Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1995, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PALL STEFANSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SiMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Askrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðarn.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF.
Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Yfirgangur Norðmanna
Furðulegt er að fylgjast með þvl hvernig Norðmenn
leggja sig í framkróka við að sýna íslendingum yfirgang.
Hvað eftir annað sanna þeir í verki hið fomkveðna, að
frændur eru frændum verstir.
Fyrir skömmu hröktu þeir í burtu íslenskt skip sem
stundaði fullkomlega löglegar veiðar á rækju á Sval-
barðasvæðinu. Ástæðan fyrir aðgerðum norskra stjórn-
valda varðandi þessar veiðar á fisktegund utan kvóta
virtist sú ein að um íslenskt skip var að ræða.
Norðmenn bitu síðan höfuðið af skömminni nú í vik-
unni með því að banna togaranum Má frá Ólafsvík að
leita aðstoðar innan norskrar landhelgi. Skipið hafði
fengið net í skrúfuna þegar það var á veiðum í Smug-
unni. Skipstjórinn taldi hættulegt að sigla skipinu í því
ástandi yfir opið Atlantshafið til íslands. Þess vegna var
haldið á hægri ferð til Noregs og leitað aðstoðar þar.
Norsk stjómvöld bmgðust við með ótrúlegum hætti;
bönnuðu togaranum að fá hjálp í norskri höfn og ráku
skipið því næst út úr norskri landhelgi.
Það var einungis vegna kröftugra mótmæla íslenskra
stjómvalda að Norðmenn breyttu þessari ákvörðun sinni
og heimiluðu togaranum Má að leita til norskrar hafnar
og fá þar nauðsynlega viðgerð. Þá tóku hagsmunaaðilar
þar úti upp siði mafíósa og neyddu björgunarmenn til
að rifta gerðum samningi við útgerðina um að losa netið
úr skrúfu togarans.
Þessi fjandsamlegu viðbrögð Norðmanna nú komu
sumum á óvart vegna þess að svikalogn hefur ríkt á
milli ríkisstjóma landanna að undanfómu. íslensk
stjómvöld hafa lagt mikla áherslu á að ná samkomulagi
við Norðmenn um úthafsveiðarnar og því farið sér hægt
opinberlega. Það hefur augsýnilega ekki haft tilætiuð
áhrif á norska ráðamenn sem virðast gjörsneyddir vilja
til samkomulags við nánustu frændþjóð sína.
Munurinn á hegðun íslendinga og Norðmanna sést
greinilega þegar litið er til loðnuveiða norskra nótaskipa
í íslenskri fiskveiðilögsögu að undanfórnu. Samkvæmt
fréttum DV notuðu norsk skip hér við land veiðarfæri
sem vom ólögleg samkvæmt íslenskum lögum og reglum.
í stað þess að stugga við norsku skipunum breytti sjávar-
útvegsráðuneytið reglugerð um lágmarksstærðir loðnu-
nóta til þess eins að gera veiðarfæri Norðmanna lögleg.
Þetta gerist á sama tíma og Norðmenn grípa til ólög-
mætra aðgerða til að hindra löglegar veiðar íslendinga
og koma í veg fyrir aðstoð við íslenskt skip í vanda.
Vonandi er síðbúin ákvörðun norskra stjómvalda um
að leyfa landhelgisgæslu sinni að skera netið úr skrúfu
Más merki um að Norðmenn hafi skammast sín til að
læra nokkuð af tilhhðmnarsemi íslendinga.
Auðvitað er alltaf best að leysa deilumál við samninga-
borð. Því er fyllilega réttlætanleg sú afstaða íslenskra
stjómvalda að reyna til þrautar að leysa með samningum
ágreining þjóðanna um aflahlut og veiðistjómun á hinum
umdeildu hafsvæðum. En það þarf tvo til að semja. Norð-
menn virðast ekki hafa raunverulegan vilja til slíks.
Þess vegna getur það ekki dregist öllu lengur að fam-
ar verði aðrar leiðir. Þar er ekki átt við að íslendingar
eigi að haga sér eins og Norðmenn hafa gert að undanf-
ömu. Síður en svo. Það á að vera fjarri Islendingum að
sýna frændþjóð sinni fjandskap af því tagi, þótt kröfur
sjómanna þar um séu skiljanlegar í ljósi síðustu at-
burða. Hins vegar er óhjákvæmilegt að íslendingar leiti
réttar síns fyrir dómstólum ef samningaleiðin skilar ekki
mjög fljótlega viðunandi niðurstöðu.
Elías Snæland Jónsson
Bosníu-Serbar
storka SÞ og NATO
Her Bosníu-Serba hefur lagt undir
sig meö stórskotahríð og skrið-
drekaáhlaupi þann fyrsta af sex
stöðum í Bosníu sem Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna hafði lýst
griðasvæði undir vernd alþjóða-
samtakanna. Konur, börn og gam-
almenni, sum særð og öll veik-
burða af svelti í löngu umsátri
Serba, eru hrakin brott í tugþús-
undatali frá heimkynnum sínum í
stórfelldri þjóðernishreinsun.
Körlum yfir 16 ára aldri er haldið
eftir í fangavist Serba sem löngu
eru kunnir að því að misþyrma
fóngum sínum, svelta þá og drepa
unnvörpum. Hermenn Serba halda
uppteknum hætti; aö hrifsa ungar
stúlkur úr ílóttamannahópunum
til að nauðga þeim.
Hjálparstofnanir búa sig undir
að taka á móti flóttamanna-
straumnum í Tuzla, næstu borg á
valdi bosníska stjómarhersins, en
Serbar hindra og tefja för hjúkrun-
arliðs og birgðaflutningalesta á
vettvang. Yfirstjóm Bosníu-Serba
gefur í skyn að þess geti orðið
skammt að bíða að griðasvæðunum
Goradze og Zepa verði gerð sömu
skil og Srebrenica hefur orðið að
þola.
í vetrarlok 1993 sótti Serbaher
hart að þessum stöðum, einkum
Srebrenica. Þar hafði þá íbúatala
þrefaldast í yfir 40.000 manns við
þjóðernishreinsanir Serba á mú-
slímum og Króötum í hérðunum í
kring, austast í Bosníu. Yfirlýsing
Öryggisráðsins um stofnun griða-
svæða fól í sér að Serbaher skyldi
halda sig utan ákveðinna marka
en að sveitir Bosníuhers, sem var-
ist höfðu sókn Serba, skyldu af-
henda gæsluliði SÞ vopn sín.
Afvopnun Bosníuhers var fram-
fylgt á þessum stöðum en gæslu-
sveitimar, sem sendar voru á vett-
vang af hálfu yfirstjómar aðgeröa
SÞ í fyrrum lýðveldum Júgóslavíu,
voru gersamíega ófullnægjandi til
að tryggja öryggi fólksins, sem í
raun var skilið eftir berskjaldað
fyrir Serbum, hvenær sem þeir
hugsuðu sér til hreyfings á ný. Sre-
brenica gættu til dæmis 450 létt-
vopnaðir hollenskir hermenn.
Að minnsta kosti fjórir tugir Hol-
lendinganna em nú þegar gíslar
Serba sem hóta að drepa þá verði
reynt að trufla frekar aðfarir þeirra
í Austur-Bosníu. Sú ákvörðun Jas-
ushi Akashi, aðalfulltrúa fram-
kvæmdastjóra SÞ í fyrrum Júgó-
slavíu, að biðja flugher NATÓ að
ráðast á tvo af skriðdrekum Serba
um leið og þeir réðust inn í Sre-
brenica, var fálm eitt, máttleysis-
legt og alltof seint til gripið.
Öryggisráðið lætur sem fyrr sitja
viö innantóm orð, mótmælir yfir-
gangi Serba og heimilar Boutros
Boutros GhaU aðalritara að grípa
tU þeirra ráða sem þörf gerist að
vernda griðasvæðin en fær honum
engin úrræði í hendur til að sinna
þeirri kvöð.
Tilboð Jacques Chiracs Frakk-
Flóttafólk frá Srebrenica hópast saman i stöð gæsluliðs SÞ i flugstöðinni
íTuzla. Símamynd Reuter
einuðu þjóðirnar, NATO, Vestur-
lönd í heild, eru orðin aö gjalti.
Blindnin, kæruleysið og gungu-
skapurinn sem ríktu í upphafi
stríðsins koma mönnum nú í koll.
NATO var að leggja síðustu hönd
á áætlun um að gera út 60.000
manna bardagasveitir til Bosníu
komi til þess að bjarga þurfi þaðan
friðargæslusveitunum. Hefði stað-
ið til að senda á vettvang 60.000
menn þegar Bosníu-Serbar gripu
til vopna væri stríðið í fyrrum
Júgóslavíu fyrir löngu á enda.
Nú blasir þar á ofan við að Banda-
ríkin og helstu bandamenn þeirra
í Evrópu verði viðskila í lokaþætti
harmleiksins í Bosníu með ófyrir-
sjáanlegum afleiðingum. Forusta
meirihluta repúblíkana í Öldunga-
deild Bandaríkjaþings býst til að
bera fram tillögu um að Bandaríkin
aflétti einhliða vopnasölubanni á
Bosníu.
Áhrif þess yrðu að Serbar hertu
hernaðinn um allan helming til að
beita yfirburðum sínum í vopna-
kosti áður en Bosníuher efldist.
Væri þá um 30.000 manna gæslu-
liði, aðallega frá Frakklandi og
Bretlandi en einnig fleiri Vestur-
Evrópulöndum, stefnt í aukinn
voða en Bandaríkin hættu ekki
frekar en áður einum einasta
manni á jörðu niðri.
landsforseta um að frönsku
skyndiaðgerðasveitinni, sem er að
verða bardagafær í Bosníu, veröi
beitt ásamt öðru tiltæku liði og í
umboði SÞ til að hrifsa Srebrenica
úr höndum Serbahers fær alls eng-
ar undirtektir. Malcolm Rifkind,
nýr utanríkisráðherra Bretlands,
veit það helst til ráða að biðja
Slobodan Milosevic Serbíuforseta
að hafa hemil á Bosníu-Serbum.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti læt-
ur eins og ekkert hafi gerst.
Það sem hefur gerst er að Sam-
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Skoðanir annarra
Brjálæði verður að linna
„Kjarnorkusprengjur hafa aðeins einn tilgang: ger-
eyðingu. Þar eru manneskjur ekki undanskildar.
Franskur almenningur veit þetta, frönsk stjórnvöld
vita þetta og Chirac forseti veit þetta. Og við vitum
öll af hverju Frakkar sprengja kjarnorkusprengjur
sfnar í Frönsku-Polynesíu en ekki í Frakklandi. Eng-
inn vill stefna sínu heimalandi í hættu. Jörðin hefur
verið skemmd með yfir 2 þúsund kjamorkuspreng-
ingum og Bandaríkjamenn íhuga að hefja kjamorku-
tilraunir sínar á ný. Þessu brjálæði verður að linna.“
Úr grein í Los Angeles Times 11. júlí
Stefna byggð á lygi
„Afnám viðskiptahindrana gagnvart Serbíu var
framlengt þó að vestrænir diplómatar vissu að Mi-
losevic forseti bryti samkomulag um að skaffa Bos-
níuserbum ekki vopn. Fyrst þessi angi af Bosníu-
stefnu Vesturlanda byggir á lygi því ætti yfirhöfuð
að taka hana alvarlega. Kaldar staðreyndir blasa
brátt við: Sannleikurinn um vilja og hæfni Evrópu-
ríkja til að berjast fyrir mannúðarstefnu og mann-
réttindum í eigin garði.
Úr forustugrein Politiken 10. júlí
Óléttar konur í alnæmispróf
„Stjórnvöld hafa mælt meö að ófrískar konur í
áhættuhópum (t.d. sprautufíklar og vændiskonur)
fari í alnæmispróf. En nú er mælt með að allar ófrísk-
ar konur fari í alnæmispróf þar sem rannsóknir
sýna að ákveðin lyfjagjöf á meðgöngu minnkar lik-
urnar á smiti barns úr 25 í 8 prósent. Þingið ætlar
að leggja fram lagafrumvarp um að nýfædd börn
verði alnæmisprófuð á sama hátt og aðrir sjúkdómar
eru athugaðir. Sú viðleitni á allan stuðning skildan."
Ur forustugrein The Washington Post 12. júní