Dagur - 14.11.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 14. nóvember 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI • UUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNAR-
SON, (íþróttir), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR
(Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON. LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Böm og unglingar
Fyrr í þessum mánuði var
efnt til sérstaks unglinga-
dags um land allt og var
hugmyndin sú að beina
athygli almennings sér-
staklega að málefnum
ungu kynslóðarinnar þann
daginn. Ætlunin er að slíkur
dagur verði árlegur við-
burður í framtíðinni.
Börn og unglingar eru sú
kynslóð sem kemur til með
að „erfa landið" eins og það
er stundum orðað við hátíð-
leg tækifæri. Þrátt fyrir þá
staðreynd eru málefni
þessa hóps furðulega lítið
rædd á opinberum vett-
vangi. Allt of algengt er að
daufheyrst sé við kröfum
barna og unglinga um
bætta aðstöðu til náms og
tómstundastarfs og óskir
þeirra eru oftast neðarlega
á framkvæmdalista ríkis og
sveitarfélaga. Á það hefur
verið bent að skeytingar-
leysi hins opinbera geti
stafað af því að börn og
unglingar hafa ekki kosn-
ingarétt og geta því ekki
tjáð sig við kjörborðið á
kosningadegi. Það er eflaust
rétt; hið opinbera gerði
meira fyrir ungu kynslóðina
ef hún hefði kosningarétt.
Nauðsyn þess að ræða
málefni barna og unglinga
sérstaklega hefur eflaust
aldrei verið brýnni en nú. Á
fáum árum hefur stökk-
breyting átt sér stað á nán-
asta umhverfi þeirra, heim-
ilinu. Heimavinnandi hús-
mæður heyra nú að mestu
sögunni til, því algengast
er að báðir foreldrar vinni
úti. Vinnan utan heimilisins
tekur sífellt lengri tíma og
því er minni tími aflögu til
uppeldisstarfa. Uppeldið er
að mestu látið í hendur
hinna ýmsu stofnana. Fyrst
er það dagheimilið, svo
skólinn og skóladagheimil-
ið. Neyslan og lífsgæða-
kapphlaupið tekur sífellt
meiri tíma frá börnunum.
Mörg börn og unglingar
verða jafnvel að kunna að
bjarga sér á eigin spýtur
hluta úr degi í fjarveru for-
eldra og annarra upp-
alenda.
Aukinn skilningur á ósk-
um og þörfum barna og
unglinga kemur vafalaust
að góðum notum við að búa
þeim betri heim í framtíð-
inni. Þess vegna er vissu-
lega vel til fundið að
tileinka þessum þjóðfélags-
hópi sérstakan dag og
beina athygli þjóðarinnar
að málefnum hans, viðhorf-
um og þörfum. Þó væri mun
æskilegra að sem flestir
hugleiddu og tækju tillit til
viðhorfa barna og unglinga
allan ársins hring. Sú aðferð
er mun vænlegri til árang-
urs. BB.
»AKÞANKAR
Kristinn G. Jóhannsson
Um tilraun sem hófst í
kassabíl sunnan undir fjósvegg
í stríðslok og stendur enn
SKömmu eftir lýðveldisstofnun
eru tveir bræður í miklum önn-
um fyrir sunnan fjósstafninn.
Þetta er í sveitinni, i Svarfaðar-
dalnum.
Verkefnið sem beið úrlausnar
var að smíða kassabíl og átti
hann að vera þeim hæfileikum
búinn að geta flutt a.m.k. einn
farþega niður hæfilega brekku
eins og til dæmis lambhús-
brekkuna þarna rétt fyrir ofan
okkur á hraða sem sæmandi
væri bílasmiðum og farþega.
Nú hafði verið efnt til bílsins
hinum fjölbreytilegustu efnis-
bútum og neglt saman og ekki
allt samkvæmt vinkli. Fengist
hafði hjálp við að búa til hjól
sem voru hérumbil eins í laginu
og hjól yfirleitt. Þau voru úr efni
sem fylgt hafði bragganum sem
nú var að nema land víða f
sveitum að styrjöld lokinni.
Þessi hjól voru undir bflnum. Til
skrauts og skjóls fyrir ökumann
var poki undan fóðurblöndu
sniðinn til og búið til eins konar
tjald á farartækið. Þetta farar-
tæki hafði ekki stýrisbúnað né
önnur öryggistæki sem sæmir
þó svona farkosti. Nú stóð
þessi stolta smíð á herhjólum
sunnan undir fjósinu og smið-
irnir líka og voru að búa sig
undir reynsluakstur.
Fyrst var þá að stauta með
bílinn upp brekkuna svo að
hægt væri að húrra honum fram
af og sjá hvernig þessi hugvits-
sama smíð hentaði til fólksflutn-
inga niður brekkur og hvaða
hraða mætti ná á setuliðshjól-
unum.
Það varð úr að sá kjarkmeiri
færi reynsluferðina í brekkunni
fyrir neðan lambhúsin en ég
ætlaði að horfa á og meta stíl
og tilþrif.
Það reyndist fljótgert. Lamb-
húsbrekkan reyndist ekki vel
slétt en bíllinn náði þegar við-
unandi hraða en hins vegar leið
ekki á löngu áður en tiltakanleg-
ur skortur á bremsum og stjórn-
tækjum af ýmsu tagi fór að gera
vart við sig. Hraðinn varð stjórn-
laus og ökuferðin endaði með
tilkomumikilli brotlendingu.
ökumaður slapp furðu vel þótt
lítil vörn væri í fóðurblöndupok-
anum þegar á reyndi og öku-
tækið að öðru leyti [ algjöru
rusli.
Þar sem bjartsýnin var enn
óbuguð var nú sett á ráðstefna
að undirbúa næstu lotu. Fyrst
var að smala saman í brekk-
unni þeim einingum sem sagt
höfðu skilið við ferðina við
fyrstu ósléttu en síðan reisa við
það sem var að niðurlotum
komið við brekkurætur og líktist
í engu þeim draumsýnum sem
við höfðu verið tengdar. Var
bókstaflega komið á hausinn.
Nú hófst endurskipulagning-
in, hagræðingin og hlutafjár-
söfnun í lengri nöglum og styrk-
ari stoðum undir drauminn.
Svo var byrjað upp á nýtt að
smíða og allt eftir kúnstarinnar
reglum. Nýr kassabíli reis nú
upp við fjósvegginn og hafði á
sér yfirbragð viðreisnar og ný-
sköpunar. Hins vegar þótti til-
raunaökumanninum ekki
áhættulaust að gera aðra til-
raun nema gerðar yrðu ráðstaf-
anir sem gerðu honum mögu-
iegt að draga úr hraðanum ef
ökuferðin yrði gáleysislegri en
hæfði honum og bílnum. Urðu
nú smiðirnir mjög hugsi en
gripu að lokum til þess ráðs
sem lengi hefur verið vinsælt.
Þeir boruðu á hann gat, botn-
inn. Stubbur af gömlu orfi var
nú tekinn til handargagns og
honum stungið niður um bor-
holuna og átti að vera í bremsu-
skyni. Taumar voru líka settir á
hjólabúnað framanverðan svo
að sigla mætti fram hjá stærri
þúfunum.
Svo búinn virtist bíllinn nú
fær í flestar lambhúsbrekkur og
aðrar stærri ef þyrfti.
Var nú í annað sinn lagt frá
fjósveggnum og steðjað upp
brekkuna með vonbjört áform.
Fór nú sem fyrr að ökumaður
klifraði um borð og mundaði
stjórntækin, tauminn og orf-
stubbinn og var stórum háleitari
nú en fyrir nýsköpun.
Nú var lagt af stað af hlaði
lamhúsanna sem fyrr og gekk
nú mun jafnar en fyrr og sann-
aði bremsubúnaðurinn gagn-
semi sína og stýristaumarnir.
Er ekki að orðlengja það að
nýsmiðin lagöi að fjósveggnum
aftur á fjórum hjólum og fóður-
blöndupokahús og ökumann
allt á sínum stað. Var nú mikill
fögnuður hjá bílasmiðum að
dást að ökuhæfninni og styrk-
leikanum.
Það var ekki fyrr en þeim var
býsna ákveðið bent upp í lamb-
húsbrekkuna að sló á gleðina.
Kom nú í Ijós að átökin við
orfstubbinn niður úr gólfinu
höfðu haft tilætluð áhrif á hrað-
ann en niður brekkuna miðja
var eins konar plógfar í túniö
eftir þennan sama stubb.
Þetta sár í jarðveginn var
lengi að gróa og minnti óþægi-
lega lengi á stöðvunartilraunirn-
ar.
Þessi sami kassabíli hefur
síðan verið í förum upp og nið-
ur iambhúsbrekkuna og enn
eru menn í miklum önnum
þessa dagana að finna rétt einu
sinni hæfilegan hemlabúnað
•sem væri með þeim göldrum að
draga úr hraðanum án þess að
skilja eftir sig sár í jarðveginn
og hefur raunar verið viðfangs-
efni hinna vísustu manna hér í
tæpa háifa öld. Enn hefur ekki
fundist brúkleg niðurstaða úr
þeim tilraunum sem hófust
sunnan undir fjósvegg forðum
daga og eru niðurstöðurnar
raunar enn hinar sömu þ.e. á
víxl ofsahraði og brotlending
eða hæg bremsuferð með gap-
andi sár í kjölfarið.
Kr. G. Jóh.