Dagur - 07.04.1971, Qupperneq 4

4

Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarniaður:
ERLINGUR DAVlÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
LOKADAGUR
I DAG, miðvikudag, mun Alþingi
verða slitið og lýkur ]>ar með störf-
uxn síðasta J>ings á J>essu kjörtíma-
bili er liófst 1967. En kjördagur er
ákveðinn 13. júní. í kosningUnum
1967 hlaut Sjálfstæðisflokkurinn 23
J>ingsæti og Alþýðuflokkurinn 9
J>ingsæti, eða stjórnarflokkarnir sam-
tals 32 J>ingsæti. Stjórnarandstöðu-
flokkarnir hlutu J>á 28 }>ingsæti, þar
af Framsóknarflokkurinn 18 og Al-
þýðubandalagið 10. En Alþýðu-
bandlagið klofnaði á kjörtímabilinu.
Möguleikar á breyttu stjómarfari á
næsta kjörtímabili eru fyrst og
fremst við J>að tengdir, að fylgi Fram
sóknarflokksins aukizt í kosningun-
um og þingsætum hans fjölgi. Naum
ur meirihluti Sjálfstæðisflokks og
Al{>ýðuflokks 1967 hafði þær afleið-
ingar, að stjórnarsamstarf J>eirra hélt
áfram, J>ótt sumir í }>eim herbúðum
væru J>ess ófúsir. En meirihluta á Al-
þingi fékk stjórnin í kosningum
1967 með verðstöðvunarlögum og á
annan þann hátt, er beindi athygli
almennings frá því, hvað í vændum
væri. En á næstu árum var krónan
felld tvisvar sinnum í meðalárferði.
Síðar komtl svo ný veltiár. Á árinu,
sem leið fór ný verðbólguskriða af
stað. Sagan endurtekur sig og á J>ing-
inu, sem nú er að ljúka, vom sett
verðstöðvunarlög eins og fyrir fjór-
um árum og niðurgreiðslur úr ríkis-
sjóði stórauknar. I»etta tvennt gildir
fram til 1. sept. í haust, og um svip-
að leyti falla kjarasamningar úr
gildi. Enn er þess vænzt af stjórnar-
völdum, að J>eir sem ganga til kosn-
inga í vor við hækkandi sól, uni glað-
ir við sitt og hafi ekki áhyggjur af
jafn f jarlægri árstíð og haustinu.
Það leynir sér ekki um J>essar
mundir, að stjómarflokkarnir eru
uggandi um sinn hag. Fjárlög ríkis-
ins eru komin hátt á tólfta milljarð-
inn og það þykir ekkert tilhlökkun-
arefni að setja saman næstu fjárlög,
eftir kosningar. Orðrómur er uppi
um það, að Sjálfstæðismenn telji ráð-
legt að skipta um fjármálaráðherra,
eins og J>eir gerðu fyrir sex árum og
gefa út ný sparnaðarloforð eftir
kosningar, ef J>eir ráða þá enn yfir
ríkiskassanum.
Al{>ýðuflokkurinn hefur verið að
basla við að koma í gegn um þing-
ið nýjum almannatryggingalögum
J>ótt undirbúningi þeirra væri ekki
lokið. En flokkurinn hefur ekki
gleymt fylgishruni sínu á Akureyri
og í Reykjavík í bæjarstjómarkosn-
ingunum í fyrra. En það er eftir-
tektarvert við þessi nýju lög, að þau
eiga ekki að taka gildi fyrr en um
næstu áramót. Eiga J>etta J>ví að vera
einskonar kosningatryggingalög fyr-
ir Alþýðuflokkinn. □
INGVAR GISLASON alþingismaður:
ÞJÓÐFÉLAGIÐ ÞARFNAST STARFSORKU OG
FRAMTAKS FATLAÐRA SEM ANNARRA ÞEGNA
Inngangsorð.
Alþjóðadagur fatlaðra er
nýliðinn. Hann er hátíðlegur
haldinn þriðja sunnudag í
niarzmánuði ár hvert og bar
því upp á 21. marz að þessu
sinni. Kjörorð dagsins er:
JAFNRÉTTI HANDA FÖTL-
UÐUM. Markmið dagsins er
livatning til samfélagsins um
að koma til móts við þá, sem
fatlaðir eru, og stuðla að því
að fatlað fólk geti verið virk-
ir þjóðfélagsþegnar.
Á tíu ára afmæli Sjálfs-
bjargarlireyfingarinnar, sem
haldið var haustið 1968, flutti
Ingvar Gíslason alþingismað-
ur ávarp á samkomu Sjálfs-
bjargarfélagsins á Akureyri.
í tilefni af nýliðnum alþjóða-
degi fatlaðra birtir Dagur nú
ávarp Ingvars Gíslasonar,
enda á það erindi við almenn
ing í landinu ekki síður en
þá, sem bein áhrif geta haft á
framgang þjóðmála, þ. á. m.
JAFNRÉTTISMÁLIN í sín-
um mörgu myndum.
Þroski og mannrækt.
Fyrir tuttugu árum fór ég
ungur stúdent til náms í Eng-
landi og innritaðist í skóla í
stórri iðnaðarborg þar í landi.
Að sjálfsögðu er mér margt
minnisstætt frá dvöl minni á
þessum stað. Þetta var aðeins
þremur árum eftir stríðslokin
og í upphafi þess tíma, sem kall
að hefur verið „kalda stríðið“,
þegar stórveldispólitíkin tók á
sig hina ofureinföldu mynd tví-
skiptingar heimsins í „austur“
og „vestur“. Ég var þá og er
enn efasemdarmaður um rétt-
mæti slíkrar skiptingar, enda
augljóst, að hún er ekki á óyggj
andi rökum reist.
En því kemur mér þetta í
hug, að meðal þess, sem mér er
minnisstæðast frá veru minni í
Englandi, eru kynni mín af
fjölda einstaklinga af mörgu og
mismunandi þjóðerni. Skólinn
var sannkallað þjóðahaf. Ég
minnist þess, að á samkomu í
félagskap, sem nefndur var Al-
þjóðaklúbburinn, voru rúmlega
30 þjóðerni, sem þar áttu ein-
hverja fulltrúa. Þar var það
haft til dægrastyttingar, að hæf
ir menn af hverri þjóð kynntu
sig og þjóðerni sitt með því að
flytja sitthvað af þjóðlegri list,
sem tiltæk var miðað við að-
stæður. Hér voru að vísu engir
þjálfaðir listamenn að verki,
en alltaf voru einhverjir þess
umkomnir að flytja á óbrotinn
og tildurslausan hátt sönglög
eða dansa, sem einkennandi
voru fyrir hyerja þjóð um sig.
Einnig stofnuðust nokkur per-
sónuleg kynni, sem líkleg voru
til þess að stuðla að frekari
skilningi og nýjum viðhorfum
gagnvart þjóðum og þjóðlönd-
um. Hvað mig persónulega
snertir, þá urðu þessi kynni til
þess að opna augu mín fyrir
sannindum, sem mér voru síður
en svo ljós áður, en hafa styrkzt
í vitund minni eftir því, sem
árin hafa liðið: Sú uppfræðsla,
sem við höfum lengi haft um
þjóðir og lönd, er ákaflega vill-
andi og í rauninni röng. Eðlis-
munur á þjóðum — á mann-
kyninu — er miklu minni en
ýmsir vilja vera láta, og hæfi-
leika- eða gáfnamunur þjóða er
tæpast til í veruleikanum. Per-
sónulega tel ég engan vafa á
því, að allar þjóðir séu jafn vel
af guði gerðar og jafn miklum
hæfileikum búnar til þroska og
afreka í andlegum og verkleg-
um efnum. Að mínum dómi
verður enginn einstaklingur
dæmdur utangarðs vegna þjóð-
ernis síns eða ættaruppruna. Sá
mismunur, sem óneitanlega er
á ytri kjörum og andlegri menn
ingu, stafar ekki af hæfileika-
mun, heldur af misgreiðri
þroskaleið, — mismunandi að-
stöðu til verklegra framfara og
menningarstarfa. Þeim þjóðum,
sem dregizt hafa aftur úr og
eru skemmra á veg komnar en
aðrar, er líkt farið og gróðri,
sem vex á berangri eða í
ófrjórri jörð. Sá gróður verður
að þola hretviðri og kuldanæð-
ing án skjóls og sólaryls, án
frjóvgandi jarðefna. Samlíking
af þessu tagi er íslendingum
nærtæk og skiljanleg. Að vísu
er jarðargróði óvíða í heimin-
um litríkari en hér á landi og
unaðslegur ásýndum af þeim
sökum. Hitt getur þó ekki dul-
izt, að gróður er hér oft lýttur
af veðráttufari og landsháttum.
íslenzka birkið er bæði ilmríkt
og litfagurt og eitt skýrasta sér-
kenni í svipfari landsins. En
engum getur dulizt, sem séð
hefur birkiskóga í hlýrri og
veðursælli löndum, að íslenzka
skógartréð er því miður oft sem
vanskapningur, svo kræklótt
sem það er, lágvaxið og jarð-
lægt oft og einatt. Og þó kann
að vera að birkið sé sú trjáteg-
und, sem bezt þolir mislyndi
veðurfars hér á landi. En við
þekkjum það líka, hversu fer
um vözt og þroska birkitrjánna
þar sem þau njóta skjóls fyrir
næðingi og umhleypingum.
Þarf ekki annað en bera saman
einstakar sveitir, eða aðeins
einstaka heimilisskrúðgarða hér
í bænum, svo að ekki sé lengra
farið. Það má líka bera saman
Lystigarðinn á Akureyri og
Heiðmörk í nágrenni Reykja-
víkur. Ef birkið nýtur eðlilegs
skjóls og sólarbirtu, þá vaxa
trén bein og fögur, en í kulda-
næðingi, óvarið, verður birkið
aðeins kræklóttur, lágvaxinn
runnagróður.
Þannig er farið um þjóðimar.
Þær eru eins og jurtir, sem
vaxa í mismunandi veðurfari
og jarðvegi. Sumar þjóðir eru
seinþroska, lítt á veg komnar
og aftur úr vegna þess, að þær
hafa farið á mis við þroskandi
atlæti og aðbúnað. Aðrar taka
út bráðan þroska, fara fyrir
öðrum og komast sífellt lengra
og lengra vegna þess, að vel er
að þeim búið og enginn skortur
á viðeigandi atlæti.
Utangarðsmenn.
Ég var að tala um veru mína
á Englandi fyrir tuttugu árum
og minningar mínar í því sam-
bandi.
Ein er sú mynd, sem grópuð
er í huga minn og víkur þaðan
ekki. Við aðalstræti borgarinn-
ar, mitt í ys og ærslum umferð-
arinnar, situr umkomulítil
mannvera á gangstéttinni, otar
að vegfarendum pjáturdiski og
betlar smápeninga. Þetta er
fyrsti betlari, sem ég hef séð
og sá eini, sem mér er minnis-
stæður, enda lít ég á hann sem
einn af kunningjum mínum og
samferðamönnum. Þessi mann-
vera var vissulega aumkunar-
verð, með öllu ganglimalaus, að
því er bezt varð séð, og aðrir
líkamshlutar, þótt heilir teldust
og nokkurn veginn á réttum
stað, voru visnir og óásjálegir.
Ég veit ekki, hvort vegfarendur
veittu þessum manni athygli.
Ég held ekki. Ég held, að eng-
inn hafi séð hann i raun og
veru. Hann sat þarna, eða var
þarna á miðju borgarstræti,
nánast persónulaus og allt að
því jafn lífvana og gangstéttar-
hellurnar, sem hann hvíldist á.
Þúsundir manna gengu fram-
hjá honum dag hvern, en tæp- ,
ast hafa meira en nokkrir tugir
slöngvað verðlitlum kopar-
hlunk á diskinn hans, svo að
eftirtekjan hefur verið lítil.
E. t. v. hefur hún þó nægt til
Ingvar Gíslason.
þess að viðhalda þeim mjóa
þræði, sem liggur milli lífs og
dauða í svo þurftarlitlum
mannslíkama.
Mynd þessa aumkunarverða'
manns er fyrir mér eins og tákn
liðins tíma. Um aldaraðir, allt
frá árdögum þekktrar mann-
kynssögu, hafa borgarstræti og
alfaraleiðir verið samastaður
hinna fötluðu og vansköpuðu
meðbræðra okkar og betlið
þeirra bjargræðisvegur. Allt
fram á síðustu ár hafa stórborg
ir meginlands Evrópu og Eng-
lands boðið upp á slíkar hryggð
armyndir innan um glys sitt og
glaumskála. Svo miskunnar-
laust hefur þjóðfélagið lengi
verið, jafnvel þar í löndum, sem
mest er státað af auði og menn-
ingu, að fötlun og líkamlegur
vanskapnaður hefur varðað út-
legð úr mannlegu samfélagi.
Jafnvel þeir, sem fatlazt höfðu
í varnarstyrjöldum föðurlands
síns eða glæstum vígaferðum
herra sinna og þjóðkonunga,
voru dæmdir til slíkrar refsing-
ar. Fram eftir öldum eimdi eft-
ir af fornum átrúnaði á þá firru,
að fötlun væri guðleg refsins,
dómur æðri máttarvalda, sem
ekki yrði haggað. Ég er ekki frá
því, að slík trú hafi lifað hér á
landi fram undir daga núlifandi
manna.
Mannúðarstefna.
Þó að okkur finnist stundum,
að ýmsu fari aftur og fornar
dygðir séu litilsmetnar, þá dylst
ekki, að í mörgu hefur mann-
kyninu þokað til réttrar áttar.
Svo er a. m. k. hvað snertir
mannúð og réttlætiskennd í öll-
um skárri þjóðfélögum, sem við
höfum spumir af. E. t. v. má
rekja það til bætts efnahags og
meiri upplýsinga, að viðhorf
í mannúðarmálum eru önnur
en oft var fyrrum. Menn hafa
efni á því að þurfa ekki að for-
herða sig með afskiptaleysi og
grimmdarhug gagnvart þeim,
sem minna mega sín og ekki
eru færir um að láta til sín taka
í „slagnum stóra“, þeim slag að
olnboga sig áfram til þess bók-
staflega að verða ekki troðnir
undir eða ýtt til hliðar. Sem
betur fer hafa ýmsar „leikregl-
ur“ í mannlegri lífsbaráttu ver-
ið endurskoðaðar og réttur hins
sterka nokkuð skertur, að því
leyti, að nú þykir sanngjarnt
og mannúðlegt að gefa þeim,
sem minna mega sín nokkurn
kost á því að vera með í leikn-
um. Sú skoðun vinnur sífellt á
og nær til æ fleiri, að fatlaðir
og vanheilir eigi ekki að vera
ölmusumenn né heldur utan-
garðsmenn í þjóðfélaginu, held-
ur virkir þátttakendur í starfi
og striti þjóðar sinnar og jafn
hlutgengir til hamingju- og
þroskaleitar sem aðrir menn.
Það hefur líka sannazt, að
þroska- og starfsmöguleikar
fatlaðra manna og vanheilla
eru margvíslegir og fyrst og
fremst veltur á fyrirkomulagi
hvernig þeim verði opnaðar
leiðir til þess að neyta krafta
sinna sem virkir og skapandi
þjóðfélagsþegnar.
Sjálfsbjargarlireyfingar.
Það er fróðlegt til þess að
hugsa, að hér á landi hefur
frumkvæði í flestum mikils-
verðustu hagsmunamálum fatl-
aðra og vanheilla manna ann-
arra komið frá þeim sjálfum
eða fyrirsvarsmönnum þeirra
og þá fyrst og fremst frá dug-
miklum forystumönnum, sem
gæddir voru andlegu þreki,
stórhug og athafnaþrá, sem lyft
hefur Grettistökum. Það er í
sannleika aðdáunarvert, hve
miklu verki hefur verið áfkast-
að á tíu ára starfstíma Sjálfs-
bjargarhreyfingarinnar. Það er
engu líkara en að þessi hreyf-
ing hafi stokkið alsköpuð úr
liöfði skapara sinna og höfuð-
smiða, — því að hún náði að
kalla til allra landshluta þegar
á fyrsta eða öðru ári, og sýni-
legar framkvæmdir létu ekki á
sér standa. Það er sérstaklega
ánægjulegt að minnast þess,
hversu Sjálfsbjörg á Akureyri
hefur verið myndarlega rekinn
félagsskapur og mikill aflvaki
fyrr og síðar í heildarsamtök-
um Sjálfsbjargarhreyfingarinn-
ar. Með byggingu félags- og
vinnuheimilisins hér á Bjargi
var mikið þrekvirki af hendi
leyst á stuttum tíma. Og sú
starfsemi, sem nú er hafin —
plastiðjan — er gleggsta vitnið
um stórhug ykkar, skynsamleg
úrræði í eigin málefnum og
bjartsýni, sem mætti verða öðr-
um til fyrirmyndar. En allt er
þetta í samræmi við fyrstu
stefnumótun félagsins og sam-
takanna í heild, það höfúðmark
mið að hafa forystu í baráttu
fatlaðs fólks fyrir auknum rétt-
indum og bættri aðstöðu í þjóð-
félaginu, m. a. með því að koma
upp félags- og vinnuheimilum
sem víðast og bæta með því að-
stöðu fatlaðs fólks til félagslífs
og atvinnu. Nafnið á félagsskap
ykkar er þess eðlis, að það eitt
vekur traust. „Sjálfsbjörg“ fel-
ur í sér hugsjón ykkar og mark
mið allt eins vel og gera mætti
með langri ályktun. Það er hug
sjón þessa félagsskapar að
styðja til sjálfsbjargar þá, sem
vegna fötlunar eiga örðugj með
að taka þátt í lífsbaráttunni til
jafns við aðra menn. Þessari
hugsjón hefur Sjálfsbjargar-
hreyfingin verið trú, og það
sannast ekki sízt á verkum
Sjálfsbjargar á Akureyri.
Þó að mikið hafi áunnizt í
starfi Sjálfsbjargarhreyfingar-
innar þessi fyrstu tíu ár henn-
ar, þá stendur enn svo margt
til bóta. Að sjálfsögðu verður
það ærið verkefni næstu ár að
fullkomna þær framkvæmdir,
sem hafnar hafa verið, m. a. hið
mikla vinnu- og dvalarheimili
í Reykjavík, sem öllum áhuga-
mönnum um málefni öryrkja
og fatlaðra er metnaðar- og hug
sjónamál. Það hlýtur að verða
eitt af aðalbaráttumálum sam-
takanna framvegis sem hingað
til að hafa áhrif á almennings-
álitið í landinu og á löggjöf um
öryrkjamál og hvers kyns að-
gerðir til þess að rétta hlut fatl-
aðs fólks. Hag hinna fötluðu
verður ekki borgið með því
einu að koma upp sérstökum
vinnustöðvum og félags- og
dvalarheimilum, heldur skiptir
afar miklu máli að fleira sé
gert, s. s. það, að fatlað fólk
komist sem víðast ferða sinna,
fái aðstöðu til þess að sækja
opinbera staði, m. a. leikhús,
kvikmyndahús, íþróttastaði o. s.
frv. Einnig teldi ég það brýnt
að leitazt yrði við að opna fötl-
uðu fólki leið inn á hinn al-
menna vinnumarkað, þar sem
það getur unnið með öðru fólki
eins og ekkert hafi í skorizt.
Það má ek|íi leggja of einhliða
áherzlu á hinar sérstöku vinnu-
stöðvar, þó að góðar séu. Slíkt
kann að leiða til óæskilegrar
einangrunar, sem betra er að
hafa gát á í tíma. Um aldaraðir,
— á tímum grimmdar og mann-
úðarleysis — var öryrkjanum,
hinum fátlaðá manni, haldið í
einangrun fyrirlitningar og af-
skiptaleysis, : hann var utan-
garðsmaður í þjóðfélaginu. Á
öld mannúðar verðum við að
varast að einangra hinn fatlaða
mann með alltof útreiknuðu
sérstofnariakerfi, sem mér
finnst stundum að sé að verða
eins konar átrúnaðargoð sumra
mannbótarfrömuða. Ég vil þó
ekki láta skiljá orð mín svo, að
ég sé að væna einn eða neinn
af forystumönnum Sjálfsbjarg-
arhreyfingarinnár um slíka hjá
guðadýrkun og oftrú. Til þess
hef ég enga ástæðu. En ég tel
mér hins vegar heimilt að vekja
athygli á þessu sjónarmiði til
íhugunar og umræðu á almenn-
um grundvelli.
Skýldur satrifélagsins.
En svo mjög sem fatlað fólk
þarfnast þess og þráir, að ein-
angruri þess sé rofin og því
verði tryggð jafnréttisaðstaða á
við aðra þegna þjóðfélagsins, þá
er hitt jafnvíst, að þjóðfélags-
heildin þarfnast starfsorku og
framtaks fátláðra manna engu
síðrir en annarra þjóðfélags-
■þégna. Hér fara hagsmunir sam
Lauguni 29. marz. Laugardag-
inn 20. þ. m. var jarðsungin frá
Einarsstaðakirkju Friðrika Sig-
fúsdóttir húsfreyja að Hömrum
hér í sveit.
Friðrika vax fædd á Bjarna-
stöðum í -Mývatnssveit 1896, en
1898 fluttu foreldrar hennar,
Sigríður Jónsdóttir og Sigfús
Jónsson, að Halldórsstöðum í
Reykjadal. Átti Friðrika síðan
heima hér í sveit pg lagði hún,
systkini hennar og foreldrar
fram drjúgan skerf til blómlegs
sönglífs Reykdælinga um ára-
an. Hér þurfa því allir að leggj-
ast á eitt um að gæta hinna
sameiginlegu hagsmuna. Sjálfs-
bjargarhreyfingin er í farar-
broddi um hagsmunamál fatl-
aða fólksins, en með því er
hreyfingin einnig að efla al-
mennan hag þjóðfélagsins. Það
er því skylda þeirra, sem ráða
opinberum málum, hvort held-
ur er hjá ríki eða sveitarfélög-
um, að styðja og efla hagsmuna
baráttu Sjálfsbjargarfélaganna.
Lokaorð.
Ég hóf mál mitt með því að
bera saman hin mörgu og sund-
urleitu þjóðerni heimsins. Ég
benti á það, að þótt ytri kjör
og menning þjóða sé mismun-
andi, þá stafar það ekki fyrst
og fremst af gáfna- eða hæfi-
leikamun, heldur af aðstöðu-
mun. Eins og gróður jarðar er
háður jarðvegi og veðurfari
eins eru heilar þjóðir háðar því
atlæti, sem þær búa við í stjórn
arfari, menntun og mannrækt
í víðasta skilningi. Svo er einn-
ig um einstaklinga. Þroski
hvers og eins er háður um-
hverfi og aðbúnaði. Eðlisgáfur
einstaklinga má ýmist þroska
eða afrækja allt eftir því, hvern
ig með er' farið. Svo er einnig
farið um þann mun, sem er á
einstaklingum með tilliti til
líkamlegrar orku og hreysti.
Slíkan mun má ýmist jafna eða
draga verulega úr honum.
Ég vil ljúka máli mínu með
því að flytja Sjálfsbjargarhreyf
ingunni þakkir fyrir frábært
starf þann áratug, sem liðinn er
frá stofnun samtakanna. Frá
þessum tíma er margra og
merkra sigra að minnast. Það
hafa verið stigin mikilvæg spor
fram á leið og stefnt að göfugu
markmiði. Enn er þó tæpast
nema byrjunaráfangi að baki.
Framundan er löng leið og
mörg órudd torfæra. Enn er
ekki séð fyrir enda þessarar
löngu ferðar. En það er ósk
mín, að forysta samtakanna
hinn næsta áratug verði jafn
ötul og ratvís og verið hefur að
undanförnu.
Megi Sjálfsbjargarhreyfing-
unni ætíð vel farnast.
Megi þjóðin ætíð njóta góðra
verka og göfugra hugsjóna. □
- SMÁTT OG STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
skóli eða kennaraskóli yrði á
Akureyri. En ekki var búið að
greiða atkvæði um þá tillögu.
IÐNÞRÓUN ARRÁÐ
I stjórnarfrumvarpi, seni legið
hefur fyrir Alþingi um Iðnþró-
unarstofnun ríkisins, er gert
ráð fyrir iðnþróunarráði, sem
fjölmennri stofnun, með full-
trúum frá ýmsum aðilum. Þar
er gert ráð fyrir því, að Iðja,
félag verksmiðjufólks í Reykja-
vík, skyldi tilnefna fulltrúa í
ráðið. Gísli Gúðmundsson lagði
þá til, að Iðja á Akureyri fengi
einnig fulltriia í iðnþróunarráð-
ið og var það samþykkt.
tugi. Árið' 1923 giftist hún eftir-
lifandi manni sínum Jóni Frið-
rikssyni frá Helgastöðum.
Bjuggu þau fyrst á Halldórs-
stöðum en síðan 1938 á Hömr-
um og allmörg síðustu ár í
félagi við dóttur sína og tengda-
son. Börn þeirra hjóna eru sex,
fjögur búsett hér í sýslu, þar af
þrjú í Reykjadal, ein dóttir bú-
sett á Húsavík og önnur í Fá-
skrúðsfirði.
Mikill mannfjöldi fylgdi Frið-
riku til grafar. G. G.
Merkiskona látin
Svipmynd úr Hafnarstræti. Að áliti skipulagsfræðinga má auðveldlega breyta Hafnarstræti i göngu-
götu. Álíka ráðstafanir erlendis hafa oft orðið til þess, að velta aðliggjandi verzlana eykst til muna,
VerSur Hðfnarsfræli fyrsfa göngugafan?
UNNIÐ er nú að gerð nýs aðal-
skipulags fyrir Akureyri, en
það hefur ekki verið gert síðan
1927. Gestur Olafsson skipulags
fræðingur vinnur að gerð aðal-
skipulagsins og er gert ráð fyr-
ir, að gengið verði frá því að
tveimur árum liðnum. Víðtæk-
ar athuganir eru hafnar á gatna
kerfi bæjarins svo og veðurfari
og í undirbúningi eru athug-
anir á jarðvegi, lögnum, íþrótta-
og menntaaðstöðu o. m. fl.
í bæjum eins og Akureyri á
sér daglega stað aragrúi
athafna, sem ákveðnir einstakl-
ingar stunda og þarf fólk að
ferðast mikið milli staða, til að
gera allt sem gera þarf. Ef þeir
staðir, sem fólk þarf oft að fara
á, eru staðsettir af handahófi í
bæjarlandinu, getur verið
óhentugt að gegna nauðsynleg-
ustu erindum og skapazt getur
mikið tímabundið umferðarálag
á vissar götur og það valdið
bæði óþægindum og slysahættu
Með skipulagi er því leit-
azt við að velja landrými fyrir
athafnir bæjarbúa til sem
mestra þæginda fyrir fólk og
nýta sem bezt það landssvæði
og fjármagn, sem fyrir hendi er.
Landrýmisþörf fer stöðugt
vaxandi bæði með auknum
fólksfjölda og athöfnum. Fyrir
45 árum voru aðeins um 200
bifreiðir á öllu landinu, en nú
þarf að gera ráð fvrir bifreiða-
stæðum fyrir 1—2 bifreiðir fyr-
ir hverja íbúð á landinu. Nú er
kveðið svo á, að lóð fyrir ein-
býlishús megi ekki vera minni
en 700 ferm. Auk þess þarf að
skipuleggja svæði fyrir útivist,
íþróttir, götur og vinnustaði,
svo eitthvað sé nefnt.
Þegar verið er að vinna að
skipulagi bæjar eins og Akur-
eyri, sem er höfuðstaður Norð-
urlands og að mörgu leyti sér-
stæður bær, vakna ýmsar spurn
ingar, sem nauðsynlegt er að
svara. Hvaða markmið á að
setja viðvíkjandi þróun bæjar-
ins? Þessi markmið verða síðan
leiðarljós fjölda ákvarðana sem
teknar verða um uppbyggingu
bæjarins.
Víðtækar athuganir hafa ver-
ið hafnar á veðurfari í bænum,
með það fyrir augum að leiða
í Ijós, hvaða svæði séu heppi-
legust fyrir íbúðahverfi og stað-
setningu mannvirkja. Þá hefur
gatnakerfið þróazt þannig, að
nauðsynlegt er að gera á því
viðtækar breytingar. Nú er unn
ið að endurskipulagningu gatna
kerfisins í heild. Ennfremur er
verið að undirbúa jarðvegs-
athuganir á því svæði, sem
hugsanlegt er að byggist á
skipulagstímabilinu. Þær athug
anir varpa einnig ljósi á hvar
heppilegast muni að leggja hol-
ræsi fyrir byggðina. Auk fram-
angreindra athugana er verið
að vinna að og undirbúa marg-
ar aðrar athuganir í samvinnu
við innlenda og erlenda aðila,
t. d. um lagnir í bænum, íþrótta
mál, menntun, heilbrigðisþjón-
ustu, íbúðarhúsnæði, varð-
veizlu bygginga, verzlun, iðnað
o. fl. Áætlað er, að niðurstöður
af flestum þessum athugunum
liggi fyrir næsta haust, en geng-
ið verði frá aðalskipulaginu i
heild að tveim árum liðnum. □
BárffeSfiiaar rfja sauSié
Stórutungu 28. marz. Snjóað
hefur nú aftur eftir að upp tók
að mestu fyrr í mánuðinum.
Lítil beit er, þó snjódýpi sé ekki
að sama skapi.
Rúningur sauðfjár stendur
yfir samkvæmt nýjum sið, sem
mælist misjafnlega fyrir eins og
gengur, en verður ekki hjá kom
izt almennt sökurn þess hve
erfitt er víða orðið að ná fé og
sinna slíkum störfum að vor-
inu.
11. þ. m. varð Guðbjörg Sig-
urðardóttir á Lækjavöllum átt-
ræð. Vinir og frændlið heim-
sótti hana af því tilefni. Hún
dvelur á heimili sonar síns og
tengdadóttur Páls H, Jónssonar
og Huldu Guðmundsdóttur.
Guðbjörg hefir nú íengi átt
bágt með að hreyfa sig, en sit-
ur í stólnum sínum þegar heils-
an leyfir það, gjarnan með
handavinnuna sína. Hún er hög
til hugar og handa og heldur
því undravel.
Á félagslífið hér hafa konur
meira sett svip sinn, að öðru en
reglulegum bridgekvöldmn sem
karlar halda meira uppi, þó
ekki einráðir. Boðið var bridge-
spilurum iir Ljósavatnshreppi
eitt kvöld og var góð tilbreyt-
ing í því. Allar samkomur fara
fram í barnaskólanum.
7. þ. m. höfðu konur, í nafni
kvenfélagsins „Hildar“ boð fyr-
ir konur úr Kvenfélagi Ljósa-
vatnssóknar. Veitt var kaffi af
rausn svo sem venja er og ýmis
legt haft um hönd til skemmt-
unar og fróðleiks, sem frásagna
er vert. Skólaböm höfðu fram-
sögu og sungu ljóð. Og fullorðn
ir smá leik. Sýndir voru bún-
ingar kvenna frá ýmsum tíma,
með og án skauts.
1. Dökkur útsaumaður kyrtil
búningur. Eigandi Jónunna
Jónásdóttir á Lundarbrekku,
en búningurinn er brúðarbún-
ingur Jakobínu móður hennar,
mun vera nærri hundrað ára
gamall. Þennan búning sýndi
Svanhildur Hermannsdóttir
skólastjóri.
2. Samfella, brúðarbúningur
Sigríðar Jónsdóttur á St.óru-
völlum frá 1886. Búnmginn
sýndi Sigríður Baldursdóttir,
Grýtubakka.
3. Hvítur brúðarbúningur
Guðrúnar Jónasdóttur á Lund ■
arbrekku frá 1903. Þennan bún
ing sýndi Friðrika Sigurgeirs-
dóttir 11 ára, Guðrún er lang-
amma hennar.
4. Hvítur fermingarkyrtill
Þuríðar Pálsdóttur á Stóruvöll-
um. Dóttir hennar, Þuríður
Sveinsdóttir, sýndi þennan bún
ing, hún er 11 ára.
5. Peysuföt Vigdísár Jónsdótr
ur á Bjarnarstöðum úr heima-
unnu vaðmáli. Vera Kjartans-
dóttir sýndi þau.
6. Upphlut Þuríðar Jónsdótt-
ur á Sigríðarstöðum úr heima-
ofnum einskeftudúk ásamt
svuntu, röndóttri í sauðalitum,
einnig úr heimaofnum dúk,
sýndi Svanborg Gústafsdóttir
11 ára.
I
Sögusýning.
Húsfreyja á ferð milli bæja
gangandi. í peysufötum með
handunna þríhyrnu á herðum
og uppbrotið pils til þrifnaðar.
Þessa konu sýndi Vera Kjart-
ansdóttir.
Ferðakonu sýndi Hulda Guð-
mundsdóttir. Hún var í peysu-
fötum „stytt“ pils og skraut-
legur bekkur milli pilsins niður
undan, í ullarsokkum og sauð-
skinnsskóm.
Á veggjum var sýning á
handavinnu, eldri og yngri
munum, vefnaði, útsaum, nekli
og prjóni, frá aldamótum tií
síðustu ára. Sýnt var jurtalitað
band, litað af systrunum Krist-
laugu og Ingibjörgu Tryggva-
dætrum frá Halldórsstöðum.
Jurtalitað band vekur nvar-
vetna athygli og sézt þar hve
undraverða fjölbreytni má fá í
litum úr íslenzkum jurtum,
marga liti í röð af sömu jurt.
(Hvernig væri að nefna þá rað-
liti í stað orðskrípis sem notað
hefur verið?).
í lok þess sem að framan er
sagt var dansað af lífi og fjöii.
Gerður var að þessari heim-
sókn og móttökum góður rómur
Nú 27. þ. m. efndu konur enn
til skemmtunar. Var spiluö
fjöldavist (hvernig væri þaö
orð?), sýndur leikþáttur, aflað
fjár með happdrætti og að lok-
um dansað. Þá var fario að
hríða, byrgðar allar slóðir, en
allir komust heim. Þ. J,