Dagur - 07.11.1956, Blaðsíða 4

Dagur - 07.11.1956, Blaðsíða 4
4 D A G U R Miðvikudagimi 7. nóvember 1956 HERMANN JONSSON: En fólkið leitar að fljótteknum penmgiiin og auknum lífsþægindum á þéttbýlli stöðum Frá Kennarafélagi Vesffjarða Fljótin, — en svo eru einu nafni nefndir tveir nyrztu hrepp- ar Skagafjarðarsýslu — Holts- og Haganeshreppur, — hafa ávallt verið talin meðal mestu útkjálka og afskekkti’asta byggða pess laands, og ei’u það að vissu ieyti, landafi’æðilega séð. — En aigi að síður er þar mjög byggi- iegt og frá náttúrunnar hendi upp á mörg og góð skilyrði að ojóða. Landkostir eru góðir, ræktunarskilyrði mikil, jarðhiti á mörgum jöi’ðum, veiðivötn mörg og auðug af silungi og lax, æðar- vöx’p á nokkrum stöðum, og mjög isksæl mið á sjó úti fyrir strönd- mni. Þi’átt fyrir þetta hefur svo carið í Fljótum nú síðari árin, — eins og víða um sveitir annars staðar, — að fólki hefur nokkuð ækkað, og jarðir, sem áður voru : byggð, hafa fai'ið í eyði, en að- eins tvö býli hafa vei-ið byggð. Jrsakir til brottflutnings úr iveitinni eru að sjálfsögðu marg- ur, en flestu leyti svipaðs eðlis og /íða annars staðar um byggðir pessa lan*ds: — Utþi’á, sem hefur rylgt íslendingum fi’á fyrstu tíð, og mun vai-a í framtíðinni, — en ninar orsakii’nar eru aðallega: : teit, — 1. leit að fljóteknum peningum, 2. leit að auknum lífsþægind- um, 3. leit að fjölbreyttara skemmt- ana- og félagslífi. Atvinna. Fólk lifir aðallega af landbún- aði, og þá aðallega sauðfjárbú- skap, því að samgöngur hafa enn sem komið er, ekki gert kleift að flytja mjólk frá búunum til mjólkurvinnslustöðva. Fé er yf- irleitt vænt, en þó mjög misjafnt, eftir því hvort það er fóðrað nið- ur við sjó eða fram til dala. Fé í Stíflu og á mörgum jöi'ðum öðr- um, er fi’amúi’skarandi afui’ða- ríkt ,en á flestum þeim jörðum eru snjóþyngsli mikil á vetrum, og mikil innigjöf, en land mjög kjai’ngott,þegar undan fönn kem- ur og sprettur fljótt. Við sjávar- síðuna er fé létt á fóðrum, lifir allmikið á beit, bæði á landi og í fjöru, en þar eru lömb yfirleitt mikið rýrari til frálags. Sjór er lítið stundaður úr Fljótum hin síðari ár, og aðeins í hjávei’kum með landbúnaðinum vor og haust, á litlum trillubát- jm. En væri alúð lögð við þann atvinnuveg, er ái’eiðanlega hægt að skapa góð lífsskilyrði fyrir margar fjölskyldur við sjávarút- veg. — En til þess þarf, — það sem að vísu er smám saman unn- :ið að, — bætt hafnai’skilyi’ði í Haganesvík, góðir bátar, frysti- hús o. fl. vinnslutæki. Saxngöngur. Það, sem mest hefur hamlað gegn eðlilegri þróun í búnaði og viðskiptum í Fljótum, eru hinar vondu samgöngur. Að vetrinum eru Fljótin útilokuð frá landsam- göngum við aði’a landshluta vegna vondra vega. Á kaflanum :ti’á Haganesvík inn að Felli í Sléttuhlíð, ca. 15 km. vegalengd, er ennþá ckki um að ræða nema gamlai’, niðurgrafnar götur, sem að vísu hafa verið lagfærðai', svo að bílfæi’ar eru meðan snjólaust er, en fyllast af fönn hvenær sem snjóai’, og liggja auk þess á óhentugum stöðum uppi í fjalls- hlíð og þar, sem áfenni er mikið. Smám saman er verið að pota vegi þessum áfram, en þeim sem jurfa að nota veginn mest finnst hægt ganga. Af fyrrgreindum vegai’kafla er nú undirbyggður en ómalborinn ca. 3 km., og upp- grafið í mýrum ca. 6 km. Vantar pví ekki ýkja mikið til að í’júfa xessa einangrun Fljótanna, og er æx-in ástæða til að það verði gert með því átaki sem til þarf á nætsa ári. Þegar þessi vegur verður fullgerður má telja víst að hann verði fær svo að segja alla vetur, því að hann er bæði lagður á hentugum stöðum, og xað, sem búið er að byggja af honum, er vel uppbyggt. Um Fljótin sjálf eru að verða allgóðh’ vegir, nema yfir svokallaða Stífluhóla, þar er óvegað og vei’ður ófært í fyrstu snjóum, en Stíflubúum og fleirum er brýn riauðsyn að kafli þessi verði veg- aður. Sjósamgöngur eru að veti’inum einu sinni í viku með flóabátnum, sem gengur milli Akureyrar og Sauðárkróks, og Skipaútgerð ríkisins hefur látið Skjaldbreið koma á Haganesvík í hverri ferð norður um land. Önnur skip koma þegar nægur farmur er til eða frá Haganesvík. Aðalörðug- leikar við sjósamgöngur eru, að vegría- útgi’ynnis komast skipin ekki upp að bryggju þeirri, sem nú er í Haganesvík ,og verður því að losa þau og ferma á uppskip- unarbátum, sem oft er örðugleik- um bundið og kostnaðarsamt. Skólamál — og félagslíf. — í Haganeshreppi er heimavist- arbarnaskóli við Barðslaug, — byggður 1941, — fyrsti heima- vistarbax’naskóli í Skagafjarðar- sýslu, upphitaður með hvera- vatni ,vel í sveit settur, í góðu innsveitar-vegasambandi, hefur rafmagn frá Skeiðsfossvirkjun, sími er þar og öll venjuleg þæg- indi. Skólanum fylgja 5 hektarar af ræktanlegu landi. Byggingu þessa má því telja framtíðar- skólaheimili, sem væi’i þess megnugt með nokkurri stækkun að taka börn úr nærliggjandi hreppum. í Holtshreppi er kennt í Ungmennafélagshúsi sveitar- innar, en þar er engin heimavist og þurfa börnin að ganga heim og heiman, eða fá dvöl á nærliggj- andi bæjum. Síðai’i árin hefur vei-ið mikið rætt um, hvei-nig skólamál þess hrepps verða leyst, en mun óráðið ennþá. í hvorum hreppi fyrir sig eru samkomuhús, sem eru eign Ungmennafélag- anna, eru það sæmilega góð hús og rúmmgóð. Er því allgóð að- staða til skemmtana og annars félagslífs. Hafa ungmennafélögin oft staðið fyrir ýmiss konar skemmtanalífi, auk dansskemmt- ana, sýnt sjónleiki, æft og þi'eytt knattspyrnu og skíðaíþróttir. Og nú síðan í-afmagn kom í sveitina sýnt kvikmyndir. Kvenfélag er starfandi í Fljótur, sem einnig hefur gengizt fyrir skemmtunum og látið ýmis góðgerðar- og menningarmál til sín taka. Síð- astl. vetur var stax-fandi taflfélag með allmiklum áhuga. Verzlun. Vei-zlun sækja Fljótamenn til Haganesvíkur, er þar starfandi kaupfélag, — Samvinnufélag Fljótamanna, — sem stofnað var 1919, og hefur annast öll nauð- synleg viðskipti Fljótamanna, þannig, að þeir telja vel fyrir þeim séð. Félag þetta, ásamt Kaupfélagi Austur-Skagfirðinga í Hofsós, stofnsett árið 1928 kjötbúð á Siglufirði, og hafa þau í’ekið hana þar síðan. Hefur stai’fsemi sú mjög bætt sölu- möguleika sláturfjárafui’ða á þessum félagssvæðum, enda hef- ur veiáð lagt í mikinn kostnað til að fullkomna það fyrirtæki með húsakosti ‘og vélum, svo að full- nægt verði sem bezt ítrustu kröf- um neytenda og framleiðenda. — Mestum örðugleikum á við- skiptasviðinu, sem og á fjölda mörgum öðrum sviðum, valda hinar vondu samgöngur. Allt kjöt og aðrar sláturafurðir hefur orðið að flytja daglega að haustinu, jafnóðum og sláti-að er, frá Haga- nesvík til Siglufjai’ðai’, vegna frystihúsleysis á Haganesvík. — Venjulega fer flutningurinn fram með bifreiðum, en þar sem yfir Siglufjarðarskarð þarf að fara, er mjög undir tíðarfari komið, hvort sú flutningsleið er fæi’. — í haust tepptist leið yfir Skarðið hvað eftir annað og vai’ð þá að flytja kjötið sjóleiðis, en það er fulÞ komið neyðarúrræði. Svo að vel sé séð fyrir afurða- sölu bænda á félagssvæðinu, þyrfti helzt að vera mjólkur- vinnslustöð í Siglufirði og örugg flutningaleið milli Fljóta og Siglufjarðar ,en meðan slíks er ekki kostur, þarf strax, þegar vegasamband kemst á vestur úr Fljótunum, að hefja í’eglubundna mjólkui’flutninga til Mjólkur- samlags Skagfirðinga á Sauðár- króki. Framkvæmdir. Á síðari árum hefur vei’ið unn- ið allmikið að margs konar fram- kvæmdum í byggðai’laginu. Lendingarbætur hafa nokkrar verið gerðar í Haganesvík. Stein- steypt bátabryggja byggð, en þó að hún sé alllöng, komast ekki að henni nema smæri’i vélbátar og uppskipunarbátar, og þarf því að lengja hana allvei’ulega. Samvinnufélag Fljótamanna er að láta byggja frystihús í Haga- nesvík, sem er að verða fokhelt. í húsi þessu eiga að vera tvær vélasamstæður, og er önnur þeg- ar komin. Vonir standa til að hús þetta verði fullgert á næsta ári, og bætir þá væntanl. úr ýmsum örðugleikum í sambandi við kjöt- fi-amleiðslu, auk þess sem það ætti að auðvelda að mun sjávar- útgerð, — með beitugeymslu o. fl. — í hússinu er ákveðið að hafa geymsluhólf fyri-r alla þá bæi, sem þess óska, til matvæla- geymslu. Bændur hafa lagt mikið í kostnað við ræktun, og hafa tún- in stækkað allmikið, auk þess, sem hin gömlu,þýfðu tún munu nú flest véltæk. Langir skurðir hafa verið grafnir til uppþui’rk- unar á landi. Húsabyggingar hafa einnig verið nokkrar. íbúðai’hús eru á flestum bæjum sæmilega byggð úr vai-anlegu efni, pen- ingshús og heygeymslur hafa einnig verið reist úr varanlegu efni, þó að mikið sé að vísu enn eftir að byggja af slíkum húsum. 14. aðalfundur Kennarafélags Vestfjarða var haldinn á ísafirði dagana 13. og 14. október. Formaður félagsins, Jón H. Guðmundsson, setti fundinn með ræðu. Forsetar voi’u kosnir: Sveinn Gunnlaugsson, Flateyi’i, og Frið- björn Gunnlaugsson, Patreks- firði. Ritarar voi’nu kosnir: Guðm. Ingi Ki’istjánsson og Guðni Jóns- son. Á fundinum voru mættir 32 kennai’ar af félagssvæðinu og auk þess námsstjórarnir Snorri Sigfússon og Þórleifur Bjai’na- son. Kennarar Barnaskólans á ísa- firði buðu öllum til kaffidrykkju í kennarastofu Barnaskólans. Ei’indi á fundinum fluttu: Þói’leifur Bjarnason, náms- stjóri: Sögukennsla í skólum. Snorri Sigfússon, námsstjóri: Uppeldisgildi spárnaðar. Ragnar H. Ragnar: Söng- kennsla í skólum. Meðal ályktana, er fundurinn gerði, voru: 1. Aðalfundur Kennai’afélags Vestfjarða álítur, að sparifjár- söfnun skólabai-na, sem SnoiTÍ Sigfússon, námsstjóri, hefur haft frumkvæði að og bai’ist fyrir, sé fyrst og fremst þýðingarmikið og merkilegt uppeldismál, sem mið- ar að siðgæðisþi’oska barna og unglinga. Þar af leiðandi ber foreldrum, kennurum og öðrum þeim, er bera umhyggju fyrir æskulýð landsins, að veita máli þessu all- an þann stuðning, sem auðið er. 2. A) Aðalfundur Kennarafé- lags' Vestfjarðá 'saráþýkkíi’ að beina þeim tilmælum til fræðslu- málastjórnarinnar, að hún hlutist til um að Kennai’askóli íslands íbúðai-hús eru nú fjögur í smíð- um og nokkuð af peningshúsum. Sími er nú kominn á alla bæi í Holtshrepi og á ca. 80% byggðra býla í Haganeshreppi, en þeir, sem hafa ekki fengið síma, eru að vonum mjöð óánægðii’. Rafmagn var að tilhlutan ríkis- ins leitt árið 1955 frá Skeiðsfoss- vii’kjun á 40 bæi í Fljótum og öll hús í Haganesvík, og í ár var byi-jað að leggja á 6 bæi í Stíflu, en óvíst er, hvort því verður lok- ið fyrr en næsta sumar vegna vöntunar á efni. Auk þess eru eftir 10 byggðir bæir, sem enn hafa ekki fengið rafmagn ,en væntanlega verður lagt á flesta þeirra næstu árin. Fjái-festing bænda hefur verið mikil nú síðari árin í sambandi við allar þessar framkvæmdir, auk þess sem bústofn hefur auk- izt og stórfé varið til alls konar vélakaupa. Hins vegar hefur ver- ið miklum örðugleikum bundið að fá lánsfé til að létta undir við alla þessa nauðsynlegrj fjárfest- ingu, en það er mál, sem valdhaf- ar ríkisins verða að leggja kapp á að leysa, svo að þeir, sem hug hafa á framleiðslustöi’fum geti að þeim unnið með eðlilegri fram- þróun á hverjum tíma. Eri það er von Fljótamanna, hvað þéirra byggðarlag áhrærir, sem annai-ra sveita, að sem fyrst rætist spá hugsjónamannsins og skáldsins Hannesar Hafstein í Aldamótaljóði hans: Sú kemur tíð, er sáx’in foldar gróa, svéitirnar fyllast, akrar hylja móa, brauð veitir sonum móðurmoldin fiijóa, menningin vex í lundi nýrra skóga. leggi meiri rækt við það, en verið hefur, að búa nemendur sína undir kennslustörf í söng, svo að skólarnir reynist þess fullkom- lega megnugir að gegna hlutverki sínu á því sviði sem öðrum. B) Fundui’inn telui’, að nám fagurra íslenzkra ljóða og sígildra sönglaga sé árangursi’íkasta leið- in til að vinna gegn og kveða niður ómenningu þá, sem stafar af auðvirðilegum og ómei’kileg- um dægurlögum og dægui’laga- textum, sem flestir efu af erlend- um í’ótum runnii’. Sökum þess telur fundurinn það aðkallandi, menningarlega nauðsyn, að meii’i alúð og rækt sé lögð við söngkennslu í bai-na- og unglingaskólum landsins, og telur að því fé sé vel varið, sem til þess er veitt. 3. Aðalfundur Kennarafélags Vestfjai’ða lýsir yfir, að hann er því eindregið fylgjandi, að Ríkis- útgáfu námsbóka yei’ði falið að hafa á hendi vei’zlun með öll þau kennslutæki, sem nauðsynleg eru talin hverju sinni fyrir skóla- skyldustigið. Jafnframt sé séð um það, að öll slík kennslutæki séu seld á sem hóflegustu verði. 4. Aðalfundur Kennai’afélags Vestfjai’ða beinir þeim tilmælum til Ríkisútgáfu námsbóka og fræðslumálastjóx’narinnar, að sjá um að út verði gefnar sem fyrst myndir til starfrænnar kennslu í öllum lesgreinum barnaskólastigs ins. Jafnframt beinir fundurinn því til Þói-leifs Bjarnasonar, námsstjóra, að hann leggi áhei'zlu á að fá gefnar út myndir þær, sem Gunnlaugur Sveinsson, kenn ari á Flateyi-i, hefur gert til uotkunar í íslandssögukennslu. Fundurinn telur nauðsynlegt að prenta eða fjölrita myndirnar á vinnubókai’blöð, svo að kennai'ar geti hagnýtt sér þær á auðveldan og aðgengilegan hátt í starfinu. Auk þess verði upplagið haft svo stórt, að hvei-ju bai’ni sé mögu- legt að eignast þær. 5. Aðalfundur Kennai’afélags Vestfjai-ða lýsir því yfir, að hann fordæmir harðlega útkomu þeiri-a glæpa- og soi’prita, sem svo mjög hefur borið á að undan- förnu og stöðugt eru að fjölga. Jafnfi-amt bendir fundurinn á, að fjölmargir ábyi’gir aðilar, bæði félagssamtök og viðurkenndir menningax’frömuðir, hafa sýnt fram á ,að þau hefðu siðspillandi áhi-if á æsku landsins. Fundurinn beinir því þeim til- mælum til forsvarsmanna þjóð- ai’innar og löggjafarvaldsins, að gei’ð sé tafarlaus gangskör að því að stöðva útkomu slíkra rita. ístjórn félagsins voi'u kjörnir: Guðni Jónsson, fsafirði, foi'mað- ui’, Ki’istján Jónsson, Hnífsdal, gjaldkeri ,Guðmundur Ingi Krist jánsson, Mosvallahreppi, ritari. Fjórða hefti Nýyrða komið út Fjórða hefti Nýyrða er komið út. Þetta hefti flytur nýyrði úr flugmáli, samtals um 5000 orð. og er bókin 123 blaðsíður á lengd. Menntamálai’áðuneytið gefur hana út, sem fyrri nýyrðasöfn; Halldór Halldói’sson dósent hefur tekið verkið saman. Yfirumsjón með útgáfu Nýyrða hefur orða- bókarnefnd Háskólans — þeir prófessorarnir Alexander Jó- hannesson, Einar Ól. Sveinsson og Þorkell Jóhannesson; en margir séi’fræðingar veita nefnd- inni jafnan aðstoð sína.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.