Dagur - 10.08.1960, Blaðsíða 5

4
5
r''"'.............'..............■ ..............................................................................~X
MANNDÓMUR OG
MENNING
Ásgeir Ásgeirsson, forseti íslands,
sagði m. a. í ræðu sinni við embæltis-
innsetningu 1. ágúst sl.:
„Það er almennt vitað og viður-
kennt, að kjör einstaklinga og stétta
eru liér á landi jafnari en meðal
liinna stærri þjóða. Þó kemur mér
ekki til hugar að fullyrða, að rétt sé
hiutað. Á þéssum vcttvangi eru aðal-
átökin. Lífsbarátlunni cr aldrci lokið.
Margur kann að vera gramur og böl-
sýnn, þegar hann ber sinn hag saman
við hugsjón sína. En ef við berum nú-
verandi ástand saman við afkomu al-
mennings eins og hún var fyrir fimm-
tíu árum, að eg ekki segi heilli öld, þá
birtir fyrir augum og kemur í Ijós, að
vér erum á réttri leið, og getum verið
ásátt við það þjóðskipulag í höfuð-
dráttum, sem skilar slíkum árangri.
Stéttir verða jafnan við lýði, ef vér
skiptmn eftir atvinnugreinum, og
álitamál hvernig skipt skuli þjóðar-
tekjunum. Það verður hvorki mælt né
vegið á sama hátt og dauðir hlutir,
enda mun eg ekki hætta mér lengra
út á þann vígvöll stjórnmálanna. En
hitt hika eg ekki við að fullyrða, að ef
vér lítum á íslenzka þjóð frá sjónar-
miði íslenzks máls og menningar, þá
er stéttarmunur hér minni en með
nokkurri annarri þjóð á líku stigi.
Hreint og kjarngott mál gerir hér
engan stéttamun, og hámenning fyrir-
finnst innan allra starfsgreina. Þar á
er engin háskólaeinokun, og ef um
skríl er að ræða, þá er hann sízt bund-
inn við stéttaskipting.
Á þessu stéttleysi manndóms og
menningar byggjum vér trúna á það,
að íslendingum takist að leysá hvem
þann vanda, sem að höndum ber, á
þingræðislegan hátt. Þjóðin er ung á
mælikvarða mannkynssögunnar, þó
sú saga sé einnig örstutt miðað við
lífið á jörðunni. Þó höfum vér góða
kjölfestu í eigin sögu. Staðgóð sögu-
þekking er hin bezta vörn gegn of-
stæki, og hvöt til framsóknar. íslend-
ingar eru staðráðnir í því, að láta sig
ekki oftar henda að verða skattland
né verzlunar- og fiskveiðinýlenda
nokkurs annars ríkis, heldur sækja
fram í sínum sögulega og náttúrlega
rétti.
Þjóðinni er að sjálfsögðu margs kon-
ar viðfangsefni og vandi á höndum.
Iðnbylting og nútímatækni hófst hér
fyrir einum fimmtíu áriun. Fólks-
flutningar hafa verið miklir í fótspor
nýrrar verkaskiptingar. Bæir og kaup
tún hafa vaxið hröðum skrefum á
skömmum tíma. En þeim vanda og
viðfangsefnum, sem að oss steðja, er
hér mætt af þroskaðri þingræðisþjóð,
sem sótt hefur framtíðardrauma til
upphafs íslandsbyggðar og einnig til
hinna hæstu hugsjóna, sem leiðtogar
gera sér á hverjum tíma um hið góða
þjóðfélag, sem hefur heill og ham-
ingju þegnanna fyrir mark og mið.
Þá er rétt stefnt, þegar siglt er eftir
tindrandi leiðarstjömu til samfylgdar
við hin eilífu Iögmál mannúðar og
réttlætis, sem er lífsins takmark og
tilverunnar innsta eðli.“
Herra Ásgeir Ásgeirsson, forseti,
hefur nú tekið við æðsta embætti
þjóðarinnar í þriðja sinn.
Þórlaug Oddsdóttir á Brekku
sjötíu og fimm ára 22. júlí síðastliðinn

iimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmiHitmmmiiiimmmmmmmmmmimm
mmmmmmmmmmi
immmmmmmirmmmmmmimmimmmmmmmmmii
immmmmmmmmmmmmmmiii*
ff
Föstudaginn 22. júlí varð 75
ára Þórlaug Oddsdóttir, fyrrum
húsfreyja á Brekku í Svarfaðar-
dal. Hún er fædd á Grýtubakka
í Höfðahverfi árið 1885. Foreldr-
ar hennar voru Oddur skip-
stjóri Þorsteinsson bónda á
Grýtubakka Jónassonar Odds-
sonar og Elín Sveinsdóttir
bónda á Hóli í Höfðahverfi.
Greindar- og manndómsættir,
svo langt sem kynni ná. Þau
Oddur skipstjóri Þorsteinsson
og kona hans, Elín Sveinsdóttir,
bjuggu síðar lengi í Hringsdal
á Látraströnd, við bjarglegan
efnahag, enda alla stund hjálp-
leg í þörf, veitul og risnugjörn.
Þórlaug Oddsdóttir ólst upp
með foreldrum sínum. Um 23
ára gömul giftist hún og gekk
að eiga Halldór Kristin bú-
fræðing Jónsson frá Hjaltastöð-
um og Syðra-Hvarfi, er síðar
varð á fjórða tug ára dýralækn-
ir í Svarfaðardal og jafnvel um
nálægar sveitir. Árið 1916 settu
þau Þórlaug og Halldór bú á
Brekku og þar bjuggu þau við
einbýli til 1933, er þau hjónin
Klemens Vilhjálmsson frá
Bakka og Sigurlaugdóttirþeirra
hófu búskap á nokkrum hluta
jarðarinnar. Halldór Kristinn
dýralæknir er látinn fyrir
nokkrum árum, síðan hefur
Þórlaug Oddsdóttir, ekkja hans,
átt heimili á Brekku og allt til
þessa dags.
Þórlaug á Brekku er and-
stæða hvatvísi og hverflyndis.
Gengur ekki á gefin heit.
Greind að náttúru, betur en í
meðallagi, háttvís og hæglát
kona. Hugsar áður en hún talar
og leitar ráðs fyrr en hún fram-
kvæmir, jafnvel seinleg í bragði
við fyrstu kynni, en vinnst þó
flest til fullnustu urn það er
lýkur. Hún er dýra- og mann-
vinur. Sjálfelsk við hóf. Gerir
það oft gæfumuninn í mann-
heimi. Þórlaug á Bakka hefur
löngum verið ókvartsár og þol-
góð, þá er öndvert og kalt blés
og' harmsefni þung féllu henni
í fang. Á þeim stundum fannst
mér, að mai'gt gæti eg af kon-
unni lært, ef eg væri maður til.
Þórlaug á Brekku var einn af
nábúum mínum um síðastliðin
27 ár. Um þau kynni er alls hins
bezta að minnast. Alltaf sama
gestrisnin, hófsöm glaðværð,
Ijúfmannlegt viðmót, bónþægð
og fyrirgreiðsla. í stuttu máli
allt það er henni var sómi að
veita og mér að þiggja.
Þórlaug Oddsdóttir, ráðheila,
heiðvirða kona. Hafðu einlæga
þökk mína fyrir liðnar stundir.
Eg bið og óska þér sannrar
blessunar um alla framtíð.
Runólfur í Dal.
Ur Maríustakki einn minnisfeyg minni æskunnar daga"
Heimsók í Liljulund og rætt við Hjört Gíslason
Fréttir úr Norður-Þingeyjarsýslu
Hjörtur Gíslason unir löngum stundum í Liljulundi, þar sem tré
og runnar njóta friðunar og spretta ört. — (Ljósmynd: E. D.).
Rændadagur eyfirzkra bænda
Eg veit ekki nema einhver
hafi í blaðinu minnzt á bænda-
samkomuna að Hrafnagili 24.
júlí síðastl. Það hefði að minnsta
kosti verið þess vert. En hvað
sem um það er, langar mig til að
fara nokkrum orðum um
skemmtun þessa.
Það mun vera í þriðja sinni,
sem eyfirzk bændasamtök og
ungmennasamtök gangast fyrir,
að slíkur hátíðisdagur sé hald-
inn í virðingarskyni við ís-
lenzka bændastétt.
Eg vil vekja sérstaka athygli
á, hversu ánægjulegt það má
vera bændastéttinni að ung-
mennafélögin sýna henni þá
virðingu og vinsemd, sem í því
f#lst að gerast annar aðili að
þessu hátíðahaldi. Það setur
sannarlega sitt svipmót á sam-
komuna. Svipmót er alla mun
gleðja er hana sækja. Það er
reyndar naumast tilviljun að
þessi félagssamtök rétti hvert
öðru höndina til samstarfs, svo
náskyldar sem þær hugsjónir
eru, er félögin stefna að: Rækt-
un lands og lýðs.
Eg skal ekki ræða þetta meira
að sinni, þó að vert væri. En eg
vil þegar bera fram þá tvíþættu
ósk, að Eyfirðingar láti ekki
þetta hátíðahald niður falla, og
að eyfirzkur ungmennaskapur
telji sér ætíð ljúft og skylt að
vera þar virkur aðili að. Þó full-
yrði eg að bændur eru örugg-
lega á réttri leið. Skal þá snúið
að hátíðahaldinu sjálfu 24. júlí
eins og það kom mér fyrir sjónir
og orkaði á mig.
í stuttu máli tel eg daginn
hafa heppnazt ágætlega. Yeður
Fyrirkomulag
fræðiatriða hið
var gott.
skemmti- og
prýðilegasta.
Hátíðin hófst með guðsþjón-
ustu. Sá hefur verið siður við
hátíðahöld þessi hér í Eyjafirði
síðan þau hófust. Þetta er fagur
siður og hefur vissulega áhrif á
samkomuna og gefur henni
fyllra, andlegt gildi.
Ræður þær, sem þarna voru
fluttar, voru áreiðanlega þess
virði að á þær væri hlýtt. Hóg-
værar, frjálslyndar, en vekj-
andi. Lausar við allan stétta-
áróður, ólíkt því, er of öft vill
verða við slík hátíðahöld sem
þessi, þar sem harðvítugasta
kröfupólitík er rekin og eigi
ósjaldan án æskilegrar sann-
girni í garð annarra stétta.
Eg er sannfærður um, að sá
háttur, sem til þessa hefur verið
uppi hafður í ræðuhöldum á
Bændadaginn er réttur.
Verkefni stéttarinnar og þýð-
ing hennar í íslenzku þjóðlífi á
að vera aðal ræðuefni dagsins,
ásamt viðurkenningu á því, er
vel hefur unnizt og gefizt á
hverjum tíma, en láta pólitíkina
lönd og leið þennan dag. Það er
sannarlega yfrið nóg að hafa
hana í eyrum og fyrir augum
hina 364 daga hvers árs og ein-
um degi betur þá hlaupár er.
En nóg um þetta.
Skemmtiatriði á Laugaborg
þennan dag: Söngur Smára-
kvartettsins á Akureyri var
prýðilegur að vanda og gaman
var að sjá ungu mennina sýna
vinnuhæfni sína og íþróttir. Og
enn er ótalið eitt skemmtiatriði,
og ekki það sízta, sem að vísu
stóð ekki á hátíðaskránni, en
engu að síður henni náskylt. —
Stór hópur æskufólks var
þarna mættur og börn hrærðust
innan um fullorðna fólkið og
flögruðu eins og fiðrildi milli
blóma, og féllu svo undur vel
inn í fegurðina á Hrafnagili.
En engin rós er án þyrna, og
heldur ekki nein hátíð eða
skemmtun skuggalaus, og svo
var hér.
Það sem vantaði til að gera
þennan dag unaðslegan var það,
að þarna voru alltof fáir bænd-
ur mættir.
Hvemig stendur á því að
bændur sækja svo dræmt sína
stéttarsamkomu? Hvað veldur
því að bændur koma ekki betur
á móti þeim góðu mönnum, er
erfiða við að koma þessum há-
tíðahöldum á fót? Það er þó
ekkert smástarf, sem þeir leggja
sér á herðar. Þetta er ekkert
skyldustarf þeirra, og er því
sýnu lofsamlegra. Þetta er þegn-
skyldustarf, sem þeir einir
leggja á sig, er eiga fómarvilja í
þágu góðs málefnis. Hafi þeir
beztu þökk fyrir.
Það hlýtur að verka sem
hnefahögg í garð þessara
manna, þegar það sýnir sig ár
eftir ár, að tiltölulega fáir
bændur láta sér þennan dag
nokkru varða og sitja heima.
Eg varpaði fram hér að fram-
an spurningunni: Hvað veldur?
Eg skal hreinskilnislega svara
spurningunni frá mínum bæjar-
dyrum séð. Tómlæti bænda og
óstéttvísi, þessir tveir annmark-
ar á ráði bænda, sem hafa vald-
ið þeim ómetanlegu tjóni og
hrakið þá í allar áttir, svo að
erfitt er að vita hvar þá er að
finna.
Þetta þýðir ekki það, að eg sé
að deila á bændur, þó að þeir
aðhyllist mismunandi stjórn-
málaflokka, þar á hverjum að
vera heimilt að ráða sig til
skips, er honum þykir heilla-
vænlegast, heldur hitt, hversu
tvístraðir þeir ganga til verka
um stéttarmál sín og fylgja illa
eftir réttmætum málum, sem
borin eru fram fyrir þeirra
hönd til hagsbóta. Fyrir bragðið
verða þeir og eru fótum troðnir
af öðrum stéttum. — Hvenær
skyldu bændur almennt fá opin
augu fyrir þessari staðreynd?
Bændur mega sannarlega sjálf-
um sér um kenna, ef þeim þykir
sinn hlutur fyrir borð borinn.
Er það ekki spor í rétta átt til
betri samstöðu hér eftir en
hingað til, að bændur komi
saman einu sinni á ári og ræði
öfgalaust af einurð og dreng-
skap sín stéttarmál og kynnist
betur hver öðrum?'Til þessa er
stéttardagurinn einkar hentug-
ur, í því formi, sem Eyfirðingar
hafa haldið hann og eg hef lýst
framar í þessu spjalli.
Eg held að það nálgist sið-
ferðislega skyldu bænda að
sækja þessi mót.
Eg þykist vita, að sumir muni
svara spurningu minni um lé-
lega þátttöku bænda því, að
tímaleysi valdi. Þetta er án efa
rétt í einu og einu tilfelli, en
Framhald á 7. síðu.
Hjörtur Gíslason, verkamað-
ur hjá flugmálastjóm, vinnandi
flesta daga við Akureyrarflug-
völl, er skáldmæltur vel og .
djarfmæltúr T-'bundnu máli. og
óbúndnu-, borgari á Akureyri
síðustu tuttugu og fimm árin,
og ér' é'ínn þbirfá einstaklinga,
sem hvorki verðúr hristur né
skekinn til hinnar mjúku og
sléttleitu áferðar í straumi þétt-
býlis og mannmergðar.
Fyrir allmörgum árum gaf
hann út barnabókina Prinsinn í
Portúgal, og er hún í ljóðum.
Fyrir þremur árum kom ljóða-
bók hans, Vökurím, út og vakti
umtal og eftirtekt. í haust mun
Bókaforlag Odds Björnssonar
gefa út nýja bók eftir Hjört
Gíslason í óbundnu máli. Ekki
verður Ijóstrað upp um efni
þeirrar bókar, en nafn hennar
er Salomon svarti, og henni
spáð miklum vinsældum.
En Hjörtur hefur áhuga á
fleiru en gerð ljóða og sagna,
þegar frítímar gefast. Hann er í
eðli sínu svo mikið náttúrubarn,
að honum nægir ekki hið venju
lega tjóðurband þéttbýlisins,
þar sem hver maður hefur að-
eins noltkurra metra skák undir
húshlið. Hann þráði griðastað
undir berum himni, allt frá því
að hann fluttist í bæinn, og
meira samlíf með móður nátt-
úru. Þau sannindi hefur hann
einnig eflaust á tilfinningunni,
að öll menning visnar þegar fólk
hættir að ganga á grasi og borg-
armenningin ein hefur engri
þjóð enzt til farsældar, enn sem
komið er.
Eg' hitti Hjört nýlega hér
skammt fyrir ofan bæinn í af-
girtum, lítið eitt óvenjulegum
fjögurra dagsláttu reit, og tók
hann tali.
Átt þú þetta land?
Mér var gefið það, og það
gerðu heiðursmennirnir Jakob
heitinn Karlsson, Stefán Stein-
þórsson og bræðumir Kristinn
Guðmundsson, ambassador, og
Sigfreð í Lögmannshlíð, þegar
þeii;. vissu ,að mig langaði til að
eigaast ofurlítið afdrep úti í
náttúrunni, ,
Pg hvað er þessi gróður gam-
all?
Elztu trén eru á ferrn-
ingaraldri. Eg byrjaði að planta
hér trjáplöntum. árið 1946, og
eins og þú sérð eru þær að vaxa
mér yfir höfuð. En eg hafði
ekki 'éfni -á að kaupa plöntur,
sem heitið gat, svo að eg tók
það ráð að fá mér fræ og ala
upp plöntur sjálfur, með guðs
hjálp og góðra manna, því að
ekki hafði eg neina kunnáttu til
að bera á þessu sviði, hafði
naumast séð tré þegar eg flutti
til Akureyrar fyrir 25 árum. —
Hvönnina fékk eg á Úlfsstöðum
HJÖRTUR GÍSLASON:
Liljulundi
Nú skulum við ganga í Liljulund
að læknum í Rangárgili
og hlusta, meðan blóm í blund
blærinn hjalar og syngur,
og horfa á, hvernig gæla við grund
glóandi kvöldsólarfingur.
Við setjumst í brekkuna hlið við hlið
og hjúfrandi tölum saman.
Atlot þín veita mér yndi og frið, —
aftanbliksgeislar lýsa
elskenda fögru unaðssvið
og almætti lífsins prísa.
I skugga Kaldbaks er sólin seig
og síðkvöld að næturbarmi,
drukkum við andvarans áfengu veig,
— ilmdaggir blóma í haga —
úr Maríustakki einn minnisteig:
minni æskunnar daga!
í Skagafirði, eyrarrósina á
Steiná í Svartárdal, eininn úr
Aðaldal, lerkifræ, sem þessar
plöntur eru sprottnar af, útveg-
aði Steinunn Hafstað mér frá
Rússíá, reynifræ fékk eg í görð-
um á Akureyri, hakkaði þau í
hakkavél og setti grautinn í beð
hérná í lundinum, og þetta er
svo ávöxturinn af því, víðistikl-
inga fékk eg hér og þar og
stakk þeim niður, og þeir hafa
þotið upp eins og þú sérð. Sumt
af birkinu er upp af fræi, sem
eg sáði hérna og svo fékk eg
plöntur til viðbótar. — Úti í
Noregi fékk eg nokkrar furu-
plöntur þegar við fórum í Geys-
issöngferðina um árið, og
eg hafði þær í smápakka, og
datt sannast að segja ekki í hug
að að þær mundu lifa eftir þann
hrakning, en hérna sérðu hvern-
ig þær dafna, segir Hjörtur og
dregur ekki dul á gleði sína,
fremur en góð fóstra yfir vel-
gengni barna sinna. Og þessi
staður heitir Liljulundur.
Og guð hefur andað á gróður-
inn?
Já, sannarlega gerir hann það
hér, eins og alls staðar annars
staðar. Trúir þú því, að mér er
þetta helgur staður. Hingað fer
eg þegar eg er reiður við sam-
félagið eða mér verður myrkt
fyrir augum af einhverjum
ástæðum. Skuggarnir hverfa úr
huga mér þegar eg geng hérna
um, og víst hefur þessi lundur
bægt frá mér margri ljótri
hugsun og komið í veg fyrir
fæðingu margrar ljótrar skamm
arvísu. Hér hefur mér aldrei
orðið ljót vísa af munni. Og ef
þú þarft einhvern tíma að finna
mig, og eg er ekki heima og
ekki að vinna, þá er eg hérna.
Hér er eg öllum stundum.
Hvað heitir þessi staður ann-
ars?
Liljulundur, segir Hjörtur, og
síðan fer hann með mjög fagurt
kvæði, samnefnt. — Þessi lægð
heitir Rangárgil, lækurinn
Rangá, hér bjuggum við, eg og
krakkarnir, til dálitla tjörn, þar
sem þau syntu og lágu svo í sól-
baði á milli. Það var þegar þau
voru lítil. Það voru yndislegir
dagar. Þau og konan hjálpuðu
mér dyggilega, og eiga mörg
handtök við að gróðursetja
þessar 8—10 þúsund plöntur,
sem þú sérð hérna.
Og fuglarnir munu vera bún-
ir að finna þetta friðland?
Jú, hér verpa ótrúlega marg-
ir fuglar. Fyrst verpti til dæmis
ein rjúpuhjón, en í sumar voru
rjúpuhreiðrin 6, og svo eru
þrestirnir famir að verpa hér
auk mófuglanna. Hreiðrin eru
mörg í Liljulundi og sum meira
að segja stór, segir Hjörtur og
glottir. Það er elskað hér í
garðinum, og ekki er mér ami
að því. Fuglasöngurinn er ynd-
islegur og fólk, sem hingað
kemur, gengur vel um og
skemmir ekki gróðurinn.
Eg þakka svörin og held leið-
ar minnar. Trén skýla lágvaxn-
ari gróðrinum í Liljulundi, þótt
þau séu ekki gömul, hvönnin
leggur undir sig raklendan
bakka Rangár, sem er nú frem-
ur lækur en á, af hinum villta
gróðri hefur hver planta valið
sér vaxtarstað við hæfi, og
Liljulund'ur er náttúrlegur og
grózkumikill.
Hver árssproti trjánna er
hvort tveggja í senn: áþreifan-
leg staðreynd um gróðurmátt
íslenzkrar moldar, og hann er
fyrirheitið sjálft. Og hver árs-
sproti er sótt hefur næringu í
mjúka mold og birtu nóttlausra
daga, hefur einnig mikið að
gefa, eins og eigandi Lilju-
lundar segir frá hér að framan.
Hann fullnægir þeirri djúp-
stæðu þrá mannsins að finna
andardrátt hinnar lifandi nátt-
úru. — E. D.
•iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiii
| Fyrsti fjörður I
brúaður
Á Snæfellsnesi er unnið að
byggingu brúar yfir Hrauns-
fjörð. Það er fyrsta brú, sem
byggð er yfir fjörð hér á landi.
Brúin verður 22 m. löng og
var henni valinn Staður, þar
sem Mjósund nefnist. Grundæ'-
fjarðarvegur styttist til muna
við þessa brúargerð.
Reið uppi tófu.
Síðari hluta fyrra mánaðar
hafa bændur verið að smala ám
til rúnings, og hefur það gengið
misjafnlega, enda féð dreift um
allar heiðar, þegar svo áliðið er
orðið, enda nú svo komið, að
margt fé er ekki rúið fyrr en á
haustin. í smölun á Hvamms-
heiði í Þistilfirði bar það við,
að Oli Halldórsson bóndi á
Gunnarsstöðum, sem var á frá-
um fjörhesti, er Ljótur heitir,
reið uppi tófu og drap hana.
Byggð var í sumar smábrú á
Sigurðarstaðaós á Sléttu.
Aðeins 3 nýjar dráttarvélar
hafa komið til bænda í sýslunni
í sumar, og er það óvenju lítið,
og enginn nýr jeppi. Það-er til
baga, að verkfæri, sem pöntuð
voru, hafa ekki komið með vél-
um þessum.
Héraðssamkoma.
íþrótta- og ungmennasamband
Norður-Þingeyinga boðaði til
héraðssamkomu í Ásbyrgi
sunnudaginn 24. júlí sl. — Var
margt manna komið í Ásbyrgi
á laugardags kvöld og hafði
reist tjöld. Þar hafði og verið
komið upp aðstöðu til veitinga
í tjöldum, danspalli o. fl. En á
sunnudagsmorgun var tekið að
rigna og var ákveðið að flytja
samkomuna í. félagsheimili
Keldhverfinga, Skúlagarð, og
þar var hún haldin. Kom þang-
að fjölmenni, innan 'héraðs og
utan. Þórarinn Haj'aldsson,
Laufási, setti samkomuna. Séra
Páll Þorleifsson, prófastur á
Skinnastað, flutti predikun og
félagar úr kirkjukórum sýsl-
unnar önnuðust sálmasöng. —
Gísli Guðmundsson alþingis-
maður flutti ræðu og Karlakór-
inn Þi-ymur á Húsavík söng.
Söngmenn voru um 30. Stjórn-
andi Sigurður Sigurjónsson.
Um kvöldið var stiginn dans. í
stjórn íþrótta- og ungmenna-
sambandsins eru: Brynjar Hall-
dórsson, kennari í Gilhaga, frú
Ingibjörg Indriðadóttir, Höfða-
brekku, og Gunnar Halldórsson
bóndi á Gunnarsstöðum. For-
maður er Brynjar.
Merkiskona látin.
Nýlátin er á Arnarstöðum í
Núpasveit merkiskonán Hall-
dóra Halldórsdóttir, áttræð að
aldi'i, sem lengi bjó, ásamt
manni sínum, Níelsi Sigui'geirs-
syni, í Hrauntanga á miðri Ax-
ai'fjarðarheiði. En það býli
lagðist í eyði þegar þau fluttu
þaðan. Ekki voru þau hjón efn-
uð og lítil voru húsakynni þar.
En fjöldi fólks kom þar við á
leið sinni yfir heiðina, áður en
hún varð bílfær, og voru þau
hjón mjög gestrisin og mai'gur
hlaut þar aðhlynningu, sem illa
var á sig kominn, enda allra
veðra von á þessum fjallvegi.
Mun ekki ofmælt, að þar hafi
oftar en einu sinni verið boi'gið
mannslífi.
í Hrauntanga átti skáldið Jón
Ti-austi heima nokkur ár. Þarna
voru á 19. öld nokkur býli á
heiðinni, eru þau nú öll í eyði.
Skammt þaðan, sem Hrauntangi
stóð, er nú nýtt og vandað sælu-
hús við þjóðveginn.
Er hægt að lækka hyggingarkostnað
hér á landi um þriðjung?
Litlu fé varið til rannsókna á sviði bygginga
Litlar framfarir í byggingaiðnaðinum
Hér í blaðinu hefur oft verið
rætt um byggingakostnað íbúða
og hinar raxmalegu, litlu fram-
farir í byggingaiðnaðinum.
Bandarískur byggingafræðing-
ur, Robert L. Davison að nafni,
sem á vegum Sameinuðu þjóð-
anna hefur rannsakað þessi efni
hér á landi, ásamt íslenzkx-i
nefnd, segir m. a.:
íslendingar verja nær helm-
ingi meiru af þjóðarframleiðsl-
unni til íbúðabygginga en aðrar
þjóðir, og fé þetta nýtist mun
verr en annars staðar.
Byggingafi'æðingurinn full-
yrðir, að hægt sé að lækka
byggingakostnaðinn um allt að
30%, ef meiru fé væri varið í
rannsóknir og leiðbeiningar. —
Hann bendir á, að mikinn árang
ur megi fá í skipulagi íbúðar-
húsa, efnisnýtingu, byggingar-
aðferðum, byggingarsamþykkt-
um, lánamálum, opinberum af-
skiptum og stöðlun í byggingar-
iðnaðinum.
Ennfremur telur hann, að hús-
næði nýtist illa, t. d. vegna
handahófslegra staðsetninga á
gluggum og hui'ðum o. fl.
Þá telur Robert L. Davison,
að almennt sé talið og viður-
kennt, að ekki sé eðlilegt að
veria meiru en vikulaunum á
mánuði hverjum fyrir húsnæð-
iskostnaði. í Svíþjóð hefur
þetta lækkað úr 12 daglaunum í
5 daglaun.
Hér á landi er þetta að mestu
óbreytt, og mun húsnæðiskostn-
aðurinn vera um helmingi
meiri en eðlilegt má teljast, eða
samsvarar mjög oft til tveggja
vikna launa, þegar meðtalinn er
kostnaður við vexti, opinber
gjöld, vatn, rafmagn, hita o. fl.
skylt.
Hér á landi hefur nær engu
fé verið varið til rannsókna á
sviði byggingaiðnaðarins, og
stingur það mjög í stúf við það,
sem annars staðar er. M. a. þess
vegna er þróunin svona hæg-
fara í þessum málxrm hér.
Hér er því mikið verk að
vinna á komandi ái'um. Þjóðin
Framliald á 6. siðu.
Útsvör í Húsavík árið 1960
Niðurjöfnun xitsvara í Húsavík er
nýlokið. Jafnað var niður kr. 3 millj.
297 þús. á 429 gjaldendur. Við nið-
urjöfnun var fylgt álagningarreglum
fyrir kaupstaði utan Reykjavíkur.
Veltuútsvör voru almennt Inikið
lækkuð frá fyrra ári, en eru frá 0.6%
til 3%, mismunandi cftir veltuflokk-
um. Tckið var aukið tillit til sjúk-
dómskostnaðar og aldurs gjaldenda
við álagningu útsvara, almanna-
tryggingarbætur voru undanþegnar
útsvari. Síðan voru öll útsvör lækkuð
írá álagningarrcglum um 23.5%. —
hcssir gjaldendur báru útsvör kr. 13
þús. og yfir:
Kaupfclag hingeyinga 314.700
Fiskiðjusamlag Húsavíkur 113.100
Olíufclagið li.f. 7G.200
Barðinn li.f. • 55.800
Danícl Daníelsson, læknir 25.000
Jóhann Skaptason, sýslum. 24.100
Helgi Hálfdánarson, lyfsali 24.000-
Olíuverzlun lslands h.f. 24.000
Haukur Sigurjónsson, vclstj. 23.500-
Vélavcrkstæið Foss h.f. 22.900
Söltunarstöð K. 1>. og F. H. 22.700
Þór l’étursson. útgerðarm. 20.400
Maríus Hcðinsson, skipstj. 19.800
Sigurður Sigurðsson, skipstj. 19.800
Gunnar Hvanndal, stýrim. 18.800
Hrciðar Bjarnason, skipstj. 18.100
Fataverksmiðjan Fífa 17.700
Stefán Pétursson, skipstj. 16.800
Trésmiðjan Fjalar 16.400
Þorsteinn Jónsson, sjóm. 16.100
Trésmiðjan Borg 15.900
Þórarinn Vigfússon, skiptj. 15.700
Sigtryggur Jónasson, vélstj. 15.100