Dagur - 27.01.1954, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 27. janúar 1954
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Argangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Mundu þeir hafa treyst kommúnist-
um og þjóðvarnarliðum?
KAUPIN Á TOGARANUM Sléttbak eru glöggt
æmdi um gildi þess, að með stjórn bæjarins fari
menn sem hafa traust lánstofnana og almenna til-
trú utan bæjar sem innan. Það var upplýst á hin-
um fjölmenna kjósendafundi, sem B-listinn efndi
til s. 1. sunnudag, að margir aðilar hefðu verið um
boðið, er togarinn Helgafell var falur, en fyrri
eigendur, kunnir athafnamenn og stjórnmálamenn
úr Sjálfstæðisflokknum, vildu helzt selja Akur-
eyringum vegna þess að þeir höfðu trú á því, að
forsvaramenn bæjarins mundu í fyrsta lagi geta
útvegað nauðsynlegt lánsfé til þess að inna af
hendi fyrstu útborgun, og síðan mundi Útgerð-
arfélagið hér og Akureyrarbær sjá til þess, að
staðið yrði í skilum með afborganir af eftirstöðv-
unum. Veg og vanda af lánsfjárútveguninni hafði
efsti maður B-listans, og þegar lánið var fengið,
var gatan greið að kaupa togarann, þótt andspyrna
væri hér í bænum frá þeim aðilum, sem þykjast
vera einhverjir máttarstólpar bæjarfélagsins og
hafa meiri áhuga en aðrir á útvegun nýrra atvinnu
tækja.
ÞAÐ ER fróðlegt umhugsunarefni fyrir bæjar-
búa, hvort hingað hefði komið fjórði togarinn til
Útgerðarfélagsins á s. 1. ári, ef bæjarstjórn hefði
ekki haft öðrum á að skipa en kommúnistum og
þjóðvarnarliðum til þess að starfa að málinu.
Menn hljóta að sjá það i hendi sinni, að til þess
að hafa forustu um slíkar framkvæmdir eru þeir
alls ólíklegir, þeir hafa hvorki tiltrú til þess inn-
an bæjar né utan. Það er líka öllum ljóst, sem
rétt vilja vita, að togarakaupin síðustu, voru
beinlínis gerð fyrir tilstuðlun Jakobs Frímanns-
sonar kaupfélagsstjóra, og það merkilega gerðist
í því máli, að þeir, sem helzt mátti vænta að
styddu það, voru því andvígir. I bæjarstjórn
fylgdu ekki nema 2 af 4 fulltrúum Sjálfstæðis-
flokksins togarakaupunum.
ÞETTA DÆMI um togarakaupin er ekkert eins-
dæmi í sjálfu sér. Það veltur jafnan á miklu fyrir
bæjarfélagið að hafa á að skipa mönnum, sem njóta
trausts aðila, sem bærinn þarf að eiga mikil skipti
við, Engum er þar betur treystandi en efstu mönn-
•um á lista Framsóknarflokksins, og jafnframt, að
engir eru óhæfari til þess að vinna fyrir bæinn
gagnvart ríkisvaldi og peningastofnunum en
kommúnistar og þjóðvarnarliðar. Þetta er ekki
lítilsvert atriði. Á næsta kjörtímabili er líklegt að
bæjarfélagið þurfi mjög að leita til lánsstofnana
og ríkisvalds um lán og aðra aðstoð til þess að hér
verði unnt að halda áfram nauðsynlegum fram-
kvæmdum í atvinnu -og menningarmálum. Það
er ábyrgðarhluti fyrir kjósendur, að fela slíkt um-
boð fulltrúum flokka, sem enga tiltrú hafa og eru
ólíklegastir allra til þess að fylgja fram málum
bæjarfélagsins þegar mest á ríður.
.FYRIR FRAMTÍÐ bæjarfélagsins og efnahags-
afkomu borgaranna er hér um mikilsvert mál að
ræða, sem hver kjósandi ætti að íhuga vandlega.
Gildi þess að kjósa rétt út frá þessum sjónarhól
sýna kaupin á Sléttbak. Þar bætt-
ist bæjarmönnum ágætt atvinnu-
tæki af því að bærinn hafði tiltrú
hjá peningastofnunum og fyrri
eigendum, og hæfa menn til þess
að fylgja málinu fram. Tiltrú'
bæjarfélagsins að þessu leyti er í!
öfuga hlutfalli við gengi þjóð-
varnarliða og kommúnista. Þverr-
andi fylgi þeirra ber vott um
ábyrga fjármálastjórn, en hún er
hér sem annars staðar grund-
völlur efnahagslegs sjálfstæðis og
allra sannra framfara.
FOKDREIFAR
Framhald af Grákolluannál.
Bolli Sigtryggsson á Stóra-
Hamri skrifar blaðinu:
„ÞAÐ HAFA margir kunningj-
ar mínir spurt mig að því í vet-
ur, hvort sauðburðurinn væii
ekki byrjaður hjá okkur á Stóra-
Hamri. Eg hefi vanalega svarað
því til, að sennilega mundi það
dragast fram yfir nýárið. Sú varð
líka raunin á. En nú er Grákolla
borin, bar sama mánaðardag og
í fyrra, 4. janúar, en aðeins
nokkrum klukkutímum fyrr og
tvílembd að venju og „vonir
standa til“ að fleiri beri á næst-
unni, en ekki er alveg vitað með
vissu, hvað margar, sennilega
2—4. Nú er Grákolla búin að
eignast 13 lömb á 7 árum. Aðeins
2 eru á lífi, svört ær, sem Guð-
mundur á Helgastöðum á og hvít
gimbur hér heima, nú rétt árs-
gömul og sennilega með lambi.
12 af lömbum Grákollu eru fædd
snemma í janúar, öll lifað til
hausts og við beztu heilsu.
Enginn veit hvar þessar stall-
systur halda sig á sumrin. Þær
koma aldrei í heimahaga fyrr en
í göngum á haustin. Sennilega
dvelja þær alltaf í sama stað í
einhverju Gósenlandi, þar sem
gnótt er allskyns góðgrasa og þar
sem félagslífið er ekki neitt blá-
vatn, (ball á hvei’ju kvöldi með
tilheyrandi,) enda eru þær feitar
og pattaralegar þegar þær koma
heim á haustin. En veiti maður
þeim athygli þegar þær standa
við réttarvegginn jórtrandi og
rólegar, sér maður dreymandi
blik í augum þeirra eins og þær
lifi upp aftur í huganum liðnar
sælustundir.
Ólíklega fara þær samt alla
leið suður á Keflavíkurflugvöll.
Eg veit að tilraunastöðin á
Keldum hefur áhuga á þessu
ástandsmáli. En myndi nú ekki
borga sig fyrir hana að fá dug-
legan spæjara úr Reykjavík —
því annars staðar er slíka ger-
semi tæplega að finna — til að
fara norður og rannsaka þetta
mál? Eða þá að fá lánaðan for-
ystusauð hjá Ásgeir frá Gottorp
til starfans. — Hrútur má það
ekki vera (af skiljanlegum ástæð-
um.)
Hvort sem það yrði nú spæj-
ari eða sauður, sem til starfans
væri valinn, yrði hann að fylgja
Grákollu eftir þegar henni er
sleppt á fjall að rúningi loknum.
En hann þarf að gera það svo
kænlega að Grákolla sjái ekki
við honum, en það verður sjálf-
sagt ekki auðvelt. Mundi hann
þá sennilega fá úr því skorið
hvar þessar „syndugu sálir“
dvelja þessa skemmtilegu sum-
armánuði, sem er þeirra sam-
kvæmistími.
Kemur þá kannski í ljós að
einhvers staðar hér norðan jökla
búi útilegumenn, sem hafa stóra
kornakra og garða með allskon-
ar káli, og smárabreiður þekja
túnið og síðast en ekki sízt eigi
þeir fallega og elskulega hrúta.
Og þarna dvelja rollurnar í sum-
arfríinu sínu. (og lifa í „vellyst-
ingum praktuglega“.) Og útilegu-
mennirnir taka þessum gestum
vel og lofa þeim að fá fylli sína
af öllum kræsingunum hvenær
sem þær vilja, (svo þær hafi
hormónana í lagi). Það væri ekki
alveg ónýtt fyrir tilraunastöðina
að fá þannig staðfesta tilgátuna
um orsök þessa einkennilega
fyrirbæris.“
Samvizkan slær þá.
ÞAU TÍÐINDI hafa nú gerzt í
bæjarmálunum, að ekki er fjarri
sanni að ætla að samvizkan hafi
slegið fulltrúa Alþýðuflokksins í
bæjarstjórn vegna þeirrar dæmu-
lausu afstöðu þeirra, að greiða
atkvæði gegn afgreiðslu fjárhags-
áætlunar bæjarins í heild sinni á
næst síðasta bæjarstjórnarfundi.
Alþýðumaðurinn í gær er að
mestu leyti eitt varnarskjal fyrir
þessa ábyrgðarlausu afstöðu full-
trúanna. Skýringarnar eru þær
helztar, að ýmsar tillögur þeirra
um útgjöld úr bæjarsjóði hafi
verið drepnar og þá bregðast þgjr
þannig við, að greiða atkvæði á
móti allri fjárhagsáætluninni, sem
þó er óhjákvæmilegt að afgreiða,
enda eitt aðalmál bæjarstjórnar
hverju sinni!
Kjósendum í bænum mun
þykja skýringin ófullkomin. Það
er ekki nýtt, að felldur hafi verið
sýndartillögur Alþýðuflokks-
manna um útgjöld úr bæjarsjóði,
en það er nýtt, að bæjarfulltrúar
meti meira að geta leikið lausum
hala fyrir kosningar og telji sig
enga ábyrgð bera á þeim málum,
sem þó er meginverkefni bæjar-
stjórnar hverju sinni. Dylst eng-
um, að það er ekki réttlát reiði
yfir fjárhagsáætluninni, sem
hlaupið hefur í sinnið á þessum
bæjarfulltrúum, heldur tálvonin
um að geta hresst upp á kjörfylgi
flokksins. Greinargerðin í Alþm.
í gær sýnir, að samvizkan er ekki
góð og þarf ekki frekar vitna við.
Klóldr menn.
RITHÖFUNDAR Alþm. vilja
oft vera klókir í málflutningi, en
tekst misjafnlega hönduglega. En
það er vottur um viðleitni í þessa
átt, að nú er breytt um tón í blað-
inu frá í því í kosningum 1950. Þá
mátti ekki í milli sjá, hvor var
heiftúðugri gagnvart starfsemi
samvinnufélaganna, Alþm. eða
íslendingur. Þá fyllti ritstj. blað
sitt með fávíslegum skattamála-
skrifum og ætlaði að uppskera
mikið, en allt fór á aðra leið. Al-
þýðuflokkurinn hafði enga sæmd
af því að taka undir árásir íhalds-
ins á samvinnufélögin. f þessari
kosningahríð er ekki minnst á
skattamál kaupfélaganna og er
fsl látinn einn um rógskrifin um
samvinnufélagsskapinn. En á
þessum klókindum er sá galli, að
sömu mennirnir stýra blaðinu og
flokknum og árið 1950. Almenn-
ingur kannast við tilraun þeirra
til þess að vera klókir fyrir kosn-
ingar og læra af reynslunni, en
hefur enga trú á því, að nein
hugarfarsbreyting hafi orðið. Þeir
munu því enn uppskera úr þeim
akri, sem þeir sáðu dyggilegast í,
í samfélagi við íhaldið, fyrir bæj-
arstjórnarkosningarnar 1950.
Kosningabrandari í Verkam.
ÞAÐ ER nýstárlega að sjá
brandara í kommúnistablöðum.
Yfirleitt eru díalektíkusarnir og
réttlínumennirnir í kommúnista-
flokknum humorlaust fólk. En í
Verkam. síðasta var myndarlegur
brandari. Þar er skýrt frá því að
skelfing mikil hafi gripið um sig
(Framhald á 7. síðup).
Athafnir eru betri en innantómur
orðaflaumur
í landsmálabaráttunni hefur atvikast svo að Fram-
sóknarflokkurinn hefur ávallt staðið í brjóstvörn
fyrir samvinnuhreyfinguna, enda að mörgu leyti
eðlilegt, þar sem svo má segja, að Framsóknar-
flokkurinn hafi í meginatriðum mótast af sam-
vinnuhreyfingunni og ungmennafélagshreyfing-
unni. En báðar þessar hreyfingar voru í vaxandi
mæli að vinna sér fylgi þjóðarinnar þegar Fram-
sóknarflokkurinn var stofnaður. Þótt undarlegt
megi virðast, hefur Jafnaðarmannaflokkurinn, sem
í Englandi hefur samstöðu með samvinnuhreyfing-
unni, orðið utangarðs í þeirri baráttu hér, og þó
mun meir hin síðari ár en fyrr á árum. Mörgum
finnst það miður farið, og vera má, að þar sé ein
orsök þess, hversu þessum flokki hefur vegnað illa
í baráttu sinni fyrir hinar vinnandi stéttir. Því að
þessi mistök í baráttu flokksins má án efa skrifa hjá
liðsoddum flokksins, þvert ofan í óskir meirihluta
liðsmanna hans.
Þessi flokkur, eins og allir hinir flokkarnir birta
nú í blöðum sínum fleitletraðar fyrirsagnir með út-
þynntum eftirmála um starfsemi samvinnuhreyf-
ingarinnar í þessum bæ. Sjálfstæðisflokkurinn slær
eins og ávallt á þá strengi, að útsvörin séu of lág og
að háttvirtur kjósandi líði persónulega fyrir það að
þetta bæjarfélag á því „óláni“ að fagna að hér er
rekið stærsta kaupfélag landsins og að samvinnu-
hreyfingin hefur komið hér upp stærsta iðnaði
landsmanna. Já, kjósandi góður, þú ert illa settur,
að þurfa að búa í slíku bæjarfélagi, og alveg sér-
staklega ertu illa settur ef þú ert hættur að hugsa
og hefur blað þessa flokks fyrir biblíu þína!
Á tímamótum sem þessum, þegar verið er að kjósa
nýja bæjarstjórn, er eðlilegt að menn líti um öxl og
glöggvi sig á því, sem gert hefur verið á umliðnum
árum. Það þarf ekki endilega að binda þá athugun
við atburði síðustu 4 ára, það má allt eins vel fara
mun lengra aftur í tímann í þeirri athugun. Síðast-
liðin 20 ár hefur verið jafn og vaxandi gróandi í
þessu bæjarfél. Á þessu 20 ára tímabili hefur samv.-
hreyfingin verið að bæta við verkefni sín jafnt og
þétt. Á þessu tímabili hefur KEA margfaldað starf-
semi sína í öllum greinum og stórfelldur iðnaður
risið hér, en allt þetta hefur skapað lífsskilyrði fyrir
hundruð og aftur hundruð manna frá því sem áð-
ur var.
Þeir tugir milljóna, sem þessi fyrirtæki greiða í
árleg laun tala sínu máli.
f þessu sambandi er eitt mjög athyglisvert, og það
er, að engu máli skiptir þó breytt sé um stjórnend-
ur þessara fyrirtækja. Það breytir í engu áfram-
haldandi þróun, því að öll þessi starfsemi er unnin
til þess eins að bæta hag fjöldans, tryggja atvinnu-
öryggi og fegra líf einstaklingsins. Oðru máli gegnir
um hið frjálsa framtak einstaklingsins, sem nefna
mætti fósturbarn Sjálfstæðisflokksins. Bæjarbúar
vita vel um þetta framtak. Þeir þekkja framtak
kaupmannanna hérna og vita að fenginni reynslu,
að það framtak er fyrst og fremst í persónulegum
ávinningi gert. Þeir vita líka um kaupmenn, sem
hafa safnað hér auði og lagzt svo á hann eða flúið
bæinn með allt sitt hafurtask. Sú framtakssemi, ef
svo mætti kalla, var tímabundin og féll og stóð með
viðkomandi aðila. Það er óþarfi í þessu sambandi að
nefna nokkur nöfn, þeir eiga hér minnisvarða í
gömlum timburhúsum og steinhúsum víða um bæ-
inn.
Á þetta er vert að minna þegar blað þessa flokks
galar sem hæst um ágæti sinna verka.
Hinir flokkarnir þrír eiga það sameiginlegt, að
eftir þá liggur ekkert, sem orð er á gerandi, enda
eðlilegt þegar það er athugað, að öll barátta þeirra
hefur fyrst og fremst beinzt að óraunhæfum aðgerð-
um. Allra aumastur þessara flokka er þó Þjóðvarn-
arflokkurinn, sem er byggður upp úr moldviðri líð-
andi stundar, og hefur orðið að snapa sér stefnumál,
sitt úr hvorri áttinni, til þess eins að geta flaggað
(Framhald á 7. síðu).