Dagur - 26.02.1958, Blaðsíða 5

Miövikudaginn 26. febrúar 1958
D A G U R
o
NIRÆÐUR:
Guðjón Jónsson, Finnasföðum
Þann 23. þ. ni. varð Guðjón
Jónsson á Finnastöðum níræður.
í tilefni af því fór fréttamaður
Dags á fund Guðjóns, sem þá var
staddur á heimili sonar síns á Ak-
ureyri.
Guðjcin tekur kveðju minni,
glaður og broshýr. Hann er vel
hress, kvikur á fæti, teinréttur og
enn liinn viirpulegasti. Sjón og
heyrn eru þó nokkuð tekin að
dofna.
Þegar við erum setztir inn í stofu,
vek ég máls á því, að mig langi til
að hann segi mér eitthvað frá hans
löngu ævi. Guðjón brosir góðlát-
lega og heldur, að fátt sé að segja
og allra sízt nokkuð það, er merki-
legt þyki nú, á tímum allsnægtanna
og margháttaðrar aðstoðar við þá,
sem lítils eru megnugir. En þetta
var nú nokkuð öðruvísi í minni
æsku, sem ekki þekkist nú, sem
betur fer.
Hvar ert þú fceddur, GuÖjón, og
hvar óls't þú upp?
Ja, þá cr nú að byrja á upphaf-
inu. Ég er læddur að Hringverskoti
í Ólafsfirði 23. fehrúar 1868, sem
Jiá bar upp á konudaginn, eins og
afmælið mitt núna. Faðir minn var
Jón Jónsson, bóndi ]>ar. Hann og
kona hans áttu ]>á nokkur börn og
voru fátæk. Móðir mín hét Þórdís
Hallgrímsdóttir, Árnasonar, frá
Skútum í Glæsibæjarhreppi. Hún
var ]>á vinnukona hjá þeim hjón-
unum. Fkki halði faðir minn tök
á því að hafa okkur mæðgin bæði á
heimilinu, en rnóðir mín vildi ekki
skilja mig eftir í Hringverskoti. Það
varð því úr, að hún tók sig upp
með mig, þegar ég var 13 vikna, og
íluttist inn í Glæsibæjarhrepp til
skyldfólks míns þar.
Ég var alltaf á vegum móður
minnar, sem ól önn lyrir mér til
12 ára aldurs. Hún var vinnukona
á ýmsum bæjum og mjög eftirsótt,
því að hún var hraust og afburða-
dugleg og verklagin. Naut ég þess
oft á tíðum. Hún var mér ástrík
móðir, og vildi ég lielzt hvergi vera
nema hjá henni. Eftir að ég stálp-
aðist, kom hún mér fyrir tíma og
tíma á öðrum bæjum til sumar-
dvalar. En mér leiddist oft.
Þcgar ég var 10 ára, kom lnin
mér fyrir til sumardvalar í Kollu-
gerði í Kræklingahlíð. Þar varð ég
brátt haldinn miklu óyndi og þráði
mömmu afskaplega mikið. Líklega
hefur þessum raunum mínum ekki
verið niætt með nægilegum skiln-
ingi og umburðarlyndi. Þó varð
íérstakt atvik, sem ég greini ekki
tnánar frá, til ]>ess að ég tók ]>á á-
frvörðun að strjúka til mömmu
sminnar, sem þá var á Engimýri í
Öxnadal. Svo lagði ég af stað einn
daginn og hljóp út Hlíðarljall,
langt fyrir ofan alla bæi, því að ég
vildi forðast að verða á vegi nokk-
urs. Þó fór svo, að innan við Mold-
haugaháls mætti ég manni, sem ég
ekki þekkti og hann ekki mig hcld-
ur. Hann spurði mig, hvað ég héti
og hvert ég væri að fara. Þá flaug
mér skyndilega í hug að nota úr-
ræði margra flóttamanna: að villa
á sér heimildir. Ég svaraði því hik-
laust: Ég heiti Sigurjón og ætla að
skreppa hérna vestur fyrir hálsinn.
Með ]>að kvaddi ég í skyndi og
hljóp mína leið. Ég kærði mig ekki
um lrekari yfirheyrslu, eins og á
stóð. En þegar ég ætlaði lram hjá
Rauðálæk á Þelamörk, vildi svo til,
að bóndinn var staddur úti. Hann
þekkti mig og tók mig tali. Varð ég
nú að segja allt hið sanna um ferð-
ii mínar. Hann leiddi mig svo heim
með sér. Og þar með var stroku-
ævintýrinu lokið. Hann sendi svo
strax lil mömmu og lét liana vita
um lerð mína. — Ekki vildi hún
þvinga mig til að fara að Kollu-
gerði ai'tur, heldur kom mér fyrir
á öðrum bæ. Leið mér þar miklu
skár, en feginn varð ég um haust-
ið, þegar ég komst aítur til mömmu
minnar.
Hafðir þú ekkert af föður þinum
að segja um þessar mundirf
Ekki vil ég kasta nokkurri rýrð
á liann. Vafalaust hefur liann liaft
vilja til að sjá um mig, ef geta og
kringumstæður hefðu leyft.
Um veturinn, þegar ég var 12
ára, lögðum við mamma upp gang-
andi vestur í Olafsfjörð. Fórum við
Grímubrekkur til að stytta okkur
leið, en það er allerfiður fjallvegur
rnilli Svarfaðardals og Ólafsfjarðar.
Léttum við ekki ferð okkar, fyrr en
við komum að Hringverskoti. Var
það tilætlun mömmu, að faðir
minn tæki við mér og sæi um mig
fram yfir fcrminguna. En ekki gat
faðir minn tekið mig á heimili sitt
sakir þrengsla í kotinu og barna-
fjölda, sem hann }>á átti orðið.
Hann átti alls 18 börn fyrir utan
mig. Hann kom mér svo fyrir á bæ
skammt frá. Atti svo að lieita, að
ég væri matvinnungur. Settist ég
svo þar að, en mannna sneri altur
við inn í Eyjafjörð. Skildi þar með
samvistir okkar að sinni.
Hvernig likaði þér svo á þesswn
bee? Nauztu þar einlwerrar upp-
frœðslu?
Lítið fór nú fyrir þvi, en eitthvað
var mér leiðbeint í kristnum l’ræð-
um, að minnsta kosti var ég lermd-
ur 14 ára, eins og til sté>ð. Kostnað
við ferminguna greiddi laðir minn.
Á þessum sama bæ var ég svo
næstu tvö ár, eða þar til ég var 16
ára. Þarna var allmikil vinnuharka,
en viðurværi ekki nægilega gott
uppvaxandi unglingi. Mig langaði
til að læra eitt og annað, en átti
þess lítinn kost. Mig langaði mjög
til að læra á skíðum, eins og margir
aðrir unglingar. En ekki hafði ég
nokkur tök á að eignast skíði, og
þau, sem til voru á bænum, var
mér bannað að nota. Þó mun ég
stundum liafa stolizt til að grípa
skíði bóndasonar, þegar færi gafst.
Líka langaði mig til að læra að slá,
en það fékk ég ekki. Var ég heldur
notaður við rakstur, smölun og alls
konar snúninga frá morgni til
kvölds. Ég gat lítið lesið mér til
(Framlrald á 7. síðu.)
sis er
Geysir minnist 35 ára afmælis síns um þcssar mundir. Hélt
hann af því tilefni tvær söngskemmtanir í vikunni sem leið í
Nýja-Bíó við húsfylli og luifningu áheyrenda. Söngstjórar
voru þeir feðgarnir, Árni Ingimundarson og Ingimundur
Árnason, einsöngvari var Kristinn Þorsteinsson og undirleik-
ari Guðrún Kristinsdóttir. Söngskráin vra vönduð og söngur-
inn þróttmikill og fagur og kórnum til sóma og viðstöddum
til óblandinnar ánægju.
Karlakórinn Geysir hefur sung-
ið opinberlega á Akureyri á
hverju einasta ári í hálfan fjórða
áratug og er í sjálfu sér ekkert
fréttnæmara en áður, þótt hann
fylli Nýja- Bíó eitt eða tvö kvöld
nú eins og endranær. En það
þarf nokkuð til frá kórsins hendi,
að halda merki söngsins svo hátt
á loft, að Geysissöngur þyki allt-
af jafn mikill viðburður. En það
hefur þessu söngfélagi tekizt frá
fyrstu tíð og fram á þennan dag.
Geysir var stofnaður upp úr
tveim söngfélögum í bænum,
Prentsmiðjukvartettinum og Tafl
félagskvartettinum, sem höfðu
sungið sameiginlega undir söng-
stjórn Magnúsar Einarssonar. —
Meðal stofnenda voru: Sigurður
O. Björnsson, Þorsteinn Thorla-
cius, Þorsteinn Þorsteinsson,
Stefán Árnason, Jón Steingríms-
sín, Jón Þór, Gunnar Magnússin,
Pétur Þorvaldsson, Bjarni Hós-
esson, Óskar Guðnason, Steinþór
Guðmundsson, Axel Friðriksson,
Aage Schiöth, Páll Jónsson og
Páll Ásgrímsson.
Jafn snemma var það ákveðið,
að hinn nýi karlakór skyldi
stofnaður og hitt, að fá til hans
Ingimund Árnason, Grenivík,
sem söngstjóra ef mögulegt væri.
Kórinn hlaut nafnið Geysir.
Stofndagur var 22. október 1922
og réttri viku síðar flutti Ingi-
mundur búslóð sína til bæjarins.
Síðan hafa nöfn Geysis og Ingi-
mundar orðið mjög þekkt og
nafn annars tæplega nefnt, án
þess að hitt sé haft í huga sam-
tímis. Frá 1952 hefur Árni Ingi-
mundarson haft söngstjórnina á
hendi.
hans um skeið, svo sem eðlilegt
var. „Sem betur fór varð ekkert
af því,“ hefur Ingimundur sagt.
Ingimundur hafði, áður en
hann fluttist til Akureyrar, sýnt,
að hann var gæddur fágætum
hæfileikum til söngstjórnar. —
Strax 1917 hafði hann stofnað
blandaðan kór í heimasveit sinni
og vakti söngurinn og söngstjór-
inn mikla athygli. Stjórnandinn
var þó ekki langskólagenginn í
söngfræðum, hafði numið hljóð-
færaleik í hálfan mánuð og sung-
ið í kvartett í Gagnfræðaskólan-
um á Akureyri með þeim Pálma
Hannessyni, Jóhanni Kröyer og
Steini Emilssyni á skólaskemmt-
un.
En söngur og hvers kyns fögur
hljómlist átti hljómgrunn í hug
og hjarta Ingimundar Árnasonar
frá barnæsku. Fjör og skaphiti
var honum í blóð borið, og siðast
en ekki sízt, hafði hann afburða
mikla og fagra söngrödd. Hún
hefði eflaust nægt honum til
mikils frama á heimsmælikvarða
og mun söngnám hafa freistað
Ingiinundur Árnason.
Að vissu leyti munu margir vilja
taka undir J>au orð, svo eigin-
gjarnir erum við og svo ánægðir
með Ingimund, eins og hann er
og þakklátir fyrir störf háns'her'
á Akureyri í þágu söng’sins, því
að söngstjórnina hefur hann rækt
með slíkri prýði og árangri, sem
frægt er.
Til er saga, er greinir frá því,
að einn af þekktustu óper.u-
söngvurum þjóðarinnar, heim-
sótti Ingimund fyrir nokki-um
árum og var þá að sjálfsögðu
tekið lagið. Söngvaranum brá
svo við, er hann heyrði rödd
söngstjóra Geysis, að hann henti
af sér jakkanum út í horn, faðm-
aði Ingimund innilega og fullyrti
að hann gæti orðið heimsfrægur
söngvari áður en hálfur mánuður
væri liðinn. Sagan mun í aðal-
atriðum vera sönn og gefur vís-
bendingu um, að ekki sé ofsagt
um söngrödd Ingimundar.
Reykjavík á móti Sambands ísl.
karlakóra og auk þess hefur
hann öðru hvoru haldið samsöng
víða um land.
Til Noregs fór svo Geysir 1952
og var Jiað óslitin frægðarför. Til
gamans skulu rifjuð upp ummæli
norskra blaða um sönginn. —
Adresseavisen í Trondhjem sagði
meðal annars svo,
„Hljómleikarnir í gærkveldi.
reyndust sannarlegur viðburðurr
Geysir er mjög vel skipaður
og hin afburða mikla hljómfyll-
ing í upphafi í „Ja vi elsker“
spáði góðu. . . . Samhljómur kórs
ins er fyllingarríkur og hlýr og
þrungin lyfting sérstæðra, sér-
kennilegra radda. Og eggjandi
stjórn söngstjórans getur blátt
áfram skapað hrein og sterk
söngvagos.“ Siðan er getið ein-
stakra laga og einsöngvarans
Kristins Þorsteinssonar og allt á
einn veg. Um söngstjórann segir
blaðið m. a.: „Ingimundur Árna-
son er sérstökum og sérkennileg-
um hæfileikum gæddur söng-
stjóri. Hann hefur einbeittan
vilja og getur líka beitt honum,
svo að kór hans nær fram til
ótrúlegra afreka. Hvenær hefur
til dæmis tíltölulega jafn lítill
kór náð annarri eins kraftfyli-
ingu og glæsimennsku í Frimur-
•erlogen. Hann hefur líka öruggan
smekk og þroskaðan skilning á
söngrænum fyrirbrigðum.“ „Eg
hef aldrei heyrt jafn hljóm-
þrunginn karlakór,‘í segir annað
norskt blað. „Vér Þrændir erum
venjulega fremur seinteknir og
‘erum tregir til að láta í ljósi
hrifningu vora og tilfinningar.
’En í gær var öllu slíku rutt úr
vegi og allar hömlur rofnar. Ein-
tóm, hömlulaus hrifni.“
Þegar Fóstbræður fóru til
Hafnar, árið 1931, var Ingimund-
ur Árnason meðal söngmanna og
1946 var hann annar stjórnandi,
Fóstbræðra, ásamt hinum kunnaí
söngstjóra Jóni Halldórssyni, í
för um Norðurlöndin öll. í þeirri
ferð voru 11 söngmenn úr Geysi.
Árið 1923, þegar Geysir hafði
æft aðeins einn vetur, fór hann
sína fyrstu söngför, til Húsavíkur
og Siglufjarðar. Fékk hann þá
þegar fágætlega góðar viðtökur,
er síðan hafa aldrei brugðizt,
innanlands eða utan. Kórinn fór
aðra söngferð með Lúðrasveit
Akureyrar árið 1929, til ágóða
fyrir Kristneshæli. Aðsókn var
geysilega mikil og kom þar
hvort tveggja til, að Geysir var
þá orðinn þekktur, og einnig hitt,
að málefnið, sem unnið var fyrir,
átti hug allra Norðlendinga. Á
Alþingishátíðinni 1930 söng
Geysir á Þingvöllum og var
greinilega langbezt tekið allra
karlakóra og í þeirri söngför lét
hann til sín heyra í Reykjavík
við mikla hrifningu viðstaddra.
Árin 1934 og 1950 söng Geysir í
Nokkrir menn hafa kennt söng
og þjálfað Geysi, auk Ingimund-
ar. Fyrstur þeirra var Benedikt
Elfar, þá Sigurður Birkis, Þórður
Kristleifsson, Gösta Myrgart og
síðast Ingibjöi-g Steingrímsdóttir.
Allir þessir söngkennarar hafa
verið á vegum Sambands ís-
lenzkra karlakóra, að Ben. Elfar
undanskildum.
Einsöngvarar kórsins eru orðn-
ir nokkuð margir. Meðal þeirra
eru: Gunnar Magnússon, Sigurð-
ur O. Björnsson, Hreinn Pálsson,
Sig. E. Hlíðar, Bjarni Bjarnason,
læknir, Gunnar Pálsson, Guð-
mundur Gunnarsson, Kristján
Kristjánsson, Hermann Stefáns-
son, Kristinn Þorsteinsson, Jó-
hann Ögmundsson, Henning
Kondrup, Jóhann Guðmundsson,
Ragnar Stefánsson og Brynjólfur
Ingólfsson. Undirleikarar Guð-
(Framhald á 7. síðu.)