Dagur - 05.06.1981, Blaðsíða 9

GLÆÐUR
Jón Gauti Jónsson
J. Gudmanns Minde
Á undangengnum árum hafa
staðið yfir miklar framkvæmd-
ir við Fjórðungssjúkrahúsið á
Akureyri, en nú eru liðin tæp
þrjátíu ár frá því að fiutt var í
núverandi húsnæði. Þetta
sjúkrahús var þó ekki hið
fyrsta sem reist var á Akureyri,
og verður nú í stuttu máli rakin
saga sjúkrahúsbygginga á Ak-
ureyri frá því að hún hófst fyrir
rúmum 100 árum. Einkum
verður stuðst við grein eftir
Árna Jónsson, er birtist i
Heima er best 6. árg. nr. 4.
Árið 1873 gaf F.C. Gudmann
kaupmaður, Akureyrarbæ,
sjúkrahús og stóð það við Aðal-
stræti 14. Hús þetta var búið 8
sjúkrarúmum og nauðsynlegum
hjúkrunargögnum. Sjúkrahúsið
var síðan vígt 7. júlí 1874 í viður-
vist landshöfingja og annarra
stórmenna og nefnt Sjúkrahúsið
J. Gudmanns Minde til minning-
ar um föður gefandans. Margt
mun hafa verið áfátt í rekstrinum
fyrstu árin, eða allt til þess, að
Guðmundur Hannesson varð
héraðslæknir á Akureyri árið
1896. Fyrir atbeina hans var
fljótlega hafist handa við að reisa
nýtt sjúkrahús. Gekk það mjög
vel og tók það til starfa árið 1899.
Það var staðsett uppi á brekkunni
milli núverandi Spítalavegar 13
og barnaheimilisins Stekks.
Þetta nýja sjúkrahús rúmaði
um 20 sjúklinga en þótt það þætti
myndarlegt um aldamótin varð
það fljótlega of lítið. Var því
fljótlega hafist handa um við-
byggingu norðan við húsið og var
því verki lokið árið 1920. Rúmaði
Sjúkrahúsið nú um 40 sjúklinga.
Þessi viðbótarbygging stendur
enn (Spítalavegur 13). Fljótlega
upp úr 1930 er aftur farið að ræða
um nýja og endurbætta sjúkra-
húsbyggingu. Höfðu skipulagsyf-
irvöld upphaflega áætlað að
staðsetja bygginguna á ytri
brekkunni, þar sem Frímúrara-
höllin er nú. Var þó horfið frá
þeirri hugmynd, bæði vegna þess
hve lóðin var lítil og eins vegna
hugsanlegra óþæginda vegna
umferðar í miðbænum. Var
ákveðið að hin nýja bygging
skyldi reist á svo til sama stað og
hin eldri, aðeins lítið eitt sunnar, á'
norðurbarmi Búðagils.
Árið 1938 voru allar teikningar
tilbúnar. Átti hið nýja sjúkrahús
að vera með 75 rúmum og skipt-
ast í tvær deildir. En um það leyti
er framkvæmdir áttu að hefjast,
barst erindi frá kaþólska bisk-
upnum í Landakoti, þar sem rætt
var um, að vel gæti svo farið að
kaþólskir menn vildu reisa
sjúkrahús á Akureyri. Ekkert var
þó úr því, en framkvæmdir töfð-
ust vegna þeirra umræðna, er áttu
sér stað. Árið 1938 var þó hafist
handa við að reisa hluta hinnar
væntanlegu byggingar, og var
viðbótin tengd hinni gömlu
byggingu með timburgangi og
tekin í notkun árið 1940. Þessi
bygging stendur enn og er nú
notuð sem barnaheimili á vegum
Sjúkrahússins (Stekkur). Fimm
árum síðar var reist 11-12 rúnia
geðveikradeild í brekkunni vest-
an við aðalbygginguna og starfar
hún enn.
Á styrjaldarárunum komu
fram hugmyndir um að hafa hið
væntanlega sjúkrahús enn stærra
en áætlað hafði verið með alls 95
rúmum. En áður en framkvæmd-
ir hófust hreyfði Jónas Jónsson
frá Hriflu við hugmyndinni um
fjórðungssjúkrahús og aukin
framlög úr ríkissjóði til þeirra.
Var því framkvæmdum frestað
enn um sinn. Alþingi samþykkti
síðan lög um fjórðungssjúkrahús
og ákváðu forystumenn sjúkra-
hússmála hér á Akureyri, að nýtt
sjúkrahús skyldi rísa samkvæmt
þeim lögum. öllum var ljóst að
byggingin yrði að vera miklu mun
stærri en ráðgert hafði verið, og
kom þá í ljós að finna varð henni
nýjan stað. Var hinni nýju bygg-
ingu ákveðinn staður á Eyrar-
landstúninu beint suður af Lysti-
garði bæjarins.
Homsteinn að nýju bygg-
ingunni var lagður. hinn 18
ágúst 1946. Henni miðaði
ágætlega fyrst í stað, en síðar gekk
allt hægar, stundum vegna efnis-
skorts en þó aðallega vegna fjár-
skorts. Loks mátti þó húsið heita
fullbúið og þriðjudaginn 15. des-
ember 1953 voru fyrstu sjúkling-
amir og öll starfsemin flutt úr
gamla spítalanum og í hina nýju
byggingu.
Ekki verður saga þessi rakin
lengra enda flestum kunn, en þess
má að lokum geta að elsti hluti
hins gamla sjúkrahúss var rifinn
skömmu eftir 1950 og efnið flutt
upp í Hlíðarfjall þar sem húsið
var endurbyggt og kallast það nú
Skíðastaðir.
Elsta sjúkrahúsið á Akureyri, Aðalstræti 14. (JGJ).
--V
Spitalavegur 13 og bamaheimilið Stekkur. Hlutar af næstelsta sjúkrahúsinu. Byggingin á milli þeirra hefur nú verið flutt
upp i Hliðarfjall. (JGJ).
TÓNLISTARPISTILL Guðmundur Gunnarsson
Bannfærð róniantík? >
Vanþakklæti væri að kvarta um
viðburðaleysi á sviði tónleika-
halds hér í bæ síðustu vikur, þótt
fastir liðir eins og samsöngvar
karlakóranna hafi flust af þess-
um áður hefðbundna tíma. Á
fjórum dögum, 7.-10. maí voru á
dagskrá þrennir tónleikar.
Fyrstur reið á vaðið Passíukórinn
með messu Dvoraks í D-dúr. Um
þá tónleika hefur verið ritað opin-
berlega og komu þar fram þau at-
riði, sem undirritaður hefði helst
viljað gera að umtalsefni. Mun því
ekki fjölyrt frekar um þá tónleika,
en kórfélögum og einsöngvara,
Þuríði Baldursdóttur, færðar þakk-
ir fyrir kvöldið og látin í ljósi til-
hlöíckun að heyra Carmina Burana
áður en langar stundir líða.
Einn dagur leið án tónleika og
upp rann laugardagur 9. maí. Þá
gafst tónlistarunnendum kostur á
að heyra heimslistamenn frá því
höfuðbóli menningarinnar, sem
Lundúnir heitir.
Ekki þarf að setja á langar ræður
um Philip Jenkins fyrir akureyrsk-
um tónlistarunnendum. Hæfni
hans sem einleikara er óumdeilan-
leg og fáguð og aðlaðandi fram-
koma setur hugþekkan blæ á í
hvert skipti, sem hann kemur fram.
Með Jenkins var sellóleikarinn
Douglas Cummings. { tónleikaskrá
var hann kynntur nokkrum orðum
og vék sú umfjöllun öll að þeim
punkti, að hann væri einn fremsti
sellóleikari Bretlands. Nú skemmst
er frá því að segja, að kynningin
varð sér ekki til skammar. Tækni
Cummings og tök hans á hljóðfær-
inu virtust hreint furðuleg á stund-
um. Hvað best kom þetta í ljós,
þegar hann lét sónötu landa síns,
Benjamins Brittens. Þá kom manni
fastlega í hug, að hljóðritun ein sér
gæfi alls ekki fullkomna mynd af
flutningnum. Þar þyrfti sjónin líka
að koma til, nauðsynlegt væri að sjá
„handverkið", hvernig listamaður-
inn beitti boga og fingrum til að
galdra tóna og samhljóma fram úr
hljóðfæri sínu.
Svo kom sunnudagurinn 10. maí.
Þá kom fram heimalistamaður ef
svo mætti segja. Guðrún Þórarins-
dóttir, nemandi í víóluleik hélt
lokaprófstónleika sína frá Tónlist-
arskólanum.
Af einstökum verkum á efnisskrá
vil ég nefna Adagio eftir Kodalys.
Yfir því var einhver rökkri og töfr-
um þrunginn dularblær. Johann
Sebastian Bach þurfti nokkuð
langan tíma fannst mér að koma
hugmyndum sínum á framfæri við
áheyrendur í svítu sinni í G-dúr. En
átjándu aldar menn voru víst ekki
eins streitufullir og tímalausir og
við nútímamenn.
Guðrún naut á þessum tónleik-
um fulltingis ungs og ötuls píanó-
leikara, Paulu Parker. Báðar eiga
þær heiður og hrós skilið fyrir
frammistöðu sína og framgöngu á
hljómleikapalli. Vonandi eigum
við eftir að hlýða á leik Guðrúnar í
framtíðinni, eftir hún hefur aflað
sér frekari kunnáttu og frægðar i
honum stóra heimi. Of fáir komu
að hlýða á leik hennarogáheyrend-
ur voru heldur ekki vonum fleiri á
tónleikum Cummings og Jenkins.
Á vordögum stendur Tónlistar-
skólinn fyrir fjölbreyttu tónleika-
haldi nemenda sinna eldri og yngri.
Því miður hafa of margir þeirra
farið framhjá mér á þessu voru. Þó
hlýddi ég 2. maí á hóp ungra ein-
leikara í Borgarbíói. Þegar litið var
yfir verkefnaskrána, vakti athygli,
að þar var nær engin verk róman-
tísku tónsskáldanna á fyrri hluta
19. aldar að finna. Nöfn eins og
Mozart, Beethoven og Schubert
sáust þar ekki. Aftur rifjaðist þetta
upp, þegar undirritaður heyrði Jón
Stefánsson, söngstjóra Langholts-
kirkjukórsins og einn athyglisverð-
astan yngri tónlistarmann okkar,
lýsa yfir því í sjónvarpsþætti, að
hann sniðgengi einmitt þetta tima-
bil í verkefnavali kórs síns. Mér
varð þá litið í eigin barm, einmitt
þessi tónskáld eru mér hvað hug-
stæðust. Svo gæti virst af þessum
tveimur tilgreindu dæmum, að
rómantísk tónlistarstefna nítjándu
aldarinnar ætti ekki hylli þeirra
tónlistarmanna, sem nú eru á létt-
asta skeiði á landi hér. Ekki vill
undirritaður gera því skóna, að þeir
telji tónskáld þéssi léleg. Líklegri
skýring er, að þeim finnist verkum
þeirra of mjög hafa verið á lofti
haldið samanborið við önnur
tímabil tónlistarsögunnar. Og ör-
ugg vissa mín er sú, að andleg
innrétting mannskepnunnar þurfi
æði mikið að breytast, svo að ein-
mitt verk þessara tónskálda glati
því aðdráttarafli, sem þau á aðra
öld hafa haft á hugi tónlistarunn-
enda.
DAGUR.9
<