Dagur - 22.10.1994, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Laugardagur 22. október 1994
á bókasafmnu"
„Þu færð það
Snjórinn læðist niður hlíðar íjallanna, slyddan
ber gluggann og dagurinn er grár og svalur.
Haustið hefur barið dyra og í dag knýr vetur
konungur á, þá er ljúft að draga niður glugga-
tjöldin, skríða undir ullarteppið og leita á vit
sögunnar. Hverfa á brott inn í annan heim
fróðleiks, ævinlýris, spennu eða ástar, lesa
síðu eftir síðu, ljúka bókinni og byrja á nýrri.
Fara á bókasafnið og velja nýjar bækur, líta í
blöðin, fá ljósrit af grein í tímariti, eina
spennandi myndbandsspólu og ef til vill
spænskan lingaphone.
*
A Amtsbókasafninu á Akureyri var í nógu að snú-
ast í vikunni, gestir safnsins stórir og smáir gengu milli
þéttskipaðra bókahillanna og skimuðu eftir bitastæðu les-
efni. Við og við var einhver að skila myndbandsspólu til
bókavarðanna, sem voru önnum kafnir við að velja bækur í
skipskassa, ekki einn heldur nokkra því að óvenju margir
togarar ætluðu út um kvöldið. Einn þeirra var á leiðinni í
Smuguna, yrði þar í tíu vikur og því vissara að velja bækur
í kassann af kostgæfni, „það mundi ekki saka að hafa
nokkrar sjóaragrobbsögur,“ sagði ungi hásetinn sem kom
með kassann. A efri hæðinni var ung kona að velja hljóð-
bækur frá Blindrabókasafninu handa aldinni móður sinni
sem var hætt að sjá stafl á bók og naut þess nú að hlýða á
bækur í segulbandstækinu sínu. í lessalnum var floti nema,
skólafólk að störfum og bókastaflar á hverju borði, inn-
bundin blöð frá því fyrir síðustu aldamót, ævisögur, al-
fræðirit og kortabækur. I litlu herbergi sat ættfræðiáhuga-
maður og rýndi í ævafornar kirkjubækur.
Hólmkcll Hrcinsson.
Myndir: Robyn
„Heimurínn minnkar með nýjum miðlum“
Hólmkell Hreinsson, bókasafns-
fræðingur, hefur starfað á
Amtsbókasafninu frá því árið
1989. Hólmkell er frá Sunnuhlíð
á Svalbarðsströnd. Hann nam
bókasafnsfræði við Háskóla ís-
iands starfaði síðan um skeið hjá
bókasafni Kópavogs og á Há-
skólabókasafninu í Kaupmanna-
höfn en nú er hann kominn í
Eyjafjörðinn á ný og sestur að.
- Hefur ekki orðió gífurleg
breyting á bókasöfnum á síðustu
árum?
„Jú, bæði hvað varðar tölvu-
væðingu og svo ekki síður nýja
miðla. Nú eru komnir fleiri miðlar
en bækur, blöð og tímarit á bóka-
söfnin. Til dæmis myndbönd,
hljóðbækur og geisladiskar.
Vió erum að visu ekki með
þetta allt hér á Amtsbókasafninu
enn sem komið er. Hér eru þó
myndbönd, hljóðbækur fyrir sjón-
skerta og um þessar mundir erum
við að fá fyrstu hljóðbækumar
fyrir almenning. Þar er til dæmis
um aö ræða fomsögur, barna- og
unglingabækur og skáldsögur.“
- Þú nefndir geisladiska. Eru
þeir til útláns hér?
„Nei, ekki enn sem komið er en
sú þjónusta þekkist á bókasöfnum
í Reykjavík.“
- Eigið þið töluvert mynd-
bandasafn til að leigja viðskipta-
vinum safnsins?
„I lok ársins 1993 átti safnið á
fimmta hundrað myndbönd en
myndbandaútlán eru alltaf aó auk-
ast. Við reynum að nálgast allt það
fræðsluefni sem vió komum hönd-
um yfir sem er með íslenskum
texta eða tali. Hinsvegar er fram-
boðið einfaldlega allt of lítið.“
- Þið leigið Iíka út lingaphone
tungumálanámskeið. Eru þau vin-
sæl?
„Já, tvímælalaust. Þau eru allt-
af í stöðugri notkun, aðeins rúss-
neska tungumálanámskeiðið
stoppar inni, hin eru stanslaust í
útláni."
- Eftir sem áður eru bækur
fyrst og fremst það sem lífið snýst
um hér á bókasafninu?
„Já, það er rétt og Amtsbóka-
safnið er lang stærsta bókasafnið á
landsbyggðinni, hvað bækur
snertir. Það sem skapar safninu
þessa sérstöðu er að miklu leyti að
það er prentskilasafn og hefur ver-
iö það síðan fyrir aldamót. Það er
að segja safnið fær eintak af öllu
því sem er prentað í landinu í
prentskilum og því ber lagaleg
skylda til að varðveita það.“
- Eru ekki fleiri bókasöfn sem
sjá um að varðveita prentaó mál?
„Það eru þrjú söfn sem hafa
þetta hlutverk með höndum,
Landsbókasafnið, Háskólabóka-
safnið og við. Nú verða Lands-
bókasafnið og Háskólabókasafnið
sameinuð í Þjóóarbókhlöðunni og
þá mun fyrirkomulagið hjá þeim
hugsanlega breytast eitthvaó.
Amtsbókasafnið er eina bókasafn-
ið á landsbyggðinni sem fær ein-
tak af öll því sem er prentaó á Is-
landi og jafnframt eina almenn-
ingsbókasafnið sem hefur þessi
prentskil með höndum.“
- Auk þess kaupið þið bækur.
Eftir hverju er farið þegar bækur
eru keyptar?
„Það eru engar skrifaóar reglur
í gildi um það hvaða bækur eru
keyptar en við höfum sett okkur
þumalfingursreglur. Við kaupum
til dæmis yfirleitt fjögur eintök af
íslenskum skáldsögum og hugsan-
lega fleiri síðar ef þær reynast
mjög vinsælar.“
- Nú er unnið aó tölvuskrán-
ingu safnsins hvernig sækist verk-
ið?
„Þetta er viðamikió verk og
enn er töluvert í land. Það hófst
árió 1990 en vió vonumst til þess
að skráningunni ljúki á næsta ári.
Þá verður mikil breyting bæði á
aðstöðu þeirra sem starfa hér og
ekki síóur þjónustunni sem hægt
er aó veita gestum safnsins.“
- Hvernig er safnið í stakk búió
varóandi tölvusamskipti við önnur
söfn hérlendis og erlendis?
„Á síðasta ári fékk bókasafnið
aðgang að íslenska menntanetinu
og í gegnum það að Gegni sem
gerir okkur kleift að fletta upp í
skrám Þjóðarbókhlöðusafnanna í
Reykjavík og fleiri aðila. í gegn-
um Menntanetið er einnig hægt að
tengjast Internet, sem er mjög öfl-
ugt alþjóðlegt tölvunet.“
- Þannig að nú geta gestir
Amtsbókasafnsins gengið inn af
götunni hér á Akureyri og fengið
upplýsingar frá Ástralíu eins og
ekkert sé?
„Já, það má segja að það hafi
orðið gjörbylting í allri upplýsinga-
miðlun með þessari tölvuvæðingu.
Viö getum til dæmis komist í
skrár Þingbókasafnsins í Wash-
ington, sem er stærsta bókasafn í
heimi, og ef á þarf að halda getum
viö pantað ljósrit af upplýsingum
úr gögnum bókasafnsins.
Möguleikarnir á því aö gera
jafnvel við Akureyringa eins og
Reykvíkinga eða íbúa Manhattan,
hvað aðgang að gögnum og upp-
lýsingum varðar, hafa margfald-
ast. Heimurinn er að minnka í
þeim skilningi að fjarlægðin er
ekki lengur sá þröskuldur sem hún
hefur verið.
Þetta skipir auðvitað geysi-
miklu máli enda hafa komið fram
kenningar um það að í framtíðinni
verði það sem skilji á milli ríkra
og fátækra aógangur að upplýs-
ingum.“
- Er ekki dýrt að nota sér þess
þjónustu?
„Við hér á bókasafninu höfum
miðað okkur við að nýta eingöngu
þá þjónustu sem býðst ókeypis í
gegnum þessa upplýsingamiðla.
En það setur okkur eólilega vissar
skorður.“
- Hafa komið fleiri nýjungar í
upplýsingamiólun á bókasöfnin á
síðustu árum?
„Það er stutt síðan farið var aó
gefa út rit á geisladiskum. Sem
dæmi eru ýmis alfræðirit komin á
geisladiska og það er mjög áhuga-
verður miðill sem gefur mögu-
leika á bæði hljóð og mynd. Ef til
dæmis er leitað í alfræðiriti á
geisladiski að upplýsingum um
einhvem fugl, til dæmis þröst, er
hægt að sjá mynd af honum og
heyra þrastasönginn.“
- Eru fleiri nýjungar á döfinni
hjá bókasafninu?
„Eg hef mikinn áhuga á sam-
nýtingu safna innan Akureyrar-
bæjar. Að gestur Amtsbókasafns
geti fengið upplýsingar hér um
þaó hvar ákveðnar upplýsingar er
Lárus Zophoníasson, yfirbóka-
vörður, hefur starfað á Amts-
bókasafninu í 32 ár og hann seg-
ir það hafa verið forréttindi að
starfa þar. „Ég datt inn í þetta
af tilviljun einn dimman desem-
berdag. Þann dag var rafmagns-
laust hér á Akureyri og þáver-
andi bókavörður Árni Jónsson
sat á skrifstofu bókasafnsins við
kertaljós,“ sagði Lárus.
Þegar hann hóf stöf hjá Amts-
aó fá og hafi aðgang að þeim á
hvaða safni innan bæjarins sem
þær eru. Þannig fái allir aðgang að
bókasöfnunum í bænum til dæmis
söfnum Verkmenntaskólans, Há-
skólans eða Náttúrufræðistofnun-
ar. Með því móti verða söfnin á
Akureyri sterk og heildstæð,“
sagöi Hólmkell Hreinsson, bóka-
safnsfræðingur. KLJ
bókasafninu var það til húsa í
Hafnarstræti, þar sem Tónlistar-
skólinn er nú, en síðan þá hafa
orðið miklar breytingar á bóka-
safninu.
„Fyrsta breytingin var þegar
komið var á opnu hillukerfi um
áramótin 1962-1963. Þá gátu gest-
ir bókasafnsins gengið sjálfír að
bókunum í hillunum en fram aó
þeim tíma höfðu bækumar verió
afgreiddar af bókaverði. Nýjasta
Á Amtsbóka-
saíhinu í 32 ár