Dagur - 15.05.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 15. maí 1993
í
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGIV. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
(Iþróttir), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR
(Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON. LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Hvað tefur
nýsköpunina ?
Formaður bankaráðs Seðla-
banka íslands, Ágúst Einars-
son, lýsti því yfir á ársfundi
bankans fyrir nokkru að ekkert
í efnahagskerfi íslensku þjóðar-
innar sé það frábrugðið efna-
hagskerfum annarra Evrópu-
ríkja að tryggt geti að hér verði
minna atvinnuleysi en annars-
staðar í álfunni. Á aðalfundi
Vinnuveitendasambands ís-
lands, síðastliðinn þriðjudag,
birti aðstoðarframkvæmda-
stjóri sambandsins, Hannes G.
Sigurðsson, spá um að at-
vinnuleysi verði orðið allt að
14% um aldamót.
í spá Hannesar kemur fram
að skapa þurfi allt að 20 þús-
und störf á næstu árum. Er það
nálægt því að vera sami fjöldi
og öll störf við iðnað hér á
landi að fiskvinnslunni meðtal-
inni. í forsendum þessarar
framtíðarspár er gert ráð fyrir
að þorskaflinn verði árlega sá
sami og á síðasta ári eða um
270 þúsund lestir og litlar
breytingar verði á umfangi og
verðmæti annarra sjávarafurða.
Þá er gert ráð fyrir að þau stór-
iðjufyrirtæki sem nú eru starf-
andi á landinu verði það áfram
en engu verði bætt við. Auk
þess haldi önnur atvinnustarf-
semi sínum hlut að viðbættri
nokkurri aukningu atvinnu-
tækifæra í opinberri stjórn-
sýslu. Ástæður þess að störf-
um muni fækka á næstu árum
telur aðstoðarframkvæmda-
stjórinn vera þær að litlar sem
engar fjárfestingar hafi orðið í
nýjum atvinnutækifærum eða
séu í sjónmáli á næstunni.
Vart er annað mögulegt en
staldra við athugasemdir af
þessu tagi. Eru menn að boða
þá framtíðarsýn er þeir telja
eðlilega eða fjalla um veruleika
sem þeir óttast? Óraunhæft
væri að ætla mönnum annað en
að þeir hafi áhyggjur af því síð-
arnefnda. Viðvarandi atvinnu-
leysi um 14 af hundraði vinnu-
færra manna innan nokkurra
ára er alvarlegt mál. Hvað sem
skoðunum einstakra manna
líður er ljóst að íslendingar
verða að hyggja af fullri alvöru
að atvinnumálum þjóðarinnar.
Fiskurinn bjargar ekki öllu á
síðustu stundu - að minnsta
kosti ekki ef ekkert er hugað
að framþróun í sjávarútvegi.
Nýsköpun verður ekki til af
sjálfu sér. Ekki er nægilegt að
halda ræður um nauðsyn henn-
ar á mannfundum heldur verða
framkvæmdir að fylgja orðun-
um eftir.
Ef þær svartsýnisspár, sem
nú líta dagsins ljós, eiga ekki
að verða að veruleika og þau
vandræði sem tæpt er á ekki að
mæta okkur af alvöru og þunga
verður að hefja nýsköpunina
nú þegar. Sóknarfæri eru til í ís-
lensku atvinnulífi og lands-
menn verða að nýta þau. í því
sambandi ber fyrst að nefna
það hugvit sem með þjóðinni
býr og virkja það til þess að
þróa fullvinnslu framleiðsluaf-
urða okkar verulega frá því
sem nú er.
íslenska ríkið ræður yfir
mestu af því fjármagni sem
þjóðin þarfnast til sóknar í at-
vinnumálum. Því er hætt við að
framþróun verði hæg ef stjórn-
völd telja eflingu atvinnulífsins
algjörlega utan síns verka-
hrings. Stöðugum samdrætti
fylgja minnkandi tekjur á öllum
sviðum - einnig hjá hinu opin-
bera. Það virðast ráðamenn
þjóðarinnar ekki skilja þegar
þeir sjá engin önnur ráð en
draga úr flestum athöfnum
manna. Því er von að spurt sé
hvað tefji nýsköpun í atvinnu-
málum á þeim tímum sem at-
vinnuleysi fer dagvaxandi og
framtíðarspár lýsa nánast
svartnætti í þjóðlífinu. ÞI
Hræringur
Stefán Þór Sæmundsson
Brennivm og bameignir
Fjórir ef ekki fimni nýir veitingastaðir
munu líta dagsins ljós á Akureyri á
næstunni í miðri efnahagskreppu og
þrengingum. Allir verða þeir með vín-
veitingaleyfi og þótt áherslumar verði
misjafnar róa þeir væntanlega á sömu
mið. Þetta eru gleðifréttir, jafnt fyrir
þá sem hafa tíma, fjárráð og þrek til
að fljúga á milli bara (svokallaðar bar-
flugur) og ekki síður fyrir ímynd Ak-
ureyrar, en dugleysi og framkvæmda-
hræósla var orðinn svartur blettur á
þessari annars fögru ímynd iðnaðar-
og menningarbæjarins.
„Dauðarúntur“ á Akureyri
Loks geta Akureyringar farið á
„dauóarúntinn'' sem margir hafa
kynnst í Kaupmannahöfn og er reynd-
ar orðinn vel frambærilegur í Reykja-
vík. Hófsamari menn kalla þetta kráa-
rölt en hvaða nafni. sem þetta nefnist
þá er Ijóst að tilkoma fleiri veitinga-
staða auðgar menningarlífið. Nú þurfa
Akureyringar og gestir þeirra ekki aö
híma heiia kvöldstund í Kjallaranum
eða á KEA og slefa stöðugt ofan í
sama glasió. Það er hægt að fara á
flakk, koma víða við og kíkja í glas,
sem er bæði gefandi, andlega, líkam-
lega og ekki síst félagslega, og líka at-
vinnuskapandi.
Ekki skemmir fyrir að dómsmálayf-
irvöld hafa uppgötvaó hvað það er
innilega hallærislegt að leyfa ekki vín-
veitingar um hábjartan daginn, frá
þrjú til sex á daginn eóa þar um bil, og i
þessi höft veróa því afnumin, eða hafa
verið það nú þegar. Umræddur tími
hefur reynst mörgum barflugum þung-
ur í skauti. Menn hafa mætt á hádegis-
barinn og rétt sig af en síðan hefur
verið skrúfað fyrir áfengissöluna
klukkan hálf þrjú og tíminn fram til
sex oft verið skelfilegur og þynnkan
náð að taka völdin uns barimir hafa
verið opnaðir á ný.
Bjór undir beru loftl og
ámátlegar auglýsingar
Eftir því sem ég besl veit á þó enn eft-
ir að afnema þær fáránlegu reglur sem
kveða á um bann við áfengissölu utan
dyra. Þessi höft eru auóvitað ótæk,
ekki síst í menningar- og ferðamálabæ
eins og Akureyri. Veitingamenn koma
gjaman upp borðum og stólum utan
dyra yfir hásumarið þegar mollan ætl-
ar allt lifandi aó drepa en sá hængur
hefur verið á að viðskiptavinimir hafa
ekki mátt panta áfengi við þessi borð
og ekki heldur kaupa sér bjórglas inni
og rölta með það út. Allir sern hafa
kynnst götulífi og menningu erlendis
vita aó það skapast aldrei nein mið-
bæjarstemmning eða fjölskrúðugt
mannlíf ef ekki er heimilt aó þjóra
bjór úti undir beru lofti.
Ég hugsa að þessi mál leysist öll
farsællega. íslendingar stefna í frjáls-
ræóisátt í áfengismálum, einkafram-
takið tekur völdin og innan tíðar verð-
ur væntanlega heimilt að auglýsa
áfengi eins og hverja aóra vöru. Þá
þurfum við ekki á þessum dulbúnu
áfengisauglýsingum að halda sem nú
tröllríða fjölmiðlum. Þar er til dæmis
verið að auglýsa þekktar bjórtegundir
meó mynd af freyðandi bjór í glasi og
síðan er einhvers staóar getið með
smáu letri að um léttöl sé aó ræða.
Veitingahús eru líka í stöðugum orða-
leikjum. Þau auglýsa að „einn stór"
kosti þetta og hitt, „Bud" mæti á stað-
inn, helmingsafsláttur „úr krana" ef
maður kemur snemma og svo fram-
vegis. Þessar ámátlegu tilraunir til aó
sneiða fram hjá lagagreinum munu þá
vonandi hverfa.
Rallhálfur og reyklaus
fyrirmyndarþegn
Já, þaö er bjart framundan. Mér finnst
hins vegar dálítió einkennilegt hvað
íslendingar keppast við aö lofa áfeng-
ið en lasta tóbakið um þessar mundir.
Þetta er mjög áberandi múgsefjun.
Reykingafólk er hvarvetna gert út-
lægt, stöðugur áróður dynur á því og
predikanir um skaðsemi tóbaks eru
nær daglega í fjölmiðlum. Á sama
tíma er frekar verið aö ýta undir
áfengisneyslu en hitt og allt annað og
jákvæðara andrúmsloft kringum þá
umræðu. Fyrirmyndarþegninn hlýtur
því að vera rallhálfur og reyklaus.
En þaö er ekki bara brennivínið
sem er á uppleið í kreppunni því barn-
eignir eru undir sama hatti. Þær fréttir
komu mörgum fræðingum í opna
skjöldu að atvinnulausir og fátækir ís-
lendingar kepptust við að búa til börn
dag og nótt og fæðingum hefði hríð-
fjölgað.
Skýringin á þessu bameignabrölti
hlýtur að vera sú að fólk hefur meiri
tíma og þrek þegar atvinnan minnkar
og hefur þar af leiðandi aukið svigrúm
til hvílubragða. Þessi skýring er birt
án ábyrgðar, en þaö er alkunna að erf-
iðleikar geta þjappað fólki saman og
styrkt ástina. Aukið samlífi er því rök-
rétt afleiðing.
Þá erum við komin að því sem
margir segja aó sé þrennt það besta í
heimi; sjúss á undan og sígaretta á eft-
ir, en ég fer ekki nánar út í þá sálma.