Dagur - 15.12.1989, Síða 11

10 - DAGUR - Föstudagur 15. desember 1989
Föstudagur 15. desember 1989 - DAGUR - 11
Umræðan um álver við Eyjafjörð hefur sennilega aldrei verið háværari en nú í haust. Eyjafjörður hefur áður komið
til álita sem heppilegt atvinnusvæði undir nýja stóriðju og ljóst er að álver af þeirri stærðargráðu, sem talað hefur
verið um að reisa hér á landi, myndi gerbreyta atvinnuástandinu á Norðurlandi til hins betra. Eftir síðustu viðræður
stjórnvalda við erlenda aðila um byggingu álvers hér á landi hefur umræðan að mestu snúist um byggingu nýs álvers
í Straumsvík en vart verið minnst á þann möguleika að byggja slíkt álver á Eyjafjarðarsvæðinu. Dagur hafði sam-
band við fulltrúa allra flokka í bæjarstjórn Akureyrar og fleiri sveitarstjórnarmenn á Eyjafjarðarsvæðinu svo og
Þingmenn kjördæmisins og innti þá eftir viðhorfum þeirra til þessa stórmáls.
Kristján Þór Júlíusson,
bæjarstjóri á Dalvík:
„Nýtt álver á
suðvesturhomið
hefði slæmar
afleiðingar fyrir
landið allt“
„Mér finnst sjálfsagt mál að
skoða byggingu álvers sem einn
af möguleikunum á áframhald-
andi uppbyggingu á Eyjafjarðar-
svæðinu en þetta er hagsmuna-
mál fyrir fleiri en Eyfirðinga,“
segir Kristján t>ór.
„Það er síst til bóta fyrir lands-
byggðina, í þeirri kreppu sem er í
atvinnulífi um land allt, að setja
inn á vinnumarkaðinn á suðvest-
urhorninu stórfelldan fjölda
ársverka. Slíkt hefði hrikalegar
afleiðingar fyrir landið allt. Þetta
hlýtur að verða atriði sem menn
verði umfram allt að skoða.
Ég get ekkert sagt um hvort
líkur vaxa eða minnka á álveri
við Eyjafjörð. Ég held að í
umræðunni um staðsetningu
álvers hafi enginn staður annar
verið til umræðu en Straumsvík
eða nágrenni. Allt tal urn annað
hefur verið út í loftið. Ég tel að
þessu svæði hér hafi ekki verið
haldið fram í þeim viðræðum sem
farið hafa fram við hugsanlega
aðila að álveri. Ég held að ekki sé
hægt að saka heimamenn um að
hafa ekki látið sinn vilja í ljós.
Bæjar- og sveitarfélög á svæðinu,
ásamt ýmsum félagasamtökum
hafa komið skoðunum sínum á
framfæri við stjórnvöld en þessir
aðilar verða þó áfram að þrýsta á
að þetta svæði sé inni í mynd-
inni.“ JÓH
Guðmundur Bjarnason
heilbrigðis- og
tryggingaráðherra:
Álver við Eyja-
Qörð mikilvægt
byggðamáJ
„í fyrsta lagi finnst mér afar
mikiivægt að horft sé til þess að
reyna skapa ný atvinnutækifæri á
Eyjafjarðarsvæðinu, ekki síst
vegna þess að atvinnuástand hef-
ur verið með erfiðasta móti á
þessu svæði að undanförnu. í
öðru lagi er bygging álvers við
Eyjafjörð mikilvægt byggðamál,
vegna þess að landsbyggðin hefur
að undanförnu átt í vök að verj-
ast og vinnuaflið sogast á suður-
vesturhornið og mundi náttúru-
lega gera það enn frekar ef næsta
stóriðja yrði staðsett þar.
Frá því að þessar álviðræður
hófust í byrjun árs 1988, hafa
þær beinst æði mikið að stækkun
í Straumsvík og allar forsendur
hafa verið í kringum það. - Og
það er óhjákvæmilegt að horf?. á
þá staðreynd, ef og þegar hægt
verður að ná samkomulagi um að
reisa nýtt álver á íslandi, að
Straumsvík verði þar ofarlega á
blaði, því öll umræða hcíur snúr-t
um það. En ég get á þessu stigi
málsins ekkert fullyrt um það,
hvort við settum málið í hættu, ef
sagt yrði að annað hvort yrði
álver byggt í Eyjafirði eða ekki.
Ég hef sagt áður að það sé
mjög mikilvægt að byggja sterk-
an byggðakjarna á landsbyggð-
inni, til mótvægis við höfuðborg-
arsvæðið og Eyjafjarðarsvæðið er
í mínum huga það svæði sem best
er til þess fallið. - Og með öflugu
atvinnufyrirtæki eins og stóriðju,
yrði stoðum rennt undir það.“
-KK
Steingrímur J. Sigfússon
samgöngu- og
landbúnaðarráðherra:
Stuðningur við
álver háð
vissum skilyrðum
„í grundvallaratriðum liggur mín
afstaða til stóriðju fyrir og stuðn-
ingur minn við álver við Eyja-
fjörð eða annars staðar, er
algjörlega háð því að vissum
skilyrðum sé fullnægt. Ég er ekki
tilbúinn til að slá af þeim kröfum,
að við höfum ótvírætt forræði yfir
slíku fyrirtæki og eigum þar meiri-
hluta, eða umtalsverða eignar-
aðild, sem tryggi okkur vald og
forræði í rekstrinum. Einnig að
þetta sé arðvænleg fjárfesting fyr-
ir þjóðarbúið og að öllum
umhverfisþáttum sé fullnægt. Þar
á ég bæði við hið innra og ytra
umhverfi og svo hið félagslega.
En það er ljóst að Eyjafjörðurinn
er eitthvert viðkvæmasta svæði
landsins og þess vegna gerir það
ákvarðanatöku hvað þá þætti
snertir, vandasamari en ella.
Þrátt fyrir að mikil óvissa sé
með framhald þessa máls, finnst
mér mjög eðlilegt að Eyfirðingar
geri kröfu til þess að þeir séu ekki
fyrirfram afskrifaðir í þessari
umræðu.
En miðað við hvernig staðan í
málinu er í dag, er ekki hægt að
svara þessu öðruvísi en á almenn-
um forsendum. Ekki að það liggi
fyrir á borðinu einhver ákveðinn
valkostur, því svo er ekki. Það er
svo mikil óvissa um þetta allt
saman og því vil ég biðja menn
að líta ekki á álver sem eitthvert
allsherjar bjargræði. Það má þá
frekar líta á það sem hreina við-
bót ef af yrði.“ -KK
Sigurður Jóhannesson,
bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins á Akureyri:
„Ber að knýja á
um staðsetningu
utan Faxaflóa-
svæðisins"
„í þessum málum má aldrei neita
neinum möguleikum fyrirfram.
Það er sjálfsagt að hafa álver inni
í myndinni í öllum umræðum um
atvinnumál á þessu svæði. En að
ég líti á þetta sem allsherjarlausn
og endanlega lausn á okkar
atvinnumálum, því fer fjarri,“
segir Sigurður Jóhannesson.
„Þetta er byggðamál á þann
hátt að ef álver verður sett niður
nú við Faxaflóann þá hallar skút-
unni ennþá meira og rennslið til
þess svæðis eykst. Á því er ekki
vafi og í því ljósi er nauðsynlegt
að hér verði komið upp atvinnu-
frekum rekstri. Umræður um
staðsetningu snúast um hörð við-
skipti og auðvitað taka þeir sem
álverið munu eiga afstöðu til
staðsetningar á þeim grundvelli
hvar þeir telja það hagkvæmast.
En okkur heimamönnum og
stjórnmálamönnum ber að knýja
á að staðsetning álversins verði
utan Faxaflóasvæðisins. Við
erum inni í umræðunni um stað-
setningu álsversins en hins vegar
hefur maður það á tilfinningunni
að sterk öfl vinni að því að koma
álveri niður fyrir sunnan. Ég tel
þó að skipulega hafi verið unnið
að því að halda okkur inni í þess-
ari umræðu og þannig verðum
við að beita okkur áfram.“ JÖH
Halldór Blöndal:
Nauðsynlegt að
efla Eyjaflörð
„Ég hef barist fyrir því á Alþingi
alltaf þegar ég hef haft tækifæri
til að álver eða önnur sambærileg
stóriðja rísi við Eyjafjörð," segir
Halldór Blöndal, alþingismaður
fyrir Sjálfstæðisflokk í Norður-
landskjördæmi eystra.
„Rök mín fyrir álveri við
Eyjafjörð eru í fyrsta lagi þau að
þetta er grunnframleiðsla á þétt-
býlu svæði þar sem fjölþætt þjón-
usta stendur til boða. Það má því
búast við að margföldunaráhrifin
af hverju verki í álveri við Eyja-
fjörð verði viðlíka og á stór
Reykjavíkursvæðinu. Ég álít
nauðsynlegt að efla Eyjafjörð því
að á svæðinu frá Ólafsfirði til
Húsavíkur býr tíundi hluti þjóð-
arinnar og það er nauðsynlegt að
styrkja þessa byggð til þess að
dreifa fólkinu um landið. Eyja-
fjörður er eina byggðin sem att
getur kappi við höfuðborgar-
svæðið.
Þá má ekki gleyma því að
verksmiðja sem þessi hefur áhrif
á ýmsa aðra þætti, jafnvel inn í
öðrum fyrirtækjum. Jákvæðu
áhrifin eru margskonar, t.d. að
færa tækniþekkingu norður,
margvísleg fyrirtæki munu rísa
kringum verksmiðjuna og byggð-
ir Eyjafjarðar færast nær hver
annarri." óþh
Bjarni Grímsson,
bæjarstjóri í Ólafsfirði:
„Á satt að segja
bágt með að
trúa að álver
komi norður“
„Við erum fylgjandi því að álver
verði í Eyjafirði. Ef við ætlum
ekki að dragast verulega aftur úr
í byggðaþróun og búa við að
segja
landið sporðreisist þá verðum við
að fá einhvern slíkan iðnað
hingað,“ segir Bjarni Grímsson.
„Við búum við minnkandi fisk-
stofna og menn verða því að snúa
sér að uppbyggingu stóriðju sem
skapar þann grundvöll til að
þetta svæði geti vaxið og fólk hafi
hér trygga vinnu.“
Aðspurður um hverjar likur
hann telji á að álver rísi við
Eyjafjörð segir Bjarni: „Maður á
voðalega bágt með að trúa því að
álver komi norður. Það virðast
vera ákveðnir aðilai í stóriðju-
nefndinni sem aldrei hafa séð
lengra en upp eftir rafmagnslín-
unum í áttina að Sigölduvirkjun.
En þó svo Straumsvík bjóði upp
á eitt og annað fyrir álver þá gæti
Eyjafjarðarsvæðið boðið upp á
álíka valkosti og jafnvel betri.
Þetta þarf að kynna fyrir þeim
aðilum sem eiga þetta erlenda
fjármagn og hafa yfir vinnslu-
leyfunum að ráða. Hjá fólki á
svæðinu er breytt afstaða, menn
eru hræddir um eigið atvinnu-
öryggi og vilja því reyna að ná
inn einhverjum stöðugleika með
nýjum atvinnutækifærum. Við
hljótum að eiga næsta leik með
þrýstingi á að álver komi
hingað." JÓH
Freyr Ófeigsson
bæjarfulltrúi Alþýðu-
flokksins á Akureyri:
„Eigum að gera
kröfu tU
stjórnvalda um
álver hingað“
„Afstaða mín til álvers við Eyja-
fjörð er sú sama nú og undanfar-
in 16 ár: Við eigum að gera þá
kröfu til stjórnvalda að þau geri
allt sem í þeirra valdi stendur til
að staðsetning væntanlegs álvers
verði í Eyjafirði. Mér finnst
raunhæft að kosta nokkru til að
fá slíka stóriðju, og myndi styðja
tillögu um að Akureyrarbær,
einn sér eða með sveitarfélögum
við fjörðinn, kostaði byggingu
hafnarmannvirkja, ef það yrði til
að liðka fyrir málinu.
í mínurn huga er þetta ekki
flokkspólitískt mál heldur miklu
fremur spurning um byggðajafn-
vægi. Staðsetning álvers er stór
spurning frá byggðasjónarmiði.
Éf því verður valinn staður á suð-
vesturhorni landsins hlýtur
byggðaröskun að leiða af þeirri
ákvörðun. Ég er mótfallinn því
að efla Reykjavíkursvæðið frekar
á kostnað landsbyggðarinnar.
Til þess að byggð haldist úti á
landi er á okkar dögum krafist
margvíslegrar þjónustu, mögu-
leika til skólagöngu, menningar-
lífs og fjölbreytni í atvinnuhátt-
um. I dag nægir mikið atvinnu-
.framboð ekki til að fá fólk til að
staðfestast á stöðum utan
Reykjavíkur, eins og dæmin
sanna. Álver við Eyjaförð stuðlar
að stöðugleika í kjördæminu."
EHB
Sigurður J. Sigurðsson
forseti Bæjarstjórnar
Akureyrar:
„Ekki of seint
aö berjast
fyrir álveri“
„í mínum huga er uppbygging
stóriðju við Eyjafjörð mikið
hagsmunamál fyrir hina liðlega
20 þúsund íbúa svæðisins. Ef
ekkert raunhæft fer að gerast í
atvinnumálum dreifbýlisins á
næstunni en framhald verður á
uppbyggingu á Reykjavíkur-
svæðinu horfum við fram á alvar-
legri hluti en fram til þessa í
byggðaröskun.
Samdráttur og fækkun atvinnu-
tækifæra þýddi stöðnun Akureyr-
ar þótt þar myndi ekki endilega
verða bein fólksfækkun. Þróunin
yrði hins vegar miklu alvarlegri í
smærri sveitarfélögum í kringum
okkur. Slíkt ntyndi bitna á aðil-
um sem selja þjónustu til þessara
staða, og Akureyri gæti einangr-
ast.
Ég vil benda á að undanfarið
hafa verið settir inilljarðar króna
til byggðamála í landinu, en þeir
peningar hafa því miður oft
reynst haldlitlir. Slíkum fjármun-
um væri að hluta betur varið til
að koma stóriðju á legg en í sumt
af því sem gert hefur verið til
þessa.
Það er engan veginn of seint að
berjast fyrir álveri á Eyjafjarð-
arsvæðinu. Ég tek ekki þeim rök-
um að málið sé komið svo langt
að ekki sé unnt að skoða það
með Eyjafjarðarsvæðið í huga.
Ég efast ekki um að frá sjónar-
miði kostnaðar er ódýrara að
reisa nýtt álver í Straumsvík, en
spurningin er þá hvort stjórnvöld
geti ekki gert sínar ráðstafanir
með langtímabyggðasjónarmið
í huga.“ EHB
Stefán Valgeirsson:
Fáránlegt að
tala um álver
við Eyjafjörð
„í raun er fáránlegt að tala um
álver við Eyjafjörð. Það verður
ekkert næsta álver byggt við
Eyjafjörð. Það hefur þegar verið
ákveðið að það verður í Straums-
vík og allir samningar og útreikn-
ingar hafa miðast við þann stað,“
segir Stefán Valgeirsson, alþing-
ismaður fyrir Samtök jafnréttis
og félagshyggju í Norðurlands-
kjördæmi eystra.
„Eins og ég sagði á borgara-
fundi um atvinnumál á Akureyri
í nóvember verður jafn erfitt fyr-
ir áhugamenn um álver að fá það
í Eyjafjörð og er að komast undir
endann á regnboganum.
Þetta er skaðleg umræða því
að á meðan menn eru blindaðir
af álverinu gleyma þeir á meðan
allri annarri atvinnuuppbygg-
ingu. Bygging álvers myndi skapa
atvinnu en það myndi ekki leysa
nein mál og koma öörum málum
í Eyjafirði ákaflega illa. Þar á ég
við landbúnað og það sem hon-
um er tengt. Menn skulu ekki
gleyma mengunarþættinum. í
Eyjafirði eru ríkjandi suðvestan
og norðaustan áttir og það liggur
ekkert fyrir að hægt sé að koma í
veg fyrir mengun frá slíku iðju-
veri.“ óþh
Sigríður Stefánsdóttir
bæjarfulltrúi
Alþýðubandalagsins:
„Ekki um líf og
dauða eyflrskra
byggða að tefla“
„Ég tel að álver af þeirri stærð
sem verið er að ræða um nú sé
hvorki góður né raunhæfur kost-
ur í atvinnulífi Eyjafjarðar.
Alþýðubandalagið hefur sett
mjög ströng skilyrði fyrir stór-
iðju. Þau felast m.a. í þjóðhags-
íegri hagkvæmni, en þar er átt við
að raforkuverð sé viðunandi,
íslenskt forræði og mjög strangar
mengunarvarnir.
Mér finnst því miður að niður-
staðan úr þeim umræðum sem
standa yfir núna og Jón Sigurðs-
son leiðir muni ekki uppfylla
þessi skilyrði. Auk þess virðist
ekki vera rætt um neitt annað en
álver á suðvesturhorni landsins.
Ég vildi óska að allur sá áhugi,
tími og kraftur sem farið hefur í
umræðu um álver bæði nú og
áður fyrr hefði farið í að ræða
kosti sem eru okkur nærtækari og
raunhæfari. í því sambandi vil ég
nefna málefni Slippstöðvarinnar
hf. þar sem 300 manna vinnu-
staður er í húfi, ullariðnaðinn og
ýmislegt fleira sem hér er og við
getum byggt ofan á. Fyrir utan
þetta eigum við mikla möguleika
á að gera Akureyri að háskólabæ
og miðstöð rannsókna og þjón-
ustu í framtíðinni.
Mér finnst rangt að stilla
álversmálinu upp þannig að hér
sé um líf eða dauða eyfirskra
byggða að tefla. Sem betur fer
eigum við betri kosti. Þótt ákveð-
ið yrði að setja upp álver hér
kæmi það ekki inn í atvinnulífið
fyrr en eftir langan tíma, og ég er
hrædd um að það myndi taka frá
þeim greinum sem fyrir eru og
ekki verða sú viðbót sem fólk
heldur.“ EHB
Málmfríður Sigurðardóttir:
Get ekki skrif-
að upp á álver
„Okkur finnst mjög varhugavert
að setja niður álver í einu'
blómlegasta landbúnaðarhéraði
landsins,“ segir Málmfríður Sig-
urðardóttir, alþingismaður
Kvennalistans í Norðurlands-
kjördæmi eystra.
„Það hefur ekki einu sinni orð-
ið svo enn að mengunarvarna
hafi verið fyllilega gætt í Straums-
vík og við sjáum ekki endilega að
ráðamenn séu tilbúnir að hafa
mengunarvarnir við hugsanlegt
álver í Eyjafirði í sem bestu lagi
vegna þess að þær eru mjög svo
dýrar. Ég skrifa ekki upp á álver
hvort sem menn þykjast geta
tryggt mengunarvarnir eða ekki.
I öðru lagi hefur álver í för
ineð sér byggðaröskun. Okkur
þykir meira ríða á að dreifa
atvinnutækifærunum um byggð-
irnar heldur en að setja upp risa-
fyrirtæki á einuin stað sem allir
hópast að. Við sjáum ekki annað
en að það myndi ýta frekar undir
þá byggðaröskun sem þegar er til
staðar í landinu.
Þá iná ekki gleyma því að mest
þörf er á atvinnutækifærum fyrir
konur. Þær fá ekki vinnu í álveri
nema ef til vill á skrifstofum.
Okkur finnst meira aðkallandi að
byggja upp atvinnufyrirtæki fyrir
konur.
Þá má ekki gleyma því að
hvert atvinnutækifæri í álveri
kostar a.m.k. 200 milljónir
króna. Það er ljóst að hægt er að
koma mörgu af stað í atvinnu-
uppbyggingu fyrir minna fé en
þetta.“ óþh
Árni Gunnarsson:
Ég vil fá þetta
álver í Eyjaíjörð
„Mín afstaða er hrein og klár. Ég
vil fá þetta álvet í Eyjafjörð. Að
mínu mati er Eyjafjörður að
verða eitt samfellt atvinnusvæði
og álver kæmi öllu svæðinu mjög
til góða,“ segir Árni Gunnarsson,
alþingismaður fyrir Alþýðuflokk-
inn í Norðurlandskjördæmi eystra.
„Bygging álvers í Eyjafirði er
byggðamál hið mesta til að fyrir-
byggja að landið sporðreisist und-
an þunga stóriðjuvera á suðvest-
urhorninu. Ég held að með góð-
um mengunarvörnum, með því
að láta verksmiðjuhús falla inn í
landslag og svo framvegis, sé
bygging álvers mjög gott mál fyr-
ir þetta byggðarlag. Tekjur þess
niunu aukast siórlega og því rná
heldur ekki gleyma að hverju
starfi í álveri fylgja fjögur störf
utan verksmiðjunnar.
Það er vissulega möguleiki á að
fá álver í Eyjafjörð og ég vil trúa
því í lengstu lög að hægt sé búa
svo urn hnútana að þangað komi
álver fyrr en síðar. Vissulega
hafa hinir erlendu aðilar mikið
um staðsetningu að segja en það
er ekkert vonlaust í þessu máli.“
óþh
Ingimar Brynjólfsson,
formaöur Héraðsnefndar
EyjaQarðar:
„Héðan verður
að koma
þrýstingur“
„Frá mínum sjónarhóli séð er
álver svo stórt atvinnufyrirtæki
hér á svæðinu að allir í héraðinu
nytu góðs af. Stórt fyrirtæki sem
ekki væri háð sveiflunt sem gerast
í atvinnumálum innanlands
myndi halda uppi miklu út frá sér
og því kæmu ekki svona lægðir
eins og hér er núna,“ segir Ingi-
mar Brynjólfsson.
„Svona fyrirtæki kallar á mikla
þjónustu og þarf mikið af mennt-
uðu fólki. Um 30% starfsfólks í
því álveri sem ég skoðaði í Kan-
ada er háskólamenntað fólk,
35% eru iðnaðarmenn en
afgangurinn verkafólk.
Menn hafa aðallega sett fyrir
sig hugsanlega mengun frá álveri
við Eyjafjörð. Ég er ekki hrædd-
ur við hana, slíkar varnir í
nútíma álverum er svo fullkomn-
ar að það er ekki sambærilegt við
það sem áður var.“
Ingimar segist telja að það
verði einvörðungu ákvörðun
stjórnvalda hvort álver rís við
Eyjafjörð. „En til þess að eitt-
hvað tillit verði tekið til okkar
verður að koma þrýstingur
héðan. Ef hér veröur sinnuleysi
og deyfð þá fáum við ekkert,
hvorki þetta né annac. Frum-
kvæðiö er allt sem gildir og ef við
eigum þingmenn sem vilja okkur
vel þá eiga þeir að leggja sig alla
fram um að koma þessu í
framkvæmd.“ JÓH
Sigfús Jónsson,
bæjarstjóri á Akureyri:
„Hlýtur að
koma tíl kasta
Alþingis“
„Ég vil fá álver hingað í Eyja-
fjörð til þess að atvinnulíf hér
eflist, fólki fjölgi og svæðið verði
lífvænlegra en það er í dag. Ef
álverið á að setja niður á Suð-
vesturhorninu þá eykst atgervis-
flóttinn og búferlaflutningarnir.
Ég held að menn geri sér íulla
grein fyrir því,“ segir Sigfús
Jónsson.
„Ég held að á Alþingi sé ekki
pólitískur vilji fyrir því að álver
verði sett niður í Straumsvík
nema að Eyjafjörður sé af ein-
hverjum ástæðum útilokaður.
Með þessu á ég við að ef menn
standa frammi fyrir því að velja
milli Straumsvíkur og Eyjafjarð-
ar þá held ég að meirihluti sé fyr-
ir því að setja slíka stóriðju niður
í Éyjafirði. Þetta mál hlýtur að
koma til kasta Alþingi, ég get
ekki ímyndað mér að ríkisstjórn-
in geti afgreitt málið framhjá
þinginu.“
Sigfús segist telja yfirgnæfandi
meirihluta fólks á Eyjafjarðar-
svæðinu fylgjandi álveri. „Menn
mega ekki einblína á þetta sem
einu vonina í atvinnumálum en
margir líta á stóriðjuuppbygg-
ingu sem mikilvægan þátt í
atvinnuuppbyggingu á svæðinu.
Ég held að spurningin sé líka sú
hvort eigi að efla þetta svæði og
reyna að beina búferlaflutningum
fóíks hingað í stað þess að allir
fari á höfuðborgarsvæðið." JÓH