Dagur - 04.06.1994, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 4. júní 1994
Sj ávarútvegurinn
mun ekki bera neyslu-
þjóðfélagid einn uppi
Hann sagðist vera með garðrekuna á milli handanna þegar ég
hringdi til hans kvöld eitt á dögunum, nú væri tími að taka til í garð-
inum, vorið í Iofti og gróðurinn að koma upp en skipið bundið við
bryggjukantinn og biði loðnuvertíðar í sumar. Nokkuð ólíkt
unglingnum sem ég minntist frá fyrri kynnum; unglingnum sem
kunni því aldrei vel ef hann þurfti að hafa fasta jörð undir fótum um
Iengri tíma í senn. Öldur hafsins voru hans yndi; sjómennskan var
honum svo rækilega í blóð borin að stundum hugsaði maður til þess
að hann hlyti að hafa fæðst á sjó. Og sennilega hafa fáir komist nær
því að hefja vegferð sína á öldum hafsins því hann fór fyrst á sjóinn
aðeins sjö ára gamall og er enn á fulli ferð að draga björg í neysluhít
landkrabbanna. Garðvinnan er aðeins stund á milli stríða á sjónum,
vinna sem hann kvaðst vera farinn að sinna nokkuð í seinni tíð. Sér
líkaði hún vel og trúlega væru það ellimörk. Ellimörkin reyndust þó
ekki fyrir hendi er við hittumst yfír morgunkaffí tveimur dögum síð-
ar. Maðurinn reyndist lítið hafa breyst á þeim aldarfjórðungi frá því
við höfðum síðast hist, hann kvaðst þó aðeins vera farinn að grána í
vöngum en við það yrði hann öllu myndarlegri, enda er maðurinn á
besta aldri þótt sjómennska hans spanni nær fjóra áratugi og í 27 ár
hafi hann helgað henni krafta sína. Sá er svo fast hefur sótt sjóinn er
enginn annar en Bjarni Bjarnason, útgerðarmaður og skipstjóri á
Súlunni EA 300, sem ræðir við Dag að þessu sinni um sjómennsku og
sjávarútveg í tilefni sjómannadagsins.
„Já - það er rétt. Ég fór á sjóinn aðeins sjö
ára gamall. Sumarið 1955 tók faðir minn
mig fyrst með sér til sjós á gamla Snæfell-
inu. Síöan hef ég verið flest sumur á sjó en
ég var einnig í sveit aó Draflastöðum í
Fnjóskadal. Ég var meö þeim gamla á Snæ-
fellinu í nokkur sumur og eitt sumarió á
skipi, hálfgerðum tappatogara, sem hét
Björgúlfur og var frá Dalvík. Þetta uppeldi á
sjónurn er auðvitað nokkuð óvenjulegt. Feð-
ur tóku stráka sína yfirleitt ekki svo unga
með sér á sjóinn. En ég var alinn upp í stórri
fjölskyldu og auk okkar systkinanna var oft
fleira fólk í heimili. Ég held að pabbi hafi
þannig viljað létta á mömmu. Hún hafði í
mörgu að snúast heima og hann talið sig lítið
muna um að hafa einn guttann með sér. Jú -
mér líkaói strax ágætlega á sjónum. Ég var
að vísu kallaóur skítkokkur um borð því ég
var fljótlega látinn aöstoða við uppþvottinn
og einnig að flysja kartöflur. Síöar tóku al-
varlegri viðfangsefni viö.“
Með „skútukörlum“ á Pétri Thorst...
- Eftir þetta uppeldi - kom þá aldrei annað en
sjómennskan til greina í huga þínum?
„Nei - það kom aldrei annaö til greina í
mínum huga. Mér leið hrcinlega ekki vel
þegar ég var í landi. Að minnsta kosti ekki ef
ég þurfti aö vera landkrabbi of lengi í cinu.
- segir Bjarni
Bjarnason, út-
gerðarmaður og
skipstjóri á Súl-
unni EA 300, í
sjómannadagsvið-
tali
Sjórinn var mitt annaó líf, sjómennskan tog-
aói í mig. A árinu 1964, þá 15 ára, fór ég
fyrst til sjós sem fullgildur sjómaður á síldar-
leitarskipinu Fanneyju og síðar á Pétri Thor-
steinssyni. A Pétri kynntist ég ýmsum at-
hyglisverðum mönnum. Þar voru gamlir
karlar um boró er lifað höfóu tvenna tíma á
sjónum. Þeir elstu mundu skútuöldina og
höfðu róið til fiskjar á þeim skipum. Þetta
voru harðjaxlar er létu sér ekki allt fyrir
brjósti brenna; • menn sem oft höfðu starfað
vió hinar erfiðustu aðstæður og áttu mikla
lífsreynslu að baki. Ég var tvö sumur við
síldarleit á Pétri Thorsteinssyni og um tíma
voru tveir jafnaldrar og bekkjarbræður mínir
frá Akureyri einnig á þessu sama skipi; þeir
Sveinn Bjarnason, kenndur við Leðurvörur
og Sæmundur Friðriksson, sem nú er fyrsti
stýrimaður á Svalbaki, hinum nýja togara
Útgerðarfélags Akureyringa.
Á gömlu gufutogurunum
- Þú byrjar þannig alvöruferilinn í síldarleit-
inni og enn ert þú að fást við nótaveióina. En
þú hefur prufaó sjómennsku við aðrar aó-
stæður í gegnum tíðina?
„Já - blessaöur vertu. Ég hef verið á flest-
um gerðum skipa að gæsluskipunum undan-
skildum. Ég náði í tíð gömlu gufutogaranna.
Fór túra á Harðbak og Svalbak, togurum Út-
gerðarfélags Akureyringa. Þessi skip voru
allt önnur en þau sem við eigum aó venjast í
dag. Aðbúðin var ekki til að hrópa húrra fyr-
ir og nú er ég undrandi yfir að ekki skyldu
verða fleiri alvarleg slys á þessum skipum en
raun ber vitni. Segja má aó þau hafl verið
fljótandi slysagildrur meó öllum þeim víra-
búnaói sem var um borð. A þessum skipum
voru engar vökvadælur og allar hreyfmgar
voru framkvæmdar meó vírum sem dregnir
voru af gufuknúnum spilum. En vissulega
var þetta mikil framför frá því sem áóur
hafði þekkst. Þessi skip voru raunar bylting á
sínum tíma þótt fáir myndu vilja fara til sjós
á þeim í dag. Það er rétt - ég fór einnig á
millilandaskip. Ég fór túr með Arnarfellinu
veturinn 1968. Vió sigldum með saltsíldar-
l'arm til Finnlands upp úr áramótum og
Eystrasaltið var fullt af ís. Þetta var langur
túr. Við sátum fastir í ísnum tíma og tíma í
senn, þetta var bölvaó hjakk en á endanum
komumst við á leiðarenda og skiluðum síld-
artunnunum í finnskri höfn. Þessi ferð var
raunar eina feróin mín á fraktara því 17.
mars þaó sama ár réó ég mig á Súluna EA.“
Glaumbæjar- og Danmerkurár
- Og þá varð ekki aftur snúið?
„Við getum sagt að þá hafi ekki verið aft-
ur snúið því ég hef haldið mig vió þetta skip
síðan aó undanskildum þeim tíma er ég varói
til þess að afla mér skipstjórnarréttinda. Ég
var fyrst á Súlunni EA með Baldvin heitnum
Þorsteinssyni, þeim ágætismanni, og þá var
Súlan nýtt skip. Ég var með honum það sem
eftir var vetrar þetta ár og um sumarið en
haustið eftir settist ég í Stýrimannaskólann í
Reykjavík. Og þar með hófst Glaumbæjar-
tímabilió í lífl mínu. Ég var þrjá vetur í höf-
uðborginni og kunni ágætlega viö mig. Já -
maður skemmti sér talsvert. Þetta voru síð-
ustu ár Glaumbæjar áður en hann brann. Við
sóttum mikið þangað og hluti af stemmning-
unni var biðröðin fyrir utan. Oft var næstum
eins gaman í þessari landslrægu bióröó, sem
náði gjarnan suður fyrir Fríkirkju, og eftir að
inn var komið. Ég er viss um að margir voru
þegar komnir á séns utandyra og ánægjan
hélt svo áfram fram eftir nóttu. Þetta voru
góð ár. A sumrin var ég á síld í Norðursjón-
um og hafói ágætis tekjur. Maður gat þannig
unnið fyrir sér með náminu og var sjaldan
blankur. Ég kynntist Dönum ágætlega á
þessum árum. Við lönduðum oft í Hirsthals
og Skagen og ég á ekki annað en góðar
minningar frá þeim samskiptum. Ég hef
ferðast nokkuð um Danmörku eftir þetta og
kann alltaf jafn vel við mig þar. En norðrið
og Súlan toguðu í mig. Ég fór noróur eftir
skólann og byrjaði altur á sjónum. Fyrst sem
óbreyttur maður á dekkinu en síðar sem
stýrimaður á dekki eða annar stýrimaður eins
og það heitir. I júní 1978 tók ég svo við skip-
inu, scm skipstjóri en tíu árum síóar, 1988,
festum við Sverrir Leóson kaup á því ásamt
þriója aðila sem nú er hættur þátttöku í þess-
ari útgerð."
Oft myndast samhentur hópur
um borð
- Hvernig hafa aðstæður til sjós breyst frá
því þú fórst fyrst að sleppa landi á sjötta ára-
tugnum?
„Vissulega hafa aðstæóur breyst mikió til
sjós frá því ég hóf mína alvörusjómennsku.
Hvaó þá frá því ég fór l'yrst um borð í gamla
Snæfcllið meö föður mínum. Ég hef minnst
á aóbúðina og vinnuaðstöðuna um borð í
skipum frá þeirri tíö. Hún er auðvitaó gjör-
ólík því sem nú er. Nýmóðins úthafstogarar
eiga fátt sameiginlegt með gömlu gufukláf-
unum í þeim efnum. Sama er að segja urn
t

Súlan EA-300 við bryggju á Akureyri tiibúin á ioðnuna í júlí.