Dagur - 07.11.1956, Page 9

Miðvikudaginn 7. nóvember 1956
D A G U R
9
A'ð morgni hins 24. sept. sl. var
himininn yfir Reykjavíkurflug-
velli þungbúinn og grár, og þa'ð
rigndi dálítið á hóp af fólki, sem
beið eftir „Eddu“, millilanda-
flugvél Loftleiða, sem var að
koma frá New York á leið til
Hamborgar. En biðin verður
ekki löng, því að áður en varir
kemur ,,Edda“ utan ur þokunni,
lendir fallega úti á vellinum og
ekur síðan upp að skýlinu.
Mér finnst næstum að það
gæti nokkurs þótta í svip og
framgöngu þessa tígulega farar-
tækis, sem leggur leiðir sínar ýf-
ir óravegu úthafanna og gerir
fjarlæg lönd svo nálæg, að undr-
um sætir. En hér er ekki tími til
heimspekilegra hugleiðinga. Eftir
nokkur hröð handtök við farang-
ur og skilríki, stígur fólkið inn
flugvélina og það er haldið af
stað.
Fólkið, sem eg er að tala hér
um ,er dálítill hópur af konum og
körlum víðs vegar að af íslanai,
sem nú ætlar að heimsækja ná-
grannana á Norðurlöndum, til
þess einkum að sjá hinar miklu
garðyrkjusýningar, sem nú verða
haldnar í Svíþjóð, Danmörku og
Noregi. >
Þessi hópur er kannske dálítið
sundurleitur, skoðana- og ahuga
mál ef til vill nokkuð ólík, en þó
er eitt sameiginlegt: Þátttakend-
ur eru allir ákveðnir í því að láta
þessa ferð verða eins konar sum-
arauka, sem hafi í för með sér
ánægju og fróðleik.
„Edda“ flýgur lágt gegnum
regnskýin yfir Reykjanesi og
tekur stefnu á haf út. Eftir stut.ta
stund lyftir hún sér upp úr þoku
kafinu og nú skín sólin yfir
endalausar víðáttur hvítra skýja.
Vestmannaeyjar sjást óglöggt.
sem snöggvast, én síðan aðeins
hin hvíta auðn, sem tekur á sig
óteljandi myndir í sólskininu.
Nú er löngu búið að leysa or
yggisbeltin. Það er gengið um
litið út um glugga á bæði borð
spjallað og gert að gamni sínu. —
Flugfreyjurnar eru önnum kafn
ar við að uppfylla óskir farþeg
anna. Einn biður um súkkulaði.
annar vill fá vindil, þriðji koní-
aksstaup, og sá fjórði blað til að
lesa o. s. frv. — og alltaf er af-
greiðslan jafn alúðleg.
Svo fer þokubreiðan, sem við
höfum horft yfir, að greiðast
sundur og niður um eina glufuna
sjáum við yfir Færeyjar. 'Ekki
kemur mönnum saman um hvar
Klakksvík sé, en það er sem
kunnugt er frægur staður, síðan
heimamenn þar fóru í stríð við
Dani. Nokkru síðar hverfur þok-
an með öllu og í stað hennar
kemur óendanlegt, blátt haf, sem
glampar í sólskini, og innan
skamms rís Noregsströnd úr sæ
með skerjagarði sínum og fjöll-
um. „Edda“ lækkar flugið og
rennir sér niður á Flesland, sem
er örstutt frá Bergen. Þar er
stigið út, þegnar veitingar og
gengið um nokkra stund. Síðan
er haldið af stað á ný, og nú er
stefnt suður með Noregsströnd,
og gefur sýn yfir ótéljandi eyjar
og sker, fjöll og firði í skyni
lækkandi sólar .Svo hverfur sól-
in við hafsbrún og það byrjar að
rökkva og bráðlega liggur Jót-
land fyrir neðan okkur, ein-
kennilega áþekkt útbreiddu
landabréfi. Ljósin í bæjunum
smáskýrast eftir því sem rökkur-
móðan dökknar, en línur lands-
lagsins þurrkast út hægt og hægt,
unz „Edda“ svífur inn ýfir Ijós-
liaf Kaupmannahafnar og lendir
á Kastrupflugvelli. Þar er stigið
í bíl ,ekið gegnum borgina og
farið um borð í ferjuna, sem
flytur okkui' yfir Eyrarsund til
Málmeyjar. í Málmey göngum
við svo á land ,síðla kvölds, að
liðnum degi, sem á vissan hátt
hefur lýkzt ævintýri úr Þúsund
og einni nótt, því að við höfum
ATLI á Hveravöllum:
SUMARAUKI
svifið á töfraklæði yfir láð og lög,
komið við í fjórum þjóðlöndum
og séð yfir hið fimmta, allt á ein-
um 12 klukkustundum.
Garðyrkjusýningin í Málmey.
Garðyrkjusýning Svía í Málm-
ey, „Flora och Pomona", er í
miklum sýningarslsálum í Folkets
Park, og það er Svei'riges hand-
elstradgárdsmastareforbund, sem
sér um sýninguna.
Umhverfið er dásamlega fag-
urt. Trjálundir og blómaskrúð,
gosbrunnar og listaverk. Sýning-
in er í mörgum deildum, og
a ei’ samankomið allt það
bezta, sem Svíar framleiða af
blómum, ávöxtum og grænmeti.
Auk þess eru sýnd öll hugsanleg
tæki og vélar, sem notuð eru við
garðyrkju, ásamt gróðui'húsum
og útbúnaði þeirra. Að lýsa
jessu öllu yrði langt mál og
enda ókleýft, en óhætt er að full
yrða, að mjög er til sýningarinn-
ar vandað á öllum sviðum.
Mest áherzla virðist þó lögð á
blómin, enda er blómadeildin
stórkostlegt listaverk. „Sag det
med blommor" eru einkunnarorð
þessarar sýningar, og vissulega
hefur Svíum tekizt að segja hér
það, 'sem þéir vildu sagt hafa með
blómum sínum.
Næsta dag er ekið um Skán
sólskini og logni og heimsóttar
margar garðyrkjustöðvar. Landið
er slétt og mishæðalaust, vegirn-
ir víðast bryddir trjám og býlin
hálfhulin trjálundum. Hver
blettur er þrautræktaður og egg-
sléttir akrar teygja sig svo langt
sem augað eygir.
Hér eru mestu blóma- og græn
metisræktárhéruð Svíþjóðar. Það
er eftirtektarvert, að þrátt fyri
það að öll útiræktun hefur hér
hin beztu skilyrði og stendur á
mjög háu stigi, eru gróðurhús
næstum hvert sem litið er. —
Stærsta stöðin, sem við heim-
sækjum hefur 18 „tunnu land“ =
18 þús. m2 undir gleri. Það er
heil borg með götum og borgum,
allt hitað frá olíukynntri mið-
stöð, sem líkist mest vélasal í
millilandaskipi.
Hér vinna um 90 rnanns, og er
þó öll tækni og skipulag á háu
stigi. Mest er ræktað af blómum
og eru rósir og nellikur þar í
meirihluta ,en auk þess ótal aðr-
ar tegundir. Mjög mikið er líka
ræktað af tomat og gúrkum.
Stærsta garðyrkjustöðin í
þessum landshluta, og raunar í
allri Svíþjóð er 90 þús. m2, og er
það stærð, sem ísl. garðyrkju-
menn eiga dálítið erfitt með að
gera sér grein fyrir. Öll um-
gengni, skipulag og vínnubörgð
virðast vera til fyrirmyndar hjá
Svíunum. Eftir þriggja daga dvöl
í Málmey er svo haldið yfir
sundið aftur til Kaupmannahafn-
ar.
Danska sýningin opnuð.
Kl. 2 föstud. 28. sept. er danska
sýningin opnuð með miklum há
tíðarbrag í Forum. Viðstödd er
Ingrid drottning, sem er vernd
ari sýningarinnar. Fremstu menn
Dana á sviði garðyrkju stíga
stólinn, drottningin veifar til
mannfjöldans, hljómsveitir leika
og Danirnir syngja Kong Christ-
ian og Det er et yndigt land og
hi'ópa húrra.
Það er hátt til lofts og vítt til
veggja í Forum og öll er sýning
in þar stærri og viðameiri en hin
sænska. En sagan frá Málmey
endurtekur- sig hér, að því leyti,
að það er svo margt að sjá, áhrif-
in eru svo margvísleg og sterk,
að ógerningur ei' að lýsa því í
stuttri frásögn. En ýmislegt fest-
ist þó í minni. Einn af helztu
garðyrkjumönnum Dana, Asger
Klougart hefur t. d. útbúið sér-
staka deild, sem sýnir væntan-
legt útlit garðyrkjustöðva eftir 25
ár, en þá telur hann að atomork-
an verði gengin í þjónustu garð-
yrkjunnar í mjög stórum stíl.
Ræktun öll, bæði úti og inni,
verður þá að mestu óháð veðrum
og árstíðum og norðlæg lönd
rannig flutt um margar breidd-
argráður suður á bóginn. Atom-
öldin mun leggja til hita og ljós,
jarðvegurinn, sem að vísu er ekki
lengur nauðsynlegt skilyrði fyrir
ræktun, en þó það bezta sem við
höfum, verður nákvæmlega
blandaður nauðsynlegum efnum
og gróðurhúsin verða algei'lega
sjálfvirk um allt er snertir hita-
stig og raka. í stað einnar upp-
skeru nú verða þá margar og
jurtir, sem nú vaxa aðeins í suð-
lægum löndum, verða þá algeng-
ar hér. Tæknin kemur í stað
stritsins, þannig, að garðyrkju-
stöð, sem nu krefst 100 verka-
manna, kemst þá af með 30.
Það er gaman að vera garð-
yrkjumaður og eiga alla þessa
möguleika, og ótal marga aðra,
framundan, og kannske verður
alveg sérstaklega gaman að vera
gai’ðyrkjumaður á íslandi. Þar
eigum við svo mikið af ónumdu
landi og svo marga ónotaða
möguleika, — þegar breiddar-
gi’áðurnar hætta að skipta veru-
legu máli. Ef til vill hristir mað-
ur höfuðið og efast, en þó er það
staðreynd að margir nýstárlegir
híutir eru þegar komnir í nötkun
og aðrir eru að koma. Við höfum
t. d. séð geysistór gróðurhús, þar
sem sólin opnar gluggana og lok-
ar þeim og sér um að hitastigið
sé hæfilegt, og önnur þar sem
raka lofts og jarðvegs er stjórnað
með algerlega sjálfvirkum tækj-
um. Við höfum séð glerþök, sem
hvíla á grönnum stálgrindum og
þekja 11000 m2 flöt. Og í Forum
höfum við, auk alls annars, séð
hvernig danskir garðyrkjumenn
hugsa sér „Atomernes dans mell-
em blomstrende stjerner", en það
Og svo verður að minnast á allt
það hugarstríð, sem leiðir af upp-
ljómuðum búðargluggum í Höfn,
annars vegar, og óþægilega tak-
mörkuðum gjaldeyri hins vegar.
Það er þyngri raun en orð fá lýst,
einkum fyrir konurnar í hópn-
um, að verða af öllurn þeim
kjarakaupum, sem hér eru boðin,
vegna þess að ókleyft reynist að
fá danska krónu, hve margai' ís-
lenzkar, sem eru í boði.
Til Osló.
Frá Kaupmannahöín er svo
flogið til Oslóar og komið við í
Gautaborg. Sýning Norðmanna
er opnuð í Frederikstad, um 130
km. frá Osló, hinn 5. okt. Þangað
förum við með járnbrautarlest.
Okkur er boðið að vera við há-
tíðahöldin, sem fara virðulega
fram undir vernd Astrid prins-
essu. Ekki er hægt að segja, að
þar sé margt nýtt að sjá umfram
það, sem bar fyrir augu í Málni-
ey og Kaupmannahöfn. Sýning-
arsvæðið er minna en þar,
skreytingar ef til vill ekki eins
íburðarmiklar, en áherzla eink-
um lögð á að sýna framfarir síð-
ustu ára, og' það sem áunnist hef-
ur eftir hörmungar síðustu styrj-
aldar, sem Norðmenn hafa enn
ekki gleymt. Og víst er að hér má
sjá marga fágætlega góða hluti,
Segja má að mismunur sýning-
anna þriggja komi nokkuð glöggt
fram í einkunnarorðum hvers
lands fyrir sig. Svíarnir leggja
höfuðáherzlu á fegurð og fjöl-
breytni þeirra hluta, sem fyrþ'
hendi eru í dag, og segja þá sögu
með blómum. Danir horfa meira
fram til atomaldar og dreymir
stórfenglega drauma. Norðmenn-
irnir ei'u kannske raunhæfastir,
því að þeii' halda sig við vísinda-
lega og verklega þróun .síðustu
ára og komast réttilega að þeirri
niðurstöðu ,sem felst í einkunn-
arorðum sýningariimar i Fred-
rikstad „Vi viser vekst“.
Nú má ef til vill spyrja hvert
erindi íslenzkir garðyrkjumenn
eigi á slíkar sýningar sem þessar.
Eg hygg úð erindið sé fyrst og
fremst það, að sjá með eigin aug-
eru einkunnarorð sýningarinnar Um viðhorf °§ athafnir frænd-
dönsku og framtíðardraumur
danskra garðyrkjumanna. Slíka
sjón er mikilsvert að sjá, en erf-
iðara að skýra hana fyrir öðrum.
Merkir staðir skoðaðir.
Sex til sjö dagar eru ekki lengi
að líða í Höfn. Auk ferðalaga um
Sjáland þarf að skoða ýmsa
m<?rka staði og söfn, sem hér yrði
of langt að telja. Svo þarf að líta
inn á skemmtistaðina allt frá Ný-
höfn, þar sem botnfall stórborg-
arinnar safnast saman, til Valen-
cia og National Scala, þar sem
fólk dansar og drekkur í dýrð-
legum sölum.
Á þessum stöðum ber fyrir
augu margvíslegar myndir, sem
eru harla nýstárlegar og ólíkar
því sem gerist úti á íslandi. Eft-
irtektarverðast virðist mér hve
andstæðurnar eru hér óhugnan-
lega skarpar. 1 Nýhöfninni birt-
ist fátæktin í gerfi subbulegrar
götustúlku, sem reynir að lokka
vegfarendur inn í hálfdimmar
knæpur. Á Valencia er kastljós
um beint að fáklæddum dans-
meyjum, sem leika hinar ótrúleg'
ustu listir við dynjandi lófatak
áhorfenda. Þar er glysið og
skrautið úr hófi fram.
En sameiginlegt með öllum
þessum stöðum virðist mér það,
að hér eru allir hlutir falir fyrir
peninga.
þjóðanna, að kynnast hugsjónum
þeirra og framtíðaráætlunum, að
sjá hvernig þær mæta erfiðleik-
um og andstreymi, því að þó að
náttúruskilyr'ði séu ólík um
margt, er ýmislegt líkt um þá
erfiðleika, sem þarf að yfirstíga.
Árangurinn af ferðinni er svo
annað mál, og veltur að mestu á
því, hve mikið þátttakendurnir
tileinka sér af því, sem þeir sjá,
og hversu þeim tekst að sam
ræma það íslenzkum staðháttum
„Það sem er erfitt gerum við
strax, en það sem er ómögulegt
tekur dálítið lengri tíma,“ stend-
ur þar. íslenzkir garðyrkjumenn
hafa þegar framkvæmt ýmislegt
sem er erfitt, og margt af því,
sem í dag er ómögulegt, verður
ef til vill unnt að gera á morgun,
— eða næstu daga.
Dvölin í Osló er um flest lík
því, sem var í Kaupmannahöfn,
og verður ekki lýst hér, en við
fórum nokkrar ógleymanlegar
ferðir um nágrenni borgarinnar.
T .d. heimsækjum við íslenzka
konu sem er gift norskum manni,
einum þeirra, sem áttu sinn þátt
í því að Norðmenn sigruðu að
lokum í baráttunni við nazista.
Þau búa skammt frá Osló í kyrrð
og skjóli grenitrjáa. Næstum
hver hlutur á heimili þeirra
minnir á baráttuna fyrir frelsi
föðurlandsins, sem í þá daga var
háð um endilangan Noreg. Þar er
okkur tekið sem gömlum vinum.
Við komum að búnaðarháskólan-
um í Ási, og heimsækjum land-
búnaðarkennaraháskóla á Sem í
Asker. Við sjáum búgarð Olavs
konungsefnis Norðmanna. Við
fáum að virða fyrir okkur hið
norska landslag, sem heillar sér-
hvern fslending, og þytur greni-
skóganna vekur óskir um að vera
þess umkomin að klæða holtin
og ásana heima skógi.
í Nittedal býr íslenzkur mað-
ur, sem kom frá íslandi fyrir 43
árum, ungur og fátækur, — átti
já 200 kr. í vasanum.
Nú býr hann stórbúi á reisu-
legum búgarði, me'ð fjölskyldu
sinni, við góð kjör og hefur á-
unnið sér traust og virðingu
Norðmanna með dugnaði sínum,
drengskap og heiðarleik. Slíka
landkynningu ber íslendingum
að þakka og meta að verðleikum.
Þessi maður bauð okkur heim til
sín og þar njótum við íslenzkrar
gestrisni einn sólríkan dag. —
Gamli maðurinn gerir að gamni
sínu og er hrókur alls fagnaðar,
en þegar hann minnist Islands,
bregður fyrir trega í augunum. í
Osló fer hópurinn að dreifast og
flestir halda heimleiðis. Þar
höldum við skilnaðarhóf, tökum
tappa úr kampavínsflöskum og
skálum fyrir okkar ágæta farar-
stjóra, sem hefur reynzt okkur
hvort tveggja í senn hinn bezti
leiðbeinandi og góður ferðafélagi.
Næsta morgun árla fljúgum við
svo nokkur saman þvert yfir
Noreg til Sóla á Jaðri. Þar dvelj-
um við tvo daga, komum til
Stavanger, ökum um fagrar
sveitir og fáum hinar beztu við-
tökur. Um hádegi hinn 13. okt.
erum við svo aftur mætt á Sóla-
flugvelli, en nú hefur skipazt
veður í lofti og það er vestanrok
og rigning á Jaðri.
Eigi að síður kemur millilanda
flugvél Loftléiða, að vísu ofur-
lítið á eftir áætlun. Við göngum
um borð og svo er haldið af stað,
e’kki beint til Reykjavíkur eins
og við höfðum gert ráð fyrir,
þ^ldur til Oslóar, því að þar bíð-
ur fjöldi farþega eftir vélinni.
Fyrst er flogið gegnum storm
og regn, en einhvers staðar yfir
hálendi Noregs léttir til og við
sjáum yfir Dofrafjöll. í Osló er
staðið við stutta stund, svo er enn
lagt af stað og nú er farið yfir
Noreg allmiklu norðar en áður.
Aftur mætum við illviðrinu og
fljúgum gegnum það á ný, og
þegar léttir í lofti erum við
komin út yfir reginhaf. Þar skín
tunglið yfir hvítar skýjaslæður,
en á milli þeirra sézt blámi hafs-
ins eins og ævinnar vakir á gljá-
andi ís. Þannig klýfur flugvéhn
hinn bláa geim undir stjörnun-
um og stefnir í áttina til íslands,
sem ætíð er hið fyrirheitna land
allra íslendinga.
Orðsending frá Kenn-
aratali á íslandi
Annað hefti Kennaratalsins er
að fara í prentun. í því verða
æviágrip þeirra kennara, sem
eiga g, h, i og j að upphafsstöfum.
Nú eru því allra síðustu for-
vöð fyrir þessa kennara að koma
viðbótum, leiðréttingum og at-
hugasemdum sínum á framfæri
við ritstjóra eða nefndarmenn.
Allmargir kennarar hafa eigi enn
sent myndir af sér til nefndar-
innar, og eru þeir beðnir um að
gera það nú þegar, því að annars
má búast við að æviágrip verði
prentuð myndalaus. — Sími rit-
stjóra er 9092.
Kennaratal á fslandi, póst-
liólí 2, Hafnarfirði.