæma verk þetta, en hins vegar muni þeir fáanlegir til þess
að vinna verkið í aukávinnu gegn sérstakri þóknun. — 51 hafa sótt
um lóðir .íyvjr smáíbúðir og hefur verið samþykkt að láta lóðirnar
í fyrirhuguðu hvérlí Við Hamarsstíg.