Dagur - 03.08.1984, Blaðsíða 8

8- DAGUR-3. ágúst 1984
t
t
Það nálgaðist hefð-
bundinn kvöldverðar-
tíma er ég ók fram á
skilti hvar á stóð:
Hleiðargarður. Nú, nú,
þarna býr oddvitinn
sjálfur í Saurbœjar-
hreppi og við hann verð
ég að tala. Eða er þetta
kannski ókristilegur
tími að banka upp á
hjá heiðvirðu vinnandi
fólki. Ætli oddvitinn sé
ekki í fjósi, það þýðir
sjálfsagt ekkert að
banka upp á. Geri það
nú samt og oddvitinn er
hinn hressasti, þráttfyr-
ir að hann sé á kafi í
að reikna út álag og
útsvar á sveitunga
sína. „Þetta er bara
eins og hver önnur
vinna, ég gœti al-
veg eins verið að stinga
upp garð. “ Þar með er
ég drifin inn. Auður
Eiríksdóttir, oddviti
Saurbœjarhrepps, spyr
hvað ég vilji vita. Allt,
segi ég, en var svo sem
ekkert að meina það.
Týpískt
kerlingarstarf
Þar sem Auður vaí á kafi í vinnu,
er mig bar að garði var sjálfsagt að
hefja umræðuna á starfinu. Ég
minntist á að það væri orðið nokk-
uð algengt að kvenfólk væri í stöðu
hreppstjóra og oddvita.
„Já, það er orðið nokkuð
algengt, að minnsta kosti meira en
það var. Það er svo sem ekkert
skrýtið; þetta er týpíst kerlingar-
starf.
- Hvað áttu við með því?
„Það er illa launað, svo er þetta
ekki nema hlutastarf. Það er mikið
að gera eftir áramótin við uppgjör
og reikninga og svo þegar skattur-
inn kemur. Við eigum að gera fjár-
hagsáætlun, en það er einhvern
veginn svo með fjárhagsáætlanir að
þær vilja ekki standast. Það átti að
vera námskeið um daginn fyrir
sveitarstjórnafólk um fjárhagsáætl-
anir, en það var svo léleg þátttaka
að hætta varð við. Af hverju það
hafi verið léleg þátttaka? Ja, það
eru svo margir í þessu starfi, gamlir
í hettunni og kunna þetta allt
saman. Þetta var bara námskeið
fyrir grænjaxla. Þegar ég tók við
fyrir tveimur árum, þá vissi ég ekk-
ert hvað nákvæmlega fólst í starf-
inu. Maður gerir sér aldrei fyllilega
grein fyrir út í hvað maður er að
fara, fyrr en eftir á. Þetta var eitt-
hvert bókhald og peningavafstur,
en ég get sagt þér það, að ég hafði
aldrei skrifað víxil fyrr en ég varð
oddviti.
- Skrifað þá marga síðan, gríp
ég fram í.
„Nei, nei, það get ég ekki sagt.
Ég hef fengið góða fyrirgreiðslu í
bönkum, sérstaklega . . . nei, það
máttu ekki segja, ég þarf að fara á
stúfana fljótlega og tala við banka-
stjóra.“
- Hvernig hefur gengið þessi ár?
„Það er ekki gott að vera dómari
á eigin störf. Við stöndum í bygg-
ingarframkvæmdum á Hrafnagili
ásamt öðrum hreppum hér í kring.
Lítil sveitarfélög hljóta alltaf að
berjast í bökkum. Hér eru ein-
göngu bændur og þeir borga aldrei
mikið útsvar. Ég held að bændur
eigi það erfitt, nema þá þeir sem
reka stórbú og hafa komið ár sinni
vel fyrir borð. Hrepparnir í kring-
um okkur njóta þess að hafa fleiri
launagreiðendur og ekki eingöngu
bændur, heldur fólk sem vinnur í
bænum og það borgar meira út-
svar. Þeir hafaþví úr meiri pening-
um að moða. Ég hef stundum sagt
að þetta starf sé ekki ólíkt því að
reka stórt heimili. Þetta er pen-
ingabasl, að reyna að fá peninga og
bjarga peningum. Það þarf að
rukka og öll rukkunarstörf eru
óvinsæl, annars er ég svo heppin að
hér er elskulegt fólk, sem tekið
hefur mér vel.“
- Þér líkar þá bara vel, heyrist
mér.
„Þetta er allt saman voðalega
skemmtilegt, heldurðu ég væri í
þessu annars? Ég held að fólk hafi
gott af því að takast á við svona
starf. Einkum þó konur. Það fylgir
starfinu að þurfa að tjá sig á opin-
berum vettvangi og þar standa
konur höllum fæti. Ég held að
reynsluleysi þeirra standi þeim fyr-
ir þrifum. Þær vilja loka sig of mik-
ið inni á heimilunum. Þær hafa gott
af því að fást við opinber störf.
Annars var ferlega erfitt að tala á
fundum fyrst. Ég hélt ég myndi
deyja. Svo yfirvinnur maður
hræðsluna á stuttum tíma.
Svokölluð
lífsbarátta
- Víkjum örlítið frá starfinu.
Þú ert fædd og uppalin.
„Fædd er ég í Hrafnagilshreppi
og þar ólst ég upp. Ég var send í
sveit í Villingadal, ef hægt er að
tala um að vera sendur í sveit þegar
maður býr í sveit. Þar hef ég
ábyggilega lært meira á þremur
árum, en fjölmörgum árum annars
staðar. Það var alveg óskaplega
gott að vera þar.“
- Svo kemur að því þú yfirgefur
sveitina og . . .
„. . . fer suður að læra hjúkrun.
Það var alveg ofboðslega skemmti-
legt þrátt fyrir mér þætti Reykjavík
fremur leiðinleg. Þegar ég hugsa til
baka, þá finnst mér sem alltaf hafi
verið vont veður þar. Aftur á móti
þegar maður hugsar til bernsku
sinnar, þá var ævinlega gott veður.
Skrýtið. En við vorum að tala um
hjúkrunina. Mig langaði alltaf í
lyfjafræði eða læknisfræði, en í þá
daga var enginn lánasjóður og
fyrirgreiðsla, svo það var tilviljun
að ég fór í Hjúkrunarskólann. Við
höfðum tæpar 200 krónur á mánuði
og mikið óskaplega var maður allt-
af blankur. Ég bjó á heimavist þar
sem voru um 100 lífsglaðar stúlkur.
Fyrstu karlmennirnir voru að líta
dagsins ljós í hjúkruninni á þessum
árum. Það var svo sem ekkert fjör
þannig, ha, en ákaflega skemmti-
legur tími. Ég eignaðist margar
góðar vinkonur. Þegar við komum
af vakt á kvöldin, þá tókum við
fram Heimsljós Kiljans og lásum
upp alveg fram á nætur. Svo emj-
uðum við af hlátri, þetta var svo
gaman. Maður verður alvörugefn-
ari með árunum. Það koma ýmis
áhyggjuefni til sögunnar sem áður
voru fjarlæg, jafnvel ekki til. Nú,
svo skellir maður sér út í þessa
svokölluðu lífsbaráttu."
Auðvelda
leiðin
- Segðu okkur af henni.
„Jú, ég útskrifaðist og fór að
vinna sem hjúkrunarfræðingur á
Kristneshæli. Þar var ég um tíma.
Fór síðan til Akureyrar og vann
þar við sjúkrahúsið. Þá brá ég mér
suður til Reykjavíkur og kenndi
nokkra mánuði við Hjúkrunarskól-
ann.
Svo valdi ég auðveldu leiðina.
Veistu, hver hún er? Ég gifti mig.
Ég hætti að kenna, fór aftur norður
til að gifta mig. Ég fór kannski ekki
gagngert norður til að gifta mig en
í og með. Sá heppni var héðan frá
Hleiðargarði og heitir Jóhann Hall-
dórsson og þar bjuggum við fyrsta
árið. Síðan fluttum við að Kristnesi
og bjuggum þar í 10 ár. Og á þessu
lífshlaupi er ég hef nú skilmerki-
lega gert grein fyrir eignuðumst við
hjónin 4 börn. Árið 1974 komum
við aftur hingað í Hleiðargarð.
Ætli maður sé þá ekki hættur
flakki, það er þó aldrei gott að
segja. Það hafa orðið svo miklar
breytingar á þjóðfélaginu í tímans
rás. Við erum ekki nauðbeygð til
að njörva okkur niður á sama stað.
og vera þar til æviloka eins og for-
feður okkar þurftu. Það er miklu
meiri hreyfanleiki núna svo ekki er
gott að segja hvernig hlutirnir
fara.“
- 10 ár í Hleiðargarði, hafið þið
komið ykkur upp stóru búi?
„Við erum með um 100 ær og
kýrnar eru 20. Við stöndum í
stressi núna, erum að fást við hús-
byggingar. Það er verið að byggja
hér hlöðu. Það er alveg ómögulegt
að flytja steypuna alla leið frá Ak-
ureyri svo við erum að hræra hana
sjálf hér heima.“
Oddvitans
draumur
- Saurbæjarhreppur er fremsti
hreppur Eyjafjarðar. Elur oddvit-
inn í brjósti sér einhverjar vonir til
handa hreppi sínum?
„Mikil ósköp, mikil ósköp. Það
er draumur allra oddvita að íbúum
fjölgi, atvinnulíf blómgist, útsvör
verði há, búskapur blómlegur og
allt leiki í lyndi.
Án gamans, þá eigum við stóra
framtíðardrauma um að koma upp
atvinnurekstri hér í hreppnum.
Okkur dettur ýmislegt í hug í því
sambandi. Það stendur til að halda
fund með Iðnþróunarfélaginu. Þar
kemur sjálfsagt eitthvað athygl-
isvert fram. Við erum útilokuð frá
loðdýrarækt. Slíkar stöðvar byggj-
ast upp í kringum fóðurstöðvarnar
og það er of langt fyrir okkur að
sækja fóður til Dalvíkur, þar sem
slík stöð er. Við höfum augastað á
Leyningshólum. Þar er nú engin
þjónusta við ferðamenn, en þeir
sækja í auknum mæli þangað.
Enda mjög fallegt og sérkennilegt
landslag allt um kring. Þá má nefna
að mikill hugur er í mönnum að
rækta skóga og þegar eru sumir
byrjaðir á því.“
- Vegamál eru alltaf í brenni-
depli. Hér eru ekki nýir vegir.
„Það er lítið unnið að uppbygg-
ingu vega innan Akureyrar. Vega-
málin eru samkomulagsatriði, þar
sem fjórðungurinn allur kemur inn
í dæmið. Áhersla hefur verið lögð
á það undanfarið að koma upp
góðum stofnbrautum á milli þétt-
býlisstaða, eins og Akureyrar og
Húsavíkur. Vegurinn hér í sveit-
inni er fyrir neðan allar hellur.
- Ertu bjartsýn á að draumur
oddvitans rætist?
„Fyrst þegar ég byrjaði voru
íbúar hreppsins 269 síðan fjölgaði
þeim í 274 og ég var svo óskaplega
ánægð inni í mér. Heldurðu að þeir
hafi svo ekki orðið 263 samkvæmt
síðustu hagskýrslu. Það hefur fæðst
töluvert af börnum í hreppnum
núna í ár, en það á eftir að koma
fram í hagskýrslum svo ég hef ekki
nákvæma tölu. Já, já, við þiggjum
allt okkar frá æðri máttarvöldum,
við sjáum allt á hagskýrslum að
sunnan. Við verðum að vera bjart-
sýn á að draumurinn rætist; hann
hlýtur að gera það einn góðan
veðurdag.“
Sálarmorð
„Annars er helsta áhyggjuefni
okkar nú, hvaða stefnu mennta-
málaráðuneytið ætlar að taka í
skólamálum. Það stendur til að láta
sveitarfélögin taka aukinn þátt í
kostnaði við skólaakstur og hér í
hreppnum þarf að keyra um 330
kílómetra daglega til og frá skóla
og það gerir um 100 þúsund krónur
á mánuði. Saurbæjarhreppur er
eins og krossfiskur í laginu, alls
staðar afkimar. Og barnafólki
fjölgar og þar með lengist leiðin
sífellt. Skólaaksturinn er stór hluti
af útgjöldum hreppsins og það er
vissulega áhyggjuefni ef þau út-
gjöld verða enn meiri. Það verður
erfitt fyrir lítið fjárvana sveitarfé-
lag. Þetta er líka oft mesta bras.
Við greiðum fyrir aksturinn, en
gerum síðan endurkröfu til ríkis-
ins, sem á að standa undir þessum
kostnaði. En það gengur svona og
svona að fá þetta greitt, eins og
3. ágúst 1984 - DAGUR - 9
- Dagur í heimsókn hjá Auði Eiríksdóttur,
hjúkrunarfræðingi og oddvita í Saurbæjarhreppi
menn geta ímyndað sér. Þá er að
slá víxil og bíða þolinmóður.
Við höfum barnaskóla að Sól-
garði þar sem börnin eru fram að
12 ára aldri. Þá fara þau á Hrafna-
gil og þar er heimavist, en krakk-
arnir koma heim um helgar. Nei,
það er sálarmorð að senda 6-7 ára
börn í heimavist. Svo við ætlum að
hafa okkar skóla opinn og vona
bara það besta.“
Bitur reynsla?
- Mér er sagt þú farir ævinlega í
fjós, ég er náttúrlega að tefja þig
stórkostlega, mæti akkúrat á
mjaltatíma?
„Ég á nú son. Ætli hann fari
ekki. Ég er víst ekki ómissandi.
Veistu það, að einn góðan veður-
dag kemstu að því að þú ert ekki
ómissandi.
- Er það ekki bitur reynsla?
„Vitaskuld, það er mjög sár
reynsla. En það er gangur lífsins að
fuglarnir fljúga úr hreiðrinu og fara
Texti: Margrét
að sjá um sig sjálfir. Við verðum
bara tvö, hjónin í kotinu í vetur og
ég held það hljóti að vera dálítið
einmanalegt. Þetta er orðið ógur-
legt fílósófí, eintal sálarinnar.
Annars er ég félagsskítur mikill, ég
er nærri ómanneskjulega löt við að
fara í heimsóknir. Mér dugar alveg
að vera heima og lesa í bók. Svo er
það náttúrlega þetta búskaparbasl
sem dregur úr manni að fara.“
- Þú ert þá forkur til allar
vinnu?
„Stundum er ég ákaflega löt. Ég
man þegar ég var krakki og var að
vinna í garðrækt með Öllu á
Stokkahlöðum. Þá notaði hún alls
konar klæki til að fá mig til að
vinna. Ég hef ábyggilega verið löt
sem barn. Og er stundum enn.
Stundum er ég lömuð af leti og
ómennsku. Þá verkjar mig alveg
inn í merg af leti og það er óskap-
lega gott. Ég hef bara ekki ráð á
því lengur.“
Hnöttótt egg
eru sama sem?
- Hvað segirðu mér af frístund-
um?
„Það eru stopular stundir og þá
er ég að stelast til að lesa. Ég gríp
bækur sem liggja á glámbekk og er
þá alæta eins og sagt er. Þjóðlegur
fróðleikur þykir mér bestur. Satt
best að segja þá þykja mér ástar-
sögur allar eins. Við höfum ágætis
bókasafn hér í sveitinni og eigum
góða samvinnu við Amtsbókasafn-
ið á Akureyri og það er mikið lesið
á sumum heimilum.“
Allt í einu sé ég að andlit Auðar
verður uppljómað, dettur helst í
hug að himnarnir hafi opnast og
býst alveg eins við að hún fari að
tala tungum.
„Ég á svolítið hobbí,“ segir hún.
Og þá segi ég: Hvað er það. „Það
er hænsnarækt. Ég á 20 hænur og 3
hana. Hef útungunarvél og hvað
heldurðu, ég fæ eintóma hana. Það
er allt karlkyns sem fæðist í ár. Það
hafa gamlar konur sagt mér frá því
að það þurfi að velja eggin sérstak-
lega sem unga eigi út. Hnöttóttu
eggin eru hanar, en þau aflöngu
eiga víst að vera hænur. Svei mér
þá, ég held það komi engin aflöng
egg hjá mér. Ég hef þó ekki gert
vísindalega tilraun á þessum gömlu
sögusögnum og því ekki fengið úr
því skorið hvert sannleiksgildi
þeirra er.“
Auður sagðist þó ætla að gera
þessa tilraun og það sjálfsagt fyrr
Þ. Þórsdóttir
en seinna. Hún lofaði að láta mig
vita um niðurstöður og þá geta
óþreyjufullir áhugamenn um
hænsnarækt hringt á ritstjórn og
fengið allar upplýsingar!!
Heilagar kýr
á aðfanga-
dagskvöld
„Ég er líka dálítið í jarðarberja-
rækt. Uppskeran er alltaf þó nokk-
ur kíló á ári.“
- Engir krakkar sem stelast í
kassann þinn?
„Nei, þær eru eins og heilögu
kýrnar á Indlandi, jarðarberja-
plönturnar í Hleiðargarði. Það
vogar sér ekki nokkur lifandi mað-
ur að stela þeim frá mér. Uppsker-
an fer beint í frost og er þar alveg
fram á aðfangadagskvöld. Þá er
afraksturinn borinn inn í stofu og
borðaður með rjóma. Það er hátíð-
lega stund. Það er voðalegt um-
stang í kringum jarðarberjaplönt-
ur; þær þurfa að vera undir plasti
og þurfa mikla umönnun. Ég byrj-
aði á þessu þegar ég var í Kristnesi.
Þá var garðræktin mín íþrótt og
síðan flutti ég nokkrar plöntur með
mér hingað. En það er nú einhvern
veginn þannig að maður heldur að
alltaf sé nógur tími aflögu fyrir
svona dútl í sveitunum. Það er með
þetta eins og huldubörnin hennar
Evu; þetta verður alltaf útundan.
Það verður að gera allt annað
fyrst.“
- Að lokum, oddviti og hjúkr-
unarfræðingur. Þetta eru afskap-
lega ólík störf, eða hvað?
„Þetta er gerólíkt. Ég hef mest
gaman af því að vera innan um fólk
og gera gagn og ég vona að ég hafi
gert það þegar ég starfaði sem
hjúkrunarfræðingur ekkert síður
en núna. Ætli ég kunni nokkuð
þessa nútíma hjúkrun, skýrslugerð
og það allt. En ég geri greinarmun
á dauðum bókstaf og lifandi fólki,
elskan mín góða. Ef ég hefði
sjúkrahús hér alveg í nágrenninu
þá myndi ég sjálfsagt frekar velja
mér starf þar, en mér líkar samt
prýðilega við mitt starf sem oddviti
og hef átt gott samstarf við karlana
í hreppsnefndinni."
- Og allir sælir og glaðir og una
við sitt?
„Ég get nú bara talað fyrir sjálfa
mig, en ég held að flestir séu
ánægðir með lífið og tilveruna. Það
þýðir ekkert að hafa áhyggjur af
hlutunum, fyrr en þeir bara skella
á manni.“