Dagur - 07.09.1991, Blaðsíða 5

Laugardagur 7. september 1991 - DAGUR - 5
EFST í HUGA Óskar Þór Halldórsson á0\ \
Prövdu-áróöurinn
heyrir sögunni til
• •
Onnumst allar
útfaraskreytingar
I }l<)malnísið
Glerárgötu 28, síml 22551, Akureyri.
i
Útgefendur Þjóöviljans róa nú lífróður. Þeir segjast
þurfa 2000 áskrifendur í þaö minnsta, að öörum kosti
hætti blaðið að koma út. Fjárhagsþrengingar Þjóðvilj-
ans eru ekki nýjar af nálinni. Til fjölda ára hafa eigend-
ur blaðsins togað peninga upp úr vösum gömlu flokks-
mannanna og á þeim grunni hefur boltinn haldið
áfram að rúlla. Þetta er ekki hægt lengur. Gömlu
flokksmönnunum fækkar og það sem meira er, þeir
vilja ekki lengur leggja fjármuni í gamla blaðið sitt, þeir
segja sem svo að það geti siglt sinn sjó.
Þennan dvínandi áhuga gömlu allaballanna á Þjóð-
viljanum tel ég að beri ekki síst að skoða í því Ijósi að
fréttastefna eins og rekin er á þeim bæ heyrir sögunni
til. Áróðursfréttamennska eins og birtist á fréttasíðum
Þjóðviljans er löngu úrelt. Almenningur er einfaldlega
ekki svo vitlaus að hann láti segja sér hvernig heimur-
inn er á litinn. Hins vegar þyrstir almenning í upplýs-
ingar, sem ekki eru matreiddar með pólitískum flokks-
gleraugum.
Ég set Alþýðublaðið og Tímann hiklaust undir sama
hatt og Þjóðviljann að þessu leyti. Þessi blöð eru
flokksblöð, sem matreiða fréttir með pólitískum for-
merkjum. Þetta er alvond fréttamennska, sem þótti
góðra gjalda verð fyrir nokkrum áratugum, en á ekki
lengur að sjást á síðum íslenskra dagblaða. Austur í
Sovét hefur áróðurnum meira að segja verið ýtt út af
síðum Prövdu.
Óvíst er með framtíð Þjóðviljans og nú er rætt um
að Alþýðublaðið kunni að verða lagt niður. Fjárhags-
staða Tímans hefur verið heldur döpur lengi og vart
við því að búast að hún breytist til batnaðar á næst-
unni. Þrengingar þessara blaða segja manni m.a. að
fróðleiksþyrstur almenningur vill ekki pólitískt litaðar
áróðursfréttir, hann vill réttar upplýsingar.
Það er engin tilviljun að vegur Morgunblaðsins, DV
og Dags hefur farið upp á við að undanförnu. Þessi
blöð leggja öll áherslu á að flytja lesendum sínum
„fréttir". Hins vegar er pólitíkusum, hvar í flokki sem
þeir standa, opið að koma þar sínum hjartans skoðun-
um á framfæri í vettvangsgreinum. Þannig eru þessi
þrjú blöð vettvangur lýðræðislegrar umræðu.
Fyrir síðustu alþingiskosningar tel ég að áðurnefnd
þrjú dagblöð nafi staðist þá eldskírn að miðla fréttum
til lesenda óháð öllum pólitískum línum. Svo vitnað sé
til orða Ásgeirs Friðgeirssonar í fjölmiðlapistli í Morg-
unblaðinu skömmu eftir alþingiskosningarnar, gaf
kosningabaráttan sterkar vísbendingar um að
Mogginn, DV og Dagur ætli sér nútíð og framtíð póli-
tískt sjálfstæði, sem geri þeim kleift að sinna frum-
skyldu allra góðra dagblaða, að að veita almenningi
sannar og réttar upplýsingar.
Þrátt fyrir að sinna þessari upplýsingaskyldu sinni
hafa blöðin að sjálfsögðu rétt til þess að hafa sínar
skoöanir. Þær koma fram i svokölluðum ritstjórnar-
greinum og hafa ekkert með hlutlausan fréttaflutning
blaðanna að gera. Til dæmis eru leiðarar DV tíðum
nálægt stefnu Sjálfstæðisflokksins, enda íhaldsgen
öðrum genum yfirsterkari i ritstjórum blaðsins, auk
þess sem peningaöfl í Sjálfstæðisflokknum eiga DV.
Skoðunum blaðsins er hins vegar ekki blandað saman
við fréttaskrif og að því leyti stendur það undir frasan-
um „frjálst og óháð“.
Það er alltaf erfitt að spá í framtíðina. Ég hef þó
grun um að innan ekki langs tíma verði hér fjögur dag-
blöð á markaðnum. Morgunblaðið, DV, Dagur og nýtt
dagblað með ritstjórn í Reykjavík. Þetta vill segja að
ég tel að Þjóðviljinn, Tíminn og Alþýðublaðið hætti að
koma út og í stað þeirra fæðist nýtt dagblað. Eigi það
að hafa einhverja lífsmöguleika má það fyrir alla muni
ekki vera tengt þeim þrem stjórnmálaflokkum sem
standa að baki flokksblöðunum þrem. Það er pláss fyr-
ir fjórða fréttablaðiö á íslenskum dagblaðamarkaði,
það er ég viss um. Flokksblöðin hafa hins vegar sung-
ið sinn svanasöng.
Fjölmiðlar
Þröstur Haraldsson
Þegar hækka breytist
í lækka - og öfugt
Af einhverjum ástæðum snýst íslensk stjórn-
málaumræða að langmestu leyti um tölur.
Það er sífellt verið að fjasa um hagstærðir á
borð viö fjárlagahalla, verðbólgustig, kostn-
aðaráætlanir um alla skapaða hluti, en þeim
mun minna um þaö sem er á bak við tölurnar.
Gott dæmi um þetta er einmitt yfirstandandi
fjáriagagerð. Þar var tilkynnt um þá ákvörðun
ráðherra að stöðva ýmsar nýjungar í skóla-
starfi í því skyni að spara fyrir ríkissjóð. Fyrr
en varði var þaö gleymt og grafiö hvaö þessi
niðurskuröur þýddi fyrir skólastarfið í landinu.
Þess í stað var athyglinni beint aö því hvort
innheimta ætti skólagjöld af nemendum.
En þegar umræðan um skólagjöld hófst
birtist annað einkenni á íslenskri stjórnmála-
umræðu. í fyrstu var í fjölmiölum vitnað í hina
og þessa sem gagnrýndu harðlega þær álög-
ur sem þetta heföi í för með sér fyrir fjölskyld-
urnar í landinu. Svo komu þungavigtarmenn-
irnir í ráöuneytunum til skjalanna og sögðu
aö í raun væri ekki veriö að auka álögurnar
heldur draga úr þeim. Þannig væri nefnilega
að skólarnir innheimtu nú þegar talsverðar
fjárhæðir af nemendum sínum en ætlun ráð-
herra væri einungis sú að samræma þessa
innheimtu og setja þak á hana.
Þaö er svo algengt í íslenskum fjölmiölum
að stjórnmálamenn komast upp með að leika
sér að tölum með þeim afleiðingum að eng-
inn skilur upp né niöur í því hvað er rétt og
hvaö er rangt. Almenningur missir áhugann
og pólitíkusarnir fá frítt spil til þess að gera
það sem þá lystir.
Þarna bregðast fjölmiðlarnir eftirlitshlut-
verki sínu. Ég vil nefna eitt velþekkt dæmi. í
vor var kosiö til þings og þá deildu þingmenn
um það hversu mikill fjárlagahallinn væri.
Þessi umræða komst þó fyrst í algleyming aö
lokinni stjórnarmyndun. Þá mættu þeir Davíð
Oddsson og Friörik Sophusson daglega í
fjölmiöla og í hvert sinn haföi hallinn sem fyrri
stjórn skildi eftir sig aukist um ekki minna en
milljarö. Þegar þeir voru komnir meö hallann
á þriðja tug milljarða hélt Ólafur Ragnar
blaðamannafund og mótmælti þessum út-
reikningum ráðherranna, hallinn væri innan
við fimm milljarða. Hann hafði varla sleppt
oröinu þegar Ríkisendurskoöun birti tölur
sem voru einhvers staðar á milli ráöherranna
fyrrverandi og núverandi. Og gott ef embætt-
ismenn fjármálaráðuneytisins voru ekki að
bauka meö enn eina töluna.
Þarna er verið að hringla með tölur á full-
komlega ábyrgðarlausan hátt í skjóli þess að
bókhaldsreglur eru afar sveigjanlegar og
breytilegar. Þess vegna geta óprúttnir stjórn-
málamenn sett fram „sína“ mynd af ástand-
inu sem er ekki röng þótt hún stangist á við
hinar þrjár útgáfurnar sem eru heldur ekki
rangar.
Þarna eiga fjölmiðlar aö grípa inn í og
koma sér upp sínum eigin reglum um það
hvernig hagstærðirskuli mældar. Það ætti aö
vera tiltölulega auðvelt að fá að láni frá ná-
grannalöndum okkar einhverja staöla. í flest-
um siömenntuöum löndum eru til slíkar regl-
ur, enda minnist ég þess ekki að hafa séö er-
lenda stjórnmálamenn hnakkrífast um þaö
hvort það sé halli á fjárlögum eöur ei, þeir ríf-
ast frekar um það hvernig eigi að rétta bú-
skapinn af.
Svo eru til alþjóðlegir staölar sem stofnan-
ir á borð við OECD nota. Það var beinlínis
grátlegt aö horfa upp á þaö á sínum tíma
þegar DV hamaðist við að véfengja þær
reikniaðferðir sem OECD notar af þeirri einu
ástæðu að þær leiddu f Ijós að íslendingar
eru ekki eins skattpíndir og frjálshyggjuliðiö
hefur haldið fram.
Þaö er hlutverk fjölmiöla aö greiöa úr rugl-
ingnum og halda stjórnmálamönnum við efn-
iö. Þeir eiga ekki að komast upp með aö forö-
ast málefnalega umræðu með því að halda
uppi endalausu þjarki um keisarans skegg.
Fjölmiölar eiga að sjá til þess aö stjórnmála-
umræðan snúist um það sem máli skiptir en
sé ekki innihaldslaus talnaleikur.
Framsóknarfólk
Húsavík
Skrifstofa Framsóknarflokksins að Garð-
arsbraut 5, 2. hæð, verður framvegis opin á
laugardögum kl. 11-12 árdegis. Fyrsta
sinni, að afloknu sumarleyfi, laugardaginn
14. september.
Konur og karlar! Mætum og ræðum bæjar-
málin, landsmálin og stofnfund Samtaka
framsóknarkvenna í Norðurlandskjördæmi
eystra, sem haldinn verður á Húsavík 21.
sept.
Kaffi á könnunni.
Stjórn Framsóknarfélags Húsavíkur.
Sveitarstjórnarmenn,
forsvarsmenn fyrirtækja,
félaga og stofnana
Alþingismenn Norðurlandskjördæmis eystra verða
til viðtals dagana 11.-14. september sem hér segir:
Raufarhöfn, miðvikudag 11. september.
Húsavík, fimmtudag 12. september.
Akureyri, föstudag 13. september.
oglaugardag 14. september.
Þeir sem óska að nýta sér þetta hafi samband við
skrifstofur Raufarhafnarhrepps, Húsavíkurbæjar
eða Akureyrarbæjar eftir því sem við á og panti tíma
eigi síðar en 10. september nk.
Alþingismenn Norðurlandskjördæmis eystra.