Dagur - 22.10.1993, Blaðsíða 4

Dagur - 22.10.1993, Blaðsíða 4
4 - DAGUR - Föstudagur 22. október 1993 ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF. SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHGLF 58, AKUREYRI, Sl'MI: 96-24222 ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1400 Á MÁNUÐI LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125 GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR. RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.) FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285), JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165 FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF. SÍMFAX: 96-27639 Hjúkrunarfræðingar skera upp sjúklinga Skipulagsstjóri Akureyrarbæjar, Árni Ólafsson, hefur skilað af sér greinargerð um hönnunarfúsk. Greinar- gerðin var unnin að beiðni bæjarráðs Akureyrar eftir að byggingarnefnd hafði gert harðorða bókun um málið í vor. Sú bókun vakti mikla athygli því opinber- ir aðilar höfðu fram að því haft hljótt um það sem var umtalað í bænum; fúsk við hönnun og byggingu mannvirkja. Árni er afar harðorður í greinargerð sinni. Hann segir að sér virðist sem íbúðir sem eru hannaðar af ákveðnum húsateiknurum í bænum beri nær undan- tekningarlaust vott um þekkingarskort þeirra á hí- býlaháttum. Hann segir vinnubrögðin við innra skipulag með slíkum eindæmum að þau verði að telj- ast virðingarleysi gagnvart væntanlegum notendum húsanna eða eigendum, sem leggja afrakstur lífs- starfsins í húsnæðið. Skipulagsstjóri segir dæmi um svo lélegar íbúðir að þær myndu teljast verri en slök verkefni námsmanns á fyrsta ári í byggingarlist. „Fúskinu í gerð aðalteikninga bygginga má á viss- an hátt jafna við það, að hjúkrunarfræðingum yrði falið að skera upp sjúklinga þar sem það væri ódýrara en að láta læknana um verkið," segir skipulagsstjóri Akureyrarbæjar orðrétt í greinargerð sinni. Skipulagsstjóri vill að þeir hönnuðir sem hafi stað- ið sig vel í faginu fái að njóta þess í framtíðinni en fúskararnir verði látnir gjalda fyrir vinnubrögð sín. Þetta er sjálfsögð krafa. Það hefur ekki tíðkast að menn beri ábyrgð á fúski við gerð bygginga á Akur- eyri. Mörg dæmi hafa komið upp og eitt það nærtæk- asta lýtur að nýlegu fjölbýlishúsi við Helgamagra- stræti. Þar komu upp alvarlegir gallar í mörgum íbúðum en þegar draga átti menn til ábyrgðar vísaði hver á annan uns málið fór í hnút. Annað dæmi, gall- ar í sundlaugarbyggingunni í Glerárhverfi, virðist þó ætla í annan farveg. Bæjarlögmanni var falið að kanna hver eða hverjir bæru ábyrgð á göllunum og er líklegt að innan tíðar verði viðkomandi dregnir til ábyrgðar. í greinargerð skipulagsstjóra um hönnunarfúsk fær húsnæðisnefnd Akureyrbæjar líka ofanígjöf, en nefndin hefur um árabil keypt stóran hluta þeirra fjölbýlishúsa sem akureyrskir byggingarmenn hafa framleitt. Húsin eru yfirleitt hönnuð og bygging þeirra hafin án samráðs við húsnæðisnefndina og ráðleggur skipulagsstjóri nefndinni að verða sér úti um faglega ráðgjöf um hönnun bygginga almennt og innra skipulag þeirra. Hann segir að húsnæðisnefnd- ir þurfi að setja sér skýr markmið um að gæta hags- muna væntanlegra íbúa. „Metnaðarleysi húsnæðisnefndar í viðskiptum sín- um við byggingarfyrirtæki á Akureyri er áhyggjuefni og ætti bæjarstjórn Akureyrar að beita sér fyrir úrbót- um í því efni,“ segir skipulagsstjóri í greinargerð sinni og hann beinir líka spjótum sínum að bygging- arnefnd og skipulagsnefnd og segir m.a. að bygging- arnefnd hafi kröftuga slagsíðu þar eð hún sé að meirihluta samsett af fulltrúum iðnaðarmanna í byggingariðnaði. Er vonandi að greinargerð skipu- lagsstjóra verði fylgt eftir með nauðsynlegum úr- bótum. SS Valddreifing, þvmgun, spamaður, ójöfnuður! Þaö hellast yfir mamp stórmálin. Rússagrýlan er dauó, SIS er niður- brotið, Island á að verða hluti af „imiri markaði" Vestur-Evrópu með „fjórfrelsinu“ hans og til að kippa hinum nálæga heimi Iíka úr skorðum er nú boðuð algjör upp- lausn gömlu sveitarfélaganna. Samkvæmt tillögum umdæmis- nefndar á að gera 15 sveitarfélög á Eyjafjarðarsvæðinu að einu - og fmnst mörgum nóg um. En það á að greiða atkvæði um málið í nóv- ember og lýst er eftir almennri umræðu um það. Þá er eins gott að fara að mynda sér skoðun. I fjölmiólunum hefur samein- ingarmálið verið kymit sem vald- dreifing og „efling sveitarstjórnar- stigsins" og sem sérstakt hags- munamál landsbyggðarimiar. Rík- isfjölmiðlarnir hafa, í kynningu sinni á málinu, rakið kosti breyt- ingamia og hreint ekki fundið neina galla sem verðir séu að nefna. Fyrir óbreyttan sveitarfé- lagslim eru þó ýmis áhyggjuefni í sjónmáli. Það hljómar annarlega í Uilinu um lýðræðislega umræðu og at- kvæðagreiðslu og talinu um „valdið nær fólkinu“, að beint og óbeint er gefið í skyn að samein- ing verói þvinguð fram, verði hún ekki samþykkt í kosningum. Rík- isstjómin hefur nú þegar sam- þykkt ílutning ýmissa verkefna frá ríki til sveitarfélaga sem eru litlum sveitarfélögum ofvaxin og hefur stórfellda sameiningu sem for- sendu. I framkvæmd mun það neyða smærri sveitarfélög til að sameinast öðrum. Þvinguiún er sú sama og sameimng með lagaboði. Tvö viðhorf Það er að koma upp sama mynstur og í EES-málinu. I embættiskerfi ríkisins og hærri stofnunum cr nokkuð einhuga fylgi vió málið, hjá fjölmiðlafólki sömuleióis og á Alþingi, en fylgi mimikar eftir því sem fjær dregur miðstöðvum valdsins. Tillögurnar um sameiningu eru ekki til komnar vegna óska sveit- arfélaganna heldur hefur frum- kvæðið algjörlega verið ríkis- valdsins, það er hins vegar ljóst að ríkisvaldið hefur fengið fulltrúa- ráð Sambands íslenskra sveitarfé- laga til fylgis við stórtæka samein- ingarstefnu. Það kemur svo í ljós að þegar umræðan eykst heima í héraði vex gagnrým og andstaða hjá sveitarstjórnarmönnum og al- memiingi. Embættismemi og ker- fiskarlar svara því til að þetta fólk skorti skilning á málinu og að nei- kvæóir sveitarstjómannenn „cin- faldlega sjái valdi sínu ógnað“ (Björn Arnviðarson, Degi 20/10 ’93). Nóg um tilbúnað málsins; skoðum imúhaldið. Megintilgang- ur með svonefndri „eflingu sveit- arstjómarstigsins“, eins og málið er flutt, er eftirfarandi: 1. að auka hagræðingu 2. að draga úr umsvifum ríkisins 3. að dreifa valdi út fyrir höfuðborgarsvæðið 4. að efla lýðræðió Hagræðingin Erum við ekki öll fylgjandi hag- ræðingu? Nei ekki endilega. Hag- ræðing á auðvaldsvísu þýðir sam- þjöppun fjármagns. Fjármagn leit- ar þangaó sem fjármagn er fyrir, fé til þcirra scm eiga mikið fé fyr- ir. I sambandi við EES-samiúng- inn er boðuð hagræöing til að laga íslenskt atvinnulíf að Evrópu- Þórarinn Hjartarson. markaðinum. Opnaðar eru allar gáttir fyrir erlendum vörum, inn- lend framleiósluvernd er bönnuð. Það er þamúg hagræðing sem er að hagræða stærstum hluta ís- lensks landbúnaðar og iðnaðar út úr heiminum. Ekki er ég hrifinn af því. Ekki heldur af hagræðingu í Landsbyggðarfólk hlýtur að skoða með opnum huga allar breytingar sem stefna að minnkun fjár- magnsflæðis til Reykjavík- ur. Ennþá er nokkuð óljóst hvaða tekjustofnum ríkið ætlar að sjá á bak. En að því tilskildu að verulegur tilflutningur fjármagns verði með nýja skipulaginu eru það þung- væg rök því til stuðnings. A móti kemur aukin hætta á efnahagslegum mismun svæðanna. En meginatrið- ið er: Það er ótækt að samþykkja nýtt stjórn- kerfi áður en handfast liggur fyrir hvaða tekju- stofnar fylgja hinum nýju verkefnum sveitarfélag- anna. félagslegri þjónustu sem miðar öll að því að gera hana ódýrari í rekstri, þó sú hagkvæmni þýði til dæmis fækkun leikskóla, skóla og heilsugæslustöðva. Hvað táknar hagræðing í skólamálum við Eyja- fjörð? Táknar hún ef til vill akslur með böm frá Arskógsströnd til Akureyrar? Aðstandendur lítilla skóla eru á nálum. Skóli í grennd- imú er eitt meginatriðiö í vellerð fólks, þó „óhagkvæmur” sé. En er ekki núkil sóun í íslensku skólakerfi? Ojæja. Hlutfall af þjóðartekjum okkar sem varið er til grunnskólans cr tæpur helming- ur af því sem gerist á liinum Norð- urlöndunum. Minni ríkisumsvif! Frjálshyggjumömium hefur tekist aö gera þetta að tískuslagorði. I skjóli þcss fer ekki aðeins fram einkavæðing lieldur stórfelldur nióurskurður á útgjöldum til fé- lags- og mcnntamála. Leikskólar ríkisins eru bara nýjasta dænúð. Það er í samhengi við niðurskurð- inn sem skoða verður hinn mikla áliuga ríkisvaldsins á aó „efla sveitarfélögin”. Er þetta ekki af ríkisins hálfu öðru fremur hugsað sem sparnaðaraögerð? Eitt helsta félagslega hlutverk ríkisins er að jafna aðstöðu þegn- amia. Það er og verður dýrara að reka félagslega þjónustu í dreif- býli en jiéttbýli. Ríkið jafnar að- stöðu Islendinga lil náms. I Bandaríkjunum vitum við að mis- ríkar sýslur bjóða upp á mjög mis- góða skóla. Ætlum viö aö bjóða upp á slíkt? Atvinnu-og fjárhagsstaða byggða og héraða landsins er afar núsjöfn. Sum héruð eru mjög skuldsett og í djúpri kreppu. Þau þurfa nú ekki l'yrst og frcmst „efnahagslegt sjálfstæði". Slíkt myndi aðeins virka sem hvati á þá þróun að þau sterkustu Iifa cn hin veslast upp. Valddreifing Landsbyggðarfólk hlýtur að skoða meö opnum liuga allar breytingar sem stefna að mimikun fjármagns- ílæðis til Reykjavíkur. Emiþá er nokkuð óljóst hvaóa tekjustofnum ríkið ætlar að sjá á bak. En að því tilskildu að verulegur tilflutningur fjámiagns verði með nýja skipu- laginu eru það þungvæg rök því til stuðnings. A móti kemur aukin hætta á efnahagslegum mismun svæðamia. En meginatriðið er: Það er ótækt að samþykkja nýtt stjórnkerfi áður en handfast liggur fyrir hvaða tekjustofnar fylgja hinum nýju verkcfnum sveilarfé- lagamia. Lýðræði Hvað er sveitarstjórnarlýðræði? Það er þar sem almcmúngur hefur virk álirif á pólitíkina næst sér - ákvarðanatökuna. Eg get ekki annað skilið en að tcngsl og áhrif fólks á stjómkerfi sitt minnki þcg- ar 15 sveitarfélögum cr skellt saman í eitt. Sumir segja að lýð- ræðið verði jafngott og lyrr, þó að Akureyri bæti vió sig 5000 manns. Þaö er rangt. Olafsfjörður eöa Svarfaðardalur eru annars konar samfélög en Akureyri og með annars konar þarfir. Svarf- dælsk mál líta öðmvísi út í Svarf- aðardal en frá Akureyri. Það cr eitt meginskilyrði velsældar að slík samfélög ráói sínum heima- málum. Eykst ekki lýðræóið til dænús í skólamálum vió aö þau i’ærist til sveitarfclaganna? Eg er ckki viss um það. Þó svo að ríkió fjármagni stóran hluta skólakcrfisins cr vald sveitarstjóma um skipan sinna skólamála mikið. Auk þess er hægt að auka lýöræði í ríkisgeir- anum án þess að grciðsluhluti rík- isins minnki að sama skapi. Er þá ekkcrt með aukið fjár- hagslegt bolmagn og sjálfstjórn sveitarfélaga að gera, til dænús í innanhéraðsmálum Eyjafjarðar? Jú. Nútímaskipulag ýnússar fc- lagsþjónustu kallar á aukna sam- stillingu og jafnvel stækkun sveit- arfélaga, en mér finnst raunar að það kalli ekki síður á nýtt stjóm- sýslustig, til dænús uppvakiúngu sýslnanna gönúu í einhvcrri mynd. Ef stefnan verður hins veg- ar tekin á stór svcitarlélög er jafn- núkil nauðsyn að bæta við öðru stjórnsýslustigi þar undir. Annars boðar breytingin mikla skerðingu á lýðræði. Þórarinn Hjartarson. Höfundur er jámsmiður og sagnfræðingur, atvinnulaus.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.