Dagur - 01.06.1955, Blaðsíða 5

Dagur - 01.06.1955, Blaðsíða 5
Miðvikudaginn 1. júní 1955 DAGCR 5 Viðtal við eiiiM leiðaiigiirsmanniiin, Gfím Signrðsson átvarpsvirk|á á Akureyri urátt. Var það allra myndarlegasta lest; 7 menn með 26 hesta. Farið var í gangnamannakofa norðarlega á heiðinni. Heitir hann Ranakofi. Þar eru ágætir hagar og girt svæði fyrir hesta. Þar var hestunum sleppt en síðan gengið til náða. Hreindýrin okkar hafa háð liarða lifs'baráttn við óbliða nátt- úru landsins, frá því fyrsta að þau stigu á iand liér og unnu sér rétt í riki isfenzkrar náttúru. 1 liörðustu árunum stráféllu þau, en fjölgaði ört þegar góðærisár gengu yíir. Sennilega hafa þau með árunum lagað sig eftir stað- háttum og eru nú betur undirbú- in að mæta hörðum árum, en á meðan þau héldu lifnaðarháttum heimalands síns. HREINDÝRUNUM hefur 'fjölg- að allmikið á síðustu tímum, eftir því sem talið er. Hafa þau leitað til þyggða austanlands, svo sem kunnugt er af frásögnum að austan og leyft var að skjóta vissa tölu þeirra í haust, undir eftirliti Frið- riks Jónssonar, sem verið hefur eftirlitsmaður hreindýrastofnsins um fjölda ára. Grímur Sigurðsson, útvarpsvirki á Akureyri, tók þátt í einum slík- um leiðangri í haust, og varð hann vel við þeim óskum biaðsins, að segja stuítlega' frá honum, þótt nokkuð sé frá liðið. Veiðimaður frá blauíu barnsbeini. Grímur er veiðimaður frá blautu barnsbeini, og ólst upp, ef svo mætti að orði kveða, með riffilinn í höndunum. Hann er þaulvön selaskytia frá æskustöðvunum, Málmey í Skagafirði. Hafði hann lengi langað að taka þátt í leið- angri í heimkynni hreindýranna, en ekki haft tækifæri til þess fyrr en á síðastliðnu sumri. Enda ekki aðrir teknir í leiðangur sem þenn- an, að minnsta kosti eklci sem skot- menn, en þeir, sem vanir eru veið- um. Það varð samkomulag að Grím- ur yrði með í veiðiferð ásamt eft- irlitsmanninum, Friðrik Jónssyni á Hóli í Fljótsáal, þrem mönnum frá tilraunastöðinn á Keldum, auk tveggja ahnarra fylgarmanna. — Ferðin vífý farin a vegum Búfjár- sjúkdóniá^ldarirwiar, vegna ótta við að itíý:; aveiki' kynni að leynast í hreindýra’stofninum. Sem betur fór reyndist það þó ekki. Grímur lagði af stað héðan frá A-kureyri um 20. ágúst og mættust leiðangursmenn á Egilsstöðum í Fljótsdal. sem er annar bær fram- an við Hól, þar sem eftirlitsmað- urinn á heima. Búið var að útvega 26 hesta til fararinnar, er á skyldi flytja hreindýrakjöt og skinn til byggða. Nesti var útbúið til viku- dvalar. 3 tjöld einnig tekin með og margs kohar fleiri viðlegubúnaður, að ógleymdum skotvopnunum. Góðir riffiar. Það er barriaskapur og ósæm- andi vitiþÐrnum mönnum, að nota litla riffla eða haglabyssur við hreindýr^veiðar. Því að þá er hætt við að eítir verði meira og minna særð dýty'og áetti enginn viljandi að búa þéim svo dapran dauðdaga. í þetta skipti voru notaðir amerí- kanskir >rjfflar, model Springfield 30/06, sem er sama kúlustærð og notuð er í riffla ameriska hersins. En kúlumunur er sá, að kúlur þess- ara riffla hnoðast upp strax og þær hitta markið. Auk þess voru 2 minni rifflar, ætlaðir til að aflífa með helsSérð dýr, ef til kæmi. Veiðisvæðið var hálendi — eins konar háslétta, — sem liggur á milli Jökulsár og Lagarfljts, svo sem sjá.má á hverju landabréfi. En aðalveiðarnar fóru fram í nánd við Snæfell,- eða nánar til tekið hjá tveimur fellum sem heita Sandfell og Laugafell. Leiðangurinn. — Gist að Ranakofa. Fyrsta daginn var haldið í norð- Enginn teljandi veiðihrollur var í ferðamönnunum og sváfu ailir vel um nóttina. Þó var snemma farið á fætur og lagt upp kl. 6. — Eftir 3ja klst. klyfjagang sáust fyrstu hreindýrin. Þau voru afar stygg, eins og jafnan á þessum tíma árs. Voru þau í hópum, frá 10 til 100 saman, en venjulega voru 30—60 í hóp. Þó sáum við einn hóp, sem í munu hafa verið um 300 dýr. Enn voru tarfamir ekki farnir að hópa sig, eins og þeir gera síðar á haustin. Veiðiaðferðin. Aðferðin við veiðarnar var í stórum dráttum sú að athuga hóp- ana í sjónauka, strax og þeirra varð vart. Síðan var farið með hestana eins nærri og hægt var eða tryggt þótti. En skotmennirnir, þennan fyrsta dag, voru þeir Grím- ur Sigurðsson og Egill Gunnarsson. Leituðu þeir lægða og skorninga eða þess að láta hæðir skýla sér. Gæta varð þess einnig, að vonlaust er að læðast að hreindýrum undan vindi. Þau eru mjög þefnæm og taka á sprettinn óðar og þau verða mannsins vör. Ef heppnin var með og skotmenn komust í allgott færi, miðað þó við hina langdrægu riffla, var enn horft í sjónaukann og dýrin athuguð vandlega. Athug- uð var stærð og kyn. Mest skyldi skotið af vel fullorðnum törfum. En vegna rannsóknanna voru skot- in dýr á öllum aldri, eitt eða svo af hvoru, og jafnvel einn kálfur. — í litlum hóp kom það fyrir, aS þar væru eingöngu kýr með kálfa. Fengu þeir hópar að vera í friði, með þessari einu undantekningu. Væru hins vegar stórir tarfar í hjörðinni, þurftu skytturnar að velja úr og velja sitt skotmarkið hvor. Það voru spennandi augna- blik, eins og allir veiðimenn þekkja. Þegar dýrin voru í sæmi- legri stöðu rufu 2 skot fjallakyrrð- ina og tveir föngulegir hreintarfar lágu steindauðir í blóði sínu, en hjörðin hljóp oftast saman í hnapp, þar til hún varð mannanna vör. Þá var ekki beðið boðanna. Hrein- dýrin eru ótrúlega frá á fæti, svo að engum hesti þýðir að etja kapp við þau. Hreindýrin undrafljót. Grímur undraðist flýti þeirra, en eftirlitsmaðurinn sagði honum þá, að jafnvel nýfæddir kálfar væru svo fljótir, ef þeir aðeins næðu að sjúga móður sina, að erf- itt væri að elta þá uppi á hestum. Gat hann þess í því sambandi, hversu erfiðlega gekk að ná hrein- dýrskálfunum, er fluttir voru inn í Eyjafjörð fyrir allmörgum árum og enn munu í fersku minni. Sagðist hann nær hafa sprengt hest í þeim eltingarleik og myndu fáir trúa fráleik kálfanna, er ekki þekktu til. Gr.'mur Sigurðsson með riffilinn sinn og hornin af stærsta tarfinum. Hreindýrin eru sem vaxin út úr umhverfinu og una vel í frelsinu. Féllu öll við fyrsta skot. Þennan fyrsta veiðidag voru 16 dýr lögð að velli. Tókst skyttunum svo vel, að öll dýrin féllu dauð við fyrsta skot, enda aldrei skotið í óvissu. Flest dýrin var leitast við að skjóta í hálsinn, rétt framan við bógana, ef færið var ekki því lengra. Vegna kjötsins er óheppi- legt að skjóta i bóg. Sé færið hins vegar langt, er bógurinn öruggara mark en hálsinn. Leikið á krunima, en hann borgar fyrir sig. Skotmennirnir tóku skinnið af dyrunum og gerðu þau til, strax og þau fellu svo kjötið gæti kólnað fljótt. Skrokkurinn var skorinn í tvennt þvert yfir og hlutarnir lagð- ir á stein eða grænt grasið og húð- in breidd yfir til að verja það flugum. Að síðustu var tóm „pat- róna“ látin öfaná. Varð Grímur hissa á þessu háttalagi og skilningi hans ofvaxið. Var honum þá sagt að þetta væri gamall og góður siður á þessum slóðum, annars færi hrafninn í kjötið. Ekki skal getum leitt að því hvort Grímur hefur lagt trúnað á þetta. En svo vildi til að á einum stað hafði gleymst að leggja síðustu hönd á verkið. Enginn hafði munað eftir patrónunni. Um kvöldið kom í ljós svo ekki var um vilst að krummi hafði tekið freklegan skatt af þessum eina skrokk en hvergi annarsstaðar. Veiðin færð saman. í humátt á eftir veiðimönnunum komu aðstoðarmennirnir með (Framhald á 7. síðu). Óska bá margir að beir mættu halda austur um f jall og suður fyrir heiði elda í rjóðri, uppi á hjalla tjalda, útsýnis njóta, dunda að stangarveiði. Hvenær mun snjórinn horfinn verða af Kili? Háöldur greiðar? — Þurrt á Mývatnsfjöllum? Akfært um grjótin inn að Kiðagili, Árskarði, Kreppu, Stöng og Hveravöllum? Hvað er þá fregna af f jarlægari stöðum, framandi löndum, úthafsslóðum víðum? T.’minn og æfin arka skrefum hröðum. óþreyjufull við tækifæris biðum. Stálvængur þýtur, bára um byrðing hrynur, bifreiðin e'kur dal og heiðavegi. Þú ert í fríi og ferðabúinn, vinur, ferðu á skýjum, jörðu eða legi? Raun er að dvelja kyrr þá útþrá kallar, kyrrstaðan margan, fyrir aldur, bugar. Hugur minn þýtur þá um jarðir allar, — þess vegna er eg stundum annars hugar. DVERGUR. ORLOFSÞANKAR Þegar, á vorin, fyrstu grösin gróa og gola af suðri fönn af heiðum hræðir, inn yfir þröngsvið smárra sanda og sjóa svipur af stórri undraveröld flæðir.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.