Dagur - 29.03.1983, Síða 9

ER FARIN A
— Rætt við Steingrím Sigurðsson, listmálara,
um „líflínunacc, Akureyri o.fl.
- Ég hlakka til þessa afmælis. Ekki vegna þess að ég ætli að
glansa - því er ég löngu hættur - en hins vegar reynir maður að
standa sig í lífinu. Ég er ákaflega sekur við tilveruna en ég er líka
fyrstur til að viðurkenna mína bresti. Það hef ég kennt mér á
hinni nýju stefnu minni í lífinu sem ég kalla ,,líflínuna“. Það hef-
ur aldrei verið meiri sókn í mér en einmitt núna því ég er ham-
ingjusamur. Ég finn gleðina inni í mér - starfsgleðina og verk-
gleðina og ég finn að ég er andlega mjög vel stemmdur til að
mála þessa mynd, hvort sem hún tekst eða ekki. Ég geri gífur-
legar kröfur til mín varðandi þetta verkefni og það má eiginlega
segja að þetta sé „sveinsstykkið“ hjá mér.
Sá sem þetta segir er hinn umdeildi listamaður, Seingrímur
Sigurðsson, listmálari, en hann dvelst nú á Akureyri við að mála
mynd af Menntaskólanum sem færð verður skólanum að gjöf á
fjörutíu ára stúdentsafmæli Steingríms og bekkjarsystkina hans
nú í sumar. Já, fjörutíu ára stúdentsafmæli - sem leiðir hugann
að því að þá hlýtur Steingrímur að vera vel yfír fímmtugt, nokk-
uð sem erfítt er að gera sér í hugarlund, enda létt yfir mannin-
um. Engin lognmolla - aðeins lífsgleði.
- Þetta var gífurlegt uppgjör
hjá mér viö gamla siði og ég er
núna búinn að vera sine vino í ná-
lega þrjú ár. Ég fór þvingaður út í
þetta fyrst og það við illan leik.
Það hafði líka sitt að segja að ég
fékk slæmsku í augun, einhvern
vírus sem ég náði mér í á Sauðár-
króki eða Skagaströnd. Þetta var
mjög hættulegur vírus og ég þurfti
að vera hjá þremur spesíalistum í
Reykjavík. En það var svo
skrýtið, alveg eins og maður hefði
einhvern varaforða, að ég örvænti
aldrei hvað um mig yrði ef ég
missti sjónina. En ef það gerðist
þá var ég staðráðinn í að fá mér
segulband og Iáta gamlan draum
rætast. Skrifa inn á band, segir
Steingrímur og brosir.
Myndir og texti: ESE

Síðasti sjússinn
og sine vino
Það má því segja að sumarið verði
tvíheilagt hjá Steingrími - fjöru-
tíu ára stúdentsafmæli og þriggja
ára „sine vino“ eins og hann orðar
það. Síðasta sjússinn tók hann
reyndar fyrir utan Sjallann, fékk
þá síðar um nóttina rétta vín-
flösku - en þetta bragðaðist þá
bara alveg eins og ég geri mér í
hugarlund að blásýra sé á
bragðið, segir Steingrímur og
grettir sig herfilega. - En svo við
víkjum talinu að öðru. Hver er
saga þessarar stúdentsmyndar
sem þú ert að tala um að mála?
- Það er nálega ár síðan við
bekkjarsystkinin komum saman í
húsi Vatnsveitunnar í Reykjavík.
Þetta var eins konar prufukeyrsla
fyrir fjörutíu ára stúdentsafmælið
sem verður haldið upp á núna 16.
og 17. júní í sumar en aðallega
komum við þama saman til að
fagna því að vera á lífi. Á þessu
kvöldi kvaddi Geir Kristjánsson,
rithöfundur, sér hljóðs og stakk
upp á því að mér yrði falið að
mála mynd sem við bekkjarsyst-
kinin gæfum svo MA á afmælinu.
Ég færðist undan þessu fyrst í stað
og ég vona að það sé tekið gilt og
því sé trúað þegar ég segi það, en
síðan var þetta ítrekað og ég sá
ég varð að samþykkja. Bæði var
það að ég vildi takast á við eitt-
hvað erfitt og eins fannst mér
þetta ákveðið heiðursatriði. Þú
mátt ekki halda að ég sé að þessu
til að græða á bekkjarsystkinum
mínum. Málið er einfaldlega það
að ég er fæddur og uppalinn í
þessari stofnun. Ég var einnig
kennari við skólann árum saman
og ég vildi sýna ákveðna hollustu
við minn bekk. Ég var alltaf í
ákaflega slæmri stöðu gagnvart
bekknum sem sonur skólameist-
ara og það bætti heldur ekki úr
skák að þessi árgangur, stúdentar
frá MA 1943, var eini árgangurinn
sem faður minn sálugi ávítti við
útskrift.
Léttúðugur bekkur
- Af hverju stafaði það?
- Nú, þetta var fyrst og fremst
byggt á því að bekkurinn var mjög
brotlegur við lög skólans, segir
Steingrímur og brosir í kampinn.
- Þetta var á stríðsárunum og við
umgengumst setuliðið í sambandi
við vín og annað og þóttum vera
léttúðugir. Leituðum á forboðna
staði og þar fram eftir götum.
Þetta var góður bekkur og bara til
að gefa smá hugmynd um sam-
setningu hans þá ætla ég að nefna
nokkur bekkjarsystkini mín.
Þarna var Björn Bjarmann, rit-
höfundur og kennari, Jón Hjalta-
son, Jón Þorsteinsson, læknir,
Karl Jóhannsson, í útlendingaeft-
irlitinu, Tómas Tómasson, nú í
Keflavík, Hörður Helgason,
sendiherra, bræðurnir Sveinn og
Jóhann Finnssynir, Ragnar
Karlsson, geðlæknir, Friðný Pét-
ursdóttir, Eva Ragnarsdóttir,
Úlfur Ragnarsson, læknir, Páll
Árdal, sem lengi var í Svíþjóð,
bróðir Jonna í Hamborg og
Hermann Gunnarsson, sonur
Gunnars á Fossvöllum. Ekki má
gleyma honum Friðrik Þorvalds-
syni og sjálfum Barða Friðriks-
syni, mági Steingríms banka-
stjóra. Þetta var heimsmanna-
bekkur og við gengum um götur
með Battersby-hatta, svona eins
og í amerískum Chicago-stíl.
- Hvenær komst þú norður til
að mála myndina?
- Ég kom hingað fyrir nokkru
með Pétri og Valdimar. Ég er
nefnilega svo íhaldssamur að ég
ferðast oftast um með vöruflutn-
ingabílum, einkum þegar vegir
liggja norður, alveg eins og ég
gerði hér á árum áður er ég var
prófdómari við MA. Þetta var
góð ferð en ég vonaði alltaf hálft í
hvoru að veðrið yrði vont. Það
rættist svo þegar við komum á
Holtavörðuheiðina og Öxnadal-
urinn var einnig erfiður en þetta
eru slyngir bílstjórar sem vita
hvað þeir eru að gera. Ég sat svp
allan tímann og skrifaði niður það
sem gerðist og bar fyrir augu og
það verður sérstakur kafli í bók
minni um þessar ferðir með norð-
lenskum langferðatrukkum.

Legg Iífsorku mína
í þessar bækur“
- Bók?
- Ég hlaut rithöfundarlaun í
fyrsta skipti núna í ár og ég er
aftur byrjaður að skrifa eins og ég
gerði í gamla daga. Ég verð þrjá
mánuði hér fyrir norðan í sumar, í
Skagafirði, til að ljúka við tvær
bækur sem ég hef verið að vinna
að. Annað er skáldverk en hitt
samlede verker með nýju ívafi.
Ég ætla að vanda til þessara bóka
og m.a. hef ég hug á að fá sérstak-
an útlitsteiknara til að ganga frá
samlede verker með mér. Þetta er
Akureyringur sem starfar fyrir
8 - DAGUR - 29. mars 1983
sunnan, góður vinur minn og
mjög listrænn en ég ætla að halda
því leyndu hver hann er enn um
sinn. Það hafa fjórir útgefendur
haft samband við mig vegna þess-
ara bóka og ég ætla að leggja alla
mína lífsorku í að gera þær sem
best úr garði. Þetta er í fyrsta sinn
sem ég hef getað þjálfað með mér
þann sjálfsaga og þá sjálfsstjórn
sem þarf til að geta sest niður við
skriftir. Ég ætlaði alltaf að verða
rithöfundur - eiginlega allt frá sjö
ára aldri og ég tek ritmennsku
mjög alvarlega. Þetta er við-
kvæmt mál fyrir mér og ég legg sál
mína að veði. Hið skrifaða orð er
mjög hættulegt og maður verður
aldrei nógu sjálfgagnrýninn þegar
ritverk eru annars vegar.
- En hvernig var þér innan-
brjósts þegar þú komst á æsku-
stöðvarnar?
- Ég var eiginlega búinn að
herða mig upp að innan löngu
áður en ég kom. Ég vildi koma
hingað með hinu nýja hugarfari
mínu sem ég kalla „líflínuna“. En
það er geysilega gaman að vera
kominn heim. Ég kem ekki til að
viðra mig upp við Akureyri - þeir
þekkja mig - en ég var hissa þegar
ég komst að því hve mikill Ákur-
eyringur ég er í mér. Nú finnst
mér ég loksins, loksins geta skilið
Akureyri.
- Hefur þú verið tekinn í sátt?
- Eins og allir vita þá er ég
súspenderaður kennari við
Menntaskólann í sambandi við
þetta svokallaða draugamál á sín-
um tíma. Þetta var leiðindamál
sem Steindór Steindórsson getur
um í lífssögu sinni og sá blessaði
maður, Steindór, sem mér er
frekar hlýtt til hann sýndi mér
mikla ræktarsemi. Einum átta
árum eftir þessa atburði kom ég
hingað norður til að halda sýningu
og þá bauð Steindór mér upp í
skóla. Ég afhenti skólanum stóra
abstraktsjón, sem ég kalla Á ferð
um ísland, við þetta tækifæri og
Steindór lagaði mig einhvern veg-
inn tilfinningalega gagnvart MA
með framkomu sinni.
Balsam Steindórs
Ég var svolítið sár - ég var
kannski sekur, það er annað mál-
en ég hafði lengi verið beiskur í
garð skólans og það var slæm til-
finning. En þessi gestus Steindórs
orkaði sem balsam og þegar ég
stóð þarna uppi í pontunni þá
fannst még eins og ég hefði kvatt
MA daginn áður. Það fannst mér
dálítið skrýtið. Nú, varðandi ævi-
sögu Steindórs - ég vil endilega að
það komi fram - þá voru hinir og
þessir sem lesið höfðu bókina
skakkt að hringja í mig og benda
mér á hitt og þetta. Ég las bókina
sjálfur síðar og mér fannst hún at-
hyglisverð. Á einum og einum
stað finnst mér Steindór ekki fara
nógu rétt með staðreyndir, sem er
ólíkt Steindóri, jafn fróðum
manni og velkunnandi. Hann seg-
ir ekki alveg rétt frá „draugamál-
inu“ og varðandi föður minn -
hvað á ég að segja, málið er mér
alltof skylt - en hins vegar kemur
þarna fram ýmislegt satt og sér-
staklega segir hann jákvæða hluti
um föður minn sem stjórnanda
skólans. Ég hafði gaman af að lesa
þessa bók og ég er minnugur þess
sem hann segir um móður mína.
Hve hún hafi haft mikið brjóstvit
og að hún hafi kunnað að velja og
hafna, sem fæstir kunna í dag.
Fór að „búsa“ eftir að
krakkarnir sofnuðu
- Gætir þú hugsað þér að setjast
hér að?
- Ég veit það ekki. Ég vil vera
þar sem hasarinn er. Það er árátta
eins og alkóhólismi og kvennafar
og það er erfitt að venja sig af
skrýtnum siðum. Ég var að hugsa
þegar ég gekk eftir Hafnarstræt-
inu í morgun, „Hvernig væri það
ef þú flyttir norður með húð og
skegg? Myndir þú sakna einhvers
fyrir sunnan?“ - Ég veit það ekki
og ég er ekki búinn að gera það
upp við mig en ef ég geri það og
flyt norður þá verð ég hér það sem
eftir er. Ég hef búið á mörgum
stöðum og áti til að mynda heima
á Stokkseyri í nokkur ár. Þar
skeði margt í lífi mínu en mér leið
stundum vel á Stokkseyri. Ég
kom þarna einn með þrjú skilnað-
arbörn mín og ég fór að vorkenna
mér hve lífið væri erfitt. Það greip
mig viss skelfing, enda ekki einu
sinni heitt vatn í húsinu. Krakk-
arnir tala alltaf um þetta sem eitt
besta tímabil ævi sinnar en þau
vissu sem betur fer ekkert hvað
mér leið. Ég fór að nota vín, nota
hið forboðna eftir æðilangt hlé frá
Bakkusi, líklega á svipaðan hátt
og Víetnam-hermaðurinn fór að
nota marijúana. Jafnvel eftir að
krakkarnir voru sofnaðir á kvöld-
in fór ég að „búsa“ og hringja til
umheimsins. Það var farið að tala
um þetta og þá komst ég í vörn.
Ég fór að dæma umhverfið og
hrokinn kom upp í mér, en það er
indælisfólk á Stokkseyri sem
reyndist mér vel.
Eins og á
Sturlungaöld
Ég varð þó fyrir ýmsum skakka-
föllum. Það var ráðist á bæinn,
allt brotið og bramlað og stungnar
mublur. Ég fór ekki með það í
blöðin þó að aðkoman einu sinni
hafi líklega verið líkust því sem
gerðist á Sturlungaöld. Lögreglan
á Selfossi drap fyrir mér tíkurnar
og það var komið eitthvert hatur í
þetta. En það voru ekki Stokks-
eyringar sem stóðu fyrir þessu,
heldur aðkomumenn og eftir að
þetta gerðist þá vörðu Stokkseyr-
ingar bæinn. Mér líður alltaf vel
þegar ég kem til Stokkseyrar og
ég get farið vopnlaus í gegnum
bæinn, segir Steingrímur og hlær.
- Hvað um málverkið í dag?
Hvað finnst þér um hið svokall-
aða „nýja málverk"?
- Ég má eiginlega ekkert tala
um verk kolleganna. Ég má ekki
hneykslast á þeim og ég má ekki
lýsa yfir vanþóknun minni. Ég
hugsa mitt en af vissri hollustu við
stéttina þá segi ég ekki neitt. Það
væri eins og ef rakari færi að
segja að hann klippti betur en
rakarinn í næstu götu. Þetta er
prinsipp hjá mér en ef ég kem í
hús og sé fallegt málverk eftir
óþekktan listamann þá segi ég
eins og er. Ef mér finnst myndin
ljót þá steinheld ég kjafti. Eitt það
allra versta sem ég lendi í er þegar
ég kem í hús og ég er spurður
hvernig mér finnist þessi og hin
myndin. Myndum er troðið fyrir
vit mér og ég á að lykta af eins og
hundur af beini.
Önnur hver bredda
farin að mála
Annars er það versta að önnur
hver bredda í borginni er farin að
mála ofan á fjölbrautina og nú er
svo komið að maður fær engan
striga lengur. Það er kannski allt í
lagi að þessar breddur máli, bara
ef þær slokra ekki upp alla mennt-
un og striga í landinu. Það er ekk-
ert fínt að vera listmálari. Það er
þrælavinna. Ég hef verið til sjós
fyrir vestan og það er hressing að
vera þar á skaki í bandbrjáluðu
veðri miðað við að þurfa að mála
erfiða mynd. Ég lít á það sem ein-
staklingsframtak að mála. Mér
hefur verið borið á brýn að ég sé
ekki handíða- og myndlistar-
skólapródúkt en ég tel mig eigin-
lega hafa meiri möguleika fyrir
bragðið. Ég er ekki mótaður af
neinum ismum en hef hins vegar
reynt að vinna mig upp í þessu
starfi. Ég fékk góða dóma í Sví-
þjóð og ég gerði það af skömm
minni að ég birti ljósrit af sænsku
pressunni í Morgunblaðinu og
þýðingu með. Það var mynd af
hausnum á mér á a.m.k. tveim
stöðum en þetta birti ég svona
sem sannindamerki fyrir því að
þessar sýningar hefðu yfirleitt
verið haldnar og umrædd gagn-
rýni hefði komið fram.
ítalskt bókhald og
naglabókhald
- Þér geðjast sem sagt vel að
mála á „líflínunni"?
- Margir hafa spurt mig hvern-
ig það gangi að mála svona sine
vino. Ég get bara bent á að þessi
sýning mín sem ég hélt í Reykja-
vík, fimmtugasta og fimmta sýn-
ingin á mínum ferli, er fyrsta
skipulagða sýningin sem ég hef
haldið með bókhaldi og öllu
saman. ftölsku bókhaldi og nagla-
bókhaldi. Ég er núna að borga
niður íbúð og er líklega ári á
undan áætlun þannig að ég hef
ekki yfir neinu að kvarta. Þeir
voru að ýja að því þarna við hring-
borðið á Caféteríunni á dögunum
að hann Steingrímur hlyti nú eig-
inlega að vera orðin ríkur, en þá
sagði Flosi Ólafsson. - Hann
Steingrímur verður aldrei ríkur af
fé og ætli það sé ekki laukrétt hjá
honum, segir Steingrímur.
Þess má að lokum geta að allar
horfur eru á að Steingrímur sýni
í Austurríki einhvern tímann á
þessu ári, fyrir tilstilli Dr. Hermes
Messimo, sem Steingrímur hefur
hitt tvívegis hér á landi.
- Þetta er einn af þessum
dæmigerðu þýsku og austurrísku
ferðagörpum sem koma hingað æ
ofan í æ og ganga um fjöll og firn-
indi, segir Steingrímur og bætir
svo við. - í hvert sinn sem ég
keppi að því að standa mig, heið-
ursins vegna - fyrst og fremst
vegna heiðurs - þá verður mér
samtímis alltaf hugsað heim til
gömlu og góðu en skrýtnu Akur-
eyrar . . . hvernig sem á því
stendur.
29. mars 1983 - DAGUR