Dagur - 11.04.1953, Blaðsíða 2

D A G U R
Laugardaginn 11. auríl 1953
Dagskrármál landbúnaðarins:
a
Framsöguerindi Gunnars Kristjánssonar, bónda
á Ðagverðareyri, á fundi bændaklúbbsins
31. marz síðast liðinn
- FYRRI HLUTI -
•éttir úr Hrafiiagils-
iireppi
Til skamms tíma liefur fáum og
ciníö’dur.i verkfærum verið beitt
við bústörfin.
Við flestir, eða allir, sem hér
erum inni. munum þá tíð, að til
heyskapar voru ekki notuð önnur
verkfæri en orf, hrífa, reipi, reiö-
ir.gar og klyfberar.
Jarðvinnsluverkfærin voru:
Undirristuspaði, gaffall, skófla,
sléttuhnaílur og, í betri tilfellum,
plógur og herfi íyrir hesta.
-—Taðkvörnin og skilvindan voru
þau tsekin, sem eg, sem barn, bar
mesta virðingu fyrir, þó að hún
karmi nú helzt fram í því, að skil-
vindunni vildi eg fá að snúa til að
heyra í henni hltóðið, — og gera
hávaða, — og lauma steinum eða
spýtum í kvörnina.
—o—
AÐALÁSTÆÐAN fyrir því, að
vélar og landbúnaðarverkfæri fyrir
hesta koma svo lítið vio sögu ís-
lenzks landbúnaðar, fyrr en liðinn
er um fjórðungur þessarar aldar,
tel eg að akuryrkja var hér ekki
stunduð, en hún hlýtur alltaf að
krefjast fjölbreyttra tækja til jarð-
vinnslu, hirðingar, heimflutnings,
þreskingar og mölunar á korninu.
Svo eru það bannsettar þúfurnar,
— sem við réðum lengi ekkert
við, — en þær bannfærðu öli hjói
á í'slenzftum túnum og éngjum,
með fáeinum undantekningum: —
Fyrsta nothæfa kornsláttuvélin er
smíðuð á árunum 1831—1840 og
út frá henni þróast svo grassláttu-
vélin. e
Árið 1895, er fyrsta sláttuvélin
keypt til Eyjafjarðar af Stefáni
Jónssyni bónda á Munkaþverá.
Sama ár var sláttuvél keypt til
Suðurlands.
Árið 1911 er talið að hér á landi
séu til um 100 sláttuvélar. — 1915
eru þær orðnar 200. — 1920 um
300. — Árin frá 1927—46 seldi
SÍS 3700 sláttuvélar.
Sláttuvélin er það tækið, sem að
mínum dómi veídur mestri bylt-
ingu í íslenzkum landbúnaði á
þessu árabili. Ef til vill ekki ein-
£önév. vegr.a nytsemi sjálfra sín,
heídur jafnframt með því hvetja
tif að rækta oíj sfétta.
Hun hefur eflaust !;ka átt stór-
an þátt í að cpna áugu bænda fyr-
ír nytsemi véla yfirleitt.
FYRSTI TRAKTORINN kom
til landsins 1918. Árið 1919, 21.
sept., var stofnað á Akureyri hluta-
féíag til að kaupa cg reka dráttar-
vél. Nefndist félagið „Arður“. Festi
það lcaup á litlum beltistraktor
amerískum og hugðist nota til
jarðvinnslu. Að félagi þessu stóðu
nokkrir áhugamenn um jarorækt á
Akureyri, Ræktunarfélag Norður-
lar.ds og nokkrir bændur úr hér-
aðinu.
í>e?si vél kom að Dagverðar-
eyri og var plægð með henni ofur-
iítil spilda í mýri neðan við bæ-
inn. Var hún látin draga hestpióg,
cg stýrði honum maður eins og
þegar hestum er beitt íyrir. Einnig
var véíin síöár notuð til að herfa
og valta. — Eg nefni þetta hér til
þess að minna á, að Eyfirðingar
voru snemma með þegar áhugi tók
að vakna um vélanotkun til i-°nd
búnaðarstarfa.
Arið 1922 kemur svo fyrsti
þúfnabsninn til Akilreyrar, og þá
fyrst munar sliverulega um véÍ3'
vinnu við ræktun hér í Éyjafirði,
sem evo leiðlr það af sér, að bænd
ur fara að líta í kringum sig eftir
sláttuvélum og öðrum heyvinnu-
vélurn, þar sem nú tóku óðum að
stækka sléttu blettirnir og þessum
tækjum varð víðar við komið.
Áhuginn var vaknaður fyrir véi-
um og nýjum vinnuaðferðum, en
þekkingin og reynslan í beitingu
og meðíerð véianna var af skorn-
um skammi fyrst framan af. Mig
langar tii að segja ykkur frá einu
spaugilegu atviki, sem eg man eft-
ir. Bóridi einn keypti sér Herkúíes-
sláttuvél. Vélin kom, og var; nú
byrjað að slá, og gekk það frernur
skrykkjótt, vegna þess að hestarriir
voru þessu verki óvanir, þó lagao-
ist það svo að við mátti una, en
einn galli var á vélinni, og hann, al-
varlegur, hún skildi mest allt gras-
ið eftir. Bóndi uppgafst eftir
margar tilraunir við að nota vélina
og vildi selja sem skjótast. Bauð
hann föður mínum véiina til kaups,
og varð það úr að hann keypti
hana, og var 50.00 kr. slegið af
verðinu.
Var nú tekið að reyna vélina, og
vegna þess að þetta var íal-inn
gallagripur, var fenginn til aostoð-
ar kunnáttumaður, ísfeld að náíni
en hann hafði áour fengist við vél-
slátt, m. a. hjá bakarameistar.
Schiöth, ,.konstrúerað“ moldskáffu
o. fl. — Isfeid reyndi nú vélina og
virtist hún í bezta lagi, að ööru.en
þ.ví, að hún skildi ískyggilega mik-
ið eftir af grasinu, en við athugún
kcm í Ijós, að neðan á greiðunni
voru aukaskór. Er hún hafði verið
klædd úr skónum sló hún óaðfinn-
anlega. Vél þe'ssi er nú í minni éigu
og nothæf enn í dag, en hefur feng-
ið að hvíla sig síðan eg keypti
Farma’l-traktor 1945.
VIÐ RIFJUM nú þetta upp til
íróðleiks og gamans, en nú skulum
við snúa okkur að því, sem hefur
meira hagnýtt gildi fyrir okkur
dag. Eg hef ekki tölur um vélaeign
bænda nú, en við vitum allir að
hún er allveruleg. Surriir telja að
þar hafi verið of geyst farið og fé
sóað í óhófi.
Eg vil nú leggja fre.m nokkrar
spurmngar varðr.ndi landbúnaðar-
vélar, sem úmræðugrundvöil og
jafnframt fara um þasr nokkrum
orðum. Spurningarnar eru þessar
1. Á stórfelld vélanotkun rétt
sér við íslenzkan landbúnað
og ef svo er, þá hvers vegna?
2. Hvernig eigum við að hafa
sem mest og bezt not af vél
um okkar og verkfærum?
3. Hvernig er haganlegast að
byggja véla- og verkfæra-
gej>mslur?
4. Er viðhald og meðferð búvéla
góð eða slæm. og er hún betr:
eða verri en meöferð á vélum
og tækjum t. d. sjávarútvegs-
ins?
5. Eru ekki kaup og val land'
búnaðarvéla oft gerð af
nokkru handahófi?
6. Við hvaða störf er frekast
vöntun á heppilegum vélum
og tækjum?
7. Mjaltavélar?
8. Rafmagn og rafvélar?
1. spurningunni vil eg hiklaust
svara játandi, fyrst og fremsí
vegna þess að annars hiýtur land-
búnaðurinn að verða hornreka
getur ckki keppt við aðra atvinnu-
vegi þjóðarinnar. íslenzkur land-
búnaður getur og á að framleiða
mikið og gsta boðið vöru sína
zamkeppnisfæru verði, og jafn-
(Framhald á 11. síðu).
Úr Hrafnagilshreppi er skrifað
apríl:
„.Það var hér stórhríð fram á
laugardagsnótt og hefur verið svo
undanfarna viku, mismunandi
mikið, tveir dagar alveg bjartir
og var þá flutt mjólk á bílum og
lítils háttar mokað af veginum.
Við seinni hriðina mun hafa kom-
allmikill snjór ó Eyjafjarðar-
braut, en þeir partar, sem voru
hækkaðir í haust munu !rafa ver-
svo til snjólausir, sem voru þó
snióþyngstu partarnir áður. Þetta
sýnir hvað bæri að gera ef áhugi
og stjórnsemi væri fyrir hendi,
heldur en að borga tugi þúsunda
fyrir snjómokstur að ótöldum
erfiðleikum og margs konar
vandræðum, sem er því fylgjandi.
Það var flutt miólk hér úr
hreppnum ó sunnudagsnótt, á
sleðum sem ýtur drógu, en flest-
um sýndist að skynsamlegra
hefði verið að ryðja. snjónum af
veginum strax og birti til. En það
hefur kannske verið þarfara með
ýturnar að gera, en að koma
miólkinni á markaðinn, t. d. að
opna vegi vegna skíðamóta. Von-
andi er núi að rakna úr þessum
erfiðleikum með flutningana, og
gæti þá mjólkurflutninganefnd
hreppsins láti'ð til sín taka, því að
það er ekki vitað að. hún hafi
nokkurn hlut aðhafzt til að ráða
fram úr bessum erfiðleikum."
IndTýerskuF fulltrúi á
æskiilýðsraóti komiaún-
ista aflijúpar lilgang
þeirrá
Vínarhorg, 30. marz. — Æsku
lýðsþing kommúnista, sem haldið
var hér í borg í síðustu viku, varð
fyrir harðorðri gagnrýni af hálfu
indverskra fulltrúa, er þingið
sátu.
Er þinginu lauk sagði Shatrugan
Prasad Singh, framkvæmdastjóri
Bisar menningarstofnunarinnar
Patna í Indlandi, við blaðamenn
að hann væri sannfærður um, að
slík „friðarþing" væru enginn
staður fyrir sanna og trúa friðar-
unnendur. Hann kvaðst hafa ver-
ið algerlega andvaralaus, er hann
kom til þingsins, „en eg komst
brátt að raun um að kommúnist-
ar nota þessi friðarþing sem yfir-
varp til að ala ó hatri og úlfúð
meoal manna og þjóða.“ Singh
kveðst hafa fyllzt viðbjóði á þess
ari „lúalegu misnotkun“ komm-
imista á hinum svokölluðu
„þingum til varnar rétti æsku-
lýðsins“. Ennfremur þótti honum
það ærið eftirtcktarvert að „meir:
hluti þátttakenda æskulýðsmóts-
ins voru gráhærðir kommúnista-
ölaungar, í gerfi æskulýðsfull-
trúa.“ Það er og í frásögu fær-
andi, að kommúnistar heimiluðu
Singh ekki að tala á þinginu, enda
þótt hann hefði verið löglega kos-
inn fulltrúi þjóðar sinnar til setu
á þessu þingi.
Leikritið iim ]ón Arison
á ensku
Stofnunin The American
Scandinavian Foundation hefur
gefið út í einu bindi þrjú norræn
leikrit nú nýlega og er eitt þeirrá
leirit Tryggva Sveinbjörnssonar
sendiráðsfulltrúa í Kaupmanna
höfn um Jón biskup Arason. Hin
leikritin eru „Margrét Noregs
drottning“ eftir Trygve Kielland
og „Egelykke“ eftir Kaj Munk.
HALDA DAUÐAHALDJ í
FRELSUNINA.
Atburðirnir í Rússlandi nú
um sinn reyna í reyndinni ekki
nema lítillega á undirstöðutrú
kommúnista. Fólk tekur eftir
því, að þc-ir verða afundnir er
menn vilia ræða við þá um
læknamálið svoneínda og við-
urkennmguna. að pyndingum
hafi verið beiit íil að knýja
frain játningar. Til þess að
skilja viðbrögð kommúnista
þurfa menn oð g’öggva sig á
þeirri staðreynd, að sérhver
kommúnisti beldur dauðahaldi
í róittrúuaðinn,óttast íátí meira
cn a3 missa frslsunina ekki
sxðttr eit maðurinn sent „missti
glæpinn“. Frelsunin og rétt-
trúnaðurinn veiía þeirn
áhyggjuleyri. Þeir þurfa ekki
að skapa sór skoðun sjálfir, eru
sælir að mega trúa því sem að
þeim er rétt af æðstu prestun-
um. Þcss vegna er ómagulegt
að rökræða við kommúnista um
stjórnmál. Kann skríður inn í
rétítrúnaðarkuðunginn um leið
óg komið ef við undirstöðu-
trúna. Þar á hann skjól, sem
hann vill ómögulega missa. —
ílann tekur t. d. við fréttunum
að austan nú sem sjálfsögðum
lilut, er fljótur að finna ein-
hverja skrítilega málamynda-
ástæðu fyrir öllum atburðun-
Um og heldur dauðahaldi í
hana. Flokkurinn og skipulagið
er syndlaust og mjallahvítt í
hans auguni; Öll söldn liggur
hjá einhverri vondri persónu,
sem hefur misnotað aðstöðu
sína. Það er allt og surnt. Þctta
er sjálísagt notaleg tilíinning
fyrir fclk, sém er svo ándlcga í
rishátt að það treystir sér ekki j
til ao hugsa sjálfstætt heldur
lætur kennisetningar, kreddu-
vísindi og hlinda dýrkun út-
skýra alla hluti En ógeðfellt er
;Iíkí sálarástand í meira lagi í
augum frjálsra manna.
VINDHANINN SNÝST.
ög vindhaninn snýst fyrir
austangolunni nú eins og
cndranær. Menn muna hver
hraðinn var á honum um árið
þegar kommúnistar gerðu
samnjnginn við nazista og
hleyptu heimsstyrjöldinni af
stokkunum. Hann hcfur farið
marga snúninga síðan og enn er
hann léttur á sér. Hér á dögun-
um, þegar Moskvaútvarpið til-
kynnti handtöku læknanna og
blöð á Vesturlöndum bcntu á
að þarna væri m. a. um að
ræða ofsóknir gegn Gyðingum,
voru kommúnistablöð fljót að
„sanna“ að þetta væri bara
venjnleg auðvaldslygi. Þjó'ð-
viljinn sannaði það t. d. í „vís-
indalegri“ ritgerð, að allt skraf
um Gyðingaofsóknir og kyn-
þáttahatur í Rússlandi væri
hrein fjarstæða. Og safna'ðar-
meðlimirnr drógtt andann létt-
ara í sinni sælu trú. Éti svo
gcrizt eitt heimsundrið, nefni-
íega það, að Pravda í Moskvu
scgir nú aö í málarekstrinum
gegn láeknunum hafi einmitt
komið í !iós viðleitni ti! að
kveikja kyriþáttahátur. Sjáf-
sagt á Þjóðviljinn eftir að birta
aðra „vísindáleg" ritgerð í
santa dúr. Þá hefur vindhaninn
farið heilan snúing. En hann
snerist í austangolu og þá er
allt i lagi í augum rétttrúnáðar-
mannaima. En hvað segja áðrir
lcsendnr kommúnistáblaðanna,
þeir, sem ckki eru haldnir
Modtvuáfrúnaðj en hafa hangið
aítan í kommúnistum í kosn
irlgutn af áinhverjum óskiljan
legum brjóstgæðuiti? Er hægt
að bjóða sæmilega greindu
fólki, sem ekki er haldið glá-
komblíndu kommúnismans,
upp á svona máiafærzlu?
ÞAÐ GERÐIST í
STJÓRNARTÍÐ ,,HANS“.
Þeir, sem sjáandi eru, sjá þá
líka að pyndingarnar og rétfar-
ofsóknirnar gerðust í stjórnar-
tíð „IIanD“, sent nú er nýlátinn.
Þeir vclta fyrir sér þeirri spurn
ingu, hvort Iæknamálið, Kór-
cumálið umræðurnnr á vctt-
vangi Sameinuðu þj óðanna,
lausn fanga og sitt livað ficira í
hinum nýja dúr, hefði gctað
gefzí ef forsjónin hefði ekki
iátið koma heilabló'ðfall yfir
gamlan byltitígarforingja og
einvaldn snemma í sl. mánuði?
Skuggann af þessúm atburðum
leggur vissulega yfir stjórnar-
tíð Hans. Það var þá kannske
ekki allt ,auðvaldslygi“, sem
sagi var á íyrri tíð rna stjórnar-
hættina fyrir austan? Kannske
Slansky og Clementis hafi ver-
ið hengdir saklausir eftir allt
saman?
,.FRIÐURÍNN“ TIL MARGRA
HLUTA NYTSAMIiEGUR.
Og svo lesum við innfjálgar
hugleiðingar í kommúnista-
blöðunum um friðarástina fyrir
austan járntjald og hina dá»
samlegu sönnun fyrir tilvist
lien'nar, sem kemur fram í hinni
nýju tóntegund fyrir ausían.
En hvernig stóð á því, að sann-
anirnar létu svoná Icngi á ,sér
standa? Nú.er hægt ,aö stöðva
Kóreustríðið á skámmri stund,
,ræða við forvígisííienn' lýðræð-
isþjóðanna um að slaka á kalda
stnðinu o. s. frv. Var það ekki
hægt eins í fyrra eða árið þar
áður? Kannske cru til þeir
kommúnistar, sem íhuga það í
emrúmi, hvert• hmihaldi hafi
raunverulega vcrið í öllu frið-
arskrafinu á liðnum áruni,- úr
því að þetta er hægt nú, rösk-
um mánuði eftir_stýÓTnarskiptin
í austri. Þeint ve'cðúý þá e. f. v.
ljóst, að friðúr SáJ sein komm-
únistar eru sífellt með á vörun-
um, átti að vera nytsamlegur
fyrir heimsvaldastefnu komm-
únisnians og áróðursvél flokks-
ins en ekki fyrir hinn raun-
verulega heimsfrið. Hann var
aldrei efst á baugi í þá daga, og
enginn veit enn, hvað býr
raunverulega á bak við þennan
riýja frið, sém nú er bo'ðaður
í ausfri, en vonandi verður
hann hinum fremri.
BRESTUR
VIÐUM.
MATTAR-
íslendjngur á fimmtudaginn
segir frá aðalfundi Sjálfstæðis-
félagsins hér í bæ og gerir
mikið númer úr því að r.okkrir
menn gengu í félagið á fundin-
um. Hins vegar láist blaðinu að
geta um það .að menn sögðu sig
líka úr félaginu á fundinum. —
Karl Friðrikr.son, Umboðsmað-
xir vegamálastjóra, sagði sig úr
félaginu eftir að hafa ávarpað
fundarmenn, og gekk af fundi
við annan mann. Munu þetta
heldur ekki einu úrsagnirnar,
sem hafa borizt að undanfömu.
Eru því hórfur á að víðar bresti
í máttarviðum Siálfstæðis-
flokksins en í Reykjavík um
}>essar mundir.
GLATAÐUR SONUE
KOMINN HEIM?
I síðasta ísl. er mikil ritsntíð
, undir gamalkunnu heiti, sem
ber öil einkenni j>ess ao banka-
stjóri hafi um íjállað. — Er
g’ataði sonurirm Syavar nú
loksins kominn heim?