Dagur - 28.08.1987, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 28. ágúst 1987
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SÍMI 24222
ÁSKRIFT KR. 520 Á MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 50 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGILL BRAGASON,
EGGERT TRYGGVASON, GESTUR KRISTINSSON
(Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529),
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, RÚNAR ÞÓR BJÖRNSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Aku rey rarkau pstaðu r
á 125 ára afmæli
leiðarí__________________
Á morgun er hátíðardag-
ur. Akureyrarkaupstaður á
afmæli og allir bæjarbúar
hlakka til að taka þátt í há-
tíðarhöldunum. Þeir sem
rísa snemma úr rekkju geta
byrjað daginn með því að
taka á móti Vigdísi Finn-
bogadóttur forseta vorum
og heiðursgesti hátíðarinn-
ar.
Hátíðin stendur síðan all-
an daginn og fram yfir
miðnætti. Á dagskránni má
sjá að reynt verður að gera
öllum til hæfis, ungum sem
öldnum, sjúkum og heil-
brigðum. Það er vonandi að
bæjarbúar sjái sér fært að
taka virkan þátt í skemmti-
dagskránni og mæti með
jákvæðu hugarfari á sem
flesta dagskrárliði.
Það er umdeilanlegt
hvort ástæða sé til að halda
upp á afmæli sem þetta.
Fólk talar um bruðl, snobb
og þar fram eftir götunum
og segir að nóg sé að halda
upp á afmæli kaupstaðar
þegar það ber upp á öld. Ég
er ósammála þessu. Margir
voru ekki fæddir á 100 ára
afmælinu og þeir sem fædd-
ust skömmu eftir það koma
varla til með að upplifa 200
ára afmælið. En ástæðan
fyrir viðhorfi mínu er ekki
bara eigingirni.
Mér finnst full ástæða til
að staldra við á 25 ára
fresti, líta til baka, safna
niðurstöðunum saman og
horfa fram á veginn með
reynsluna í bakhöndinni. Á
tímamótum sem þessum
gefst fólki kostur á að finna
til samkenndar með bæn-
um sínum og samgleðjast
öðru fólki. Maður er manns
gaman. Okkur veitir ekki af
örlítilli hvatningu, að fá
smá spark úr sjónvarps-
stólnum og skunda á gleð-
innar fund.
Nú gefst tækifæri til að
kynna sér sögu Akureyrar.
Vegur okkar til veifarnaðar
hefur ekki verið greiðfarinn,
en eftir að Akureyri fékk
kaupstaðarréttindi með
konunglegri reglugerð 29.
ágúst 1862, má segja að
byrjað hafi verið að ryðja
brautina. Fram að aldamót-
um stíga margir fyrstu
skrefin í framfaraátt, skref
sem við búum enn að.
Verslun, sjávarútvegur og
iðnaður voru að losna úr
viðjum og við getum þakk-
að stórhuga mönnum síð-
ustu aldar fyrir það hve vel
þessar greinar standa á
Akureyri í dag.
Akureyri er fallegur bær,
vel staðsettur. Þar er veður-
sæld og stutt á fengsæl
mið. Þar er blómlegt
atvinnu- og mannlíf. Akur-
eyri hefur alla burði til að
eflast enn og dafna. Slíkt
gerist ekki af sjálfu sér
heldur fyrir tilstuðlan
kröftugs bæjarfélags, dug-
legra einstaklinga og
öflugra félagasamtaka.
Dagur óskar Akureyrar-
kaupstað til hamingju með
125 ára afmælið og við von-
um að hátíðarhöldin fari vel
fram og veðrið leiki við
bæjarbúa. En hvað sem
veðri og vindum líður skul-
um við gleðjast saman á
góðum degi og megi gæfa
fylgja bænum og íbúurn
hans. SS
.úr hugskotinu.
Afmæli á höfuðdegi
Þann 29. ágúst er þess minnst
um gjörvalla kristni, þegar hún
Salóme heillaði gamla saurlífis-
segginn hann Heródes upp úr
skónum, svo hann bauðst til að
uppfylla hverja þá ósk sem hún
setti fram. en flónið glopraði
þessu gullna tækifæri svo eftir-
minnilega með því að heimta
aðeins höfuð vesæls samvisku-
fanga, að ráði mömmu að vísu,
en tæpast getur maður nú sagt
að hún hafi þarna haft vit fyrir
dótturinni. Allt um það. Sá dag-
ur er við minnumst þessarar
flónsku mæðgnanna þarna aust-
ur í Gyðingalandi, fellur nú
saman við þann dag sem Akur-
eyrarbær heldur upp á fimm
aldarfjórðunga afmæli sam-
felldra kaupstaðarréttinda.
Dönsk áhrif
Akureyri, líkt og allir aðrir eldri
þéttbýlisstaðir á landi hér, á rót
sína að rekja til Dana, danskra
selstöðukaupmanna og embætt-
ismanna, sem söfnuðu í kring
um sig hópum svokallaðs heldra
fólks meðal íslendinga, sem
mikið þótti koma til alls þess
sem frá útlandinu var. Það að
apa allt hrátt og óbreytt eftir
útlendingum er sem sagt ekkert
nýtt meðal íslensks yfirstéttar-
fólks. En hvað Danina annars
áhrærir, þá reyndu þeir vita-
skuld líkt og siður er flestra
útflytjenda, að líkja sem mest
eftir því sem í eigin heimalandi
tíðkast, og er óhætt að segja, að
óvíða hefur þessi eftirlíking tek-
ist betur en einmitt hér á Akur-
eyri. Enn þann dag í dag þykir
mörgum íslendingum allt and-
rúmsloft á Akureyri framandi.
og dálítið útlent, og það segja
margir útlendingar að Akureyri
minni miklu frekar á evrópskan
smábæ, en íslenskan. Þetta ættu
ferðamálayfirvöld að nýta sér í
miklu meira mæli en nú er og
varast ber að ganga svo frá
skipulagi, að það þurrki burt
þessi sérkenni. Það hversu vel
hefur tekist hér að útfæra
útlönd, er vafalítið því að
þakka, að þetta var framkvæmt
af útlendingum sjálfum, og eins
víst að það hefði mistekist ef
íslendingar hefðu þarna sjálfir
að verki staðið. En þó að dönsk
áhrif hafi hér orðið til hinna
mestu heilla, er ekki þar með
sagt að við eigum endilega að
fara að apa allt eftir Dönum, til
að mynda danska popptónlist,
sem Ríkisútvarpið er nú orðið
mjög áhugasamt um, einfald-
lega vegna þess, að popptónlist
er ekki sérgrein Dana.
Úrvinnsluiðnaður
í gegnum tíðina hefur Akureyri
þróast úr því að vera verslunar-
staður fyrst og fremst, upp í það
að verða einhver helsta miðstöð
hvers konar úrvinnsluiðnaðar í
þessu landi, ekki hvað síst hefur
hér verið unnið úr afurðum
landbúnaðarins, en sjávarút-
vegur og starfsemi tengd honum
hefur mikið vaxið á síðustu
árum, og þá ekki hvað síst
ýmiss konar framleiðsla á vör-
um til sjávarútvegs, þar á meðal
hátæknivarningi. Það ætti því
engan að undra, þó að kjarni
þeirra hátíðarhalda sem verða í
tilefni afmælisins, skuli vera
iðnsýning, sem ætti að geta sýnt
Akureyringum, að það er þrátt
fyrir allt sitthvað brallað í þess-
um bæ, og jafnframt vakið
athygli forsvarsmanna atvinnu-
veganna á mikilvægi þess sem
hér fer fram, en það verður að
segja, að þeir virðast upp til
hópa hafa sýnt þessum bæ harla
lítinn áhuga, og engum atvinnu-
vegasamtökum hefur hingað til
látið sér til hugar koma, að setja
hér upp höfuðstöðvar sínar,
þótt slíkt ætti að vera að ýmsu
leyti hagkvæmt, vegna legu
bæjarins nánast í landinu
miðju.
Sambandsþáttur
samvinnufélaga
Síðustu daga hefur þjóðfélagið
nötrað og skolfið vegna átaka
um banka einn sem fyrir bara
nokk-um mánuðum enginn
vildi sjá, en allir vilja nú allt í
einu eignast, hvað sem það
kostar. Þetta mál kemur einmitt
okkur Akureyringum meira við
en mörgum öðrum, þó svo að
slíkt hafi nú ekki farið hátt f
hinum sunnanstýrðu fjölmiðl-
um. Það vill nefnilega þannig
til, að samvinnumenn hafa nú
þegar nánast keypt banka
þennan, það er að segja ef öll-
um ítrustu regluni um við-
skiptasiðferði er fylgt, og Akur-
eyri er, að minnsta kosti í skála-
ræðum oft kölluð mesti sam-
vinnubær í heimi, og sjálfur
„Maður vikunnar" hjá svæðis-
útvarpinu mikið í sviðsljósinu
vegna þessa máls. En þó svo að
Akureyri sé nú mesti samvinnu-
bær í gjörvöllum heiminum, þá
minnist maður þess ekki að hafa
heyrt um það hugmyndir, að
hér á Akureyri yrðu reistar
höfuðstöðvar hins nýja banka,
og hann þar með gerður að
fyrsta landshlutabankanum.
Þannig mætti og fá inn í hann
umtalsvert fjármagn frá ein-
staklingum og jafnvel sveitar-
félögum á svæðinu. Yrði þetta
gert, væru þessi kaup vel rétt-
lætanleg, en annars tæpast. Að
minnsta kosti hefur maður það
Reynir
Antonsson
skrifar
á tilfinningunni að peningunum
væri betur varið í það að hækka
laun verksmiðjufólksins hjá
Iðnaðardeild SÍS, sem verða að
teljast fremur í lægri kantinum,
ekki síst þegar tillit er tekið til
þess að bæjargjöld eru hér með
hærra móti. Raunar er vandi
þessa fólks þó aðeins í hnot-
skurn vandi þess fólks sem
við framleiðsluatvinnuvegina
starfar, og nauðugt viljugt verð-
ur að sjá um undirleikinn á
Kringluballinu. Landshluta-
banki gæti án efa stuðlað mjög
að útvegun þess fjármagns sem
atvinnuvegir landsbyggðarinnar
hafa svo sárlega þörf fyrir til að
bæta kjörin, og eflaust yrði
einnig mikið hægt að draga úr
álögum á bæjarbúa, ef nú Sam-
bandið gripi tækifærið og flytti
höfuðstöðvar sínar hingað heim
í heiðardalinn. Vangaveltur af
þessu tagi kunna ef til vill að
vera loftkastalar settir fram í
afmælisvímu, en vita mega
menn það, að vefararnir í
Rochdale og þingeysku félags-
málafrömuðirnir voru líka loft-
kastalasmiðir síns tíma. Á þess-
um höfuödegi á Akureyri sitt
gullna tækifæri, og því má hún
ekki glopra niöur líkt og
Salóme forðum. Menn verða að
hrista af sér slenið og hella sér í
baráttuna.