Dagur - 24.04.1954, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Laugardaginn 24. apríl 1954
Hin mikla þörf fyrir bæífa að-
sföðu fogaraúfgerðarinnar
Eftir Axel Jóhannsson skipstjóra
Greinargerð sú, sem forsvars-
menn togaraútgerðarinnar birtu
almenningi 23. marz s. 1., sýnir
glögglega, að íslenzk togaraútgerð
er í miklum vanda stödd, og
leitar því á náðir hæstvirtrar
ríkisstjórnar. Hinn 11. apríl birt-
ist svo í Morgunblaðinu útdrátt-
ur úr ræðu er atvinnumálaráð-
herra hélt á Alþingi um þetta
mál. Þar upplýsir hann, að ekki
komi til mála, að veita togaraút-
gerðinni samskonar réttindi og
bátaútgerðinni var veitt með
bátagjaldeyrisfyrirkomulaginu.
Um þetta munu flestir landsmenn
vera ráðherranum sammála. Nú
þegar hefur verið gengið allt of
langt á svo hættulegri braut, og
einhvem tíman verður að stinga
við fótum. Það virðist sem ráð-
herranum detti í hug, að örðug-
leikum togaraútgerðarinnar nú
megi líkja við það, þegar regn-
skúr fellur á næstum heiðríkum
degi, og fljótlega birti upp aftur,
að lítið breyttum aðstæðum. En
því miður er málið ekki svo ein-
falt, og mun eg reyna að færa rök
að því. Eftir reynslunni síðastliðið
ár munu líklega margir halda, að
togaraútgerð á íslandi sé ekki
hægt að r.eka með sæmilega fjári-
hagslegri afkomu, nema togar-
arnir sigli með ísvarirln fisk til
annarra landa, einhvern hluta
ársins. Slík sjónarmið verður að
kveða niður. Þetta er hægt, og
við verðum að sýna það í verki,
nú þegar með því að búa togara-
útgerðinni traustan, fjárhagsleg-
an grundvöll.
T ogaraútgerðirnar verða áð
eiga sjálfar allan þann fisk, sem
skipin veiða, hagnýta hann rétti-
lega í landi og flytja hann út sem
góða markaðsvöru. Til þess að
þetta geti orðið að veruleika,
þurfa útgerðirnar að hafa góðar
aðstæður í landi, eiga sjálfar
kældar saltfiskgeymslur, skreið-
ai-skemmur, þurrkhús, hrað
frystihús, þurrkhjalla og þurrk-
reiti, allt miðað við það fiskmagn,
sem væntanlega berst útgerðinni.
Allt þetta kostar auðvitað mikla
peninga, og einhverjum finnst
það kannske fjarstæða, að tala
um stórframkvæmdir hjá útgerð
sem virðist vera að sligast fjár
hagslega. En nú einmitt er hin
rétta stund og líklega síðustu for-
vöð að koma íslenzkri togaraút-
gerð á réttan kjöl, því þá að hika?
100 milljónir?
Hve mikið kostar þetta? Hvar
á að taka féð? Og hverjir eiga að
borga það? 100 millj. íslenzkra
króna ætti að nægja til að búa
togaraútgerðinni góð skilyrði í
landi. Ef lán fæst ekki innanlands
væri eðlilegt að leita til Banda-
ríkjanna. Mér finnst líklegt að
þar fengist hagkvæmt lán með
ríkisábyrgð til sjálfsagðrar upp-
byggingar aðalatvinnuvega lands
manna. Rétt virðist vera að taka
þetta lán til langs tíma, þó er það
ekki allt of mikil bjartsýni að
halda, að togaraútgerðin gæti
greitt það upp á 5 árum, eftir að
henni hefur verið búin hin réttu
skilyrði. Hið stranga, en þó rétt-
sýna eftirlit með skiptingu fjárins
og framkvæmdum annaðist að
sjálfsögðu Alþingi og ríkisstjórn.
Með ört vaxandi tækni má búast
við að fljótlega bætist við fleiri
verkunaraðferðir á fiski, en nú
eru þekktar. Þá verða ráðamenn-
irnir að vera vel á verði, svo að
ekki tapist dýrmæt tækifæri. Við
flytjum árlega út mikið magn af
söltuðum ufsa fyrir tiltölulega
lágt verð, aðrar þjóðir vinna úr
honum góða og dýra markaðs-
vöru. Gætum við ekki haft meira
upp úr þessari fisktegund?
Margt er það í greinargerð for-
svarsmanna togaraútgerðarinnar,
sem vekur athygli, meðal annars
þetta, orðrétt: „Möguleikar til að
verka allan aflann voru ekki fyrir
hendi hjá togurunum, þar sem
húsakost vantaði tilfinnanlega
fyrir saltfisk og skreið. Olli þetta
aðstöðuleysi togurunum oft og
tíðum beinlínis tapi, þar sem ým-
ist varð að selja aflann beint úr
sjó eða geyma hann við ófull-
nægjandi skilyrði, sem leiddi af
sér aukinn vinnukostnað og lé-
legri framleiðslu.“
Ekki er nú fast að orði kveðið
með tapið, en mér hefur dottið í
hug, og set það fram til athugun-
ar, að íslenzk togaraútgerð hafi
orðið að minnsta kosti 20 millj.
kr. fátækari á árinu 1953 af ofan-
greindum ástæðum og öðrum
ótöldum, sem með framsýni og
bjartsýni hefði verið hægt að
koma í veg fyrir. Margt fleira
mætti segja um ástæður og rekst-
ur togaraútgerðarinnar, en hér
verður staðar numið að sinni.
Aðalatriðið er að valdhöfunum
beri gæfa til að búa henni fjár-
hagslega traustan framtíðar-
grundvöll, þá munu öll hin
smærri vandamál auðveldlega
leysast. Axel Jóhannsson.
Fermingarbörn í Akureyrarkirkju á morgun,
sunnudaginn 25. apríl
Séra Pétur Sigurgeirsson fermir
Eyjólfsdóttir,
DRENGIR:
Arngrímur B. Jóhannsson, Norð-
götu 421
Arnvíð Hansen, Mjólkursaml.
Ásgeir R. Bjarnason, Þing. 37.
Baldvin J. Bjarnason, H.m.str. 44.
Davíð G. Jónsson, Naustum.
Einar Björnsson, Hafnarstr. 53.
Einar Karlsson, Strandgötu 49.
Finnur Eydal, Hlíðargötu '8.
Guðm. Frímannss, Eyrarveg 27.
Gunnar Sólnes, Bjarkarstíg 4.
Gunnlaugur M. Jónsson, Hafn. 9.
Gylfi Kristjánsson, Aðalstr. 36.
Halldór Aspar, Löngum. 11.
Héðinn Baldvinsson, Sólv. 6.
Ilreinn Sverrisson, Norðurg. 51.
Hörður Sverrisson, Þór.. 118.
Jóhann Friðþórsson, Möðru. 3.
Jóhann Víglundsson, Staðarhóli.
Jónatan V. Guðmundss., Rán. 20.
Júlíus Thorarensen, Gleráreyr. 6.
Karl V. Stefánsson, Þing. 39.
Klaus Hans Helmut Scheel,
Brekkgötu 19.
Magnús S. Magnússon, Grund. 3.
Olafur Larsen, Skólastíg 3.
Ottar Einarsson, Barnask. Ak.
Sigurður H. Víglundss., Staðarh.
Sigurður K. Oddsson, H.m.str. 15.
Sigurður Þ. Guðmundss., Eiðs. 5.
Sigurjón E. Sigurgeirsson, Að-
alstræti 13.
Smári Þröstur Birkir Leifsson,
Eyrarlandsholti.
Vébjörn Eggertsson, Eyrarv. 4.
Völundur Heiðrekss., Eyrarv. 23.
Þorvarður E. Elíass., Grænum. 6.
STÚLKUR:
Aðalheiður Alfreðsd., Fjólug. 12.
Anna D. Harðardóttir, Möðru. 4.
Anna J. Þorsteinsd., Ægisg. 20.
Anna M. Jóhannsd., Spítalav. 11.
Anna L. Daníelsd., Norðurg. 39.
Arnheiður Kristinsd., Hafn. 90.
Árdís Björnsdóttir, Ránargötu 6.
Ásdís Árnadóttir, Norðurg. 31.
Ásdís E. Jónsdóttir, Ægisg. 27.
Ásta A. Garðarsd., Lækjarg. 2.
Ástríður G. Hauksdótir, Holtag. 1.
Björg Á. Ki-istjánsd., Bjarmast. 9.
Bryndís Kristinsdóttir, Hafn. 90.
Bryndís Þorvaldsdóttir, Lundi.
Brynja Breiðfjörð Herbertsdóttir,
Ránargötu 7.
Elín H. Ingólfsdóttir, Ægisg. 14.
Elínborg J. Pálmad , Bjarmast. 6.
Eydís Blómquist
Lö.ngumýri 3.
Guðný Franklín Jóhannsdóttir,
Holtag. 10.
Guðný M. Þórisdóttir, Þór. 124.
Guðný Matthíasdóttir, Garði.
Halldóra S. Ágústsd.,. Reyniv. 6.
Heiðdís Norðfjörð^^Ægisgötu 25.
Helen Þorkelsson, Ránargötu 19.
Helga Garðarsdóttir, Hrís. 1.
Hreindís Guðmundsd., H.m.str. 23
ísveig I. Sigfúsdóttir, Ránarg. 21.
Jóhanna S. Guðmundsd., Norð-
urgötu 15A.
Jóna G. Baldvinsd, Hamarst. 26.
Jóna Gígja Eiðsdóttir, Aðalstr. 23.
Jóna K. Sigurðard., Grundarg. 7.
Jónína M. Þórsteinsd., Norð. 50.
Katrín Þóroddsdóttir, Neðri-
Vökuvöllum.
Kristjana Jónsdóttir, Ránarg. 28.
Margrét Rögnvaldsd., Munk. 22.
María B. Eiðsdóttir, Ægisg. 29.
María Jóhannsdóttir, Hafn. 73.
Regína Vigfúsdóttir, Víðiv. 14.
Rósa D. Helgadóttir, Rauðum. 15.
Rúna H. Kristjánd., Ránarg. 1.
Sigríður G. Torfadóttir, Rán. 3.
Sigríður Þorvaldsd., Kaupv. 3.
Snjólaug E. Hermannsd., Rán. 23.
Snælaug A. Steinþórsdóttir, Eyr-
arlandsveg 19.
Sonja Gunnarsdóttir, Norð. 41.
Sólborg Árnadóttir, Strandg. 23.
Stella Hjálmarsdóttir, Norð. 12.
Svanhvít Á. Magnúsd., Þór. 87.
Svanlaug Baldursd, Bjarlsar, 3.
Þorbjörg Gígja Símonardóttir
Klettaborg 4.
Þorbjörg K. Snorrad., Löngum. 7.
Þyri Þorvaldsdóttir, Gleráreyr. 6.
Námsstjórinn á NorðurJandi,
herra Snorri Sigfússon, verður
sjötugur á næstk. sumri, og verð-
ur því að hætta námsstjórastarf-
inu, sem hann hefur gegnt um
nokkur ár með ágætum og vax-
andi vinsældum.
Undanfarnar vikur hefur hann
heimsótt skólana í umdæmi sínu.
Tilviljun réði því, að Grundar-
skólann í Svarfaðardal heimsótti
hann síðastan allra skólanna, eða
föstudaginn 9. þ. m. Frá Grund
hóf Snorri kennslustarf sitt fyrir
nærfellt hálfri öld og á Grund er
síðasti skólinn, sem hann heim-
sækir, áður en hann lætur af
störfum. Mér þykir þetta eftir-
tektarverð „tilviljun“, ef það má
kallast það.
Föstudaginn 9. þ. m. ráðgjörði
Snorri að halda opinberan fyrlT-
lestur um fræðslumál kl. 2 e. h. í
Grundarskólanum. Hugðu marg-
ir gott til erindis hins æfða og
fróða skólamanns, — ekki sízt,
þar sem komið er að merkilegum
þáttaskilum í skólasögu Svarf-
dæla, þar er hið nýja heimavist-
arskólahús, sem hefur verið í
byggingu undanfarin ár, verður
sennilega tekið í notkun á næsta
hausti. En eins og gefur að skilja,
verður að mörgu að hyggja, þeg-
ar svo stendur á, ef allt á vel að
takast. Snorra treystu menn til
að gefa holl ráð og góð. Það var
því ætlun sveitarbúa, að fjöl-
sækja að Grund fyrrnefndan dag,
bæði af framangreindum ástæð-
um, og eins af hinu, að menn
vildu áreiðanlega sýna Snorra
ofurlítinn virðingar- og þakkar-
vott með því að mæta á, þessu
kveðjumóti hans sem námsstjóra.
Var nokkur viðbúnaðui’ hafður
til þess að gjöra sér glaða og eft-
irminnilega stund, meðal annars
með því, að drekka kaffi með
þessum gagnmerka og ástsæla
Svarfdælingi. Hafði hreppsnefnd
in forgöngu um það. En — a
föstudaginn voru „veðurguðirnir“
í vondu skapi. Varla var hægt að
segja, að fært væri bæja milli.
Svo var hvasst og byljasamt.
Varð því færra um manninn en
til stóð. Nokkrir menn, karlar og
konur, komu þó á vettvang, og
mun þá sízt iðra þess. Þrátt fyrir
óveðrið áttu þeir, sem komu, góða
stund þarna í hlýrri stofunni við
góðar veitingar og vinamál. —
Undir borðum flutti Snorri
merka ræðu um fræðslumálin,
bæði almennt og sérstaklega um
fræðslumál sveitarinnar. Var
góður rómur gerður að erindi
hans, enda það þess vert. Þá
þakkaði formaður skólanefndar,
séra Stefán Snævarr, fyrir erind-
ið og öll störf Snorra og margvís-
lega góðvild í garð svarfdælskra
fræðslumála, fyrr og síðar, og
honum svo góðra heilla í fram-
tíðinni. — Tíl máls tóku enn-
fremur þeir Þórarinn Kr. Eldjárn,
hreppstjóri og skólastjóri, Helgi
Símonarson og Vald. V. Snævarr,
fyrrum skólastjórar. — Komu
ræðumenn víða við, en allir tjáðu
þeir Snorra virðingu sína og þökk
fyrir samskipti og margvíslega
samvinnu. — Að endingu talaði
heiðursgesturinn nokkur orð. —•
Þess skal getið, að óspart var
sungið milli ræðna, enda á annað
elcki við, þar sem Snorri Sigfús-
son er heiðraður.
Tökum í dag
Gólfteppi til hreinsunar.
FATAHREINSUNIN
Strandgötu 13B
Brennimark mitt er:
M. Jón
Magníis Árnason,
Glerárgötu 9, Akureyri.
12. apríl 1954.
V. Sn.
Strætisvagn fyrir 80
farþega
Nýr 80 manna strætisvagn var
nýlega tekinn í notkun hjá Stræt-
isvögnum Reykjavíkur. — Er
það stærsti farþegavagn, sem til
er hér á landi. Vagn þessi er að
nokkru frábrugfðinn þeim vögn-
um, er hér hafa $éðst fram að
þessu.
Vélin er undir gólfinu og hefur
tekizt að einangra hana..svo, að
hávaði af hennar völdum er ekki
tilfinnanlegur. - •
Bifreiðastjórasætið er skilið frá
farþegarúmi með glerskilrúmi og
talar hann í hátalara við. farþeg-
ana.
Bílasmiðjan h.f. yfirbyggði
þennan nýja vagn.
SVANIRNIR A ANDATJÖRNINNI.
í fjallasveitunum fækkar greitt
sem flótti á lið sé brostinn.
Nú er bar víða autt og eytt
sem áður var gnótt um kostinn.
Þótt sjálfráður flytji sveitum frá,
sér til frama eða hlífðar,
í béttbýli flestum finnast má
fjaðrir af vængjum stýfðar.
Fjölbreyttur hópur flýtur á
þeim flaumi, sem knýr og lokkar.
— Fjallasvani við fengum þá
á fuglatjörnina okkar.
En höfúðstaðurinn heillar æ,
— þar heppni er ýmsum búin. —
Fjöldi úr okkar fagra bæ
að fullu er þangað snúinn.
Okkur verður það eftirsjón
ef einhver úr sæti víkur-----.
— Síðast fluttu ein svanahjón
suður til Reykjavíkur.
L
DVERGUR.