Dagur - 12.12.1985, Qupperneq 12

12 - DAGUR - 12. desember 1985
Ur bók Vilhjálms Hjálmarssonar um Eystein Jónsson
Þriðja bindi ævisögu Eysteins
Jónssonar, fyrrverandi ráð-
herra, í skráningu VUhjálms
Hjálmarssonar, sem einnig er
fyrrverandi ráðherra, er nú
komið út. Þegar þessir tveir
leggja saman verður úr mikill
fróðleikur og margt er í bókun-
um býsna skemmtilegt af-
lestrar, enda hafa þær notið
vinsælda. Auk þess hefur verið
til þeirra vitnað sem heimilda
um stjórnmálasögu landsins.
Með góðfúslegu leyfi skrá-
setjara birtir Dagur kafla úr
þessari nýju bók. Sá fyrri
snertir Akureyringa og Norð-
lendinga, því þar kemur við
sögu flugkappinn Björn
Pálsson:
„Einhverju sinni komum við
Haraldur bílstjóri minn þeysandi
að austan norður um og var ætlun
mín að taka Flugfélagsvél á Ak-
ureyri og ná þannig til að sitja
áríðandi fund í Reykjavík sama
daginn.
Þegar til Akureyrar kom var
áætlunarflug „lokað“ suður og
virtist þá vonlaust að ná fundin-
um. Settumst við inn á Hótel
KEA og fengum okkur hress-
ingu. Kemur þá Björn Pálsson
svífandi þar inn, heilsar upp á
okkur og spyr hvert við séum að
fara. Ég segi öll deili á því og seg-
ir þá Björn: „Komdu með, ég
ætla að reyna að fara suður nú
þegar.“ Tók ég því með þökkum
og hröðuðum við Björn okkur út
á völl, í vélina og í loftið.
Þegar Björn hefur náð
nokkurri hæð yfir Eyjafirðinum
segir hann: „Venjulega leið
kemst ég ekki. Hvernig líst þér á
að fara útfyrir?“ - „Þú ræður,“
svaraði ég. Snýr Björn þá út
Eyjafjörð, yfir Hrísey, fyrir
Siglunes og Skagafjörð, inn yfir
Skagann og stefnir á Holtavörðu-
heiði.
Lágskýjað var og sýndist lítið
pláss undir skýjunum enda
bregður svo við rétt á móts við
sæluhúsið á Holtavörðuheiði að
Björn segir skyndilega: „Vertu
viðbúinn. Það er of dimmt suður-
undan. Ég sný við og ætla að
prófa Haukadalsskarð og Rauða-
melsheiði.“ Snýr síðan þessa leið
um Haukadalsskarð og út yfir
Hvammsfjörð. Er þá tekið að
bregða birtu.
Brátt kemur í ljós að Rauða-
melsheiði verður ekki smogin og
er þá næst að Björn tilkynnir að
nú snúi hann við og lendi á
Kambsmelum. Dimmir nú óð-
fluga og óðum er nálgast Kambs-
melaflugvöllinn. Ekkert sér til
jarðar og þarna eru engin vallar-
ljós en Björn þekkir allt eins og
fingurna á sér. Tekur nú dýfur
stórar og leitar vallarins með Ijós-
unum. Finnur brautina fljótt og í
annarri eða þriðju dýfu kastar
hann út blysi og síðan öðru og
lendir fagurlega við birtuna af
því. Þegar vélin er rétt að nema
staðar á flugbrautinni segir Björn
og hlær: „Ertu sveittur?"
Á leiðinni inn Hvammsfjörð-
inn sáum við að bifreiðar stöðv-
uðust á þjóðveginum til að fylgj-
ast með því sem var að gerast og
nokkrar þustu að þegar lent hafði
verið. Náði ég fari með einni sem
var á suðurleið og fór með henni
suður í Hreðavatnsskála þar sem
ég náði Haraldi síðar á heimleið-
inni. Komst því heim heilu og
höldnu þann daginn - en þó ekki
á fundinn! Björn vildi að sjálf-
sögðu ekki yfirgefa vél sína og
minnir mig hann komast leiðar
sinnar næsta dag. Þetta varð mér
ógleymanlegt ævintýri en aldrei
fannst mér þetta neitt áhættu-
ferðalag með Birni.
„Ef væri ég
ungur vildi
ég byrja á ný“
- Eysteinn Jónsson kemur víða við í síðara bindi
endurminninga sinna, sem nýkomið er út
Vinstri stjórn Framsóknar-
flokks, Alþýðubandalags og
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna undir forsæti Olafs Jó-
hannessonar varð síðasta ríkis-
stjórnin sem Eysteinn Jónsson
átti beinan þátt í að mynduð var.
Hún missti meirihlutann á Al-
þingi vorið 1974 þegar Samtökin
sundruðust. Þarna lauk þingsetu
Eysteins eftir 41 ár, því þingrof
og stjórnarslit komu í kjölfar
þess sem áður gat.
Gils Guðmundsson, forseti
Neðri deildar, kvaddi Eystein
með nokkrum orðum, einnig
Gylfi Þ. Gíslason og Eysteinn
svaraði fyrir sig. Lítum í bókina
og það er Gils sem hefur orðið:
„Ég vona, að það teljist ekki
a.m.k. alvarlegt brot á þingvenj-
um, skrifuðum eða óskrifuðum,
þó að ég við lok þessarar kveðju-
stundar láti undan þeirri löngun
minni að beina til hæstvirts for-
seta Sameinaðs þings, Eysteins
Jónssonar, fáeinum orðum.
í 41 ár hefur Eysteinn Jónsson
setið á Alþingi og á því lengri
þingferil að baki en nokkur mað-
ur annar, frá því er Alþingi var
endurreist, að Pétri Ottesen ein-
um undanskildum. Eysteinn
Jónsson hefur löngum verið um-
deildur maður, svo sem verða vill
um stjórnmálaforingja. Um það
hafa aldrei orðið deilur, að í öll
þessi rösk 40 ár hefur hann verið
í hópi allra fremstu þingskör-
unga. Ég hef það fyrir satt, að
hann sé nú staðráðinn í að gefa
ekki kost á sér oftar til þing-
mennsku, og munu það flestir
mæla, að þar með Ijúki ekki að-
eins löngum, heldur og fágætlega
litríkum þingferli. Það ógleyman-
lega samstarf, sem ég hef átt við
Eystein Jónsson síðustu 3 árin,
þakka ég af heilum hug. Eysteinn
Jónsson er þeirrar gerðar, að
maður metur hann þeim mun
meira sem maður kynnist honum
betur. Og þegar hann hverfur nú
af þingi eftir óvenjulangt og mik-
ið starf í þessum sal, - hann hefur
alla tíð átt sæti í þessari háttvirtu
deild, - vil ég láta í ljós þá ósk,
að íslensk þjóð megi enn um
drjúga hríð njóta vitsmuna hans
og mannkosta til framgangs góð-
um málurn."
Gylfi Þ. Gíslason flutti forseta
deildarinnar þakkir þingdeild-
armanna. Kvaðst hann taka und-
ir heillaóskir til Eysteins Jónsson-
ar og sagði síðan:
„Mér er það mikil ánægja að
hafa átt sæti með honum á Al-
þingi í áratugi. Ég sat ungur með
honum í ríkisstjórn, ég hef um
langan aldur verið í andstöðu við
hann í ríkisstjórn og hann hefur
verið í andstöðuflokki í ríkis-
stjórn, sem ég hef átt sæti í. Engu
að síður get ég sagt með hinni
bestu samvisku, að á milli okkar
Eysteins Jónssonar hafa aldrei
farið ill orð, ekki eitt orð, sem
annar hvor okkar mun telja, að
hafi verið mælt af óheilindum eða
ósanngirni. Af Eysteini Jónssyni
hef ég aldrei í áratugi í samstarfi
eða baráttu reynt annað en
drengskap og heiðarleik. Þar hef-
ur farið vitur maður og góður
drengur, sem á þakkir skildar
okkar allra, sem setið hafa með
honum á Alþingi og unnið með
honum. Ég óska honum alls góðs
og hinnar bestu farsældar á þeim
mörgu árum, sem ég vona, að
hann eigi eftir ólifuð við bestu
heilsu og mikla starfskrafta."
Ekki er það venja á Alþingi að
ávarpa einstaka þingmenn á
þennan hátt. Eysteinn þakkaði
kveðjurnar og mælti svo í lok
máls síns. „Hér hefur oft verið
hart líf, en aldrei leiðinlegt. Ég á
ekkert nema góðar minningar frá
veru minni hér á Alþingi. Hér
hefur verið spennandi, hér hefur
verið skemmtilegt, og væri ég
ungur, vildi ég byrja á ný.“