Dagur - 11.11.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 11. nóvember 1995 - DAGUR - 5
Sigurhæðir og Matthíasarsafn til sýnis almenningi í dag:
Ein af perlum Akureyrar
Hér er skrifstofa þjóðskáldsins, en hún er nánast eins og þegar Matthías bjó í húsinu. Mynd: BG
Œl m
Sigurhæðir eru óneitanlega glæsilegt hús og byggt í svokölluðum „sveitser-
Mynd: GG
Á' '
A
í dag verður þess minnst að 160
ár eru liðin frá fæðingu sr. Matt-
híasar Jochumssonar, skálds og
prests á Akureyri. Safnið að Sig-
urhæðum verður opið fyrir al-
menning frá 14-18 og þá verður
hægt að skoða húsið. Einnig
veður flutt dagskrá af hljóð-
snældu, þar sem heyra má ýmis-
legt úr verkum skáldsins. Er hér
komið kjörið tækifæri til þess að
kynna sér safnið að Sigurhæðum
og skoða þetta merkilega hús, en
á því hafa farið fram miklar end-
urbætur á síðustu árum.
Sr. Matthías ætti í raun að vera
óþarfi að kynna. Hann var eitt
helsta skáld rómatísku stefnunnar
og þá orti hann mikið af sálmum
og trúarkvæðum auk ýmissa tæki-
færiskvæða. Þekktastur er hann
sennilega fyrir íslenska þjóðsöng-
inn. En sr. Matthías fékkst einnig
við fleira, hann samdi leikritið
Útilegumennina, sem síðar var
nefnt Skugga-Sveinn og þýddi
einnig leikrit erlendra stórskálda,
Byrons lávarðar, Ibsens og fjögur
leikrita Shakespeares.
Á 85 ára afmæli sínu árið 1920
var Matthías gerður heiðursdoktor
í guðfræði við Háskóla Islands og
jafnframt fyrsti heiðursborgari
Akureyrar. Viku seinna, þann 18.
nóvember 1920, andaðist hann.
Sjálfsævisaga sr. Matthíasar nefn-
ist Sögukaflar af sjálfum mér og
kom út 1922.
Sigurhæðir
Sigurhæðir, sem sr. Matthías lét
reisa árið 1903 og bjó í til dauða-
dags, er merkilegt hús fyrir
margra hluta sakir og á vegum
Minjasafnsins á Akureyri hefur
saga hússins verið tekin saman.
Nafnið mun vera komið frá nokkr-
um kunningjum Matthíasar, sem
nefndu húsið þetta þegar það var
nýreist. Matthías skoraði síðan á
hagyrðinga að senda sér stöku um
húsið sem hefði orðin „leið“ og
„Sigurhæðir" í síðari helmingi.
í Breiðholti ofan Akureyrar hefur
Hestamannafélagið Léttir til nokk-
urra ára rekið félagshesthús sem
kallast Fjöðrin. Þar eru pláss fyrir
um 15 hross. Félagið keypti gam-
alt hesthús sem gert var upp þann-
ig að aðstaðan fyrir hestana er
góð. Hins vegar vantar enn að-
stöðu fyrir hestaeigendur og
starfsfólk og hefur félagsheimilið
Skeifan nokkuð verið nýtt í því
sambandi en Skeifan er rétt við
Fjöðrina.
I Fjöðrinni fer fram áhugaverð
starfsemi fyrir ungt fólk sem hefur
áhuga á hestum. Þessi starfsemi
hefur eflst ár frá ári. Gert er ráð
fyrir að leigjendur séu yngri en 20
ára en ekki er neitl neðra aldurs-
takmark. Þó þurfa krakkar að vera
nokkuð sjálfbjarga eða njóta að-
stoðar foreldra ella. Stundum hafa
foreldrar barnanna líka verið með
hesta í húsinu og kemur það mjög
vel út.
Starfsmaður hefur eftirlit með
daglegum rekstri. Hann kennir
stú“.
Alls bárust yfir 100 vísur en þessi
þótti best:
Heimþrá manns er heiðin greið;
huldir liggja þrœðir,
anda hans er leiða leið
Ijúft á Sigurhœðir.
krökkunum að vinna verkin og
sýnir þeim hversu mikið þarf að
gefa hestunum, hvemig á að hirða
þá og einnig fer hann með þeim í
útreiðartúra. Að öðru leyti skiptast
hinir ungu hestaeigendur á um að
vinna dagleg störf og kemur það
þá í hlut hvers og eins að sjá um
húsið hálfsmánaðarlega. Sameig-
inlegur fundur er einu sinni í mán-
uði. Að öðru leyti er engin mæt-
ingarskylda en auðvitað er æski-
legt að koma sem oftast til að
sinna sínum hrossum.
Krakkarnir í Fjöðrinni halda
mikið saman og gera allt mögu-
legt saman. Sum koma jafnvel
með skólabækurnar sínar með sér
og sitja og læra í Skeifunni. Þar er
líka hægt að borða nestið sitt og
oft er hægt að kaupa kakó. Farið
er í daglega útreiðartúra ef veður
leyfir og þegar vora tekur er
stundum farið í lengri ferðir, t.d. í
Vín eða fram á Kaupangsbakka.
Sl. sumar fór þessi hópur ásamt
fleirum í nokkuna daga ferðalag
austur í Sörlastaði í Fnjóskadal.
lifandi kona hans, Guðrún Run-
ólfsdóttir og dætur þeirra Matthca
og Þóra ásamt bömum sínum, í
húsinu í nokkur ár. Það var síðan
selt og seinna útbúin sér íbúð á
efri hæðinni. Einnig var gerð ný
forstofa við norðurstafn og efri
hæðin stækkuð með kvistbygging-
Starfsemin byggist mikið á reið-
túrum en einnig að læra að verða
sjálfbjarga með flest sem varðar
hrossin.
Krakkar á vissum aldri eru oft
með mikla hestadellu. Stundum
eru foreldrar í vafa um liversu
endingargóður hestaáhuginn er hjá
baminu. Góð leið til að komast að
því er að leigja pláss í félagshest-
húsi Léttis í einn vetur. Það er
venjulega ekki nauðsynlegt að
leggja út í miklar fjárfestingar
strax því oft getur hestamannafé-
lagið haft milligöngu um að fá
lánaðan hest til að byrja með.
í vetur eru nokkur pláss laus í
Fjöðrinni og geta áhugasamir haft
samband við hesthúsanefnd Léttis
en í henni eru Hafdís í síma
4622063, Guðrún í síma 4623862
og Hadda í síma 4626248. Plássin
eru einungis leigð fyrir heilt tíma-
bil í senn, frá janúar til júlí, og er
leigan fyrir tímabilið 18 þúsund
krónur, auk fóðurkostnaðar.
(Fréttatilkynning frá Létti)
um. Þessu fylgdu einnig breyting-
ar á innra skipulagi.
Byggingarstíll
I samtantekt Minjasafnsins kemur
fram að húsið að Sigurhæðum er
byggt samkvæmt byggingarstfl,
sem nefndur hefur verið „sveits-
er“. Þessi byggingarstfll var að
hluta til sprottin úr þjóðlegri róm-
antík og voru fyrirmyndir hans
sóttar til S-Þýskalands og Sviss.
Einkenni á þessum húsum voru að
þau voru á háum sökklum, port-
byggð með þakskeggi sem slútti
langt út fyrir veggina og voru
sperrutæmar sjáanlegar og oft
skreyttar. Gluggar voru stærri en
áður hafði tíðkast og hærra til
lofts. Nýjar gerðir skrauts voru í
kringum glugga og dyr.
Nokkru fyrir aldamótin 1900
tóku norskir sfldar- og hvalveiði-
menn að flytja með sér tilsniðin
timburhús til Islands sem voru í
„sveitserstfl." Húsin voru einnig
kynnt í bæklingum, katalógum,
sem hingað bárust og fengu þá
nafnið „kataloghús." Fóru íslensk-
ir smiðir fljótlega að byggja hús í
þessum stfl með katalógana sem
fyrirmynd og má finna nokkur
slík á Ákureyri, t.d. Samkomuhús-
ið, Menntaskólann og Tuliníusar-
hús. Sigurhæðir bera öll helstu
einkenni „sveitserstflsins" en mun
vera verk íslenskra smiða. Húsið
er þó einfaldara hvað varðar
skreytingar heldur en hin dæmi-
gerðu norsku „sveitserhús“ og má
kannski segja að í því hafi verið
fólgin viss aðlögun að íslensku
samfélagi.
Þáttur Matthíasarfélagsins
Matthíasarfélagið var stofnað árið
1958 í þeim tilgangi að eignast
Sigurhæðir og koma þar upp safni
um sr. Matthías. Félagið eignaðist
neðri hæðina og leitaðist síðan við
að færa hana í það horf sem hún
var í þegar Matthías bjó þar, t.d.
með því að safna munum sem
voru í eigu skáldsins. „Það voru
einkum afkomendur Matthíasar
sem gáfu til safnsins og skrisfstofa
hans er t.d. nánst eins og hún var á
tíma sr. Matthíasar. Hér má því
bæði sjá hvemig heimili sr. Matt-
híasar var en einnig dæmigert
timburhús frá fyrstu áratugum ald-
arinnar og húsið er ekki síður
merkilcgt sem slíkt," sagði Guðný
Gerður Gunnarsdóttir, forstöðu-
maður Minjasafnsins á Akureyri.
Marteinn Sigurðsson átti að
hennar sögn drýgstan þátt í stofn-
un og starfsemi Matthíasarfélags-
ins, var formaður þess til dauða-
dags og hefur ekkja hans, Einhild-
ur Sveinsdóttir, gefið hijómflutn-
ingstæki til minningar um mann
sinn og verða þau afhent í dag.
Matthíasarfélagið afhenti Ak-
ureyrarbæ eignir sínar, þ.e. neðri
hæð Sigurhæða og safnið, árið
1981 og hefur bærinn síðan séð
um reksturinn. Menningarmála-
nefnd fól í vor Minjasafninu rekst-
ur safnsins. Fyrir tveimur árum
eignaðist bærinn síðan efri hæðina
einnig og eru uppi hugmyndir um
nýtingu hennar. Hefur menningar-
málnefnd samþykkt að koma á fót
í húsinu skáldasafni og lifandi
bókmenntamiðstöð.
Gagngerar endurbætur
Safninu var lokað árið 1991 og
opnað afur í sumar eftir gagngerar
endurbætur. M.a. af þessu tilefni
er kjörið fyrir fólk að kynna sér
húsið og safnið. Að utan var húsið
málað og settar nýjar grindur í
glugga á neðri hæð. Nýjar útidyra-
hurðir vom smíðaðar, útdyra-
tröppur endumýjaðar o.fl. Innan-
húss var skipt um ofna og gólfi
hæðarinnar lyft en það var orðið
mjög sigið. Oll gólf voru pússuð
upp og femisborin, nýr gólfdúkur
settur á forstofu, eldhús, búr og
bakdyrainngang. Báðar stofur
voru veggfóðraðar, spjaldaþil lag-
fært og hæðin máluð að stærstum
hluta. Við endurbætur hefur verið
leitast við að færa húsið í það horf
sem áður var og m.a. hefur tréverk
verið oðrað og málað með olíu-
málningu.
Að endurbótum unnu smiðimir
Gústaf Njálsson og Karl Gústafs-
son, rafvirki var Valur Baldvins-
son, málari Snorri Guðvarðarson
og faglega ráðgjöf annaðist Magn-
ús Skúlason hjá Húsafriðunar-
nefnd ríkisins.
Eins og fram hefur komið verð-
ur Matthíasarhús opið í dag kl.
14-18. HA
Aðalfundur
Akureyrardeildar KEA
veröur haldinn mánudaginn 20. nóvember kl. 20
að Hótel KEA.
Félagar fjölmennið!
Deildarstjórn.
Eftir lát sr. Matthíasar bjó eftir-
Hestamannafélagið Léttir á Akureyri:
Ahugaverð starfsemi í Fjöðrmni
- nokkur pláss laus í vetur