Dagur - 26.02.1982, Qupperneq 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÓRNSSON
BLAÐAMENN: ÁSKELL ÞÓRISSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT H.F.
Hvað segja þeir um
samvinnuhreyfinguna
í tilefni af 100 ára afmæli samvinnuhreyfingar-
innar á íslandi hafa á síðustu dögum orðið
miklar umræður um samvinnumálefni í nær
öllum fjölmiðlum. Fróðlegt er að sjá hvað sagt
hefur verið um samvinnuhreyfinguna á þess-
um tímamótum og skal hér vitnað til nokkurra
ummæla.
Páll Pétursson formaður þingflokks fram-
sóknarmanna, segir: „Gildi samvinnuhreyf-
ingarinnar er auðvitað geysilega mikið fyrir ís-
lenskt þjóðlíf. Þegar við lítum til baka yfir
þetta hundrað ára skeið, þá dylst engum að
samvinnuhreyfingin hefur átt einna drýgstan
þátt í því að skapa það þjóðfélag jöfnuðar og
velsældar, sem við búum við í dag. “
Sighvatur Björgvinsson formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins, hafði þetta að segja:
„Samvinnuhreyfingin hefur ásamt verkalýðs-
hreyfingunni, en þetta eru sambærilegar fé-
lagsmálahreyfingar, lyft Grettistaki í íslensku
þjóðlífi og orðið til mjög mikilla breytinga og
umbóta. Hún hefur í senn markað ný spor í
atvinnumálum þjóðarinnar, orðið íslenskri
bændastétt til stórkostlegrar upplyftingar, og
ennfremur valdið gerbyltingu í verslunarhátt-
um öllum. “
Geir Hallgrímsson formaður Sjálfstæðis-
flokksins, hafði eftirfarandi að segja: „Ég tel
samvinnuhreyfinguna afar mikilvæga fyrir ís-
lenskt þjóðlíf. Samvinnuhreyfingin átti mikinn
þátt í því að flytja verslunina inn í landið og er
víða burðarás í atvinnulífi byggðanna. “
Allir þessir áhrifamiklu menn eru á einu máli
um mikilvægi samvinnuhreyfingarinnar fyrir
land og lýð, þó að Sighvatur og Geir finni
hreyfingunni og umsvifum hennar raunar sitt-
hvað til foráttu. Ekki er óeðlilegt að skiptar
skoðanir séu í þeim efnum, þar sem um svo
mikilvirkt þjóðfélagsafl er að ræða.
Athyglisverð eru hins vegar ummæli
Svavars Gestssonar formanns Alþýðubanda-
lagsins, en þar kveður við annan tón. Það sem
honum er efst í huga er þetta: „Enginn vafi
leikur á því að samvinnuhreyfingin hefur
markað djúp spor í íslenskt þjóðlíf á þeirri öld
sem nú er minnst. Meginatriðið er þó að sam-
vinnuhreyfingin verði hreyfing en ekki stofn-
un og að hún verði samtök fólks en ekki sam-
steypa fyrirtækja sem fara fram í nafni sinna
rekstrarlegu hagsmuna, gjörsamlega án tillits
til hverjir eru hagsmunir þess fólks, sem sam-
vinnuhreyfingin í öndverðu var stofnuð til að
berjast fyrir.“
Meira að segja oddviti einkarekstursins í
landinu, Geir Hallgrímsson, á í fórum sínum
betri kveðjuorð til samvinnumanna á 100 ára
afmælinu, en Svavar Gestsson, félagsmálar-
áðherra og formaður flokks, sem kennir sig við
alþýðu. Það skyldi þó ekki vera satt, að Al-
þýðubandalagið sé einangrað fyrirbæri í ís-
lenskri þjóðmálaumræðu?

Guðný Pálsdóttir med prjóna sína,
Guöný PáLsdóttir prjónakennari:
Uér
iili11*
aHWÍ'SS

„Ætli vön prjónakona sé ekki
tvo eöa þrjá daga með eina
lopapeysu, en þær duglegu
eru ekki nema einn dag. Að
sjálfsögðu eru til hamhleypur
meðal prjónakvenna ekki
síður en annars staðar,“ sagði
Guðný Pálsdóttir er Dagur
hitti hana á förnum vegi.
Guðný er vel þekkt meðal
prjónakvenna við Eyjafjörð
og fyrir austan, en síðan 1971
hefur hún stýrt hverju
prjónanámskeiðinu á fætur
öðru. Síðast var hún á Dalvík
og í Hrísey og um miðjan mars
er fyrirhugað að halda nám-
skeið á Akureyri. Guðný var
beðin um að gera grein fyrir
hvað gerðist á þessum nám-
skeiðum.
40 konur á Dalvík
„Já, ég hef verið að segja kon-
um til með lopaprjón fyrst og
fremst, og hvernig eigi að með-
höndla hann. Eg segi þeim
hvernig eigi að prjóna peysu
eftir uppskrift og hafi þær prjón-
að of fast, þá reyni ég að kenna
þeim .að prjóna lausar. Þær
mega ekki gera sér verkið of
erfitt og kona sem prjónar fast á
það á hættu að fá vöðvabólgu.
Hvert námskeið er 15 tímar og
konurnar koma í fimm skipti.
Aðsókn hefur alltaf verið mikil
og sem dæmi get ég nefnt að á
Dalvík komu 40 konur og ég
varð að skipta hópnum í
tvennt.“
Guðný sagði að hún legði
aðaláherslu á að kynna konun-
um hvernig ætti að prjóna lopa-
peysur, en einnig hefur hún í fór-
> n——
um sínum lopahúfur og sokka
svo dæmi séu tekin. Þessi nám-
skeið eru konunum að kostnað-
arlausu, nema hvað séu nám-
skeiðin utan Akureyrar, þá hafa
þátttakendur greitt Guðnýju
ferðastyrk og séð henni fyrir
fæði. Guðný sagði að hún hefði
miðað námskeiðsdagana á Dal-
vík og Hrísey við mokstursdaga
Vegagerðarinnar.
Bara að byrja . . .
„Það hefur alltaf verið áhugi
fyrir prjónaskap hér á landi og
það er ekkert langt síðan heilu
heimilin prjónuðu og seldu,
enda er margt eldra fólk mjög
duglegt við að prjóna og konur
hafa alltaf viljað prjóna hlýjan
fatnað fyrir sín heimili. Á
þessum námskeiðum eru lopa-
peysurnar aðalatriðið, enda er
það markmiðið öðrum þræði að
kenna konunum að prjóna peys-
ur sem hægt er að selja, en það
er þó ekkert skilyrði af hálfu
Sambandsins, sem stendur fyrir
þessum námskeiðum, að þátt-
takendurnir prjóni fyrir það.
Þetta er þjónusta sem það veitir
þeim sem það vi 1 j a. “
Það kom fram hjá Guðnýju að
margar konur hafa komið oftar
en einusinni, endamá alltaf læra
eitthvað nýtt í þessu sem öðru.
„Ég held að ég geti ekki kennt
þátttakendum að flýta sér svo
mikið, ég legg mun meiri áherslu
á að veita þeim öryggi til að
byrja að prjóna úr lopa. Til eru
fjölmargar konur sem aldrei
hafa prjónað úr lopa, en þær
þurfa bara að byrja, þá kemur
þetta mjög fljótt.
Skapandi vinna
„í upphafi hvers námskeiðs
kem ég með plötulopa og kenni
konunum að vinda hann, síðan
að fitja upp, en það eru margar
konur sem nota ekki rétta fit. Ég
segi þeim hvaða prjóna á að nota
fyrir snúning og fyrir bol og við
notum einna mest hringprjóna.
Ég kenni þeim einnig að ganga
frá flíkinni, þ.e. að þvo hana og
hvernig hún eigi að vera ef ætl-
unin er að selja hana.“
- En er það vel borguð vinna
að prjóna lopapeysur?
„Nei, hún er það ekki. Hins
vegar hefur þetta batnað smám
saman. Þetta er heimilisiðnaður
og það má segja að hann hafi
aldrei verið vel borgaður, en það
er gaman að prjóna, þetta er
skapandi vinna og það hefur svo
sannarlega sitt að segja. Kona
sem fer að prjóna peysur er varla
búin að fella af einni peysu þegar
hún er farin að hugsa hvernig
næsta peysa á að vera og fitjar
upp á henni.“
- Hafa karlmenn komið á
námskeiðin hjá þér?
„Nei, það hefur aldrei gerst,
en við vitum að hér áður fyrr var
það algengt að karlar prjónuðu.
Nú er farið að kenna bæði strák-
um og stelpum að prjóna í
skólum. En ég veit að víða á
heimilum þar sem prjónað er og
selt, taka karlar til hendinni og
prjóna beina prjónið."
Dagur þakkar Guðnýju fyrir
spjallið og minnir á að um miðj-
an næsta mánuð verður hún með
námskeið á Akureyri. Ef að lík-
um lætur verður mikið prjónatif
í Félagsborg þegar það hefst.
4 - DAGUR - 26. febrúar 1982