Dagur - 08.05.1957, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 8. maí 1957
jj DAGUR 1
i|í Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON |
Afgreiðsla, auglýsingar, innHéimtsú-'"
ii; Þorkell Björnsson, ^ * :|
;i; Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166. il
Árgangurinn kostar kr. 75.00. »
: ? Blaðið kemur út á miðvikudögum.
:| Galddagi er 1. júlí. !:<
Prenlverk Odcls Björnssonnr h.f. :;2
Skattur á milljónamæringa
UM LEIÐ OG RÍKISSTJÖRNIN lagði fram á
Alþingi frumvarp um húsnæðismálin, lagði hún
fram frumvarp um stóreignaskatt. Er gert ráð
fyrir að sá skattur nemi 80 milljónum króna. Skal
honum skipt þannig, að Byggingarsjóður ríkisins
fær 2/3 en Veðdeild Búnaðarbankans 1/3 hluta.
Er vissulega ánægjulegt að tekjur hins nýja skatts
skuli renna til nauðsynlegrar uppbyggingar heim-
ila í landinu.
Stóreignaskatturinn reiknast þannig út, að af 1
millj. króna hreinni eign reiknast enginn skattur.
Af 1—1,5 millj kr. eign greiðist 15% af því sem er
fra myfir milljón og 20% af afgangi. Af IV2—3
millj. kr. eign greiðist 75 þús. kr. af 1,5 millj. og
20% af afgangi. Af 3 millj. kr. eign og þar yfir
greiðist 375 þús. kr. af 3 millj. og 25% af afgangi.
Með frumvarpi þessu er undirstrikuð sú stefna,
að þeim beri að taka á sig nokkrar byrðar, sem
breiðust hafa bökin. Meðan Sjálfstæðisflokkurinn
var í ríkisstjórn mátti hann ekki heyra slíkt nefnt.
Enda hefur sá flokkur auðvitað snúist gegn þessu
máli á Alþingi nú.
Auðmenn landsins eru með þessu frumvarpi
látnir skila aftur hluta af auðfengnum gróða
verðbólguáranna og er sú ráðstöfun bæði réttmaet
og sjálfsögð, af því að hún gengur ekki lengra en
svo, að efnamennirnir hafa eftir sem áður rúmar
hendur til hvers kyns umsvifa. Stóreignaskattur-
irn er enn ein sönnun þess, að hægt er á ótal-
mörgum sviðum að framkvæma nýja stjórnar-
háttu, þegar íhaldsandstæðingar taka höndum
saman.
I 1. MAÍ
HÁTÍÐAHÖLDIN í tilefni þessa dags voim
venju fremur dauf hér. Kann þar einhverju um
að valda misklíð sú er vai-ð út af 1. maí-ávarp-
inu í Reykjavík. Virtist svo að menn gætu í
hvorugan fótinn stigið og ekki ráðið það við sig
hvort réttara væri að taka þátt í hátíðahöldun-
um eða sitja heima. Ætti það að vera langt fyrir
neðan virðingu alþýðunnar í þessum bæ og í
þessu landi að láta orðaskak undirbúningsnefnd-
ar í höfuðstaðnum hafa slík truflandi áhrif.
DAGURINN FYRSTI MAf er viðurkenndur
hátíðisdagur verkalýðsins og ber að halda hann
samkvæmt því.
íslenzk alþýða getur vissulega horft til balca
með nokkru stolti yfir unnum sigrum, því óvíða
munu lífskjör alþýðunnar betri eða jafnari en
einmitt hér á landi og baráttan heldur áfram
jafnlengi og lýðfrelsi ríkir í þessu landi.
íslenzk alþýðusamtök eru sterk og þau hafa
stundum þótt óvægin á liðnum árum. Nú hafa
orðið þáttaskil í þessu efni.
Eftir 15 ára valdaferil íhaldsins komst svo-
kölluð vinstri stjórn á laggirnar. Ríkisstjórnín
sjálf er ekki lengur ófriðarástæða í verkalýðsmál-
um eins og verið hafði.
Traustur meiri hluti þjóðarinnar stendur að
baki ríkisstjórnarinnar og hann væntir sér bættra
stjórnarhátta. Hann veit að úrslit glímunnar við
erfiðleika efnahagslífsins eru háð samvinnu al-
þýðustéttanna.
Þar er vinnufriðurinn fjöregg-
ið. Stjórnarandstaðan bregður
sér í allra kvikinda líki í viðleitni
sinni til að spilla fyrir nauðsyn-
legum árangri. Hún lætur einskis
ófreistað til að rjúfa þá samstöðu,
sem nú er ríkjandi í stjórn lands-
ins og sækir fast á. En almenn-
ingur sér með degi hverjum bet-
ur og betur að þátttaka íhaldsins
í stjórn landsins er ekki einasta
ónauðsynleg, heldur líka óæski-
leg.
Félagslieimilið „Freyvangur“
„Ráðskona Bakkabræðra”
Síðastl. laugardag frumsýndi
leikflokkur í Öngulsstaðahreppi
sjónleikinn „Ráðskona Bakka-
bræðra“, í hinu nýja og vistlega
félagsheimili hreppsins „Frey-
vangi“. Var sýningin fjölsótt
mjög og leikstjóra og leikendum
fagnað innilega.
Að leiksýningu þessari standa
flest félagssamtök í hreppnum og
er hún hugsuð sem eins konar
opnunarsýning þessa glæsilega
samkomustaðar. Leikrit þetta,
sem er eftir norska rithöfundinn
Oskar Bráten, en fært til ís-
lenzkra staðhátta, mun fyrst hafa
verið kynnt íslendingum í út-
varpi fyrir röskum 20 árum. —
Hlaut það þá þegar hinar beztu
viðtökur og var á næstu árum
sýnt víðs vegar um landið, þótt
hljóðara hafi verið um það nú á
síðari árum.
Er slíkt sízt að undra, því að
leikritið er, á yfirborðinu, léttur
gamanleikur, en undir niðri þó
nokkur alvara, sé betur að gáð.
Leikendur í sýningu þessari
hafa notið leiðbeininga Þóris
Guðjónssonar, sem þó mun ekki
hafa getað sinnt þeim eins og
skyldi, vegna þátttöku sinnar í
„Gullna hliðinu“, hjá Leikfélagi
Akureyrar. Ber og sýningin þess
nokkur merki, sem stöðugri og
sterkari leikstjórn mundi hafa
afmáð.
Stærsta og veigamesta hlut-
verk leiksins, ráðskonuna, leikur
Anna Helgadóttir af mestu prýði.
Er framkomu hennar öll með
ágætum, ákveðin, án þess þó að
beita ofstopa eða gauragangi. —
Hins vegar ber framsögn hennar,
á stundum, fullmikil merki leik-
sviðsins, sem hún að öðru leyti
ekki virðist vita af. En „sem sagt:
gott“.
Bræðurna: Gísla, Eirík og
Helga, leika þeir Garðar Sigur-
geirsson, Kristinn Jónsson og
Guðmundur Sigurgeirsson. Eru
þeir frá höfundarins hendi ein
órofa heild, með Gísla í farar-
broddi. Mörgum leikurum mun
reynast það freistandi um of, að
gera þessa bræður að fullgildum
hálfvitum og höfða til hláturs-
hneigðar áhorfena með skringi-
tilburðum og fíflalátum, en þá
freistingu standast þessir félagar
að mestu. Varðar Garðar (Gísli)
þar veginn og Kristinn (Eiríkur)
fetar trúlega í fótspor hans.
Guðmundi (Helga) verður helzt
fótaskortm’, þó að ekki verði sagt
að hann falli.
Hreppstjórann, grunn- og fljót-
færan hrokagikk, leikur Garðar
Vilhjálmsson, og tekst vel að
draga þessa eiginleika fram.
Hjónin, Jón, bróður hrepp-
stjórans,, og Elínu, systur þeirra
bræðra, leika þau Baldur Krist-
jánsson og Kristbjörg Kristjáns-
dóttir. Finnst mér þau bæði sýna
full sterkar pei’sónur, að svrai til
þess volæðis og nirfilsháttar, sem
þau eru klædd af höfundinum.
Hildi, dóttur þeirra, leikur
Dóra Tryggvadóttir. Er þetta lít-
ið hlutverk og gefur ekki tilefni
til neins nema þægilegrar fram-
komu. En það tilefni er líka vel
nýtt.
Axel, sjómann, unnusta Hildar
og son hreppstjórans, leikur
Stefán Árnason. Virðist hann
vera sér þess full meðvitandi, að
hann stendur fyrir augum áhorf-
enda. En slíkt þarf hann ekki að
óttast, því að hann er myndar-
legur piltur og vinnur hylli
þeirra.
Móður Axels, táldregna af
hreppstjóranum, leikur Helga
Kristinsdóttir. Tekst henni að ná
samúð áhorfenda, en annað verð-
ur naumast af henni heimtað.
Þá er minnsta hlutverk leiks-
ins, útgergðarmaður, leikinn af
Óttari Björnssyni. Mætti hann
gjarnan fylgja ennþá betur eftir
því yfirlæti, sem höfundurinn
hefur búið hlutverkið svo ríku-
lega af.
Leiksviðið er að mestu gert af
Óttari Björnssyni og er hið
bezta.
Þó að hér hafi ekki öll þessi
sýning verið lofsungin, heldur
frekar týnt til það er miður fer,
er það af þeirri ástæðu, að eg tel
hana hafna yfir allar afsakanir
um annir og erfiða afstöðu leik-
enda, sem vissulega eru þó fyrir
hendi, og ræð eindregið sem
flestum til að eyða einni kvöld-
stund hjá bræðrunum á Bakka
og fólki þeirra. P. H.
Bandaríski flugherinn hefur
látið koma fyrir stærsta rafheila
í heimi í radarmiðstöð sinni í
Topsham í ríkinu Maine. Þessi
rafheili notar eins mikinn straum
eins og bær með 11 þús. íbúum,
og hann á að samhæfa upplýs-
ingar frá veðurathugunarstöðv-
um og radarstöðvum á austur-
strönd Bandaríkjanna.
Formaður fjárhagsnefndar í
indverska ríkinu Punjab hefur
nýlega skrifað embættismönnum
í ríkinu og beðið þá að segja ekki
í ræðum sínum og samtölum, að
nú sé svo komið, að ekki sé fleira
til, sem hægt sé að skattleggja.
Þetta sé ekki rétt, og það muni
aldrei fara svo hörmulega, að
ekki verði eitthvað eftir.
Vinabæjaferð til Danmerkur
Norræna félagið gengst fyrir hópferð fyrir fólk
á aldrinum 17—20 ára til Danmerkur í sumar.
Farið verður út með m/s Heklu 22. júní til
Kaupmannahafnar með viðkomu í Þórshöfp í
Færeyjum og í Bergen og komið til Kaupmanna-
hafnar 27. júní. Heim verður farið með „Dronning
Alexandrine" 27. júlí og komið til Reykjavíkur
2. ágúst.
Dvalið verður í Danmörku mánaðartíma. Þátt-
takendur dvelja fyrst 3 daga í Kaupmannahöfn,
gista á farfuglaheimili, skoða m. a. Glypotekið,
Rosenborg Slot, National Museum, eyða einu
kvöldi á Cirkus Schumann og öðru í Tívolí.
Sunnudaginn 30. júlí verður svo farið til
Hindsgavl-hallarinnar á Fjóni, en það er félags-
heimili Norræna félagsins í Danmörku. Dagana‘30.
júní til 7. júlí er þar norrænt æskulýðsmót með
þátttakendum frá öllum Norðurlöndum.
Eftir vikudvöl á Fjóni verður svo farið til Sjá-
lands og dvalið um það bil 2 vikur á Köbmands-
hvile-lýðháskólanum við Rungsted skammt fyrir
norðan Kaupmannahöfn. Frá skólanum eru aðeins
Öresund. *
Að lokinni dvöl á Köbmanshvile Höjskole dreif-
ist svo hópurinn til danskra borga og bæja, sem eru
í vinabæjatengslum við íslenzka bæi og munu þátt-
takendur dvelja þar á einkaheimilum um vikutíma.
Að lokum verður svo dvalið 1—2 sólarhringa í
Kaupmannahöfn áður en haldið verður heimleiðis.
Tuttugu piltum og stúlkum á aldrinum 17—20'
ára er boðin þátttaka og hverri félagsdeild Norr-
æna félagsins er gefinn kostur á að velja einn þátt-
takanda, sem þannig verður gestur um vikutíma £
dönskum vinabæ þess bæjar eða byggðarlags, sem
hann er fulltrúi fyrir. — Sex til átta Reykvíkingum
er boðin þátttaka og skulu umsóknir ásamt með-
mælum og upplýsingum um kunnáttu í Norður-
landamálum hafa borizt Norræna féláginu (Box:
912) fyrir 20. maí næstk.
Kostnaður mun verða alls um 3.700.00 kr. fyrir
hvern þátttakenda, þar með talin öll ferðalög og
mánaðardvöl í Danmörku.
Steindór Steindórsson, Munkaþverárstræti 40,
gefur nánanri upplýsingar.
Örínur blöð vinsamlega beðin að/birta þfetta.
Frá Iðnskólanum á Ákureyri
Iðnskólanum á Akureyri var slitið sl. þriðjudag,
30 .apríl. Skólastjórinn, Jón Sigurgeirsson, flutti
skólaslitaræðu, lýsti prófum og afhenti brautskráð-
um iðnnemum prófskírteini.
Skólinn starfaði frá 1. okt., og voru nemendur
alls 82. Brautskráðir voru 17 iðnnemar. Fjölmenn-
ustu iðngreinar voru: Húsasmiðir 12, rafvirkjar 12,
bifvélavirkjar 8 og húsgagnasmiðir 7.
Er skólastjóri hafði afhent prófskírteini, flutti
hann iðnnemunum ávarp, þar sem hann ræddi ým-
is vandamál samtímans.
Loks kvaddi sér hljóðs Guðmundur Magnússon
Úr hópi hinna brautskráðu nemenda og flutti skól-
anum þakkir og kveðjur bekkjarfélaga sinna,
beindi hann orðum sínum sérstaklega til Jóns Sig-
urgeissonar, skólastjóra, þakkaði honum öll kynni
þeirra félaga, góða og réttláta skólastjórn og marga
drengilega hjálp og skilning. Afhenti Guðmundur
skólastjóra málverk að gjöf frá nemendur 4. bekkj-
ar. Jón Sigurgeirsson þakkaði gjöfina og hlýjar
kveðjur og góðar óskir og sagði síðan skólanum
slitið.
Brautskráðir iðnnemar 1957:
1. Árni Þ. Sigurðsson, húsgagnasm., I. eink. 8,31
2. Bjarni Gestsson, vélvirki, II. eink. 7,10.
3. Bjarni Gíslason, rafvirki, I. eink. 7,78.
4. Davíð Zóphoníasson, rafvirki, II. eink. 7,18..
5. Guðm. Magnússon, bifr.sm., I. ág. eink., 9,10.
6. Hallgr. Baldvinss., ketil og pl.sm., II. eink., 6,55.
7. Hallgrímur Skaftason, skipasm., I. eink., 7,50.
8. Ingvi Árnason, ketil og plötusm., II. einlt., 7,05.
9. Jóhann Smái’i Hermanns., rafv., I. eink., 8,29.
10. Jón Gíslason, skipasm., II. eink., 6,02.
11. Kristinn J. Steinsson, húsasm., I. eink., 8,01.
12. Niels Hansen, húsgagnasm., I .eink., 7,84.
13. Óskar Ingimarsson, bifvélavirki, III. eink., 5,85.
14. Reynir Jónsson, rakari, I. eink., 8,56.
15. Sigurjón Bragas., ketil og pl.sm., I. eink., 8,08.
16. Tryggvi Pálsson, rafvirki, II. eink., 6,28.
17. Þórður Pálsson, husasm., I. eink., 8,84.
Óreglulegir nem., sem hlotið höfðu burtfararpróf
áður í annarri iðn, hlutu þessar eink. í iðnteikn.:
Krfistinn Árnason, ketil og plötusm., 8,50.
Reynir Kristjánsson, húsasmíði, 9,00. ; J