Dagur - 13.05.1959, Blaðsíða 8

8
Bagur
Miðvikudaginn 13. maí 1959

JONAS JONSSON FRA HRIFLU:
Athugasemdir um vandamá! æskunnar
Fyrir sköramu voru í útvarpinu
umræður um það, sem kiilluð eru
vandamál æskunnar. Gætti þar mik-
illar gagnrýni af hálfu sumra svo-
kallaðra fulltrúa æskunnar um við-
horf og framgöngu aldamótakyn-
slóðarinnar gagnvart því fólki, sem
er að erfa landið, eins og að orði er
komizt um það mál. Mikið af þess-
ari gagnrýni æskufulltrúanna var
mjög ósanngjarnt og jafnvel iifga-
íullt, en aðrir stilltu meira í hóf.
Síðar hafa verið umræður bæði í
blöðum og inanna milli um þessi
málefni og má segja, að þar gæti
tveggja andstæðra sjónarmiða. Ann-
ars vegar mæla fulltrúar eldri kyn-
slöðarinnar á þá lund, að engin
æska á Islandi hafi nokkru sinni
verið svo mjög borin á höndum
hinna eldri manna til fjiilbreyttra
og glæstra lífshátta eins og nú. Þeir
vitna þar til þess, að fjöldi ungra
manna er nokkrum cenlímetrum
hærri heldur en feður þeirra og
mæður. Dregur enginn í efa, að sú
hækkun kynstofnsins stafar af bætt-
um lífskjörum, bættu húsnæði, fæði,
læknishjálp og íþróttum. Þá mæla
fulltrúar hinna eklri manna á þá
leið, að æska nútímans búi við mjög
glæsilega og fjiilbreytta skóla og að
þjóðfélagið ver meiri fjármunum til
námskostnaðar utan lands og innan
handa körlum og konum heldur en
nokkurn tíma hefur þekkzt áður á
íslandi. Ef borið er saman heimilis-
bókasafn í myndarlegri sveit nú á
dögum við þann bókaforða, sem sr.
Arni Þórarinsson lýsir i endurminn-
ingum sínum, þá verður munur-
inn ærið mikill og mjög líklegur
til tryggingar andlegri ræktun ung-
menna í landinu. Fleira mætti telja
af sama tagi um hin góðu þroska-
skilyrði unga fólksins í landinu í
samanburði við aðstöðu aldamóta-
kynslóðarinnar, en til þess er ekki
rúm að sinni.
Þess vegna skal í fáum orðum
vikið að því, sem fulltrúar æskunn-
ar bera fram í útvarpi, blöðum og
persónulegum samræðum varðandi
vandamál ungmennanna á yfir-
standandi tímum. Þeir segja, að
mannfélagið hafi á vegum eldra
fólksins vínbúðir, drykkjukrár og
ótal tegundir skemmti- og lausung-
arstaða, sem séu mjög freistandi
fyrir æskufólk. Þeir segja, og því
verður heldur ekki mótmælt með
rökum, að eldra fólkið hafi víða
um hönd drykkjuveitingar í stóruni
stíl, og að veizluhöld forráðamanna
þjóðfélagsins séu hættuleg og öglæsi
leg fyrirmynd. En það athugunar-
efni, sem mér þykir helzt ástæða til
að fjölyrða um og greindir ungir
menn bera fram, er, að þeirra kyn-
slóð hafi að vísu fengið margs kon-
ar eftirlæti á vegum vandamanna
sinna, en að í uppeldið hafi vantað
kjarna og festu. Þeir benda á van-
mátt kirkjunnar og vanmátt skól-
anna. Þar sé langmest stund lögð á
próflestur, en lítið sinnt um sálar-
lega þörf unglinga á mótunaraldr-
inum. Þá er bent á marga foreldra,
er láti börn og unglinga þrásinnis
leika sér með miklar fjárhæðir.
Börn séu oft send nteð 500 kréma
seðla í búðir til lítilla innkaupa. Þá
sé freistingaleiðin opin að kaupa í
leyni sælgæti og ýmislegt, sem verra
er. Stundum eru hin fáguðu heim-
ili foreldranna talin of góð fyrir
börnin og unglingana. Þau séu ætl-
uð fyrir prúðbúna fólkið við spil á
veizlukvöldum. Þegar börn og ung-
lingar finna, að þau eiga ekki griða-
stað heima, verða gatan og kráin
næstu vigstöðvarnar.
Af þessum mörgu ásökunarefnum
er hér ekki tími eða tækifæri til að
minnast á nema fá ein.
Því verður ekki neitað, að það er
hættulegt fyrir þjóð, að hafa með
nokkru gáleysi notfært sér fórnir
annarra jrjóða til að bæta lífskjör
sín. — Þessi áfellisdómur fellur að
sjálfsögðu á þjóðina alla.Fé.lkinu,
sem byggir þetta land, hefur vita-
skuld verið það mikið fagnaðarefni
að bæta lífskjörin fyrir alla, en þó
mest fyrir þá, sem erfa landið.
ÞjÓðin hefur unnið marga sigra,
eins og sjá má, et horft er yfir
byggðir og bæi landsins. En fyrir
börn og ungmenni, sem erfa sigur-
launin án baráttu og njóta á ótal
vegu umhyggju og fyrirgreiðslu frá
eldra fólkinu, verður aðstaðari allt
önnur. Þeir, sem hafa fengið mikið
án eigin fórnarstarfs, kunnu hvergi
nærri ætíð að fara með jrau gæði.
Þrotlaust drykkjuslark á gleðisam-
komum á dansstöðum víða urn land
bregður sorglegri birtu yfir þessa
hlið málsins.
Verulegur þáttur í réttmætum á-
sökunum æskunnar á henclur feðr-
unt og mæðrum, ömmum og öfum
er, að hið vel vaxna æskuférik sé
alít of kenjótt og duttlungafullt
fyrir of mikið dekur. Það er óhjá-
kvæmilegt fyrir eldra fólkið í land-
inu að athuga þessa ásökun og vera
viðbúið því að taka upp fullkomn-
ari uppeldishætti.
Ég álít, að það vanti líkamlega
vinnu í flesta skóla landsins. Helzta
undantekningin í þessu efni er
skóli adventista í Ölfusi, húsmæðra-
skólarnir og héraðsskólarnir. Var
þeim þó stórlega spillt i þessurn og
fleiri efnum með löggjöfinni 1946.
Ég álít, að nú sé tímabært fyrir
eldri kynslóðina að snúa sér til
skólaæskunnar og segja: „Viljið þið,
æskufólk í héraðs- og gagnfræða-
skólum, kvennaskólum, búnaðar-
skólum, menntaskólum og háskóla,
leggja á ykkur tveggja tíma sjálf-
boðavinnu í hverri viku, til upp-
eldisbóta og framdráttar mann-
dómsþróunar í skólum ykkar?“
Vitaskuld verður hér ekki um
kaupgreiðslu að ræða fyrir nemend-
ur. Þetta vinnuskipulag verður að
ná jafnt til pilta og stidkna, þó að
vinnubrögðin verði ekki ætíð liin
sömu. í Gyðingalandi, þar sem heit
frelsisalda gegnsýrir alla þjóðina,
vinna konur og karlar saman að
margháttuðum, líkamlegum störf-
um. Konurnar eru hermenn við
sömu kjör og aðstöðu eins og pilt
arnir.
Það er enginn vafi á því, að ef
æskan þjáist af of miklu eftirlæti og
penpíulífi, eins og fulltrúar æsku-.
manna játa stundum, þá er þeim
bent hér á eftirtektarverða leið. Ég
álít, að ef slík sjálfboðavinna hefjist
hér á landi, þá muni henta bezt að
byrja á að steypa steina. Skólinn
leggur til vinnuaðstöðu, húsakynni,
vinnuföt og efni og áhölcl. Þá verð-
ur nemöndum kennd steinsteypa af
vel verkhæfum mönnum, að blanda
mótunarefni og þurrka stéinana. A
þann hátt myndi í hverjum skóla
hlaðast fyrir á einum vetri.forði af
steyptum steinum. Að vorlagi og
fram eftir hausti ætti að hlaða einn-
ar hæðar hús úr þessum steinum
undir eftirliti kennarans. Brátt yrðu
húsin fokheld. Þá væri við þau inni-
vinna næsta vetur, svo sem að húða
innveggi, hlaða skilrúm úr vikur-
steinum, jnála, veggfé>ðra og ganga
frá leiðslum af mörgu tagi.
Þessari grein er ætlað að birtast á
Akureyri. Ég vík þess vegna að
norðlenzkum þörfum. Menntaskól-
ann á Akureyri vantar íþróttahús,
náttúrugripasafn og sal fyrir lista-
verk, er skólinn á, og að öííúm lík-
indum bókasafnshús og félagsheim-
ili, þegar tímar líða. Gagnfræða-
skólinn á Akureyri býr við margar
prýðilegar kennslustofur, bjartar og
sólríkar. Þar gæti verið í nokkrum
sölum útibú frá listasafni ríkisins
sumarlangt, til að láta bæjarbúa og
ferðamenn njóta yfirsýnar um listir
þjóðarinnar.
Snúum nú aftur að þörfum gagn-
fræðaskólans. Þar fá 400 nemendur
að vísu prýðilega verklega kennslu,
en í mjög smáum stíl. Var svo undir
stjórn Þorsteins M. Jónssonar og
einnig undir stjórn Jóhanns Frí-
manns. En í svo stórum skóla þarf
miklu meiri húsakynni til að geta á
æskilegan hátt bætt úr vinnuþörf
400 æskumanna, sem ekki fá við
bóknámið eitt nægilega t'itrás fyrir
starfsorku og vaxandi vinnulöngun.
Það myndi taka mörg ár fyrir
þessa tvo skóla á Akureyri að undir-
búa verkstæði og starfssali til að
baíta til fulls úr eðlilegri þörf æsku-
manna þessara skóla.
Skólinn á Laugum í Reykjadal
er gamall og góður, en þar eru lítt
viðunandi þrengsli í borðstofu. Þar
verður að tvísetja við hverja máltíð.
Þetta er stórkostleg vöntun í mynd-
arlegri uppeldisstofnun. Að Laug-
um vantar nýja byggingu einnar
hæðar, glæsilegan borðsal, eldhús
og geymslur.
Eldri kynslóðin hefur sem skatt-
greiðendur lagt fram mikið fé til
að starfrækja og stofnsetja hin stór-
myndarlegu skólaheimili landsins.
Og nú spyr ég: „Hvers vegna
eiga sjómenn, verkamenn, einyrkj-
ar í sveitum, konur, sem helzt mega
aldrei \4kja sér frá daglegum störf-
um við framleiðsluna, að bera ein
allar byrðar fyrir skóla æskunnar?
Hefur þetta ekki gengið fulllangt?
Ég er mjög þakklátur þeim ungu
Framhald á 5. siðu.
Ávarp frá Skógrækfarfélagi Ák.
Þar sem vér teljum þjóðþrifa-
mál, eins og skógræktarmálin,
engum góðum borgara, eða góð-
um félagsskap óviðkomandi,
mælumst vér til þess, að þér, fé-
lag yðar eða starfsmannahópur
sá, er þér teljist til, leggi skóg-
ræktarmálinu lið, með því að
mæta a. m. k. einu sinni til gróð-
ursetnigarstarfs á þessu vori.
í því trausti, að þátttaka verði
almenn höfum vér raðað niður
vinnuferðum, sem hér segir:
Fimtmudaginn 14. maí.
Skátar og starfsmenn Akur-
eyrarbæjar.
Verkamaður spyr
Blaðinu barst eftirfarandi um
Almannatryggingar hér í bæ,
sem hér með er komið á fram-
færi:
„Miðvikudaginn 8. apríl sl. var
birtur í „Degi“ reikningur frá
umboði Almannatrygginga hér í
bæ og sýslu. Þótti mér þetta dá-
lítið spánskt, að birta ekki bæði
tekjur og gjöld, ef þessi birting á
að vera til fróðleiks.
Má almenningur ekki sjá
tekjuhliðina?
Einnig óskast birtur reikningur
yfir tekjur og gjöld Atvinnubóta-
sjóðsins.
Verkamaður.
Þriðjudaginn 19. maí.
Kennarar og starfsmenn SÍS.
Fimmtudaginn 21. maí.
Æskulýðsfélag Akureyrar-
kirkju og íþróttafélög bæjarins.
Þriðjudaginn 26. maí.
Zontaklúbburinn, bankamenn,
starfsfólk við póst og síma og
starfsfólk KEA.
Finnntudaginn 28. maí.
Skógræktarfélag Tjarnargerð-
is, iðnaðarmenn, templarar og
Félag verzlunar- og skrifstofu-
fólks.
Að Miðhálsstöðum verður far-
ið sem hér segir:
Laugardaginn 23. maí. — Laug-
ardaginn 30. maí (Þorsteinsdag-
ur). — Laugardaginn 6. júní.
Þessa daga verður farið frá
Hótel KEA kl. 3 e. h.
Mjög gott væri að fá upplýs-
ingar um þátttöku hverju sinni
daginn áður en farið verður.
Þurfa þær að berast til Ármanns
Dalmannssonar, sími 1464, eða til
undirritaðs.
Með þökk fyrir góða aðstoð við
skógræktina á undanförnum ár-
um og fyrirfram þökk fyrir að-
stoð á þessu vori.
Virðingarfyllst.
F. h. Skógræktarfél. Akureyrar.
Tryggvi Þorsteinsson,
sími 1281.
Frá Dýraverndunarfél. á Ákureyri
DYRAVERNDUNARFELAGINU I
á Akureyri helur borizt bréf frá I
Kristjáni Geirmundssyni taxider-
mist á Akureyri, þar sem hann vek:!
ur athygli á hinu mikla ungadrápi
smáfugla af völdum katta.
Leggur hann til, að kattaeigend-
ur verði skyldaSir til að loka ketti
sína inni frá,15. maí—30. júlí ár
hver.t eða yfir þann tíma, sem ung-
arnir eru í mestri hættu.
Stjórn Dýraverndunarfélagsins
lýsir sig fylgjandi þessari tillögu og
hefur sent bæjarstjórn bréf Krist-
jáns með tilmælum um, að hún af-
greiði málið eftir tillögum hans.
Þá vill Dýraverndarfélagið benda
á, að yfir varptímann eru allir fugl-
ar og egg þeirra lriðaðir, að svart-
bak, hrafni og kjóa úndanskildum.
Ennfremur vekur félagið athygli á
því, að það er mjög ómannúðlegt
að brenna sinu, þegar varptími fer
í hönd, en nú eru fuglar íarnir að
búa sér hreiður.
Húsmæðrafundir voru nýlega haldnir í Eyjafirði og á Akureyri. Húsnæði var gott í hinum rúmgóðu fé
lagsheiniilum og að Hótel KEA á Akureyri. Kennarar voru ungfrú Olga Ágústsdóttir og Ingibjörg
Þórarinsdóttir. — Myndin er tekin að Hótel KEA af G. K.
Þetta
segi eg nu:
MORGUNBLAÐIÐ hefur
stundum skipt íslendingum í
tvo hópa, Reykvíkinga og ut-
anbæjarmenn.
EINS og horfur eru nú í
þjóðmálum, er ekki óeðlilegt,
að til þess komi, að aðeins
verði tveir stjórnmálaflokkar
í landinu, Reykjavíkurflokk-
urinn og Dreifbýlisflokkurinn.
VERÐA „utanbæjannenn“
ætíð léttrækir í dilka stjórn-
málaforingja, sem allt miða
við Reykjavík á borði, þótt
þeir í orði kveðnu látist vera
vinir dreifbýlisins?
VALD Reykjavíkur er þeg-
ar of mikið. Eða er vald höf-
uðborgarinnar of lítið, íslend-
ingsritstjóri? — X.
Afli og inflúenza
Draupnir og Níels á Haugancsi
ferigu 8—9 skippund í róðri í gær
og fyrradag, en trillurnar afla
treglega. Ný loðna er notuð til
beitu og veiðist svolítið af henni
öðru hvoru hér á Pollinum.
Inflúenzan er komin á Ár-
skógsströnd, en er ekki mjög út-
breidd ennþá, svo sem til dæmis
á Dalvík og Húsavík, þar sem
fólk hefur legið í hrönnum.