Dagur - 15.01.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 15. janúar 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavíkvs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
UÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Kóngalíf án fyrirhafiiar
Skattahækkanir ríkisstjórnarinnar, dulbúnar sem
bersýnilegar, hafa verið ofarlega á baugi í
þjóðmálaumræðunni sem von er. Óhætt er að segja
að þessar aðgerðir hafi valdið lítilli kæti hjá almenn-
ingi og samtökum launafólks. Á hinn bóginn virðist
hafa náðst góð samstaða um afnám aðstöðugjalds
af fyrirtækjum þótt ekki sé ljóst hvaða tekjustofna
sveitarfélögin fá í staðinn. Til bráðabirgða ætlar
ríkisvaldið að endurgreiða sveitarfélögunum 78% af
tekjuskatti og kemur sú ráðstöfun þeim sveitar-
félögum til góða sem hefur gengið illa að innheimta
aðstöðugjald en þar sem innheimtan skilaði hærra
hlutfalh verða sveitarfélögin af tekjum.
Gísli Jónsson fyrrverandi menntaskólakennari og
gamalgróinn sjálfstæðismaður gerði aðstöðugjaldið
að umtalsefni í grein sem birtist í Morgunblaðinu 8.
janúar sl. Þar segir Gísli að aðstöðugjaldið hafi á
sínum tíma verið nauðvörn sveitarfélaga gagnvart
atvinnufyrirtækjum sem löngum reiknuðust tekju-
skattslaus, þetta hafi verið ákaflega gott gjald og
erfitt að svíkja undan þeim skatti. Hann óttast
hækkun útsvars á almenning og segir orðrétt: „Allt
bendir til þess að varanleg hækkun launatekju-
skatta á almenning komi í stað aðstöðugjaldsins, ef
sveitarfélögin ætla að halda uppi framkvæmdum og
þjónustu í líkingu við það sem verið hefur, og mun
ekki mega minna vera upp og ofan.“
Það er vissulega umhugsunarefni hve afnám að-
stöðugjaldsins hefur runnið ljúflega ofan í sveitar-
stjórnarmenn og forystumenn launþegahreyfinga,
svo ekki sé talað um stjórnarandstöðuþingmenn.
Kannski eru sveitarstjórnamenn himinsælir með þá
dúsu sem stungið var upp í þá því víða var inn-
heimta aðstöðugjalda innan við 78%. En talsmenn
launafólks mættu hafa augun opin því hækkun
skatta á almenning í stað aðstöðugjaldsins er vond-
ur verknaður.
Við lestur greinar Gísla Jónssonar kemur í ljós að
hann er einnig á móti hátekjuskatti, sem varla kem-
ur á óvart þegar sjálfstæðismaður á í hlut, en
röksemdir Gísla eru þær að hátekjuskattur hafi
ævinlega verið refsiskattur á dugnað, heiðarleika
og hugvit. Hins vegar kemur mjög á óvart að sjálf-
stæðismaður skuli láta eftirfarandi frá sér á prenti:
„Hitt er jafnsjálfsagt að mínum dómi, að menn
sem þurfa ekkert að gera annað en hirða vexti af
bankainnstæðum og arð af hlutabréfum, borgi
eignatekjuskatt, þegar þessar tekjur gefa færi á
kóngalífi án fyrirhafnar." Gísli segist setja þessa
skoðun fram í nafni launþegadeildar Sjálfstæðis-
flokksins og eftir þessum orðum að dæma, og
mörgu öðru í greinaflokki Gísla undir yfirskriftinni
„Brestir í kerum", er svokölluð launþegadeild Sjálf-
stæðisflokksins í órafjarlægð frá forystu flokksins
og þeirri stefnu sem birtist í aðgerðum ríkisstjórn-
arinnar. Það er líka vafamál hvort almennt launa-
fólk eigi nokkra samleið með þessum flokki há-
tekjufólks og fjármagnseigenda og réttast væri fyrir
það að finna skoðunum sínum annan farveg. SS
Evrópskt efhahagssvæði
- hvers vegna hjáseta?
Mér er það bæði ljúft og skylt að
gera grein fyrir afstöðu minni til
samningsins um EES, sem nú
hefur verið samþykktur sem lög
frá Alþingi.
Ég mun halda mig við nokkur
aðalatriði málsins, sem liggja
fyrir, en sannleikurinn er sá að
það er margt, sem felst í þessum
samningi, sem ekki verður séð
hvernig kemur til með að verka á
þjóðfélagið fyrr en reynir á fram-
kvæmdina.
Mér hefur þótt heldur leiðin-
legt að hlusta á öfgar í málflutn-
ingi ræðumanna á Alþingi um
þetta mál og á það við um utan-
ríkisráðherra og eins einstaka
þingmenn. Þó keyrði um þverbak
í útvarpsumræðunni í síðustu
viku þegar utanríkisráðherra
flutti ræðu sína. Það er undarlegt
að jafn áhrifamikill maður og
utanríkisráðherra er, skuli ekki
átta sig á því að það er ekki slík
framkoma og svona málflutning-
ur sem þjóðin vill sjá og heyra frá
svo háttsettum manni, hver svo
sem gegnir embættinu hverju
sinni. Þessi málflutningur var
ótrúverðugur og auk þess fór ráð-
herrann með rangfærslur, svo
sem þegar hann talaði um mat'
Þjóðhagsstofnunar á ávinningi
samningsins, sem er að sjálf-
sögðu alvarlegt mál.
Að mynda sér skoðun
Hvernig myndar fólk sér skoðan-
ir á málum sem þessu? Sumir
hafa fyrirfram skoðun á málinu
og kynna sér það því lítið. Segja
sem svo að um fullveldisafsal sé
að ræða og þar með séu þeir á
móti.
Aðrir eru einfaldlega á móti
núverandi ríkisstjórn og öllu sem
frá henni kemur og þar með
samningnum um EES.
Flestir gera upp hug sinn með
því kynna sér málið, hlusta á rök
með og móti, átta sig á kostum og
göllum og komast þannig að nið-
urstöðu. Þetta var a.m.k. sú
aðferð sem ég beitti við það að
komast að niðurstöðu. Hún er sú
að það sé fleira jákvætt við það
að við íslendingar séum aðilar að
Evrópsku efnahagssvæði heldur
en ef við stæðum fyrir utan.
Einnig verður að meta og færa
rök fyrir öðrum möguleikum til
að semja um mikilvægustu við-
skiptahagsmuni landsins. Ég tel
að hörðustu andstæðingar EES
hafi ekki gert góða grein fyrir
því.
Hvers vegna setið hjá
í svo stórum málum sem þessu,
er ekki ábyrgt að mínu mati að
taka einungis afstöðu eftir því
hvort maður er með eða á móti
ríkisstjórn. En hitt er annað mál,
að það að ég treysti þessari ríkis-
stjórn illa til þess að framkvæma
samninginn er ein ástæða þess að
ég greiði honum ekki atkvæði
mitt.
En fyrir því eru fleiri ástæður.
Þar má nefna að ríkisstjórnar-
flokkarnir felldu það hér í þing-
inu að málið færi til þjóðarinnar í
þj óðaratkvæðagreiðslu.
Sjávarútvegssamningurinn er
ekki ásættanlegur fyrir okkur og
eins er það mín skoðun að ekki
hafi verið haldið nægilega vel á
málum sem snerta ísl. landbún-
að. Þar hefði verið hægt að koma
betri vörnum við ef vilji hefði
verið fyrir hendi af hálfu stjórn-
valda.
Síðast en ekki síst tel ég á því
vafa að samningurinn standist
ákvæði stjórnarskrárinnar, en
ríkisstjórnarflokkarnir höfnuðu
Valgerður Sverrisdóttir.
því að taka allan vafa af um það
með því að breyta stjórnar-
skránni.
Það sem ég hef hér talið upp
snertir ekki fjórfrelsið sem slíkt,
heldur snýr það allt að því hvern-
ig ríkisstjórnin hefur haldið á
málinu. Þess vegna sat ég hjá við
afgreiðslu málsins.
Viðskiptahagsmunir
Ástæður þess að farið var út í
þessar viðræður í upphafi af hálfu
Islendinga eru að sjálfstöðu þær
að við eigum gífurlegra hags-
muna að gæta á þeim markaði
sem í EES-svæðinu felst. Auk
þess hlaut að vera áhugavert þá
eins og nú að við aðskildum okk-
ur ekki frá nágrannaþjóðunum
nema að mjög vel athuguðu máli.
Viðskipti eru frjáls og verða
áfram frjáls þó svo við gerumst
aðilar að EES. Það hefur gengið
illa að kveða niður þá mistúlkun,
að við íslendingar getum ekki
áfram átt viðskipti við Ameríku
og Japan eða aðrar þjóðir utan
Evrópu gerumst við aðilar að
þessum samningi. Þetta er að
sjálfsögðu ekki rétt.
Svokölluð bókun 6, sem við
gerðum við Evrópubandalagið á
áttunda áratugnum er okkur
mjög mikilvæg og um það eru all-
ir sammála í dag. Það voru hins
vegar ekki allir sammála um það
á þeim tíma að hún væri okkur
hagstæð. Sá samningur veitir
okkur miklar tollaívilnanir fyrir
sjávarafurðir inn á EB-markað
og það er nauðsynlegt að taka
það fram að EES-samningurinn
ógildir ekki þann samning. í
þeim tilfellum, sem hann nær
lengra en EES-samningurinn
gildir bókun 6 og ef við ákveðum
að segja EES-samningnum upp
þá höfum við áfram bókun 6.
Hitt er annað mál að sá samn-
ingur var gerður með tilliti til
aðstæðna í þjóðfélagi okkar á
þeim tíma og það dugar okkur
einfaldlega ekki í dag. Við þurf-
um að fá frekari tollaívilnanir inn
á þennan markað, og hafi það
verið mikilvægt áður en umræðan
um EES hófst, þá er það nauð-
synlegt eftir að ÉES er orðið að
veruleika og Norðmenn komnir
með þann markaðsaðgang, sem í
þeim samningi felst.
Ég get tekið undir það, sem
marg oft hefur komið fram, að
það er erfitt að telja í krónum og
aurum hvað samningurinn mun
gefa íslenskum sjávarútvegi. Það
er á þessari stundu óljóst. En það
að íslenskur sjávarútvegur hafi
ekki sömu þróunarmöguleika og
t.d. norskur sjávarútvegur til
aðgangs að Evrópumarkaði tel ég
hættulegt fyrir þjóðina.
Samningurinn snýst um
fleira en físk
Eitt af því sem mér finnst áhuga-
vert er að með aðild að EES fær
ísland fulla aðild að rammaáætl-
un EB á sviði rannsókna og þró-
unar. Rammaáætlun EB er heild-
aráætlun til ákveðins tíma um
rannsóknir og þróun, einkum á
sviði raunvísinda og tækni. Sam-
kvæmt EES samningunum geta
rannsóknastofnanir, fyrirtæki og
vísindamenn hvar sem er á Evr-
ópska efnahagssvæðinu sótt um
styrk úr viðkomandi sjóðum
áætlunarinnar til rannsókna og
þróunarverkefna.
Þátttaka okkar mun að sjálf-
sögðu kosta einhverja fjármuni,
en ástæða er til þess að ætla að
verulega hærri upphæðir fáist til
baka í formi styrkja.
Ef að við kysum að standa utan
EES þá er ljóst að aðgangur okk-
ar að rannsóknar- og þróunar-
samstarfi innan EB yrði mjög erf-
iður. Þá þyrfti að semja tvíhliða
um hvert verkefni fyrir sig, sem
tæki langan tíma.
Frjáls flutningur vinnuafls
Eitt af því sem margir virðast ótt-
ast er að frjálst flæði vinnuafls sé
hættulegt okkar þjóð og þar verði
engum vörnum komið við af
hálfu okkar íslendinga.
Auðvitað kemur eitthvað af
Evrópubúum hingað og reynir
fyrir sér á íslenskum vinnumark-
aði, en ég minni á að fái viðkom-
andi ekki vinnu innan 3ja mán-
aða þá þarf hann að fara.
Auk þess hef ég ekki mikla trú
á því að Miðjarðarhafsbúar
flykkist hingar, en vel má vera að
ísland muni freista Mið-Evrópu-
búa. Eins og allir vita þá hefur
norrænn samningur gert Norður-
landabúum þetta kleift í nokkuð
mörg ár og hefur það reynst vel.
Atvinnuleysi á Norðurlöndum
hefur ekki orðið til þess að fólk
hafi streymt hingað en við höfum
notfært okkur norrænan vinnu-
markað í mun meiri mæli.
Sjálfstæð þjóð
íslensk þjóð byggir á sterkri
menningararfleifð, sem m.a.
kemur til af því að við vitum mik-
ið um uppruna þjóðarinnar og
baráttu í gegnum 11 aldir. Við
þekkjum sjálfstæðisbaráttu þess-
arar þjóðar og við berum virð-
ingu fyrir þeim forfeðrum okkar
og mæðrum, sem háðu þá bar-
áttu. Við verðum að viðhalda
þeirri baráttu á grundvelli sann-
færingar og mats á aðstæðum á
hverjum tíma.
Með því að sitja hjá við
afgreiðslu samningsins um Evr-
ópskt efnahagssvæði og með því
að telja samninginn mikilvægan
fyrir framtíð þessarar þjóðar, og
sjá þar fleira jákvætt en neikvætt
er ég fyrst og fremst að bregðast
við samkvæmt minni sannfær-
ingu.
Slíkt er skylda mín samkvæmt
íslensku stjórnarskránni.
Valgerður Sverrisdóttír.
Höfundur er þingmaöur Framsóknar-
flokksins í Norðurlandskjördæmi eystra.