Dagur - 03.10.1990, Qupperneq 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 3. október 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (iþróttir),
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavik vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR PÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
INGVELDUR JÓNSDÓTTIR, HEIMASlMI 22791
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÓRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Byggðastefiia
fyrir atvinnulífið
Síðastliðið sumar birtist athyglisvert viðtal við Vilhjálm
Egilsson, framkvæmdastjóra Verslunarráðs, í Bændáblað-
inu. í viðtalinu kennir margra grasa, en spurningin um
hvert stefni í byggðamálum er grunntónn þess. Skoðanir
Vilhjálms á orsökum núverandi ástands, og hugsanleg-
um afleiðingum þess fyrir byggðaþróun landsins, eru
verðugt íhugunarefni.
Vilhjálmur bendir í upphafi á, að byggðatogstreitan sé
engan veginn ný af nálinni. Hana má rekja marga áratugi
aftur í tímann, til þorpa- og kaupstaðamyndunar við sjáv-
arsíðuna, og brottflutnings fólks úr sveitum til þéttbýlis-
kjarnanna. Auk þess hefur framleiðni í landbúnaði vaxið
miklu hraðar en markaðurinn, sem stuðlar að fækkun
landbúnaðarstarfa. Afleiðingarnar eru augljósar í dag, og
hafa raunar verið um langt skeið.
Málefni lífeyrissjóða og hlutverk þeirra í efnahagskerfi
landsins hafa verið ofarlega á baugi. Vilhjálmur segir að
mikilvægt sé að fé sjóðanna sé nýtt í heimabyggðum
þess fólks sem í þá greiðir, en ekki til skefjalausrar upp-
byggingar á Reykjavíkursvæðinu. Til að koma í veg fyrir
slíkt gerir hann að tillögu sinni að fjármagni húsnæðis-
lánakerfisins sé skipt eftir landshlutum, en einnig sé
nauðsynlegt að opna fyrirtækjum aðgang að lánakerfinu,
svo þau geti byggt hús úti á landi. Þannig væri hægt að
efla atvinnu í heimabyggð og festa fé sjóðanna þar, auk
þess sem komið væri í veg fyrir þann vanda sem víða
skapast vegna húsnæðiseklu. Hún er einmitt sá flösku-
háls sem oft hindrar aðkomufólk í að setjast að í meðal-
stórum kaupstöðum víða um land.
Um byggðastefnu segir Vilhjálmur: „Ef byggðastefna á
að takast og skila árangri verður hún að byggjast á ein-
hverju sem er hagkvæmt. Menn verða einnig að átta sig
á því að landsbyggðin er til fyrir atvinnuvegina. Það er
auðveldast að stunda sjóinn þaðan. Sama gildir um land-
búnaðinn. Sveitirnar eru til fyrir hann, en ekki öfugt.
Atvinnulífið er ekki rekið til að halda öllu landinu í byggð,
heldur er landsbyggðin nauðsynleg til að sjávarútvegur
og landbúnaður geti starfað og framleitt. Það má heldur
ekki leggja miklar byrðar á atvinnuvegina til að viðhalda
óhagkvæmu byggðamynstri. Byggðastefnan þarf að vera
fyrir atvinnulífið, en atvinnulífið ekki fyrir hana."
Hér veltir Vilhjálmur Egilsson upp spurningu, sem er
viðkvæm fyrir marga. Hann segir atvinnulífio ekki vera til
þess að halda öllu landinu í byggð. Það er auðvitað rétt,
svo langt sem það nær. Hinu má ekki gleyma, að spurn-
ingin snýst fremur um hvort takist að forða heilum
byggðarlögum frá að leggjast í eyði. Raunhæf landbúnað-
arstefna verður að taka mark af hagkvæmni í framleiðslu-
og markaðsmálum, en einnig af fleiri sjónarmiðum. Marg-
oft hefur verið bent á geysilega óhagkvæmni áframhald-
andi byggðaröskunar. Nú þegar standa opinber mann-
virki vannýtt víða um land, og á mörgum stöðum hefur
gengið illa að manna opinberar stöður.
Nei, landsbyggðarfólk verður að snúa vörn í sókn. Stór
þáttur í þeirri baráttu er að snúast gegn samþjöppun
opinberrar þjónustu á höfuðborgarsvæðinu. EHB
Fljótsdalur:
Þar verður virkjað þegar
orkuna vantar að Faxaflóa
Ég ætla að ýmsir hafi fylgst með
skrifum mínum um orkumál um
langt skeið, a.m.k. frá því að ég
flutti á Alþingi frv. um sjálfstætt
raforkufyrirtæki, eða orkubú
Austurlands. Ýmsir litu víst á
það sem eins konar strákapör af
mér. Viðtökurnar voru þær að
liðssafnaður var til að kveða
þetta niður. í máli þessu setti ég
fram bjargfasta skoðun mína á
því hvað lífsspurning væri til að
grunntryggja framtíð strjálbýlis-
ins um allar byggðir. I stuttu
máli; Vald heimabyggðanna yfir
raforkunni, sem afla má í hverj-
um fjórðungi eða viðlíka heild-
um. Ég hefi um árafjöld ritað
margar greinar um orkumál, allar
til þess að reyna að vekja skilning
á ótvíræðu samhengi orku- og
byggðamála. Slysagötur ráðherra
og ráðamanna um orkuslóðir rek
ég ekki, mér sýnast þær of aug-
ljósaröllum, sem vilja sjá. Fljóts-
dalsvirkjun var a.m.k. um áratug
leiksoppur Orkustofnunar og at-
vinnubótavinna á teikniborðum,
- þá var sýnt hvernig dæmisagan
um nýju fötin keisarans kom að
liði að sætta heimafólk. í lok allra
þessara hvirfilvinda og sjónhverf-
inga man ég að ég setti einhvers
staðar grein út af þessu öllu, sem
endaði með óvissu um hvenær
virkjað yrði í Fljótsdal. Niður-
lagsorðin voru um tíma náiægt
aldamótunum og lauk með þess-
um orðum: Þar verður virkjað
þegar orkuna vantar að Faxaflóa!
Hvað blasir við núna? Að ég
tali nú ekki um hið sorglega
niðurlag Halldórs Ásgrímssonar í
síðustu forystugrein Austra. Mín
tilfinning er sú að þeir sem ekki
segja nei við flutningi orkunnar
úr Fljótsdal vestur á Keilisnes,
Faxaflóasvæðið - þeir eru þegar
að stíga fyrsta skrefið í flóttanum
á Faxaflóasvæðið!
Verði orkan flutt á Faxaflóa-
svæðið er hún eilíflega töpuð
Austurlandi. Þrjár eru megin-
undirstöður blómlegra byggða á
Austurlandi: Sjávarafli, landbún-
aður, og orka fallvatna svæðisins
- og Fljótsdalsvirkjun þar mikil-
vægust. Ég sé fyrir mér framtíðar
ísland, sem byggir lífsstíl sinn og
hamingju á tengslum fólks og
náttúru, byggir á „lífbeltunum
tveim“ sem Kristján Eldjárn for-
seti skýrði svo meistaralega í
nýársávarpi, þar sem folk og land
í mennskri þekkingu nútímans
byggir landið allt. Fimm hundruð
þúsund íslendingar um allt land,
þar sem svipaður fjöldi og nú
verður á Faxaflóabyggðunum.
Hin dýrmæta raforka fallvatn-
anna ekki síst tryggi mannvistir,
sterkur þáttur í bjargræði.
Á þessari stundu er kjarni
málsins að orka Fljótsdalsvirkj-
unar fari ekki vestur á Keilisnes.
23. september 1990.
Jónas Pétursson.
Svar til „Eyfirðings“
Einhver sem kallar sig „Eyfirð-
ing“ ritar klausu í lesendahorn
Dags, hinn 26. september sl.
Orðrétt segir hann eftirfarandi og
kallar aðalerindi sitt:
„Ég hef heyrt menn fullyrða að
Stefán Valgeirsson alþingismað-
ur standi á bak við þann undir-
skriftalista sem milli 30 og 40
manns skrifuðu undir til að mót-
mæla áformum um álver við
Eyjafjörð." Hver sagði nú aftur:
„Olyginn sagði mér.“?
Allt er þetta þvættingur og
naumast svaravert, ekki síst
vegna þess að dylgjumaður þorir
ekki að skrifa undir nafni. Eng-
inn undirskriftalisti hefur verið í
gangi til að mótmæla hugmynd-
um um álver hér í firðinum.
Hins vegar var ríkisstjórninni
ritað bréf seint í júlí sl. stílað á
forsætisráðherra, þar sem rök-
studd er sú skoðun bréfritara að
álver eigi ekkert erindi í Eyja-
fjörð og einnig leiðrétt sú villu-
kenning álverssinna að samstaða
væri í héraðinu um byggingu
þess. Forstjórum hinna erlendu
álfélaga var sent afrit af bréfinu í
„Enginn undirskrifta-
listi hefur verið í gangi
til að mótmæla hug-
myndum um álver hér
í firðinum. Hins vegar
var ríkisstjórninni
ritað bréf seint í júlí
sl. stílað á forsætis-
ráðherra, þar sem
rökstudd er sú skoðun
bréfritara að álver
eigi ekkert erindi í
Eyjafjörð . . .“
enskri þýðingu. Undir bréfið rit-
uðu rnilli 30 og 40 aðilar og er
það eitt rétt hjá nafnleysingjan-
um. Tveir úr hverjum hreppi og
þrír til fjórir úr hverju bæjarfé-
lagi.
Allt þetta hefi ég raunar tekið
fram við fjölmiðla áður. Allt var
þetta hið mætasta fólk og margt
úr félagsmálageiranum. Aldrei
stóð til að þar yrðu fleiri, hins
vegar ræddu æði margir við mig á
eftir og jafnvel álösuðu mér fyrir
að leita ekki til þeirra um undir-
skrift, svo að hinn „þögli meiri-
hluti“ sem „Eyfirðingur“ ræðir um
gæti allt eins verið gegn álveri.
Hvað varðar þátt Stefáns Val-
geirssonar alþm. að þessu bréfi
þá er hann enginn. Ekki er það þó
ætlun mín að draga hróður af
Stefáni. Hann á allan sóma skilið
fyrir vasklega framgöngu gegn
hugmyndum um að hér verði
reist eiturspúandi mengunarverk-
smiðja, héraðinu til óbætanlegs
tjóns í framtíðinni. En hafa skal
sannleikann í heiðri. Hugmyndir
að þessum bréfaskriftum eru
komnar frá okkur Bjarna Guð-
leifssyni á Möðruvöllum og voru
kynntar á fundi nokkurra álvers-
andstæðinga snemma í sumar, en
Stefán kom þar hvergi nærri.
Fleiri orð hefi ég ekki um þetta
mál.
Hlöðum, 30. sept. 1990.
Stefán Halldórsson.
Bókmenntasamkeppni Almenna bókafélagsins:
Skilafrestur framlengdur til 1. mars 1991
Bókaklúbbur Almenna bókafé-
lagsins efndi á síðasta ári til bók-
menntasamkeppni í tilefni af 15
ára afmæli sínu og var síðasti
skiladagur handrita ákveðinn 1.
júní sl.
Sjötíu og sjö handrit bárust til
keppninnar, ljóð skáldsögur,
smásögur og leikrit. Dómnefnd
var skipuð fimm mönnum, þeim
Davíð Sch. Thorsteinssyni fram-
kvæmdastjóra, Einari Má Guð-
mundssyni rithöfundi, Eiríki
Hreini Finnbogasyni útgáfu-
stjóra, Helgu Guðrúnu Johnson
fréttamanni og Kjartani Árna-
syni skáldi.
Tilkynning dómnefndarinnar
til Almenna bókafélagsins er svo-
hljóðandi:
„Dómnefndin í bókmennta-
samkeppni Almenna bókafélags-
ins hefur kannað rækilega öll þau
handrit, sem bárust í keppnina,
og komist að þeirri niðurstöðu að
enda þótt ýmis þeirra séu athygl-
isverð skorti of mikið á í efn-
isvali, framsetningu eða
úrvinnslu efnis til þess að nefndin
telji unnt að veita bókmenntavið-
urkenningu.
Með hliðsjón af þessari niður-
stöðu framlengir Almenna bóka-
félagið skilafresti til bókmennta-
samkeppninnar til 1. mars 1991.
Eigendur þeirra handrita, sem
inn hafa verið send, geta sótt eða
látið sækja þau til Stefaníu Pét-
ursdóttur, skrifstofu Almenna
bókafélagsins Austurstræti 18, 6.
hæð. Kvitta þarf fyrir móttöku
þeirra.
Höfundum þessara handrita er
að sjálfsögðu heimilt að leggja
þau fram aftur til þátttöku í
keppninni eftir lagfæringar sem
þeir kunna á þeim að gera.