Dagur - 16.08.1989, Page 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 16. ágúst 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Skoðanakannanir
og þingkosningar
Þá hefur enn ein skoðanakönnunin gefið til
kynna að núverandi ríkisstjórn njóti ekki mikill-
ar hylli meðal almennings. Samkvæmt skoðana-
könnun Skáís og Stöðvar 2, sem gerð var í byrj-
un þessa mánaðar, eru sjö af hverjum tíu þeirra
sem tóku afstöðu andvígir ríkisstjórninni. Sam-
kvæmt sömu skoðanakönnun vill meirihluti
aðspurðra samt sem áður bíða með kosningar
þar til kjörtímabilinu lýkur.
Þessar niðurstöður koma á engan hátt á
óvart. Ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar
hefur staðið fyrir ýmsum óvinsælum en nauð-
synlegum ráðstöfunum það sem af er kjörtíma-
bilinu. Hún tók við mjög erfiðu búi frá ríkisstjórn
Þorsteins Pálssonar og það lá alltaf ljóst fyrir að
sá vandi sem sú ríkisstjórn hljóp frá, yrði ekki
leystur í einu vetfangi. Núverandi ríkisstjórn er
enn að glíma við að tryggja undirstöðuatvinnu-
greinunum viðunandi rekstrargrundvöll. Hún er
enn að finna leiðir til að lækka gífurlegan fjár-
magnskostnað fyrirtækja, sem fyrst og fremst er
tilkominn vegna rangrar efnahagsstjórnunar í
tíð fyrri ríkisstjórnar. Sú ríkisstjórn setti hags-
muni fjármagnseigenda ofar öllu öðru. Atvinnu-
lífið er enn að súpa seyðið af því.
Ótrúlegur fjöldi gjaldþrota undanfarin tvö ár
er og verður minnisvarði um efnahagsstefnu
ríkisstjórnar Þorsteins Pálssonar. Og þótt kjós-
endur keppist við að lýsa óánægju sinni með
núverandi ríkisstjórn í hverri skoðanakönnun-
inni á fætur annarri, vita þeir sem er að engri
ríkisstjórn, hvernig svo sem hún hefði verið
samsett, hefði tekist að leysa á skömmum tíma
þann vanda sem við blasti. Þess vegna vill
meirihlutinn gefa ríkisstjórninni ráðrúm út kjör-
tímabilið til að koma þjóðarskútunni á réttan
kjöl á ný.
Eitt atriði er þó vert að hafa í huga þegar rætt
er um skoðanakannanir. Þær eru ágætar svo
langt sem þær ná. Sumir fjölmiðlar hafa hins
vegar ríka tilhneigingu til að leggja að jöfnu
niðurstöður skoðanakannana og úrslit þing-
kosninga. Slíkt er auðvitað frekleg lítilsvirðing
við þingræðið. Skoðanakannanir breyta engu
um kjörfylgi í þingræðislegum kosningum og
eiga ekki að hafa áhrif á lengd kjörtímabils. Svo
enn sé vísað til skoðanakönnunar Skáís má t.d.
vel vera rétt að Borgaraflokkurinn sé búinn að
glata öllu því fylgi sem hann fékk í síðustu kosn-
ingum. Það getur einnig verið rétt að Sjálfstæð-
isflokkurinn eigi meira fylgi að fagna nú en áður.
Úr því fæst ekki skorið fyrr en í næstu alþingis-
kosningum. Þangað til verða menn að sýna bið-
lund og hætta að rugla saman kosningum og
skoðanakönnunum. BB.
Sex þúsund
Við íslendingar höfum lengst af
verið svo heppnir að hafa nóg að
gera. Við höfum viljað trúa að
það yrði um ókominn tíma. En
nú hefur orðið nokkur breyting
á. Atvinnufyrirtæki eiga lítið
fjármagn. Kostnaður við að fá fé
að láni er meiri en framleiðslu-
verðmæti standa undir eða
borga. Hann hefur snúið nauð-
synlegum og eðlilegum hagnaði í
andhverfu sína. Tíð gjaldþrot,
sem eiga sér jafnvel stað í undir-
stöðuatvinnuvegi þjóðarinnar,
sýna svo ekki verður um villst að
atvinnurekstri eru ekki búin
nauðsynleg skilyrði. Atvinnu-
kreppan á íslandi bitnar fyrst á
framleiðsluatvinnuvegunum og
þar með landsbyggðinni. íslend-
ingar geta ekki treyst því að
atvinnustarfsemi haldist við af
gömlum vana. Þeir verða að vaka
yfir því sem er að gerast á hverj-
um tíma og kunna að notfæra sér
þau tækifæri sem boðist geta.
Fyrr á þessum áratug fóru við-
ræður fram um stóriðju í Eyja-
firði. Forráðamenn kanadíska
álfélagsins ALCAN höfðu auga-
stað á íslandi því þeir töldu
aðstæður til iðnrekstrar vera hag-
stæðar auk þess að vera komnir
inn fyrir veggi í Evrópu í við-
skiptalegum skilningi. í þessum
viðræðum var fjallað um fyrir-
tæki sem veitt gæti 500 til 700
manns atvinnu á heilsárs grund-
velli. Eins og kunnugt er varð
ekkert úr þeim framkvæmdum.
Ástæður þess voru einkum tvær.
Annars vegar lækkaði heims-
ntarkaðsverð á áli verulega og
framleiðslufyrirtæki héldu að sér
höndum með nýjar fjárfestingar
um stund. Hins vegar brutust út
mikil mótmæli í Eyjafirði gegn
þessu fyrirhugaða atvinnufyrir-
tæki. Þessi mótmæli komu fyrst
og fremst frá fámennum en
hávaðasömum hópi fólks sem
flest hafði komið sér vel fyrir í
störfum hjá hinu opinbera og
þurfti því sjálft ekki að hafa
áhyggjur af eigin afkomu.
Þetta fólk bar við rnengun þótt
vitað væri að stóriðja yrði aldrei
reist á íslandi án fullkomins
hreinsibúnaðar og mengunar-
hætta því hverfandi. Haldið var
frarn að vinnusíaður af þeirri
stærðargráðu sem um var rætt
orsakaði óheppilega röskun á
mannlífi á sama tíma og fólks-
fjölgun var komin niður í þriðj-
ung af landsmeðaltali, atvinnulíf
farið að dragast santan og iðnað-
armenn og fleira fólk að flytjast
búferlum til Suðvesturlands. Þeg-
ar fauk í þessi skjól andstæðinga
stóriðjunnar reyndu þeir að telja
hana óverjandi vegna eignar
útlendinga. Flestum ætti að vera
Ijóst að íslendingar eiga ekki
möguleika á að byggja sjálfir
atvinnufyrirtæki á sviði stóriðju
án þess að greiða stofnkostnað
með erlendu lánsfé. Þeim sem
enn halda í þá hugmynd að
íslenska ríkið verði að eiga meiri-
hluta í öllum slíkum rekstri þykja
skuldir okkar við önnur lönd ekki
en vera nægilega miklar.
Nýjar hugmyndir um
stóriðju
Hugsanlegur sjávarafli íslendinga
á næstu árum gæti verið í kring-
um 1.700.000 tonn á ári. Ekk-
ert bendir til að um meiri aukn-
ingu verði að ræða. Þrátt fyrir
verðsveiflur og breytilegar mark-
aðsaðstæður getum við reiknað
verðmæti þessa afla út með nokk-
urri nákvæmni. Því getum við
gert okkur grein fyrir væntanleg-
um tekjum af sjávarútveginum á
komandi árum. En við getum
ekki búist við að auka magn eða
verðmæti sjávarafla að neinu ráði
í framtíðinni. Eina leiðin til að
halda tekjum íslendinga í hlut-
falli við fjölgun landsmanna eða
auka þær er að efla aðrar útflutn-
ingsgreinar. Þar kemur iðnaður
og stóriðja til.
Markaðsverð á áli hefur verið
hátt að undanförnu. Álfram-
leiðendur hafa hugleitt nýjar
fjárfestingar. Viðræður hafa
staðið yfir um stækkun álvers
ÍSALS í Straumsvík. Þrátt fyrir
það hafa erlendir iðnrekendur
aldrei staðið í biðröðum til að
byggja verksmiðjur hér úti í
Atlantshafinu. Eftir könnun
töldu forráðamenn ATLANTA
hópsins ekki nægilega hægkvæmt
íbúar
að fjárfesta í álbræðslu á íslandi.
Það hefur ætíð verið verkefni
okkar að fá iðnfyrirtæki hingað
með því að gera starfsumhverfi
aðlaðandi. Veita ákveðna fyrir-
greiðslu í formi orkusölu en fá
atvinnutækifæri í staðinn. Að
þessu verðum við að vinna af
auknum krafti í framtíðinni.
Norðlendingar
fylgjast með
Héraðsnefnd Eyjafjarðarsýslu
samþykkti á síðastliðnu vori að
skipa nefnd til viðræðna við ríkis-
stjórn landsins um að leitað verði
eftir því að fá stóriðjufyrirtæki
til að ráðast í framkvæmdir í
Eyjafirði. 1 greinargerð með til-
lögu Héraðsnefndarinnar segir
eftirfarandi.
„Á síðustu árum hefur mikill
samdráttur átt sér stað í landbún-
aði og ekkert bendir til að breyt-
ing verði á þeirri þróun. Ef fram
fer sem horfir á þessi samdráttur
enn eftir að aukast. Atvinnulíf
við Eyjafjörð hefur byggst að
miklu leyti á landbúnaði,
úrvinnslu og sölu landbúnaðar-
afurða og þjónustu við fram-
leiðslu landbúnaðarafurða í
sveitum. Vegna þess ástands hef-
ur skapast mikil óvissa með
atvinnulíf á Akureyri og Eyja-
fjarðarsvæðinu. Ef nýir atvinnu-
möguleikar koma ekki til er fyrir-
sjáanlegt að fólksfækkun muni
eiga sér stað. Af þeim ástæðum
er nú mjög nauðsynlegt að huga
að nýjum atvinnumöguleikum og
uppbyggingu nýrra atvinnu-
stofna. Bygging stóriðju í Eyja-
firði er því mikilvægt mál fyrir
atvinnulíf og byggðaþróun á
svæðinu. Héraðsnefnd Eyjafjarð-
ar telur nauðsynlegt að unnið
verði að þessu máli nú þegar og
að skipun nefndar til viðræðna
við framkvæmdavaldið verði til
þess að ráðamenn þjóðarinnar
vinni að því að af byggingu stór-
iðju í Eyjafirði geti orðið.“
Bæjarstjórn Akureyrar hefur
leitað eftir samstarfi við Héraðs-
nefnd Eyjafjarðarsýslu um þetta
mál og bæjarstjórinn á Akureyri
hefur ásamt fulltrúum Héraðs-
nefndar og bæjarstjórna Dalvík-
ur og Ólafsfjarðar haldið fund
með iðnaðarráðherra í því sam-
bandi. Frekari viðræður þessara
aðila eru fyrirhugaðar á næst-
unni.
6000 íbúar
Ef reist yrði atvinnufyrirtæki á
Eyjafjarðarsvæðinu sem veitti
500 manns fasta vinnu við fram-
leiðslustörf á heilsárs grundvélli
má reikna með að fólki fjölgaði
um 1700 manns af þeim sökum
einum. Ef reiknað er með að
hvert framleiðslustarf leiði af sér
tvö og hálft starf við þjónustu,
sem er varlega áætlað, þýðir það
allt að 1200 atvinnutækifæri í við-
bót þegar tímar líða. 1700 heils-
ársverk geta þannig leitt af sér
íbúafjölgun um allt að 6000
manns eða um 30%. Hefur
Akureyri og Eyjafjarðarsvæðið,
sem er og verður helsta mótvægi
höfuðborgarsvæðisins, efni á að
hafna slíkri uppbyggingu? Hefur
íslenska byggðastefnan, sem að
undanförnu hefur að hluta verið
rekin með verkefnunt sem runnið
hafa út í sandinn eins og loðdýra-
ræktin og laxeldið virðist að ein-
hverju leyti ætla að gera, efni á
að hafna atvinnurekstri sem tek-
ur milli fimm og sjö þúsund íbúa
til sín? Því verður hver að svara
fyrir sig en úrtöluraddir ber að
skilja á þann hátt að þær vilji veg
höfuðborgarinnar sem mestan
gegn helsta mótvægi sínu á lands-
byggðinni.