Dagur - 28.10.1953, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 28. október 1953
Uppgjöí eins eða tveggja mamia hefur engin
álirif á framvindu stjórnmálanna hér eða
annars
Nokkur blöð landsins gera sér
nú mjög tíðrætt um úrsögn
tvcggja manna úr Framsóknar-
félagi Akureyrar og er helzt svo
að sjá á þessum skrifum, sem
flokkurinn riði til falls af þessum
atburði.
I>að er að vísu rétt, að tveir
félagsmenn hafa nýlega sagt sig úr
Framsóknarfélaginu, en enda þótt
báðir hafi verið góðir liðsmenn, er
það næsta furðulegt að sjá því
haidið að fólki, að missir tveggja
manna sé ekki aðeins til niður-
dreps fyrir þetta félag hér heldur
jafnvel fyrir allan Framsóknar-
flokkinn. Það er ekkert einsdæmi,
að menn segi sig úr félagsskap eða
breyti um skoðun í stjórnmálum,
og víst munu blöð þau, sem mest
hafa gert úr þessu máli, þekkja
þess dæmi úr eigin garði, þótt í
þau skipti hafi ekki verið notaðar
stórar fyrirsagnir eða smíðaðar
hrakspár. En enginn einn maður
eða tveir, þótt góðir séu, eru þeir
máttarviðir fjölmennra félaga, að
þau riði til falls við fráhvarf þeirra,
og það er blátt áfram hlægilegt að
sjá því haldið fram í ritstjórnar-
greinum pólitískra blaða, að brott-
hvarf tveggja manna úr pólitískum
félagsskap hér nyrðra, sé stórkost-
legt áfall fyrir stóran stjórnmála-
flokk. Þess munu og heldur engin
dæmi hér á landi, að brotthvarf
eins eða tveggja manna úr flokki
hafi orðið áfall til framb.úðar fyrir
flokk, jafnvel ekki þótt um hreinar
klofningstilraunir hafi verið að
ræða, en engu slíku er bó hér ti! að
dreifa. Það fer því ekki hjá því, að
almenningur, sem les langlokur
þær, sem politískir ritstjórar
prjóna nú í tilefni af þessum inn-
anfélagsmálum hér nyrora, sjái
það glöggt, að þær eru einungis til-
burðir til pólitísks áróðurs og til
þess að freista þess að vinna and-
stæðingi ógagn. Það er og lær-
dómsríkt, hversu hin sósíalíska
hersing er samtaka og sammála um
þetta efni. Þegar um það er ao
ræða, að vinna gegn Framsólcnar-
mönnum, gengur ekki hnífurinn í
milli kommúnista, frjálsþýðis og
krata, enda þótt eilífðareldar ófrið-
ar og ósamlyndis séu kyntir í
herbúðum þessara flokka endra-
nær. Og hlálegt mun flestum finn-
ast það, svo að ekki sé meira sagt,
að lesa vangaveltur ritstjóra Al-
þýðumannsins hér um eitthvert
oskaplegt ósamlyndi í Framsókn-
arflokknum. Menn eiga enn eftir
að lesa greinargerð í því blaði um
hin ofsalegu átök hægrikrata og
vinstrikrata í miðstjórn AJþýðu-
ílokksins, og um taflstöðuna í
þeirri styrjöld, sem enn stendur
yfir í flokknum og engan vc-ginn er
staðar
til lykta leidd enn. Væri vissulega
nær fyrir þetta blað, að ræða þau
átök, sem ná gegnum flokkjnn
þveran, en reyna að koma þeirri
klofningsmynd, sem sannarlega er
á Alþýðuflokknum, yfir á aðra
flokka af litlu tilefni.
Vilja menn ekki sætta sig við
úrslit kosninganna?
Það var yfirlýstur vilji Fram-
sóknarmanna, að hér yrði stofnað
til ríkisstjórnar, sem styddist við
frjálslyndari öfl en þau, er stóðu
að öðrum þræði að fyrrv. ríkis-
stjórn, eða með öðrum orðum, að
draga úr veldi íhaldsinsímálefnum
þjóðarinnar. Flokkurinn gekk til
kosninga í þeirri von að þjóðin
mundi efla hin frjálslyndari öfl
þjóðfélagsins, Framsóknarflokkinn
og hinn heilbrigðari hluta Alþýðu
flokksins, en setja niður kommún-
ista og þeirra fylgifiska og pen-
inaveldi íhaldsins. Úrslit kosning-
anna urðu vonbrigði að þessu leyti.
Sá þingstyrkur, sem þurfti til
breytingar, náðist ekki. Þær athug-
anir, sem fram fóru á möguleikum
til myndunar svonefndrar vinstri
stjórnar að afloknum kosningum,
voru nánast fræðilegar, en ekki
raunhæfar. I fyrsta lagi var alveg
óvíst, hvort minnihlutastjóm
Framsóknarmanna og jafnaðar-
manna hefði nokkru sinni komið á
dagskrá, því að forseti gat alveg
eins — og ekki síður — falið öðr-
um myndun slíkrar stjórnar. I öðru
lagi var engin eining meðal Al-
þýðuflokksins um þetta mál frem-
ur en önnur og áhrifamikil öfl í
Alþýðuflokknum nú sem fyrr
fjandsamleg samstarfi við Fram-
sóknarmenn. Og í þriðia lagi er það
nú Ijóst orðið, að innanhússástand-
ið í Alþýðuflokknum er þannig um
þessar mundir, að óvíst er hvort
nokkurt bandalag við hann héldi er
til alvörunnar kæmi. Innan Al-
þýðuflokksins eigast við tvær fylk-
ingar, sem hugsa fyrst og fremst
um að ná yfirhöndinni í innbyrðis-
viðskiptum og meðan þau má! eru
óútkljáð, er skrafið um samstarf
meira í orði en á borði.
Haustkosningar hefðu ekki
breytt taflstöðunni eða leyst Al-
þýðuflokkinn úr úlfakreppunni.
Þær hefðu aðeins þýtt það, að
þeim vanda, að setja þjóðinni
ábyrga ríkisstjórn, héfði verið sleg-
ið á frest.
Framsóknarmenn eru því yfir-
leitt sammála um það, að enda
þótt þeir hefðu kosið að úrslit
kosninganna hefði gefið fleiri tæki-
færi til stjórnarmyndunar, var nú-
verandi stjórnarsamstarf skynsnm-
legasta lausn málsins. Og enda
þótt það sé upplýst, að tvcir
Eftir ræðu Hedtofts í danska
þinginu, um væntanlegt frum-
varp um aihendingu íslenzkra
handrita, eru dönskublöðinaft-
ur komin á kreik og farin að
ræða handritamálið í sama dúr
og fyrrum. Eftirfarandi rit-
stjórnargrein birtist t. d. í
Lolland-Falsters Folketidende
(Vinstriblað) 15. okt. síðastl.
Undarlegasti hlutinn af ræðu
Hedtofts við þingsetninguna sner-
ist ekki um neitt, sem með sann-
girni er hægt að kalla stjórnmál,
heldur um íslenzku handritin, sem
Hedtoft segir að eigi að afhenda
Islendingum. Hvernig í ósköpun-
um getur Hedtoft fundið upp á því
að gerazt talsmaður fyrir þetta
mál? Og hvaða röksemdir hefur
hann fram að færa fyrir afhending-
unni?
Hér er um að ræða safn Árna
Magnússonar, framúrskarandi verð
mæt rit, sem fræg eru um allar
jarðir, enda sérstakt dýrmæti. Satt
er, að þau fundust á Islandi, og þau
fjalla um íslenzk málefni, en þau
eru í eigu Dana og eiga að verða
það áfram, því að Danmörk hefur
unnið til þess að vera eigandi
þeirra Hér er um vísindarit að
ræða og það þarf að ávinna sér
eignarrétt slíkra hluta, svo að þeir
liggi ekki óhreyfðir og dauðir og
mölétnir. Og hvað höfum við gert?
Það er tæplega ofsagt, að öll hin
danska arfleifð í bókvísindum —
og hún er mikil — hvílir á grund-
velli Arnasafns. Við getum nefnt
vísindamer.n á borð við N. M.
Pedersen, sem var prófessor í ís-
lenzku við Kaupmanahafnarhá-
skóla og með þýðingum sínum á
sögunum skapaði hann miklan og
almennan áhuga fyrir fortíð ís
(Framhald á 11. síðu).
flokksmenn vilji ekki una þeim
úrslitum, er jafnljóst, að um þetta
atriði munu engar deilur, sem máli
skipta, standa í Framsóknar-
flokknum.
Efiing flokksins.
Úrslit kosninganna í sumar sýna
líka alveg ótvírætt, hver nauðsyn
það er fyrir frjálslynt fólk í lnnd-
inu, að það fái aukin áhrif á stjórn
landsins. Til þess er engin leið fær
nú önnur en sú að efla þann flokk,
sem einn hsfur möguleika til þess
að skáka veldi íhaldsins og veita
forustu frjálslyndum öflum þjóð-
félag.sins. Þessum árangri verður
aldrei náð með þvx að skipta frjáls-
lyndu fólki upp í milli margra
smáflokka, eða meðan of stór hóp-
ur manna útilokar sig frá áhrifum
á þjóðmálin með því að kjósa
kommúnista. Það er því víst, að
Framsóknarmenn almennt telja
mest um það vert nú, að fenginni
reynslu kosninganna ,að vinna sem
ötullegast að eflingu flokksins. Það
er raunhæf leið til þess að tryggja
framgang þeirrar stjórnmálastefnu,
sem menn hafa skipað sér í fylk-
ing um. Úrsagnir eins eða tveggja
j mnnna, þoka hér engu um. Þær eru
| undanteknir.gar, sem engin áhrif
jhafa á framvindu stjórnmálanna á
nsestu árura.
Ðagskrármál landbímaðarins:
Nokkur orð um eitrun í bápeningi
Eftir W. Lyle Stewart og Sverri Markússon
TILGANGUR þessarar greinar
er að skýra frá tvenns konar eitr-
unartilfellum, er urðu fjórum
verðmætum mjólkurkúm hér í
héraðinu að fjörtjóni á síðastliðnu
sumri og ennfremur að brýna fyrir
bændum að fara gætilega með öll
eiturefni, sem þeir kunna að hafa
undir höndum, svo sem málningu,
baðlyf, skordýraeitur, rottueitur,
plöntueitur, útlendan áburð o. fl.
þess háttar. Ennfremur ættu menn
að fara varlega með öli dýralyf,
þar sem þau innihalda oft eitur, Qg
gæta þess að láta aldrei umbúðir
utan af lyfjum og eiturefnum vera
þar, sem skepnur geta komizt í
þær, sérstaklega mætti nefna not-
aða baðlyfspakka og málningar-
dósir, en meðferð þeirra er mjög
algeng og tiltölulega lítið magn af
efninu þarf til að skaða skepnur.
Eldri tegundir af baðlyfjum inni-
héldu oft töluvert magn afarseniki,
en það efni er algengt sem hið
virka efni í skordýraeitri og
plöntueitri. Það baðlyf, sem mest
.heíur verið notað hér á landi,
Coopersduft, inniheldur mikið
magn af arseniki og er þess vegna
lífshættulegt skepnum, eins og
reynslan hefur margt oft sýnt. Þó
Coopersduft sé ekki lengur flutt
inn, fæst það enn í verzlunum og
er víða til í sveitum ,en vegna þess
að umbúðirnar eru ekki merktar
með íslenzkum eiturmerkjum,
eins og þyrfti að vera, viljum við
minna bændur sérstaklega á, að
það er full ástæða til að þeir fari
gætilega með innihaldið.
Nýja baðlyfið, Gamatox, sem
mest hefur verið notað hér á landi
undanfarin ár og ætlast er til að
notað verði við fyrirskipaða sauð-
fjárþrifaböðun í vetur, inniheldur
ekki arsenik, en samt sem áður ber
að gæta fullrar varúðar með það,
eins og önnur samsvarandi lyf.
Blýeitrun í húsdýrum er talsvert
algeng og hefur oft valdið dauða-
slysum.
Nautgripir þola blý sérstaklega
illa og eru auk þess sólgnari en
flestcr aðrar skepnur í að sleikja
í sig alls konar rusl, þar á meðal
málningu, sem inniheldur blý, og
falla þess vegna oft fyrir blýeitrun.
LIFSHÆTTULEGAR eitranir
af völdum rangrar notkunar dýra-
lyfja, eru sem betur fer fremur
sjaldgæfar, en annað áðurnefnt
eitrunartilfelli, sem við rnnnsök-
uðum, var samt af þeirri orsök og
sýnir sá atburður greinilega, að
þótt meðul séu í sumum tilfellum
að gagni, geta þau verið tvíeggjað
vopn, ef þess er ekki vandlega
gætt, að nota þau á réttan hátt.
I SUMAR krufðum við tvær
kýr, sem höfðu fundizt dauðar að
morgni dags. Báðar kýrnar höfðu,
að því er virtist, verið heilbrigðar
kvöldið áður, þegar þær voru
mjólkaðar og reknar í nátthagann.
Þær virtust • þfffa veikzt mjög
urgang og dáið eftir fáa klukku-
snögglega, fengið heiftarlegan nið-
tíma. Krufningin sýndi aðallega
skemmdir á meltingarfærunum,
ennfremur í hjartanu og lítils
háttar í lifur og nýrum. Vinstrin
var mjög bólgin og slímhúðin var
alsett mismunandi stórum, rauðum
blettum, er stöfuðu af blæðingum.
Hér og þar í görnunum sáust svip-
aðar skemmdir og innihald þeirra
var vatnskennt og blóðlitað. í
hjartanu sáust útbreiddar blæðing-
ar. Þessar breytingar í líffærunum
bentu til ,að hér væri um einhverja
eitrun að ræða og grunur okkar
styrktist þegar við fundum í vömb
annarrar kýrinnar svolítið gult
duft og einnig örlítinn bréfmiða.
Enda þótt erfitt væri að lesa á
miðann, gátum við samt séð, að
hann var úr umbúðum utan af
Coopersdufti og þess vegna álitum
við, að þetta væri arsenikeitrun.
Krufningin á síðari kúnni sýndi
svo að segja alveg sömu breytingar
í líffærunum, en þar fundum við
ekkert grunsamlegt í vömbinni.
Við vorum samt ekki í neinum
vafa um það, að báðar kýrnar
hefðu látizt af sömu orsök. Efna-
fræðingur á Akureyri rannsakaði
gula duftið úr vömbinni og fann
mikið magn af arseniki í því. í
innihaldinu úr vinstrunum fannst
einnig arsenik. Var "þá orðið full-
víst að þessar tvær kýr höfðu báð-
ar dáið úr arsenikeitrun. Allt behd-
ir til að kýrnar hafi fengið eitrið
með því að éta leifarnar úr göml-
um baðlyfspakka, sem þær bafa
náð í úti á öskuhaug. Þetta sýnir
greinilega hversu mikilvægt það
er að öskuhaúgar og annað sorp
sé vel varið fyrir skepnum með
girðingum, en helzt ættu menn að
brenna eða grafa alls rusl.
ANNAÐ eitrunartilfellið, sem
við rannsökuðum í sumar, olli
einnig missi tveggja verðmætra
mjólkurkúa. Það slys varð þó með
nokkuð öðrum hætti. Þessar tvær
kýr voru báðar rétt óbornar og al-
heilbrigðar. Eigandi kúnna vildi
búa þær vel undir burðinn og ætl-
aði þess vegna að sprauta í þær
kalki. En þau alvarlegu mistök
urðu, að í staðinn fyrir kalk-
skammta (calcii gluconas), sem
nota átti, voru teknir doða-
skammtar (kal. stic. tartr.) og þeir
leystir upp og soðnir i vatni og
síðan var upplausninni sprautað
undir húð lcúnna. Doðaskammtar
voru, sérstaklega áður fyrr, mikið
notaðir til þess að örva meltingar-
hreyfingar kúa og er að sjáifsögðu
ætlast til að þeir séu gefnir inn um
munninn og 'eru stórhættulegir séu
þeir notaðir öðruvísi.
Þegar við komum á staðinn, um
það bil dægri eftir að lyfinu hafði
verið sprautað í kýrnar, var önnur
þeirra dauð, en hin kýrin, sem
hafði íengið minni skammt lifði
enn, dauðveik. Allar lækningatii-
raunir reyndust árangurslausar og
(Framhald á 11. síðu).