Dagur - 11.04.1953, Blaðsíða 2

Dagur - 11.04.1953, Blaðsíða 2
D A G U R Laugardaginn 11. auríl 1953 Dagskrármál landbúnaðarins: a Framsöguerindi Gunnars Kristjánssonar, bónda á Ðagverðareyri, á fundi bændaklúbbsins 31. marz síðast liðinn - FYRRI HLUTI - •éttir úr Hrafiiagils- iireppi Til skamms tíma liefur fáum og ciníö’dur.i verkfærum verið beitt við bústörfin. Við flestir, eða allir, sem hér erum inni. munum þá tíð, að til heyskapar voru ekki notuð önnur verkfæri en orf, hrífa, reipi, reiö- ir.gar og klyfberar. Jarðvinnsluverkfærin voru: Undirristuspaði, gaffall, skófla, sléttuhnaílur og, í betri tilfellum, plógur og herfi íyrir hesta. -—Taðkvörnin og skilvindan voru þau tsekin, sem eg, sem barn, bar mesta virðingu fyrir, þó að hún karmi nú helzt fram í því, að skil- vindunni vildi eg fá að snúa til að heyra í henni hltóðið, — og gera hávaða, — og lauma steinum eða spýtum í kvörnina. —o— AÐALÁSTÆÐAN fyrir því, að vélar og landbúnaðarverkfæri fyrir hesta koma svo lítið vio sögu ís- lenzks landbúnaðar, fyrr en liðinn er um fjórðungur þessarar aldar, tel eg að akuryrkja var hér ekki stunduð, en hún hlýtur alltaf að krefjast fjölbreyttra tækja til jarð- vinnslu, hirðingar, heimflutnings, þreskingar og mölunar á korninu. Svo eru það bannsettar þúfurnar, — sem við réðum lengi ekkert við, — en þær bannfærðu öli hjói á í'slenzftum túnum og éngjum, með fáeinum undantekningum: — Fyrsta nothæfa kornsláttuvélin er smíðuð á árunum 1831—1840 og út frá henni þróast svo grassláttu- vélin. e Árið 1895, er fyrsta sláttuvélin keypt til Eyjafjarðar af Stefáni Jónssyni bónda á Munkaþverá. Sama ár var sláttuvél keypt til Suðurlands. Árið 1911 er talið að hér á landi séu til um 100 sláttuvélar. — 1915 eru þær orðnar 200. — 1920 um 300. — Árin frá 1927—46 seldi SÍS 3700 sláttuvélar. Sláttuvélin er það tækið, sem að mínum dómi veídur mestri bylt- ingu í íslenzkum landbúnaði á þessu árabili. Ef til vill ekki ein- £önév. vegr.a nytsemi sjálfra sín, heídur jafnframt með því hvetja tif að rækta oíj sfétta. Hun hefur eflaust !;ka átt stór- an þátt í að cpna áugu bænda fyr- ír nytsemi véla yfirleitt. FYRSTI TRAKTORINN kom til landsins 1918. Árið 1919, 21. sept., var stofnað á Akureyri hluta- féíag til að kaupa cg reka dráttar- vél. Nefndist félagið „Arður“. Festi það lcaup á litlum beltistraktor amerískum og hugðist nota til jarðvinnslu. Að félagi þessu stóðu nokkrir áhugamenn um jarorækt á Akureyri, Ræktunarfélag Norður- lar.ds og nokkrir bændur úr hér- aðinu. í>e?si vél kom að Dagverðar- eyri og var plægð með henni ofur- iítil spilda í mýri neðan við bæ- inn. Var hún látin draga hestpióg, cg stýrði honum maður eins og þegar hestum er beitt íyrir. Einnig var véíin síöár notuð til að herfa og valta. — Eg nefni þetta hér til þess að minna á, að Eyfirðingar voru snemma með þegar áhugi tók að vakna um vélanotkun til i-°nd búnaðarstarfa. Arið 1922 kemur svo fyrsti þúfnabsninn til Akilreyrar, og þá fyrst munar sliverulega um véÍ3' vinnu við ræktun hér í Éyjafirði, sem evo leiðlr það af sér, að bænd ur fara að líta í kringum sig eftir sláttuvélum og öðrum heyvinnu- vélurn, þar sem nú tóku óðum að stækka sléttu blettirnir og þessum tækjum varð víðar við komið. Áhuginn var vaknaður fyrir véi- um og nýjum vinnuaðferðum, en þekkingin og reynslan í beitingu og meðíerð véianna var af skorn- um skammi fyrst framan af. Mig langar tii að segja ykkur frá einu spaugilegu atviki, sem eg man eft- ir. Bóridi einn keypti sér Herkúíes- sláttuvél. Vélin kom, og var; nú byrjað að slá, og gekk það frernur skrykkjótt, vegna þess að hestarriir voru þessu verki óvanir, þó lagao- ist það svo að við mátti una, en einn galli var á vélinni, og hann, al- varlegur, hún skildi mest allt gras- ið eftir. Bóndi uppgafst eftir margar tilraunir við að nota vélina og vildi selja sem skjótast. Bauð hann föður mínum véiina til kaups, og varð það úr að hann keypti hana, og var 50.00 kr. slegið af verðinu. Var nú tekið að reyna vélina, og vegna þess að þetta var íal-inn gallagripur, var fenginn til aostoð- ar kunnáttumaður, ísfeld að náíni en hann hafði áour fengist við vél- slátt, m. a. hjá bakarameistar. Schiöth, ,.konstrúerað“ moldskáffu o. fl. — Isfeid reyndi nú vélina og virtist hún í bezta lagi, að ööru.en þ.ví, að hún skildi ískyggilega mik- ið eftir af grasinu, en við athugún kcm í Ijós, að neðan á greiðunni voru aukaskór. Er hún hafði verið klædd úr skónum sló hún óaðfinn- anlega. Vél þe'ssi er nú í minni éigu og nothæf enn í dag, en hefur feng- ið að hvíla sig síðan eg keypti Farma’l-traktor 1945. VIÐ RIFJUM nú þetta upp til íróðleiks og gamans, en nú skulum við snúa okkur að því, sem hefur meira hagnýtt gildi fyrir okkur dag. Eg hef ekki tölur um vélaeign bænda nú, en við vitum allir að hún er allveruleg. Surriir telja að þar hafi verið of geyst farið og fé sóað í óhófi. Eg vil nú leggja fre.m nokkrar spurmngar varðr.ndi landbúnaðar- vélar, sem úmræðugrundvöil og jafnframt fara um þasr nokkrum orðum. Spurningarnar eru þessar 1. Á stórfelld vélanotkun rétt sér við íslenzkan landbúnað og ef svo er, þá hvers vegna? 2. Hvernig eigum við að hafa sem mest og bezt not af vél um okkar og verkfærum? 3. Hvernig er haganlegast að byggja véla- og verkfæra- gej>mslur? 4. Er viðhald og meðferð búvéla góð eða slæm. og er hún betr: eða verri en meöferð á vélum og tækjum t. d. sjávarútvegs- ins? 5. Eru ekki kaup og val land' búnaðarvéla oft gerð af nokkru handahófi? 6. Við hvaða störf er frekast vöntun á heppilegum vélum og tækjum? 7. Mjaltavélar? 8. Rafmagn og rafvélar? 1. spurningunni vil eg hiklaust svara játandi, fyrst og fremsí vegna þess að annars hiýtur land- búnaðurinn að verða hornreka getur ckki keppt við aðra atvinnu- vegi þjóðarinnar. íslenzkur land- búnaður getur og á að framleiða mikið og gsta boðið vöru sína zamkeppnisfæru verði, og jafn- (Framhald á 11. síðu). Úr Hrafnagilshreppi er skrifað apríl: „.Það var hér stórhríð fram á laugardagsnótt og hefur verið svo undanfarna viku, mismunandi mikið, tveir dagar alveg bjartir og var þá flutt mjólk á bílum og lítils háttar mokað af veginum. Við seinni hriðina mun hafa kom- allmikill snjór ó Eyjafjarðar- braut, en þeir partar, sem voru hækkaðir í haust munu !rafa ver- svo til snjólausir, sem voru þó snióþyngstu partarnir áður. Þetta sýnir hvað bæri að gera ef áhugi og stjórnsemi væri fyrir hendi, heldur en að borga tugi þúsunda fyrir snjómokstur að ótöldum erfiðleikum og margs konar vandræðum, sem er því fylgjandi. Það var flutt miólk hér úr hreppnum ó sunnudagsnótt, á sleðum sem ýtur drógu, en flest- um sýndist að skynsamlegra hefði verið að ryðja. snjónum af veginum strax og birti til. En það hefur kannske verið þarfara með ýturnar að gera, en að koma miólkinni á markaðinn, t. d. að opna vegi vegna skíðamóta. Von- andi er núi að rakna úr þessum erfiðleikum með flutningana, og gæti þá mjólkurflutninganefnd hreppsins láti'ð til sín taka, því að það er ekki vitað að. hún hafi nokkurn hlut aðhafzt til að ráða fram úr bessum erfiðleikum." IndTýerskuF fulltrúi á æskiilýðsraóti komiaún- ista aflijúpar lilgang þeirrá Vínarhorg, 30. marz. — Æsku lýðsþing kommúnista, sem haldið var hér í borg í síðustu viku, varð fyrir harðorðri gagnrýni af hálfu indverskra fulltrúa, er þingið sátu. Er þinginu lauk sagði Shatrugan Prasad Singh, framkvæmdastjóri Bisar menningarstofnunarinnar Patna í Indlandi, við blaðamenn að hann væri sannfærður um, að slík „friðarþing" væru enginn staður fyrir sanna og trúa friðar- unnendur. Hann kvaðst hafa ver- ið algerlega andvaralaus, er hann kom til þingsins, „en eg komst brátt að raun um að kommúnist- ar nota þessi friðarþing sem yfir- varp til að ala ó hatri og úlfúð meoal manna og þjóða.“ Singh kveðst hafa fyllzt viðbjóði á þess ari „lúalegu misnotkun“ komm- imista á hinum svokölluðu „þingum til varnar rétti æsku- lýðsins“. Ennfremur þótti honum það ærið eftirtcktarvert að „meir: hluti þátttakenda æskulýðsmóts- ins voru gráhærðir kommúnista- ölaungar, í gerfi æskulýðsfull- trúa.“ Það er og í frásögu fær- andi, að kommúnistar heimiluðu Singh ekki að tala á þinginu, enda þótt hann hefði verið löglega kos- inn fulltrúi þjóðar sinnar til setu á þessu þingi. Leikritið iim ]ón Arison á ensku Stofnunin The American Scandinavian Foundation hefur gefið út í einu bindi þrjú norræn leikrit nú nýlega og er eitt þeirrá leirit Tryggva Sveinbjörnssonar sendiráðsfulltrúa í Kaupmanna höfn um Jón biskup Arason. Hin leikritin eru „Margrét Noregs drottning“ eftir Trygve Kielland og „Egelykke“ eftir Kaj Munk. HALDA DAUÐAHALDJ í FRELSUNINA. Atburðirnir í Rússlandi nú um sinn reyna í reyndinni ekki nema lítillega á undirstöðutrú kommúnista. Fólk tekur eftir því, að þc-ir verða afundnir er menn vilia ræða við þá um læknamálið svoneínda og við- urkennmguna. að pyndingum hafi verið beiit íil að knýja frain játningar. Til þess að skilja viðbrögð kommúnista þurfa menn oð g’öggva sig á þeirri staðreynd, að sérhver kommúnisti beldur dauðahaldi í róittrúuaðinn,óttast íátí meira cn a3 missa frslsunina ekki sxðttr eit maðurinn sent „missti glæpinn“. Frelsunin og rétt- trúnaðurinn veiía þeirn áhyggjuleyri. Þeir þurfa ekki að skapa sór skoðun sjálfir, eru sælir að mega trúa því sem að þeim er rétt af æðstu prestun- um. Þcss vegna er ómagulegt að rökræða við kommúnista um stjórnmál. Kann skríður inn í rétítrúnaðarkuðunginn um leið óg komið ef við undirstöðu- trúna. Þar á hann skjól, sem hann vill ómögulega missa. — ílann tekur t. d. við fréttunum að austan nú sem sjálfsögðum lilut, er fljótur að finna ein- hverja skrítilega málamynda- ástæðu fyrir öllum atburðun- Um og heldur dauðahaldi í hana. Flokkurinn og skipulagið er syndlaust og mjallahvítt í hans auguni; Öll söldn liggur hjá einhverri vondri persónu, sem hefur misnotað aðstöðu sína. Það er allt og surnt. Þctta er sjálísagt notaleg tilíinning fyrir fclk, sém er svo ándlcga í rishátt að það treystir sér ekki j til ao hugsa sjálfstætt heldur lætur kennisetningar, kreddu- vísindi og hlinda dýrkun út- skýra alla hluti En ógeðfellt er ;Iíkí sálarástand í meira lagi í augum frjálsra manna. VINDHANINN SNÝST. ög vindhaninn snýst fyrir austangolunni nú eins og cndranær. Menn muna hver hraðinn var á honum um árið þegar kommúnistar gerðu samnjnginn við nazista og hleyptu heimsstyrjöldinni af stokkunum. Hann hcfur farið marga snúninga síðan og enn er hann léttur á sér. Hér á dögun- um, þegar Moskvaútvarpið til- kynnti handtöku læknanna og blöð á Vesturlöndum bcntu á að þarna væri m. a. um að ræða ofsóknir gegn Gyðingum, voru kommúnistablöð fljót að „sanna“ að þetta væri bara venjnleg auðvaldslygi. Þjó'ð- viljinn sannaði það t. d. í „vís- indalegri“ ritgerð, að allt skraf um Gyðingaofsóknir og kyn- þáttahatur í Rússlandi væri hrein fjarstæða. Og safna'ðar- meðlimirnr drógtt andann létt- ara í sinni sælu trú. Éti svo gcrizt eitt heimsundrið, nefni- íega það, að Pravda í Moskvu scgir nú aö í málarekstrinum gegn láeknunum hafi einmitt komið í !iós viðleitni ti! að kveikja kyriþáttahátur. Sjáf- sagt á Þjóðviljinn eftir að birta aðra „vísindáleg" ritgerð í santa dúr. Þá hefur vindhaninn farið heilan snúing. En hann snerist í austangolu og þá er allt i lagi í augum rétttrúnáðar- mannaima. En hvað segja áðrir lcsendnr kommúnistáblaðanna, þeir, sem ckki eru haldnir Modtvuáfrúnaðj en hafa hangið aítan í kommúnistum í kosn irlgutn af áinhverjum óskiljan legum brjóstgæðuiti? Er hægt að bjóða sæmilega greindu fólki, sem ekki er haldið glá- komblíndu kommúnismans, upp á svona máiafærzlu? ÞAÐ GERÐIST í STJÓRNARTÍÐ ,,HANS“. Þeir, sem sjáandi eru, sjá þá líka að pyndingarnar og rétfar- ofsóknirnar gerðust í stjórnar- tíð „IIanD“, sent nú er nýlátinn. Þeir vclta fyrir sér þeirri spurn ingu, hvort Iæknamálið, Kór- cumálið umræðurnnr á vctt- vangi Sameinuðu þj óðanna, lausn fanga og sitt livað ficira í hinum nýja dúr, hefði gctað gefzí ef forsjónin hefði ekki iátið koma heilabló'ðfall yfir gamlan byltitígarforingja og einvaldn snemma í sl. mánuði? Skuggann af þessúm atburðum leggur vissulega yfir stjórnar- tíð Hans. Það var þá kannske ekki allt ,auðvaldslygi“, sem sagi var á íyrri tíð rna stjórnar- hættina fyrir austan? Kannske Slansky og Clementis hafi ver- ið hengdir saklausir eftir allt saman? ,.FRIÐURÍNN“ TIL MARGRA HLUTA NYTSAMIiEGUR. Og svo lesum við innfjálgar hugleiðingar í kommúnista- blöðunum um friðarástina fyrir austan járntjald og hina dá» samlegu sönnun fyrir tilvist lien'nar, sem kemur fram í hinni nýju tóntegund fyrir ausían. En hvernig stóð á því, að sann- anirnar létu svoná Icngi á ,sér standa? Nú.er hægt ,aö stöðva Kóreustríðið á skámmri stund, ,ræða við forvígisííienn' lýðræð- isþjóðanna um að slaka á kalda stnðinu o. s. frv. Var það ekki hægt eins í fyrra eða árið þar áður? Kannske cru til þeir kommúnistar, sem íhuga það í emrúmi, hvert• hmihaldi hafi raunverulega vcrið í öllu frið- arskrafinu á liðnum áruni,- úr því að þetta er hægt nú, rösk- um mánuði eftir_stýÓTnarskiptin í austri. Þeint ve'cðúý þá e. f. v. ljóst, að friðúr SáJ sein komm- únistar eru sífellt með á vörun- um, átti að vera nytsamlegur fyrir heimsvaldastefnu komm- únisnians og áróðursvél flokks- ins en ekki fyrir hinn raun- verulega heimsfrið. Hann var aldrei efst á baugi í þá daga, og enginn veit enn, hvað býr raunverulega á bak við þennan riýja frið, sém nú er bo'ðaður í ausfri, en vonandi verður hann hinum fremri. BRESTUR VIÐUM. MATTAR- íslendjngur á fimmtudaginn segir frá aðalfundi Sjálfstæðis- félagsins hér í bæ og gerir mikið númer úr því að r.okkrir menn gengu í félagið á fundin- um. Hins vegar láist blaðinu að geta um það .að menn sögðu sig líka úr félaginu á fundinum. — Karl Friðrikr.son, Umboðsmað- xir vegamálastjóra, sagði sig úr félaginu eftir að hafa ávarpað fundarmenn, og gekk af fundi við annan mann. Munu þetta heldur ekki einu úrsagnirnar, sem hafa borizt að undanfömu. Eru því hórfur á að víðar bresti í máttarviðum Siálfstæðis- flokksins en í Reykjavík um }>essar mundir. GLATAÐUR SONUE KOMINN HEIM? I síðasta ísl. er mikil ritsntíð , undir gamalkunnu heiti, sem ber öil einkenni j>ess ao banka- stjóri hafi um íjállað. — Er g’ataði sonurirm Syavar nú loksins kominn heim?

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.