Dagur - 09.10.1991, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 9. október 1991
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1100 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÓSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRfMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Ekki aðstæður til
að tengjast ECU
í síðustu viku kynntu viðskiptaráðherra, Seðlabankastjóri
og forstjóri Þjóðhagsstofnunar hugmyndir um tengingu
íslensku krónunnar við Evrópumyntina, ECU. Hugmyndir
ríkisstjórnarinnar miða að því að þessi tenging komi
smám saman til framkvæmda á næstu tveimur árum
enda þurfi að gera veigamiklar skipulagsbreytingar í
stjórnkerfinu samfara þessari tengingu. Jón Sigurðsson,
viðskiptaráðherra, sagði á blaðamannafundi við þetta
tækifæri að ýmis rök mæltu með tengingu krónunnar við
ECU. Tengingin þýddi yfirlýsingu um að viðhalda stöð-
ugu gengi íslensku krónunnar. Einnig fælist í henni
ákvörðun um aðhald á öllum sviðum efnahagsmála. Þá
myndi draga úr gengisáhættu í viðskiptum við Evrópu-
svæðið og tenging gjaldmiðlanna fæli í sér vilja til þess að
vinna nánar með Evrópuþjóðum á sviði viðskipta og efna-
hagsmála í framtíðinni.
Forsenda þess að íslenska krónan geti tengst ein-
hverju öðru myntkerfi með formlegum hætti er að gengi
hennar haldist stöðugt. Vegna þess hversu atvinnulíf og
útflutningsstarfsemi íslendinga er með einhæfum hætti
hefur oft á tíðum reynst örðugt að varðveita stöðugleika
krónunnar. Löngum hefur verið leitast við að skrá gengi
hennar nokkuð hátt miðað við þau verðmæti sem útflutn-
ingsframleiðslan hefur skapað til notkunar innanlands.
Af þeim sökum hafa sífellt verið að myndast erfiðleikar í
höfuðútflutningsatvinnuvegi landsmanna, sem stundum
hefur orðið að leysa með gengisfellingum þegar í óefni er
komið. Vissulega má deila um slíka hagstjórn og gengis-
fellingar skapa jafnan nokkurn vanda á ýmsum sviðum
viðskiptalífsins jafnframt því að greiða úr fjárvöntun sjáv-
arútvegsins.
Á haustnóttum 1988 blöstu miklir erfiðleikar við útgerð
og fiskvinnslu. Þá var tekin ákvörðun um að reyna aðrar
leiðir til lausnar þeim vanda. Frá árslokum 1989 hefur
gengi krónunnar haldist stöðugt og var það ein af megin-
forsendum þeirra kjarasamninga er mynduðu þjóðarsátt-
ina.
Nú í haust blasa svipaðir erfiðleikar við sjávarútvegin-
um og fyrir þremur árum. Fiskvinnslan er rekin með tapi
og mörg fyrirtæki eru að stöðvast. Við það bætast minnk-
andi aflaheimildir vegna lélegs ástands fiskistofna.
Aðstæður í efnahagsmálum þjóðarinnar eru því ekki
ákjósanlegar á sama tíma og ráðmenn eru að hefja undir-
búning að tengingu krónunnar við gjaldmiðla Evrópu-
þjóða, sem flestar búa við mun stöðugra efnahagslíf.
ÖDum ætti að vera ljós nauðsyn þess að varðveita þann
stöðugleika, sem náðst hefur í efnahagsmálum á síðustu
árum. Þó er jafnljóst að þessi stöðugleiki stendur á brauð-
fótum enn sem komið er. Minnkandi sjávarafli og kjara-
samningar geta ógnað honum að verulegu leyti. Fleiri
stoðum verður að skjóta undir framleiðslu landsmanna ef
tryggja á fullkomlega stöðugt verðlag til frambúðar. Einn
sveiflukenndur atvinnuvegur, sem auk þess hefur aldrei
náð að mynda eðlilega eiginfjárstöðu, hefur einfaldlega
ekki getu tú þess. Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra, hefur án efa haft þessar staðreyndir í huga þegar
hann sagði á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva á
dögunum að ógerlegt og öráðlegt sé að tengjast mynt-
kerfi Evrópuríkja við þær aðstæður sem nú eru. Undir þau
orð skal tekið og minnt á að okkur ber að fara með allri
gát á þeim vettvangi. ÞI
Kvikmyndarýni
Jón Hjdtason
Böm náttúrunnar
Borgarbíó sýnir: Böm náttúrunnar.
Leikstjóri: Friðrik Þór Friðriksson.
Aðalhlutverk: Gísli Halldórsson og
Sigríður Hagalín.
Handrit: Einar Már Guðmundsson og
Friðrik Þór Friðriksson.
Þegar tjaldið féll var tregi fyrsta
orðið er kom í hugann. Það sem
hafði birst mér á hvíta tjaldinu
var ekki eins og bíómynd heldur
minnti það miklu frekar á ljóð-
ræn myndskeið, þögul og kyngi-
mögnuð á köflum. Ein af annarri
höfðu myndirnar birst mér undir
margvíslegum sjónarhornum,
litríkar og talandi sínu eigin máli.
Ég sá baráttu Ijóðrænu og bíó-
myndar þar sem hið síðartalda
átti aldrei nokkra möguleika, til
þess var sagan of veik, handritið
of lítilfjörlegt.
Börn náttúrunnarer kvikmynd
um gamalt fólk. Aldraður bóndi
(Gísli Halldórsson) bregður búi
og flytur suður til dóttur sinnar
og tengdasonar. Þar virðist hann
þó ekki staldra lengi við enda
eins og álfur út úr hól á nýtísku-
legu heimili dóttur sinnar. Leiðin
liggur á elliheimilið þar sem hann
hittir fyrir gamla kunningjakonu
sína (Sigríður Hagalín) sem er að
vestan. Hún á sér þann draum
heitastan að sjá æskustöðvarnar
aftur og bera þar beinin. En
„kerfið“ er erfitt viðureignar,
hún fær ekki að róta sér og er því
sífellt að strjúka. Þar kemur sögu
að Gísli ákveður að hjálpa vin-
konu sinni, stelur bíl að næturlagi
og saman keyra þau af stað vest-
ur á land. Kvikmyndin segir frá
þessu ferðalagi þeirra og dvöl á
æskustöðvum konunnar.
Kvikmyndun Barna náttúrunn-
ar er einstaklega vel heppnuð,
fallegar myndir ráða ríkjum og
sjónarhornin eru yfirleitt vel val-
in að undanteknu atriðinu þegar
skötuhjúin ræða málin á dansleik
aldraðra. Þar sem þau sitja bæði
við borð, með glös fyrir framan
sig, beinist kvikmyndatökuvélin
að þeim til skiptis en vegna glas-
anna verður auðsætt að Sigríður
Hagalín er að tala við tóman stól.
Gísli heldur nefnilega utan um
Gísli Halldórsson og Sigríður Haga-
lín.
glas sitt þegar vélin beinist að
lionum en þegar hún sýnir Sigríði
sér á glas hans í forgrunni en eng-
ar hendur. Mistök sem þessi, í
raun agnar smávægileg, verða
býsna áberandi í jafn vel tekinni
mynd og Börn náttúrunnar er.
Það hlýtur að teljast eftirtektar-
vert hversu vel leikstjóranum
tekst að túlka tilfinningar með
kvikmyndatökunni einni saman,
samtöl persónanna eru nánast
ekki annað en undirstrikun þess
sem þegar hefur verið sagt með
kvikmyndatökunni sjálfri.
Veiki punktur Barna náttúr-
unnarer sá sami og nær allra ann-
arra íslenskra kvikmynda, nefni-
lega handritið. Grunnhugmyndin
í sögunni - stefið um gamla fólk-
ið sem lengir eftir heimahögum
sínum - hefur margoft verið
notað. Þeir Einar Már og Friðrik
bæta engu við þessa hugmynd. í
upphafi myndar tekst þeim á
snjallan hátt að leiða bíófarann
beint inn í sorg og eftirsjá bónd-
ans sem er að bregða búi. Ekkert
er sagt en áhorfandinn veit
nákvæmlega hvað um er að vera.
Það sem á eftir kemur er allt á
þessum sömu byrjunarnótum,
persónurnar eru fámálugar og
atburðarásin afskaplega hæg.
Enda þótt sagan sé einföld er
ekki laust við að hnökrar hlaupi á
þráðinn og grípa verði til ómerki-
legra bragða að bjarga málum
fyrir horn, bíll er látinn gufa upp
og seinast hverfur aðalpersónan
sömu leið. Þessi endalok gamla
bóndans undirstrika þau vand-
ræði er handritshöfundar virðast
komnir í þegar líður á myndina.
Fyrri hluti hennar er raunsær
(eða á að vera það). Engir útúr-
dúrar eða heimsóknir til handan-
heimsins eru leyfðar. Þegar líður
á birtist fyrst nakinn draugur,
síðan engill og seinast hverfur
bóndinn sporlaust út í þokuna.
Það er ekki ýjað að neinu, mað-
urinn bara hverfur, engar hug-
myndir eða getgátur eru skildar
eftir handa bíófaranum að glíma
við.
Eins og áður segir á stærstur
hluti sjónarsviðsins að vera trú-
verðugur og minnir helst á
sænska samfélags krufningu.
Nútímafjölskyldan hafnar gamla
manninum og elliheimilið minnir
í sumu á fangelsi. Persóna Gísla
er í meðallagi trúverðug eða hver
er sá aldurhnigni bóndi að hann
leggi í langferð á stolnum bíl og
án þess að nesta sig. Hlutverk
Sigríðar er það eitt að túlka
gamla konu sem á sér draum.
Þegar hann rætist er hlutverki
hennar lokið og dauðinn opnar
faðm sinn. Einhvern veginn virk-
aði þetta lítt sannfærandi á mig
og bætti ekki úr skák að sviðs-
framburður bæði Gísla og Sigríð-
ar var nokkuð áberandi. Rétt
eins og prestar hafa leikarar sem
eru vanir leiksviði ákveðnar
áherslur sem eru frábrugðnar því
sem gengur og gerist hjá almúga-
mönnum. Þennan leikaratón
verða leikstýrendur kvikmynda
að hreinsa í burtu.
Storborgarsaga
Borgarbíó sýnir: Sögu frá Los Angeles
(L.A. Story).
Leikstjóri: Mick Jackson.
Aðalhlutverk: Stcve Martin, Victoria
Tennant og Richard E. Grant.
Tri-Star 1991.
Oft hef ég undrast hvernig
bandarískir kvikmyndagerðar-
menn geta búið til bíó um sér-
bandarísk fyrirbrigði og þó náð
til fjölmenns áhorfendahóps víðs
vegar um heim. Þetta væri rétt
eins og íslenskur leikstjóri tæki
sig til og kvikmyndaði sögu um
íslenskan glímumann og seldi
vestan hafs og austan. L.A. sögur
er í aðra röndina slík kvikmynd
sem að nokkrum hluta til virðist
vera búin til fyrir heimamarkað. í
henni eru „lókal“ brandarar sem
eru ekki fyndnir (eða súrir) nema
fyrir heimamenn sem þekkja til.
Skotsenan í upphafi rnyndar er
dæmi um þetta. Með vorinu er
eins og skapvonskufiðringur
hlaupi í borgarbúa og skotvopn
eru óspart notuð. Veitingahúsa-
atriðið er annað dæmi um innan-
borgara-brandara sem á lítið
erindi til mörlandans. Þá er sen-
an þar sem Martin ætlar að panta
borð á veitingastað gjörsamlega
óskiljanleg öðrum en nákunnug-
um. Þannig gerir Martin stólpa-
grín að íbúum Los Angeles og á
stundum með ákaflega grófum
hætti þannig að gamanið er á
mörkum þess að verða afkára-
legt. Inn á milli læðast óborgan-
legir brandarar sem gera L.A.
Storyað ágætis gamanmynd. Þar
á meðal er annar tveggja bestu
brandara sem ég hef séð á hvíta
tjaldinu. Martin er að útskýra í
hverju lán hans liggi að hann
skyldi ekki fæðast kvenmaður.
Það er vegna þess að væri hann af
veikara kyninu myndi hann
dvelja alla daga heima við og
leika sér að brjóstum sínum (í
lauslegri endursögn).
Það er ekki mikið um innihald
eða söguþráð L.A. sögu að segja.
Grínið er á köflum háð. Martin
er piparsveinn, vinnur við sjón-
varp og í tygjum við mikla glans-
dömu. Þegar slitnar upp úr hjá
þeim er hann þegar byrjaður að
renna hýru auga til annarrar
konu sem að lokum verður hans.
Þetta sögulega samhengi hlut-
anna skiptir þó minnstu máli, það
vegur þyngra að sjá í gegnum
háðið og eygja samfélagið sem
Martin beinir skeytum sínum að.
Hláturinn skiptir þó mestu.
Ánægjulegri biskupsvísitasíu lokið
Biskupinn yfir íslandi herra Ólaf-
ur Skúlason hefir lokið yfirreið
sinni um Eyjafjarðarprófasts-
dæmi. Hann og frú hans Ebba
Sigurðardóttir heimsóttu 22
kirkjur allt frá Grímsey inn að
Hólum í Eyjafjarðarsveit. Á öll-
um stöðunum flutti biskup prédik-
anir eða hugleiðingar af þvílíkum
eldmóði og svo mikilli mælsku að
í minnum mun haft. Víðast var
fullt hús og ánægja viðstaddra
mikil.
Biskupshjónin heimsóttu einn-
ig sjúkrahús og dvalarheimili
aldraðra alls sjö sinnum. Ekki
var gleðin og þakklætið minni á
þeim stöðúm.
Hvarvetna voru móttökur
safnaðanna með miklum ágæt-
um. Augljóst var, að margt
kirkjuvina stendur vörð um
helgidómana og yfirleitt voru
kirkjugarðarnir söfnuðunum til
sóma. Mest gladdi það biskups-
hjónin hve margir komu í guðs-
þjónusturnar.
Hinum tignu gesturn er sent
innilegt þakklæti og blessunar-
óskir. Prófastur.