Dagur - 27.05.1989, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - táílöárdágur 27. maí 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 900 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 80 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 595 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
EGILL H. BRAGASON, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Áhyggjur vegna
slæmrar kvótastöðu
Útgerðarmenn eru þegar farnir að hafa áhyggj-
ur af því að þeir verði uppiskroppa með þorsk-
kvóta þegar kemur fram á haustið. Þær áhyggj-
ur eru ekki ástæðulausar. Fyrstu fjóra mánuði
ársins veiddust tæplega 162 þúsund tonn af
þorski á landinu öllu en heildarþorskkvóti ársins
er aðeins 285 þúsund tonn. Á ársþriðjungi hafa
því tæp 56% þorskkvótans verið nýtt og er það
verulegt áhyggjuefni. Ástæður þessa eru fyrst
og fremst tvær, annars vegar góð aflabrögð það
sem af er árinu og hins vegar minni kvóti en í
fyrra en eins og kunnugt er var þorskkvótinn
skertur um 10% milli ára í verndunarskyni. Vart
er hægt að búast við því að þorskkvótinn verði
aukinn að nýju á þessu ári.
Vilhelm Þorsteinsson, framkvæmdastjóri Út-
gerðarfélags Akureyringa, lét í ljósi áhyggjur
vegna þessa í Degi nú í vikunni. „Það verður
ekki annað sagt en að útlitið sé hörmulegt fyrir
fyrirtæki eins og Útgerðarfélag Akureyringa,
sem miðar við að halda uppi útgerð og vinnu í
landi út allt árið,“ sagði Vilhelm m.a. Hann benti
á að útgerðarfyrirtæki, sem ekki hafa jafnframt
vinnslu á sinni hendi, ættu hægar um vik með að
fiska upp í sinn kvóta á skömmum tíma á sem
hagkvæmastan hátt og leggja síðan skipunum
það sem eftir lifði ársins. Slíkt væri með öllu úti-
lokað hjá fyrirtæki eins og Útgerðarfélagi Akur-
eyringa.
Allt frá því kvótakerfi í sjávarútvegi tók gildi,
hafa mörg helstu útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tæki á Norðurlandi haldið rekstrinum gangandi
með kvótakaupum annars staðar frá síðustu
mánuði ársins. Sú staða sem upp er komin nú er
því enn alvarlegri í ljósi þess að væntanlega
verður mjög erfitt að fá kvóta keyptan þegar líða
tekur á þetta ár. Haft var eftir Sverri Leóssyni,
formanni Útvegsmannafélags Norðurlands, í
Degi á miðvikudag að hann sæi ekki nokkurn
möguleika á því að hægt yrði að að kaupa kvóta
sem nokkru næmi í ár. Skýringin væri sú, að þau
svæði, sem til þessa hafa haft kvóta aflögu, séu
vegna mjög góðrar vetrarvertíðar langt komin
eða búin með kvótann.
Fyrirtæki, sem hafa bæði útgerð og fisk-
vinnslu á sínum snærum, standa frammi fyrir
stórkostlegu vandamáli innan tíðar. Gífurlegir
hagsmunir eru í húfi, því ef ekki tekst að finna
viðunandi lausn, blasir við stórfellt atvinnuleysi
í sjávarútvegi þegar kemur fram á haustið. Ljóst
er að stjórnvöld verða að láta þetta mál til sín
taka, því það er stærra en svo að það verði leyst
innan viðkomandi fyrirtækja. BB.
úr hugskotinu
„Það kom í Ijós að hin ameríska afskiptasemi var freklegt brot á varnarsamningnum . . .“
Veðrahrigði og samnmgar
Það tóku að blása suðlægir
vindar, og hitinn að stíga, nán-
ast um leið og veðurfræðingarn-
ir ásamt öllu hinu BHMR-liðinu
voru búnir að semja af sér, líkt
og raunar var fyrirsjáanlegt að
gerast myndi, jafnvel áður en
lagt var út í þetta verkfall sem
að endingu varaði í heilar sex
vikur. Og að vanda eru allir
fegnir yfir því að þessu skuli
lokið, ekki síst verkfalls-
mennirnir sjálfir, sem margir
hafa án efa verið orðnir þreyttir
á iðjuleysinu, jafnvel þó þeir
hafi fengið það bætt að hluta,
nokkuð sem eflaust á eftir að
létta undir þegar greiða þarf
plastkortareikningana, en á sér
enga hliðstæðu aðra, og vaknar
því sú spurning hvort ekki sé nú
búið að skapa fyrir því fordæmi
að atvinnurekendur greiöi
mönnum laun í verkföllum, að
minnsta kosti að hluta.
Harðindi
En þó svo að háskólamenn hafi
þannig fengið borgað fyrir það
úr vösum skattborgaranna að
vera í verkfalli, þá sömdu þcir
engu að síður af sér, einfaldlega
vegna þess að það er hreinlega
ekki Ienska á Islandi að standa
við gerða kjarasamninga. Gott
dæmi urn þetta er einmitt bara
nýgerður samningur launþega
og atvinnurekenda, sem ógiltur
var þegjandi og hljóðalaust með
gömlu, góðu aðferðinni, það er
að segja gengisfellingu, sem
rnanni reiknast til að hafi rýrt
krónuna nákvæmlega jafnmikið
að verðgildi og þeirri hækkun
nam sem um var samið. A
mannamáli þýðir þetta bara að
fólk fær nákvæmlega jafnmarg-
ar raunkrónur og áður, jafnvel
færri, þar sem verðlag mun
hækka umfram gengisfellinguna
á næstu vikum og mánuðum.
Ein af ástæðunum fyrir þessu
eru vitaskuld þau harðindi sem
gengið hafa yfir landið á liðnum
vetri, og það sem af er vorinu.
Forsmekkinn fáum við að sjá nú
þegar í snjómokstursskattinum
sem leggja á ofan á bensínverð-
ið. Við þessarri skattheimtu er í
sjálfu sér ekkert að segja, það
er þó illskárra að skattleggja
bensínið sem knýr þau farar-
tæki er kalla á snjómokstur,
heldur en t.d. að skattleggja
fæturna á fólki sem orðið hefur
að vaða skaflana. En allar líkur
eru á því, að þetta sé bara fyrsti
skatturinn sem lagður verði á
vegna harðindanna. Landbún-
aðurinn mun þurfa mikið fjár-
Reynir
Antonsson
skrifar
magn á komandi hausti. Og það
er auðvitað ekki hægt að ætlast
til þess að ráðamenn verði svo
frumlegir, að þeir fari að skatt-
leggja gróða olíufélaganna,
tryggingasalanna eða annarra
milliliða, sem stöðugt berast
fréttir af, þannig að harðindin
munu lenda á almenningi með
einu eða öðru móti, og geta þar
að auki orðið hið prýðilegasta
tilefni til að slá striki yfir samn-
ingana við háskólamenn. Þessar
staðreyndir hljóta þau nú að
hafa vitað þau Páll, stúlkan með
útlendingslega nafnið og félag-
Amerísk afskiptasemi
Þessi árátta okkar, að gera alls-
kyns samninga, ekki síst á sviði
kjaramála, en einnig stundum
líka á sviði verslunar og við-
skipta, án þess að við ætlumst til
að þeir verði haldnir, þýðir ekki
endilega það að við geruni milli-
ríkjasamninga sem við næstum
ætlumst til þess að mótaðilinn
líti á sem einhverjar markleys-
ur, þó svo við laumumst að vísu
til að gera slíkt sjálf ef við telj-
um það okkur henta. Þannig
urðu jafnvel hinir einlægustu
NATO-vinir talsvert vandræða-
legir á dögunum þegar amerísk-
ur herforingi sem var að láta hér
af störfum gagnrýndi, ja, meðal
annars þá fyrir að hafa ekki
staðið í stykkinu, um leið og
hann kvartaði yfir vondri stjórn
á íslandi, jafnvel gaf í skyn
samningsbrot.
Það kom í Ijós að hin ameríska
afskiptasemi var freklegt brot á
varnarsamningi þeim sem í gildi
er milli íslands og Bandaríkj-
anna. Þar er hermönnum nefni-
lega harðlega bannað að hafa
hin minnstu afskipti af íslensk-
um stjórnmálum, enda er það
herlið sem skiptir sér af stjórn-
málum eður öðrum innanlands-
málum lands sem það dvelur í
öðru en heimalandi ekki lengur
kallað varnarlið, jafnvel ekki
setulið heldur hernámslið, og
hlutverk Kanans hér er ekki
hernám landsins heldur varnir
þess gegn utanaðkomandi árás-
um, og mun herinn strangt til
tekið jafnvel vera skyldugur að
verja landið fyrir innrás, jafnvel
frá hendi annarra NATO-ríkja.
Það er hugsanlega hægt að
afsaka hin umdeildu orð herfor-
ingjans með því hversu opnir og
allt að því barnalegir Banda-
ríkjamenn séu stundum, eða þá
bara með því einfaldlega að
hann hafi verið kominn á þetta
fjórða eða fimmta glas, en hitt
er öllu fáránlegra ef hann hefur
af slíkum ástæðum náð að
móðga íslensk stjórnvöld, ekki
síst ef satt er, það sem að
minnsta kosti einnn ábyrgur
fjölmiðill hélt fram, að hann
hefði farið af landi brott með
sjálfa fálkaorðu hins íslenska
lýðveldis á brjóstinu. Hafi slíkt
átt sér stað ber orðunefnd þegar
í stað að segja af sér sem heild,
og í öllu falli finnst manni nú
ekki veita af því að starfsemi
þessarar nefndar verði tekin til
rannsóknar, því manni finnst nú
oft eins og orðuveitingar séu
meiri og minni tilviljunum
háðar, og að það þurfi stundum
ekki annað til að næla sér jafn-
vel í eitt stykki Stórriddara-
kross, en það að stunda blómleg
viðskipti við sjálfan sig.
Til góðs
En þó svo að ræða hins ameríska
dátaforingja hafi að sjálfsögðu
verið hin herfilegasta móðgun
sem allir eru sammála um að
mótmæla harðlega, þá hefur
hún að sumu leyti orðið til góðs.
Hún er ef til vill fyrirboði og
aðvörun til okkar um að viss
veðrabrigði séu í nánd varðandi
samskipti okkar við Kanann og
Varnarsamninginn yfirleitt.
Hún er ef til vill áminning til
okkar um það að við verðum að
fara að standa fastar á landsrétt-
indum okkar en fyrr, og ber í
því sambandi að fagna því, að
Jón Baldvin skuli loks vera far-
inn að þora að reyna að blaka
eitthvað við hinum heilögu
Aðalverktökum, og afhenda
þetta dollaragrín þjóðinni sem
er þess eini réttmæti eigandi, en
ekki þessar ættir og einstakling-
ar í Reykjavík sem stjórnað
hafa Suðurnesjum, já og raunar
landinu öllu sem hjálendu. Og
eiginlega finnst manni að það
eigi að nota hermangsgróðann
fyrst og fremst til þess að búa
svo um hnútana, að við getum
losað okkur við herinn í fyllingu
tímans, án þess að það valdi
efnahagslegum vandræðum.