Dagur - 26.02.1982, Blaðsíða 9

NOREGSPOSTUR Atli Rúnar Halldórsson
Kartöflumús
og hákarl
Þorrinn var hressilega blótaður
hér í íslandsnýlendunni um
helgina og það er rúmlega dags-
verk að ná sér eftir þvílíkt skralí!
Þorrablót íslendingafélagsins er
hápunktur skemmtanahalds
landans. Að þessu sinni komu
saman nær fjögur hundruð
manns - fleiri en nokkru sinni
áður, að mér er sagt. Ónefnt
ríkisstyrkt flugfélag flutti hefð-
bundnar kræsingar til okkar og
eitt stykki gömludansahljóm-
sveit að auki. Brjóstbirtan var
norsk. Sumir söknuðu þess
reyndar að hafa ekki staup af
ósviknu íslensku brennivíni til
að skola niður hákarlinum.
Norskættað öl gat þó gengið til
þess arna.
Ég lenti í því á dögunum að
lýsa þorrablóti fyrir norskum
skólafélögum mínum. Þeim
þótti mestur fengur í að fá upp-
lýsingar um matinn, en þar brást
mér illilega kunnáttan í norsk-
unni þegar mest á reyndi.
Hvernig í dauðanum átti ég að
lýsa því á þeirra máli hvað
lundabaggi væri? Eða kæstur
hákarl? Nógu bölvanlega gekk
mér að koma til skila aið við
borðuðum kartöflustöppu með
hangikjötinu.
Ég mundi ekki í fljótu bragði
hvað stappa er á norsku. Hins
vegar mundi ég að amma kallaði
þetta fyrirbæri ævinlega kartöfl-
umús og snaraði þessu einfald-
lega yfir á norskuna: potetmus.
Þetta olli vægast dálitlum mis-
skilningi. Norðmennirnir féllu
nefnilega beint í sömu gryfjuna
og ég sjálfur þegar ég var stúfur
heima á Jarðbrú. Þá bjuggu afi
og amma í eigin íbúð í öðrum
enda hússins en við í hinum.
Margt bar fyrir augu og eyru á
hverjum degi sem sveinninn
ungi átti bágt með að skilja - og
þurfti ekki samlagningu eða
frádrátt til. Það var þetta sem ég
nefndi áðan, að amma í mínum
enda hússins talaði alltaf um
kartöflustöppu. Þessi matur hét
á hinn bógin aldrei annað en
kartöflumús í eldhúsinu hjá
ömmu. Mér sýndist þó að hér
væri um svipaða eða sams konar
fæðu að ræða.
Ég vildi ekki í fyrsta kasti gera
mig að viðundri með því að
spyrja um skýringu á þessu mis-
munandi orðavali, en reyndi að
afla mér vitneskju á eigin spýtur.
Ég átti bágt með að trúa því að
amma notaði mýs í matargerð-
ina, en gat ekki útilokað mögu-
leikann. Enda. kom í ljós við
frekari rannsókn málsins að við
sláturtunnuna í búrinu niðri í
kjallara var alltaf höfð músa-
gildra, reiðubúin til að klemma
og drepa þá mýslu sem vogaði
sér að narta í ostinn.
Næst tók ég til bragðs að
njósna um ömmu í eldhúsinu
þegar ég vissi að hún ætlaði að
setja á borð svið, hangikjöt,
bjúgu eða annað sem þykir við-
eigandi að bera fram ásamt
stöppuðum kartöflum. Sérstak-
lega var fylgst með ömmu ef hún
brá sér niður í kjallara meðan á
matargerðinni stóð. En aldrei sá
ég hana koma með neitt sem
líktist mús. Hún hlaut að stappa
mýsnar annars staðar og bæta
þeim út í svo lítið bæri á. Að
minnsta kosti þóttist ég nú viss í
minni sök. Einn daginn fór ég til
ömmu og gaf formálalaust út
eftirfarandi yfirlýsingu: „Aldrei
skal ég borða hér af því þú notar
dauðar mýs í matinn.“
Alltaf man ég svipinn á ömmu
þegar hún starði niður á svein-
staulann furðu lostinn: „Guð
hjálpi þég barn! Dauðar mýs?“
Þá skildi ég um leið að ég hafði
gert mig að fífli, amma var sak-
laus. Það voru í mesta lagi kett-
irnir sem töldu sér sæmandi að
éta mýs. Ég hljóp út og minntist
aldrei framar á stappaðar mýs.
Enn þann dag í dag get ég samt
ekki skilið hvers vegna kartöflu-
stappa er kölluð kartöflumús!
Þannig var nú það. Og nú
mörgum árum seinna, halda fá-
einir Norðmenn í Osló að ís-
lendingar éti mýs á þorrablót-
um. Sem betur fór tókst að leið-
rétta þann misskilning strax.
Eða það vona ég. Mér gekk mun
betur að lýsa því sem við notum
af sauðkindinni blesaðri á svona
matorgíum: ”Við brennum
hausana á rollunum og étum svo
af þeim andlitið; augu, eyru,
nasir og tungu. Bókstaflega allt
nema tennur, kjálka og haus-
kúpuna. Síðan höldum við aftur
eftir skepnunni og étum líkam-
spartana ýmist reykta, nýja,
saltaða eða súrsaða. Ef um er að
ræða hrúta, þá förum við niður í
pung og nöppum úr þeim eistun-
um. Tillan látum við eiga sig en
verið getur að hann sé líka
nýttur fyrir vestan eða einhvers
staðar á íslandi þar sem ég þekki
ekki til.“
Fjörugastar umræður spunn-
ust um hákarlinn. Þá fæðu dá-
samaði ég mjög, en lét þess um
leið getið að um ágæti hákarlsins
væru mjög skiptar skoðanir. Til
dæmis legði ýldubræluna dögum
saman frá vitum þeirra sem mest
létu í sig af hákarli og það gæti
skaðað samskipti við hitt kynið.
Einnig lét ég getið kenninga um
að hákarlsát og náttúruleysi færi
saman. Ég minnti líka á að há-
karlinn hafi í gamia daga verið
notaður til lækninga. Þá var
stækur hákarl lagður við fing-
urmein og graftarbólur og sagan
segir að margir hafi þá fengið
nokkurn bata. Talsverða athygli
vakti þegar ég reyndi að lýsa því
hvernig hákarlinn var og er
verkaður. Satt að segja veit ég
ekki baun um það. Einhvern
tíma var mér sagt að stykkin hafi
verið grafin í sand og látin liggja
lengi lengi. Jafnframt að ekki
hafi þótt verra að míga annað
slagið í sandinn beint yfir há-
karlinn. Pissið átti að bæta verk-
unina. Þessi fróðleikur þótti
Norðmönnum betri en engin.
Enda er nú svo komið, eftir lýs-
ingar mínar á lifnaðarháttum ís-
lendinga fyrr og nú, að ýmsir
skólafélagar mínir hafa við orð
að heimsækja landið og skoða
mannverurnar sem þar hafast
við. Mín landkynning er áreið-
aniega ekki vitlausari en þær
sem ferðaskrifstofurnar nota.
Að auki er mín kynning miklum
mun ódýari. Vill ekki fjármála-
ráðherrann frá Varmahlíð að
allir reyni að spara nú til dags?
7. febrúar 1982.
H-100 auglýsir
Tökum að okkur heitan og kaldan
veislumat.
Getum bætt við okkur fermingarveisium.
Upplýsingar í síma 25500.
Gæðafæða bragðast best.
I.marskemurbeint
frá London,
fjöilistamaðurinn
Nicky Vaughan
og skemmtir
á hverju kvöldi.
Föstudaga og laugardaga matur frá kl. 20.
H-100 opiðöllkvöld
Snyrtilegur kæðnaður.
Jass - Námskeið 1 .-7. mars
Leiðbeinandi: Paul Weeden - víðkunnur jassleikari
Kennt verður í tveimur f lokkum, fyrir byrjendur og þá sem leikið hafa jass,
síðari hluta dags og á kvöldin.
Æskileg hljóðfæri: Blásturshljóðfæri, gítar, píanó (orgel), trommur eða
bassi.
Ekkert þátttökugjald.
Nánari upplýsingar í Tónlistarskólanum, sími 21788, kl. 13-17 á
mánudag. Annars mæta þátttakendur til kynningar og skráningar í
heimavist MA, 3. hæð, kl. 17 mánudaginn 1. mars.
Tónlistarskólinn, Menntaskólinn og Tónlistarfélagið.
Leyni-
melur 13
Sýning laugardagskvöld kl. 20.30.
Sýning þriðjudagskvöld kl. 20.30.
Miðapantanir í síma 24936 og við innganginn.
Síðustu sýningar.
Freyvangur.
* Magra línan frá Mjólkursamlagi
*
*
*
*
*
*
í KOTASÆLA
*
UNDAN-
RENNA
LÉTTMJÓLK
*
*
♦
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Næringargildi í 100g
eru u.þ.b. Prótein 13,50 g
Fita 4,50 g
Kolvetni 3,00 g
Kalsium 0,96 g
Járn 0,03 g
Hitaeiningar 110,00
(440 kj.)

Næringargildi í 100 g er um það bil
Hitaeiningar 35,00
Próteín 3,5 g
Fita 0,05 g
Kolvetni 4,7 g
Kalk 0,12 g
Fosfór 0,09 g
Járn 0,2 mg
Bi - vitamin 15,00 ae
B2 -ö vitamin 0,2 mg
C -vitamin 0,5 mg
í 100 g. er u.þ.b.:
Hitaeiningar 46
Prótein 3,5 g
Fita 1,5 g
Kolvetni 4,7 g
Kalk 120 mg
Fosfór 95 mg
Járn 0,2 mg
Vitamín A, B^, B^, C og D

OFNBAKAÐUR
GRÆNMETISRÉTTUR
(u.þ.b. 300 hitaein. eða 1260 kj
í skammti)
300 ggulrófur
250 ggulrætur
200 gsellerírót
100 gblaðlaukur
200 gKotasæla
3 egg
100 g rifinn Óðalsostur
1 tsksalt
'h tskpipar
1 tskmeriam
Hreinsið gulrætur og rófur og
skerið þær smátt. Stífþeytið
eggjahvíturnar. Brytjið blaðlauk-
inn. Blandið saman Kotasælu,
blaðlauk, eggjarauðum, osti og
kryddi. Blandið þessu varlega
saman við eggjahvíturnar.
Smyrjið eldfast mót. Setjið gulróf-
ur og gulrætur I mótið og hellið
eggjahvítuhrærunni yfir. Bakið í
15 mín við 225°C.
Berið fram með heitum kartöflum.
SÆLUBRAUÐ
Smyrjið kex eða brauð með
smjöri. Leggið lag af Kotasælu
ofan á. Síðan má setja t.d.
tómata, agúrku, kavíar, kræki-
berjasultu, gaffalbita eða annað
álegg ofan á.
í Fitusnautt - Hollt - Næringarríkt
▼★★★★★★★★★★★"★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★^-
26. febrúar 1982 - DAGUR - 9
*-*★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★*****▼****