Dagur - 09.08.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 9. ágúst 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR. 250 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 30 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GÍSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
GESTUR E. JÓNASSON, YNGVI KJARTANSSON,
KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Hendim við 20 þús-
und mokkakápum?
Það hefur oft verið haft á
orði að íslendingar hugsi
meira um magn en gæði.
Einkum hefur þetta borið á
góma varðandi sjávarafla,
en víðar má finna þessum
fullyrðingum stað. Til dæm-
is hefur mátt finna dæmi
um þetta í landbúnaði. Því
fleira fé af fjalli því betra og
best sem feitast. Því meira
magn í gegnum sláturhúsin
hvern dag, því betra, hefur
viðkvæðið gjarnan verið.
Tökum dæmi úr gæru-
vinnslunni. Þar er um að
ræða hráefni sem unnt hef-
ur verið að vinna úr sífellt
verðmætari vöru, ekki síst
fyrir erlenda markaði. Iðn-
aðardeild Sambandsins
hefur látið gera fræðslu- og
kynningarmynd um gæru-
meðferð, þar sem tekið er á
þessum málum og þau
skýrð. Þar kemur meðal
annars fram, að talið er að
hægt sé að auka verðmæti
gæruafurða um hvorki
meira né minna en 25—30%
ef hægt væri að koma í veg
fyrir alla galla á öllum
verkstigum. Þetta á við um
vinnuna í sláturhúsunum
og hjá verksmiðjunum sem
búa til fullunna vöru. Þetta
er kostnaðarsöm vinnsla,
sem tekur um einn og hálf-
an mánuð, og stundum sést
það ekki fyrr en á lokastig-
um þessarar vinnslu hvort
hráefnið er gallað. Gallar
geta komið fram við flán-
ingu og söltun í sláturhús-
unum, auk þeirra sem geta
orðið í verksmiðjuvinnsl-
unni.
Mörgum sem vinna í slát-
urhúsum finnst það ekki
geta skipt meginmáli hvort
einum sepanum fleira eða
færra fer í úrkast. Þetta
skiptir hins vegar verulegu
máli vegna þess að um gíf-
urlegt magn gæra er að
ræða. Því er mjög mikilvægt
að lögun gærunnar sé rétt,
svo nýtingin verði sem
best.
Tökum dæmi um sauð-
fjárslátrun, þar sem leggj-
ast til um 900 þúsund gær-
ur á landinu öllu. Venjuleg
gæra er um 7 ferfet að
stærð og segjum sem svo
að eitt ferfet tapist af hverri
gæru vegna galla í vinnslu,
og mun það ekki vera óal-
gengt. Þá tapast samtals
um 900 þúsund ferfet, sem
jafngilda 98 þúsund fer-
metrum eða um 128 þús-
und gærum, hvorki meira
né minna. Til að auðvelda
enn frekar skilning á því
hversu mikið magn þarna
er um að ræða skal bera
þetta saman við flatarmál
knattspyrnuvalla, sem
flestir vita hversu stórir eru
í sjón, að minnsta kosti. Eitt
ferfet sem tapast af hverri
gæru vegna galla þýðir
hvorki meira né minna en
jafngildi 13 knattspyrnu-
valla að flatarmáli. Hér er
verið að tala um hráefni í 20
þúsund mokkakápur og
menn geta svo leikið sér að
því að reikna út um hversu
mikil verðmæti er að ræða.
Þetta er lítið dæmi um
það hversu mikil verðmæti
geta farið í súginn ef meira
er hugsað um magn en
gæði. Svipuð dæmi má
finna alls staðar í þjóðfélag-
inu.
Starj' hjúkrwuirfrœðings
Ragnheiður Árnadóttir hjúkurnarforstjóri.
Það hefir ekki farið framhjá nein-
um sem les blöð eða hlustar á út-
varp og sjónvarp að á íslandi vantar
hjúkrunarfræðinga til starfa á
sjúkrahúsum. Mig langar tii að
leggja orð í belg um það, enda mál-
ið skylt sem hjúkrunarfræðingi og
yfirmanni hjúkrunarfólks á stærsta
sjúkrahúsi utan Reykjavíkur.
Sú óánægja sem kemur fram í
umtali um stéttina, byggist aðallega
á því hve fámenn hún er, það má
líkja því við að fyrirlesari láti
óánægju sína í ljós yfir lélegri aðsókn
til hans á samkomu. Verðugra væri
að þakka þessum allt of fáu starfs-
mönnum fyrir þeirra verðmæta
framlag í heilbrigðisþjónustunni.
Það er ekki við hjúkrunarfræðinga
að sakast þótt þeir séu ekki fleiri,
heldur mun um að kenna stjórn eða
óstjórn samfélagsins fyrr og nú.
Starfið er unnið á vöktum og því
fjórum sinnum mannfrekara en þau
störf sem unnin eru aðeins í dag-
vinnu, eða hina hefðbundnu 40
stunda vinnuviku. Þrír starfsmenn
skipta með sér sólarhringnum en
afleysarar fyrir þá eru á viku 1,2.
Það má ekki myndast eyða í störfin
þar sem mannslífa er gætt, því að
skortur á árvekni gæti orðið afdrifa-
ríkur.
Helstu orsakir þess að of fáir
hjúkrunarfræðingar hafa verið
menntaðir á íslandi eru líklega þær
að Hjúkrunarskóla íslands var ekki
sýndur sá sómi í fjárveitingum, sem
nauðsyn var á, þegar heilbrigðis-
stofnunum fjölgaði og hjúkrunar-
þörfin jókst mjög hratt, bæði á
sjúkrahúsum og við heilsugæslu.
Langir biðlistar ungra stúlkna sem
vildu læra hjúkrun voru við skólann
ár eftir ár, en skortur á fé og kenn-
urum hamlaði þeim inngöngu.
Hjúkrunarstéttin er svo sem allir
vita nær eingöngu kvennastétt,
sem, eins og aðrar kvennastéttir,
tekur síaukinn þátt í atvinnulífinu
utan heimilis. Langflestar konur er
stunda hjúkrun eru mæður og
húsmæður, sem vilja ekki taka að
sér fullt starf vegna heimilanna, svo
hjúkrunin sem veitt er á sjúkrahús-
um verður aðallega að byggjast á
hlutastörfum, sem hefir bæði óhag-
ræði og aukakostnað í för með sér.
Fari hjúkrunarfræðingur að starfa
á sjúkrahúsi veit hann að þar bíða
hans andlega og líkamlega krefj-
andi störf, sem hann með langri
skólavist hefir gert sig færan til að
stunda. Lág laun svara heldur ekki
til þeirrar ábyrgðar sem á honum
hvílir þar.
Séð frá þessum sjónarhóli er
starfið ekki eftirsóknarvert og fáir
munu þeir vera, sem fara í hjúkrun-
arnám af hugsjón einni saman.
Yfir sumarmánuðina er vöntunin
mest vegna hinna löngu sumar-
leyfa, sem eru í vinnusamningum
stéttarinnar. Hjúkrunarfræðingar
eiga rétt á 5-6 vikna leyfi, sem þeir
undantekningalítið nýta og hverjir
eiga þá að hlaupa í skarðið?
Sérmenntuð kvennastétt er illa
sett með að halda uppi fullri starf-
semi þessa þrjá mánuði ársins þeg-
ar vinafólk þeirra, eiginmenn og
fjölskyldur eru í fríi og þær þurfa
auðvitað líka að vera með. Ef vel á
að vera þarf einn sumarafleysara
fyrir hverjar 2 sem skipta með sér
sumrinu.
Úrræði stjórnenda á þessum
vanda eru bæði erfið og óvinsæl, en
þó þau einu sem eru forsvaranleg
bæði gagnvart sjúklingunum á
sjúkrahúsunum og starfsfólkinu
sem annast þá, en það er að minnka
verkefnin, fækka innlögnum.
Það er takmarkað hvað hjúkrun-
arfræðingur og hans samstarfslið,
sjúkraliðarnir, komast yfir að
hjúkra mörgum, svo vel sé. Ofull-
nægjandi hjúkrun er áhættusöm
fyrir sjúkling og vel menntaðir,
samviskusamir hjúkrunarfræðingar
vilja ekki starfa við þau skilyrði að
slys gæti hent vegna meintrar van-
rækslu þeirra í starfi, enda réttur
sjúklings sá að velferð hans sé
tryggð svo sem verða má meðan á
sjúkrahússdvöl stendur.
Á Fjórðungssjúkrahúsinu á Ak-
ureyri eru að höfðatölu til starfandi
á þessu sumri og í fríum 90 hjúkr-
unarfræðingar og 150 sjúkraliðar og
hjúkrunarnemar. Samt vantar af-
leysara. Þetta segir nokkuð um
hversu þungt og mannfrekt hjúkr-
unarstarfið er á sjúkrahúsinu.
Fjöldi mikið veikra sjúklinga eykst
þar með árunum og deildum
fjölgar.
Sú deyfð sem verið hefur yfir at-
vinnulífi hér í bænum undanfarið
með brottflutningi fjölskyldna til
Reykjavíkur hefir greinilega mætt
á sjúkrahúsinu. Hjúkrunarfræðing-
ar hafa fyrir þessar sakir horfið frá
starfi hér, en færri komið. Starf
húsbóndans, sem einatt er betur
launað en konunnar, þótt hún sé
hjúkrunarfræðingur, er sótt þangað
sem það býðst hagstæðast.
Lausnin á þessum sameiginlega
vanda okkar, eins og hann horfir
við núna, er meiri atvinnuþátttaka
stéttarinnar, fjölgun nemenda í
hjúkrun og góð laun, svo góð að
hjúkrunarfræðingurinn geti ráðið
búsetu fjölskyldunnar og aflað
mestra tekna fyrir heimilið.
Þá tel ég að sjúkrahúsið á Akur-
eyri fengi þann fjölda hjúkrunar-
fræðinga sem uppfyllti allar óskir
okkar og vonir um fullnægjandi
starfsemi þess.