Dagur - 11.04.1953, Qupperneq 6

6
D A G U R
Laugardaginn 11. apríl 1953
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýiingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstneti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverju.n miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlL
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Stjórnlagaþing
ófremdarástand siglingamálanna
og sýnir að forráðamenn Eim-
skipafélagsins hafa ekki í hyggju
að breyta um stefnu. Afnám
þeirrar þjónustu, sem félagið eitt
sinn veitti landsbyggðinni var í
upphafi afsakað með styrjaldar-
ástandi og síðan með ráðstöfun-
um gjaldeyris- og innflutnings-
yfirvalda.
NÚ STENDUR hvorugt í vegi
fyrir því, að breytt sé til. En þörf-
in fyrir aukið athafnapláss í höf-
uðstaðnum, sem búið er að skapa
með fyrirkomulagi siglinganna,
er nú látin ráða framtíðarfyrir-
ætlunum, en ekki þörf annarra
landshluta fyrir breytt siglinga-
fyrirkomulag. Hið skattfrjálsa
Eimskipafélag hefur mikið fé til
ráðstöfunar, sem það tekur af öll-
um landsmönnum. Ollum lands-
lýð má nú vera það ljóst að stefn-
an er að ávaxta þetta fjármagn
einvörðungu í Reykjavík, ekki
aðeins um stundarsakir heldur
um langa framtíð. Fólkið úti á
landsbyggðinni hefur verið að
leggja fé í Kveldúlfsportið á liðn-
um árum en ekki að búa í haginn
fyrir breytt siglingafyrirkomulag.
Það er sú lexía, sem landsmenn
mega læra af síðustu fregnum af
umsvifum þessara fjársterku og
valdamiklu aðila þar fyrir
sunnan.
Á NÝAFSTÓÐNU flokksþingi samþykkti Fram-
sóknarflokkuhinn svohljóðandi áskorun og yfir-
lýsingu, eftir ýtarlegar umræður:
OKDREIFAR
„Tíunda flokksþing Framsóknarmanna end-
urtekur þá áskorun síðasta flokksþings til Al-
þingis að gera þá breytingu á gildandi stjórn-
arskrá landsins, að sérstakt stjómlagaþing
skuli kosið til þess að setja nýja stjómarskrá.
Flokksþingið telur ráðlegt, að þingmenn
stjómlagaþingsins verði allt að 52, og að kosn-
ing þeirra fari fram eftir núgildandi reglum
um kosningar til Alþingis.
Þá telur flokksþingið einnig við eiga, að
stjómmálaflokkar, sem fulltrúa eiga á Alþingi,
eða hafa haft fulltrúa í kjöri til Alþingis,
megi ekki bjóða menn fram til stjómlaga-
þingsins. Aftur á móti geti samtök frambjóð-
enda til stjómlagaþings borið fram landslista
og fengið jöfnunarsæti eftir sömu reglum og
nú gilda um stjómmálaflokka, sem bjóða fram
til Alþingis.“
Setning stjómarskrár fyrir lýðveldið er eitt
stærsta úrlausnarefni komandi tíma. Það rnál er
hafið yfir flokkabaráttu um dægurmál. Andstæð-
ingar í hinni daglegu stjómmálabaráttu geta hæg-
lega átt samleið í þessu máli þótt þeir deili um at-
vinnumál, utanríkismál o. s. frv.
MEÐ TILLÖGU Framsóknarmanna er stefnt að
því að gefa mönnum kost á að skipa sér í hópa út
frá sjónarhóli stjórnarskrármálsins eins, og forða
því að stjórnarskrá verði sett með „hagfelldum
samningum“ nokkurra stjórnmálaforingja. Með
samþykkt þessarar ályktunar hefur Framsóknar-
flokkurinn fyrir sitt leyti lýst því yfir að hann vilji
afhenda þjóðinni málið til úrlausnar á stjórnlaga-
þingi. Þjóðin á kröfu á að vita, hvort aðrir stjóm-
málaflokkar vilja sýna sama þegnskap og þroska.
Fjárfesting landsmanna
í Kveldúlfsportinu
HÖFUÐRÖKSEMD stjórnar Eimskipafélags ís-
lands fyrir nauðsyn þess að kaupa lóðir og skúra
af Kveldúlfi í Reykjavík fyrir 12 milljónir króna,
er að mikil og brýn þörf hafi verið fyrir félagið að
fá aukið rúm fyrir- vörugeymslu. í Reykjavík
vekja fjölskylduviðskipti þessi einkum athygli
fyrir það, hve upphæðin er há miðað við útlit hús
anna og stærð lóðanna, en úti um landið minna
kaupin á þá staðreynd, að ekki er mikið hald í
þeirri röksemd Eimskipafélagsstjómarinnar frá
liðnum árum, að nauðsynlegt sé, kostnaðar vegna,
að umhlaða nær öllum vörum út á landið í Rvík.
Það er umhleðslufyrirkomulag félagsins, sem kall-
ar á þessi viðskipti og er þó ekki nema lítið talið af
öllum þeim fjármunum, sem það kostar þjóðina
heild að félagið hefur lagt niður með öllu beinar
siglingar í milli hafna úti á landi og erlendra við
skiptalanda. Tilkynningin um að félagið verji nú
12 milljónum til þess að tryggja sér athafnapláss
höfuðstaðnum minnir landsmenn óþægilega á
Útvarpið og skíðamótið.
ÞAÐ ER mörgum enn í minni,
er Helgi Hjöi-var lýsti skíða-
keppni í útvarpi fyrir mörgum
árum og þótti það mikil skemmt-
un víða um land. Þá var tæknileg
aðstaða útvarpsins til þess að
gera hlustendum þennan greiða
miklum mun lakari en nú er orð-
ið og vafalaust, að útvarpsmenn-
irnir lögðu mikið á sig til þess að
koma þessu útvarpi á laggirnar.
Þetta skíðamót var háð í Reykja-
vík. Nú er skíðaíþróttin orðin
miklu útbreiddari en þá var og
fylgzt er með keppni á hverju
landsmóti um land allt, enda
koma keppendur nú úr mörgum
héruðum. Er því meiri ástæða en
fyrrum fýrir útvarpið til þess að
útvarpa frá keppninni og þægi-
legra. Ákaflega auðvelt var til
dæmis fyrir útvarpið að útvarpa
lýsingu á göngukeppninni, sem
háð var hér í bænum á lands-
móti skíðamanna nú á dögunum.
Nú er komin hér útvarpsstöð
skamrrít- frá bænum, sem heyrist
ágætlega um allt Norðurland og
verkfræðingar útvarpsins hafa
talið tæknilega möguleika á að
endurvarpa beint frá henni í
Reykjavík. Jarðsímastrengur er
héðan í útvarpsstöðina og því hin
bezta aðstaða til að koma efni
héðan úr bænum til hennar. For-
ráðamenn skíðamótsins munu
líka hafa farið þess á leit við for-
ráðamenn Ríkisútvarpsins, að
efnt yrði til útvarps héðan, enda
höfðu borizt um það óskii’ t. d. frá
Siglfirðingum o. fl., sem fylgdust
af áhuga með keppninni hér. En
útvarpsforstjórarnir syðra sögðu
þvert nei, og þar með var það mál
úr sögunni. Þetta bykir fólki hér
að vonum heldur stirðbusaleg
framkoma, svo að ekki sé meira
sagt og ekki spá góðu fyrir því
málefni að koma af stað sjálf-
stæðu útvarpi frá nýju útvarps-
stöðinni hér í framtíðinni. Enda
mun það mála sannast, að það
mál verður að sækjast á öðrum
vettvangi en í greipar útvarps-
ráðsmannanna þar syðra. Verður
Alþingi að láta bað til sín taka og
gera nauðsynlegar breytingar á
útvarpslögunum, svo að lands-
byggðin hafi það gagn af hinum
nýju útvai’psstöðvum, sem búið
er að koma upp með m'ddum
kostnaði, sem efni standa til.
Góð kvöldvaka.
ÞÓTT EIGI kæmust hingað
nærri allir þeir gestir, sem búizt
var við á Akureyrarvikuna, -
vegna norðanáhlaupsins
reyndi Fei’ðamálafélagið að fram-
kvæma dagskrá sína eftir því sem
efni stóðu til. Til dæmis hafði
félagið ánægjulega kvöldvöku á
Hótel Norðurlandi á laugardags-
kvöldið fyrir páska og var þar
húsfyllir af ungu fólki og sam-
koman hin prýðilegasta. Þarna
sýndu ungar menntaskólastúlkur
fallegan dans undir stjórn Ingu
Rúnu Ingólfsdóttur fimleika-
kennara, Karlakórinn Geysir
söng undir stjórn Ingimundar
Árnasonar, Guðrún Brunborg
sýndi þætti úr Olympíukvik-
myndinni og ávarpaði unga fólkið
nokkrum vel völdum orðum.
Loks var þarna nýstárlegt og
ánægjulegt skemmtiatriði, en það
voru ýmsar æfingar á dýnu. er
þrír ungir drengir úr Ólafsfirði
sýndu, undir stjórn og með aðstoð
kennara síns, Sig. Guðmunds-
sonar frá Hvanneyri. Vakti sýn-
ing þeirra óskipta ánægju áhorf-
enda, sem klöppuðu þeim óspart
lof ílófa.
Dorgað upp um ís.
EFTIR AÐ POLLINN hér lagði
á dögunum hefur mátt sjá all-
margt manna frammi á ísnum að
dorgveiði og hafa sumir aflað vel.
Þarna eru fullorðnir menn á
ýmsum aldri og stálpaðir drengir
að draga fisk í soðið og skemmta
sér við veiðina. Veiðin er nokkuð
misjöfn, en sumir hafa fengið
marga væna fiska og segja að
fiskiganga hafi komið hér inn á
Pollinn á dögunum. Kunnugir
segja að fiskurinn elti síli hér inn
fjörðinn og alla leið inn á Leiru
er svo ber undir, en óstöðug er
slík fiskiganga segja fagmennirn-
ir. En hvað sem því líður hafa
margir haft gagn og ánægju af
þessum veiðiskap og halda hon-
um sjálfsagt áfram meðan ísinn
heldur. Mun óvíða á landi hér að-
staða til slíks veiðiskapar og má
telja „úthöldin“, sem dreifð eru
hér víðs vegar um Pollinn til sér-
kenna Akureyrar á vetrum.
Einhvern tíma hefðu það þótt
tíðindi.
KOMMÚNISTABLAÐIÐ hér,
sem venjulega er troðfullt af
fregnum og frásögnum af lífinu
fyrir austan járntjald, brá vana
sínum að þessu leyti í gær og
nefndi ekki einu orði þær upp-
lýsingar Sovétstjórnarinnar, að í
stjórnartíð Stalíns hefðu margir
af færustu læknum rússnesku
þjóðarinnar verið pyntaðir til
þess að játa á sig hvers konar
glæpi. Réttvísin þar eystra hafi
verið með því sniði, að saklausir
borgarar áttu á hættu að vera
bornir sökum um glæpi og pynt-
aðir til að játa þá, án þess að hafa
nokkra möguleika til að bera
hönd fyrir höfuð sér. Að fyrirlagi
stjórnarvaldanna hafi svo verið
haldnir fundir víðs vegar um
landið, þar sem krafizt var að
menn þessir yrðu tafarlaust tekn-
ir af lífi. Það, sem bjargaði því í
nú, að framin væru svívirði-
(Framhald á 11. síðu).
'wfc}, œ'A/ia,
Ávextir og inflúenza
f nýju Fréttabréfi um heilbrigðismál, sem Krabba-
meinsfélagið gefur út, segir próf. Níels Dungal m. a.
á þessa leið:
í sambandi við inflúenzuna er vert að geta þess,
að það hefur sýnt sig að inflúenzan gengur mjög á
C-vítamínforða líkamans. Sveitafólkið, sem hefur
nýmjólkina beint úr fjósinu, getur bætt sér upp
tapið með því að drekka meira af mjólk og sýru
meðan veikin fer yfir og fyrst á eftir, en kaupstaða-
búar, sem geta ekki eins treyst á C-magn mjólkur-
innar, hafa gott af að borða appelsínur til þess að
bæta úr þessari þörf og er gott til þess að vita að
þær skuli nú oftast nær vera fáahlegar. Þær ættu
bara að vera bátagjaldeyrislausar og meira að segja
tollfrjálsar, því að það er mikill mjsskilningur að
líta á holla ávexti sem luxusvöru. Meiri ávaxta-
neyzla myndi bæta heilsu fólksins og heilsubót ætti
helzt ekki að þurfa að borgast með bátagjaldeyri né
háum tollum. Ávaxtasafi, sem fluttur er inn niður-
soðinn, er einnig allt of dýr til þess að almenningur
geti keypt hann. En kaupmenn fara illa með fé
landsmanna með því að flytja inn ávaxtasáfann í
dósum eins og hann kemur fyrir, í stað þess að flytja
inn ávaxtasafa, sem gufað hefur- upp, þangað til
mest allt vatnað er farið úr honum. Þetta er gert í
loftleysi (vacuum), svo að C-vítamín ávaxtarins
haldist óskemmt. Þannig má flytja inn í lítilli dós
uppþurrkaðan safa sem nægir í marga lítra af
ávaxtasafa, í stað þess að vera að flytja inn vatn í
' * > í t í f.o • > - • T •
tonnatali, eins og nu er gert.
------o------.......
ÞÁ VEIT MAÐUR ÞAÐ.
í ensku blaði segir frá því að efnafræðingur nokk-
ur í Glasgow hafi fundið upp efni, sem stöðvar
lykkjufallið á sokknum. Þetta er litlaus vökvi og
eru sokkarnir lagðir í bleyti í honum í fimm mínút-
ur. Segir blaðið að þessi meðferð geri jafnvel fínustu
og beztu nylonsokka mun endingarbetri en áður og
eru þetta kærkomin tíðindi fyrir kvenþjóðina.
VORIÐ ER KOMIÐ ÞAR! ,
»j i • > | ‘-*-ío i a>> í i »> / j •; • •. t <
Norðurlandablöðin bera með sér að vorið er kom-
■fy'n pr>r^I|r''t r ~J •‘
ið þar og víst öfundum við þá nágranna okkar, enda
þótt við höfum ekki þurft að kvarta yfir tíðarfarinu
í vetur. Sænsku, norsku og dönsku samvinnutíma-
ritin flytja nú- myndir og frásagnir af vortízkunni
og er úr miklu að velja. Á meðan þeir spóka sig þar
á léttum, nýjum götuskóm, í vordrögtum og frökk-
um, verðum við að kafa snjóinn í skóhlífum upp á
miðjan legg og helzt í kuldaúlpum með hettum. En
sumarið er samt skammt undan, einnig hér úti á
íslandi, og þrátt fyrir allt er það e. t. v. fegurra og
dásamlegra hér á norðurslóðum en víðast annars
staðar. Nú gerast dagarnir langir og hin bjarta nótt
er skammt undan. Þá verður gaman að lifa hér enn
sem fyrrum.
------o------
KANNAN.
Gamla góða kaffikannan (Danir kalla hana Ma-
dam Blaa) fær oft ekki þá meðhöndlun, sem hún á
skilið, lesum við í dönsku blaði. Til dæmis á að þvo
kaffikönnuna hverju sinni eftir að hún hefur verið
notuð. Það er lítið verk en borgar sig. Nauðsynlegt
er að nota eitthvert þvottaefni í könnuna, því að
kannan verður ekki hrein þótt hún sé skoluð með
köldu vatni. Kaffið inniheldur fitu og hún situr eftir
innan á könnunni sem þunn himna, sem ekki læt-
ur undan þótt lausl. sé skolað með vatni. Að þvotti
loknum á kannan að standa opin nokkra stund, svo
að loft geti leikið um hana. Svo er það kaffipokinn.
Hann má ekki nota þangað til hann dettur í sundur,
heldur þarf að skipta oft. Margar húsmæður flaska á
því að láta pokann standa í könnunni í stað þess að
láta hann í kalt vatn þegar hann er ekki notaður.
Pokinn má ekki þorna, því að þá kemur pokabragð-
ið af kaffinu og eyðileggur alveg ánægjuna af hinu
rétta kaffibragði.