Dagur - 21.08.1985, Page 4

4 - DAGUR - 21. ágúst 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 250 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 30 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÚRNARFULLTRÚI:
GlSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, GESTUR E. JÓNASSON, YNGVI
KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON, MARGRÉT Þ.
ÞÓRSDÓTTIR,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Brugðist við
bjórlíkinu
Dómsmálaráðherra hefur tekið um það
ákvörðun að frá og með 15. september verði
sala á svokölluðu bjórlíki bönnuð. Eins og
öllum er kunnugt hafa risið upp bjórbúllur út
um allt land, sem selja áfengi blandað öli.
Blandað er fyrirfram og viðskiptavinum síðan
selt af þrýstikútum. Með þessum hætti fæst
bjór, eða eitthvað í líkingu við hann, mismun-
andi að bragði og styrkleika.
Dómsmálaráðherra hefur nú gefið út reglu-
gerð sem bannar þessa framleiðslu, enda
mikið vafamál að þessi bjórlíkissala hafi sam-
rýmst lögum um bann við bruggi og sölu
áfengs öls. Varla er neinum blöðum um það
að fletta að hér er á ferðinni áfengt öl. Á hinn
bóginn tekur þessi reglugerð ekki fyrir það að
gestum öldurhúsa sé blandaður drykkur yfir
barborðið. Þar er enginn munur á og blöndun
kokteils.
Vafalítið standast þessar lagaskýringar, en
þær sýna okkur lítið annað en þann tvískinn-
ung sem viðgengst í áfengismálum þjóðar-
innar. Þetta skref dómsmálaráðherra í stöð-
unni er hárrétt. Meðan áfengt öl er bannvara
á íslandi á það ekki að líðast að framhjá því
banni sé komist. Þetta á svo sem við um fleira
en bjórlíkið og er mjög miður að ekki skyldu
hafa fengist úrslit í því máli hvort innflutningur
ferðamanna á áfengum bjór samrýmist lög-
um. Lögreglu- og dómsyfirvöld brugðust því
miður þegar starfsmaður tollgæslunnar í
Keflavík vildi láta á þetta reyna.
Tvískinnungurinn í bjórmálinu hverfur ekki
með öllu fyrr en Alþingi íslendinga þorir að
taka á því máli. Alþingi ákvað í vetur að vísa
því til þjóðarinnar og efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu. Út af fyrir sig er það lýðræðislegur
háttur, að efna til atkvæðagreiðslu meðal
þjóðarinnar um mikilsverð mál og umdeild.
Alþingi hefur hins vegar ekki stundað þetta
neitt tiltakanlega mikið á ferli sínum. Mörg
miklu afdrifaríkari málefni hafa runnið þar í
gegn án þess að þjóðinni væri boðið að segja
sitt álit með beinum hætti. Því verður varla
hjá því komist að álykta sem svo að Alþingi
hafi einfaldlega verið að koma sér undan því
að taka ákvörðun.
Dómsmálaráðherra hefur nú tekið af skarið
varðandi einn þátt þessa máls. Þar er með
ótvíræðum hætti verið að fara að lögum og
skylda dómsmálaráðherra er meðal annars að
sjá til þess að gildandi lögum í landinu sé
framfylgt.
Rósa Þorgilsdóttir
á Sökku áttræð
Hjónunum á Sökku í Svarfaðar-
dal fæddist dóttir 23. ágúst 1895,
sem hlaut nafnið Rósa. Nk.
föstud. verður hún 90 ára. Elín
móðir hennar, var dóttir Árna
Pálssonar hreppstjóra í Syðra-
Holti, en Þorgils, faðir hennar,
var sunnlenskrar ættar, sonur
Þorgils Erlendssonar á Minni-
borg í Grímsnesi. Verða ættir
þeirra ekki raktar hér, en víst er
að margir ættmenn þeirra voru
merkisfólk og virðingarmenn.
Þau Þorgils og Elín áttu yfir að
ráða góðum hæfileikum. Bú
þeirra var allvænt og myndarlegt
og vitnaði um atorku og hirðu-
semi. Þótti Sökkuheimilið vera í
fremstu röð svarfdælskra bæja á
sinni tíð.
Rósa ólst upp hjá foreldrum
sínum. Hún átti þrjú alsystkini,
sem upp komust og fjögur hálf-
systkini. Foreldrar hennar höfðu
báðir átt maka áður en hjóna-
band þeirra kom til og hafði Elín
eignast þrjú börn, en Þorgils eitt.
Sjálfsagt hefur Rósa fengið ágætt
uppeldi. Hún óx upp við góðan
kost, myndarskap og rausn.
Leikfélagar tiltækir, svo að oft
hlýtur að hafa verið gaman á
ferðum og gleðinnar heimur.
Einhverrar heimakennslu hefur
hún notið fyrir fermingu, en hún
fór fram um haustið 1909. Þrjú
önnur börn voru fermd samtímis
og var undirritaður þeirra á
meðal. Þykir honum ánægjulegt
að vera fermingarbróðir Rósu.
Hin tvö eru dáin fyrir mörgum
árum.
Veturinn 1910-1911 hélt Snorri
Sigfússon unglingaskóla á
Völlum. Þar var Rósa nemandi
og mun skólavistin hafa orðið
henni afar gagnleg, enda var hún
áhugasöm og góðum gáfum
gædd. Síðar fór hún til Reykja-
víkur og nam einn vetur í
kvennaskóla. Um nokkurn tíma
dvaldi hún á heimili þeirra Aðal-
bjargar Sigurðardóttur og Har-
aldar Níelssonar. Hefur það ef-
laust verið lærdómsríkt.
En þó að skólaferill Rósu yrði
ekki langur eða margbrotinn, þá
hefur hann dugað henni prýði-
lega. Hún hefur líka haft augun
opin og stundað nám af kappi í
skóla lífsins. Hún hefur lesið tals-
vert af góðum bókum, einkum á
efri árum. Allt þetta hefur gert
hana býsna fróða, svo að hún
kann skil á fjölmörgum þáttum
mannlegs lífs og kennir þar víð-
sýni og skilnings.
Árið 1924 giftist Rósa Gunn-
laugi Gíslasyni frá Hofi í Svarf-
aðardal. Hófu þau búskap á
Sökku sama ár og héldu honum
áfram til 1973. Síðustu árin í tví-
býli við Þorgils son sinn. Vel
hafði verið búið á Sökku, en
engu hrakaði í höndum þeirra
Gunnlaugs og Rósu, miklu frekar
var sótt fram. Umsvif urðu mikil,
jarðrækt efldist og húsakostur
batnaði. Farið var með gát, fyrir-
hyggju og hagsýni beitt. Úti og
inni var snyrtimennska og
smekkvísi áberandi og hagurinn
blómgvaðist.
Engar getgátur þarf um það,
að hlutur húsfreyjunnar hefur
ráðið miklu um yfirbragð og vel-
gengni búsins. Rósa skilaði sín-
um verkum með ágætum. Hún^
var stjórnsöm húsmóðir, vann
skipulega og hafði ákveðnar
reglur, sem fara varð eftir. Hún
var glaðsinna, notaleg og nærgæt-
in við þá, sem hún átti yfir að
ráða.
Heimilisfólkið á Sökku var oft
margt. Börn hjónanna urðu
fjögur. Þau eru: Jóna Magnea,
Rósa Þorgilsdóttir á Sökku.
gift fyrrv. prófasti Stefáni
Snævarr, Dagbjört, kona Þóris
Stephensen dómkirkjuprests,
Halldóra, skrifstofustúlka, og
Þorgils, kvæntur Olgu Stein-
grímsdóttur. Þá voru ávallt börn
og unglingar þar í sumardvöl,
sömu einstaklingarnir sumar eftir
sumar. Og til var það, að annarra
börn voru alin upp á Sökku að
meira eða minna leyti. En það
gefur hugmynd um hvernig þessu
æskufólki hefur líkað veran á
Sökku, að flestir hafa haldið
tryggð við hjónin fram á þennan
dag. Ekki má gleymast að fyrir
kom að aldraðar manneskjur ættu
athvarf á Sökku og dveldu þar
um tíma. Og þaðan hafa nokkrir
verið bornir til grafar í tíð Rósu.
Þessu fólki liðsinnti hún með
kærleiksríku þeli og líknarhönd-
um.
Mikill gestagangur var á Sökku
þegar þau Rósa og Gunnlaugur
réðu þar ríkjum. Hjónin voru
mjög vinsæl. Ættingja- og vina-
hópurinn var stór og lágu leiðir
oft þangað. Svo voru Gunnlaugi
falin margs konar opinber störf
og áttu því margir erindi að
Sökku. Öllum var tekið með alúð
og háttvísi, glaðværð ríkti og
rausnalega var veitt. Hlýjar mót-
tökur löðuðu gesti að garði. Auð-
vitað jók gestkoman verksvið
húsmóðurinnar, en Rósa var því
vaxin að leysa slíkt af hendi með
sæmd.
Ætla mætti að heimilisstörfin
væru svo tímafrek að ekki gæfist
tóm til að færast annað í fang. En
Rósa var því ekki sammála. Hún
gerðist snemma liðsmaður í
kvenfélaginu Tilraun og reyndist
starfsfús og nýtur félagi. Þar var
Hjá Byggingavörudeild Versl-
unardeildar Sambandsins eru
menn nú í óða önn að búa sig
undir að hefja sölu og dreif-
ingu á steinull. Þar er á ferð-
inni framleiðsla Steinullar-
verksmiðjunnar hf. á Sauðár-
króki, en eins og kunnugt er
þá eru Sambandið og Kf.
Skagfirðinga á meðal hluthafa
í henni.
Til Byggingavörudeildar hef-
ur verið ráðinn sérstakur starfs-
maður, Einar H. Jónsson tækni-
fræðingur, til að sjá um þessa
sölu. Sambandið verður með
söluumboð fyrir verksmiðjuna og
selur steinullina bæði í bygginga-
vöruversluninni að Suðurlands-
braut 32 og út um allt land. Á
boðstólum verða þrjár tegundir
hún ritari um árabil. Enn er hún
þar félagi og á 70 ára afmæli fé-
lagsins sendi ' hún því veglega
gjöf.
Ekki hefur Rósa sloppið við
kuldagjóstur tilverunnar. Fyrsta
búskaparárið sitt varð hún fyrir
því óláni að skera sig á ljá í ann-
an fótinn. Skurðurinn var djúpur
og ekki heppnaðist læknisaðgerð.
Kom því til helti og mikill sárs-
auki. Og þó að seinna tækist að
bæta eitthvað um, þá hefur fót-
urinn aldrei orðið verulega
göngufær og því valdið miklum
erfiðleikum.
Árið 1956 þann 1. febrúar
brunnu bæjarhúsin á Sökku til
kaldra kola. Næstum engu var
bjargað. Þarna varð feikna tjón
og óbætanlegt, því að ýmsir
gamlir munir, skjöl og bækur
eyddust í eldinum. Hvorugt þetta
áfall eða annað mótlæti raskaði
jafnlyndi eða geðró Rósu. Ekki
var kvartað eða æðrast og gleð-
inni ekki vikið af vegi. Strax var
hafinn undirbúningur að smíði
myndarlegs steinhúss, sem nú rís
hátt á Sökkuhólnum.
Þau Rósa og Gunnlaugur
dvelja nú á Sökku í skjóli sonar-
ins og tengdadótturinnar og una
hag sínum vel. Þó að Rósu sé
talsvert farið aftur, einkum er
heyrnin að bila, þá er hún and-
lega hress og gamansöm, les og
prjónar til að stytta dagana og
sendir hlýjar hugsanir til sam-
ferðamannanna.
Þegar ég á unglingsárum
kynntist Rósu, þótti mér hún
myndarleg, sviphrein og
skemmtileg og eiga heitt og gott
hjarta. Þetta viðhorf mitt hefur
ekki breyst. Enda hefur hjarta-
hlýjan aldrei kólnað og verið
krydd og hvati að gjörðum
hennar. Þess vegna hefur hún
ávallt fundið til með lítilmagnan-
um og þeim er erfitt áttu og verið
hjálpsöm og huggandi eins og
kostur var. En svo mikið er lítil-
lætið og hæverskan, að það er
líkt og hún vilji ekki vita af því,
sem hún hefur vel gert. Þannig
fer líklega þeim, sem sannastir
eru í góðverkunum sínum.
Rósa mín. Þetta er lítilmótleg
afmæliskveðja. En henni fylgja
bestu hamingjuóskir og innilegt
þakklæti til þín og bónda þíns
fyrir samskipti okkar og vináttu
ykkar, sem hefur verið mér svo
mikilsverð. Megi góður guð gefa
ykkur farsæla ólifaða daga.
Helgi Símonarson.
af steinull, og hún verður seld á
sama verði um land allt, þ.e.a.s.
á öllum höfnum sem Ríkisskip
siglir á, en það annast flutning-
ana út um land.
Hjá Byggingavörudeild er
kynningarstarfsemi varðandi
steinullina nú að hefjast af fullum
krafti. Útbúinn hefur verið sér-
stakur upplýsingabæklingur sem
er að fara í dreifingu, og annar
stærri mun fylgja í kjölfarið um
svipað Ieyti og salan hefst. Þá
verður farin sérstök kynningar-
ferð um allt land og heimsóttar
allar þær verslanir sem selja
munu steinullina. Loks er fyrir-
hugað að halda sérstök námskeið
næsta vetur, bæði fyrir verslunar-
fólk sem sér um sölu ullarinnar
og fyrir iðnaðarmenn sem koma
til með að vinna við hana.
Steinull á Króknum:
Sambandið annast
dreifinguna