Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1995, Side 16

16
Sögur af nýyrðum_
Þrýstingslína
í síðasta pistli mínum í DV fjall-
aði ég um orð, sem þannig eru
mynduð, að fyrri liður er nafnhátt-
arstofn ia-sagnar, en síðari liður
nafnorð. Komst ég að þeirri niður-
stöðu, að orð væru rétt mynduð
með þessum hætti, ef síðari Uður
orðsins væri eins konar frumlag
fyrri liðarins (sagnhðarins), t.d.
ræstiduft, freyðivín. Sama gilti, ef
samsetningin jafngilti þolmyndar-
setningu, t.d. tengivagn. Þetta síð-
ara tilvik mætti einnig orða svo,
að síðari liðurinn jafngilti andlagi
í germyndarsetningu (tengivagn:
e-r tengir vagrí).
Ég veit ekki betur en þessum
reglum sé almennt fylgt. Þó hafa
menn nú upp á síðkastið myndað
nokkur orð af sögninni þrýsta, sem
ekki eru í samræmi við þessar regl-
ur. Athuga ber, að sögnin þrýsta
táknar verknað, en hliðstætt nafn-
orð, þrýstingur, táknar ekki aðeins
verknað, heldur einnig ástand.
Orðið blóðþrýstingur er haft um
tiltekið líkamsástand og loftþrýst-
ingur um tiltekið ástand loftsins.
Við myndun nýrra orða verður að
hafa í huga, að sögnin hefir ekki
ástandsmerkinguna. Orðið þrýsti-
hópur er réttilega myndað, enda
táknar það hóp, sem þrýstir (á um
e-ð). Á sama hátt er orðið þrýst-
ingsmælir rétt, því að af slíku tæki
má lesa ástand eöa breytingu á
ástandi.
í Flugorðasafni (1993) kemur fyr-
ir orðið þrýstimunur, sagt merkja
„munur þrýstings milli klefa", á
ensku differential pressure. Þetta
orð fær ekki staðist. Hér er ekki
verið að ræða um verknaöinn „að
þrýsta", heldur „ástandið þrýsting“.
Rétt orð væri þrýstingsmunur.
í veðurfréttum heyri ég oft talað
um þrýstilínur. Þetta sama orð má
einnig sjá í Flugorðasafni. Skyldu
þessar línur þrýsta einhveiju?
Ekki er svo að sjá, ef skýring Flug-
orðasafns er rétt. Þar segir (undir
jafnþrýstilína): „Lína á veðurkorti,
dregin gegnum staði með sama loft-
þrýsting í tiltekinni hæð eða við
yfirborð jarðar". Þetta virðist, sem
Umsjón
Halldór Halldórsson
sé, vera mesta meinleysislína, sem
engu þrýstir, heldur gefur fólki
leiðbeiningar um þrýsting. Rétti-
lega ætti línan því að heita þrýst-
ingslína. Þetta orð hefi ég að vísu
hvergi séð á prenti, en um margra
ára skeið hefir mig langað til að
koma því á framfæri.
Þau orð, sem ég hefi hér gagn-
rýnt, virðast vera gerð af mönnum,
sem ekki gera sér grein fyrir því,
að sagnir hafa aö jafnaði ekki sömu
merkingu og hliðstætt nafnorð. Við
orðasmíð er nauðsyniegt að gera
sér grein fyrir þessu. Annað atriði
kann einnig að eiga þátt í þessu.
Það má vera, að sumir mæh lengd
orða í stáfafjölda. Samkvæmt slík-
um reikningi væri þrýstilína
styttra orð en þrýstingslína. En
málfræðingar mæla ekki lengd
orða á þennan hátt. Þeir miða hana
viö atkvæðafjölda í orðinu. Sam-
kvæmt því eru bæði orðin fjögur
atkvæði og því nákvæmlega jafn-
löng.
Nauðungaruppboð
Framhald uppboðs á eftirtöldum eignum verður háð á þeim sjálfum
sem hér segir:
Skipholt 50A, 3. hæð t.v. 0301 ásamt bílskúr A, þingl. eig. Jóhanna
Snorraadóttir, gerðarbeiðendur Byggingarsjóður ríkisins, Japis hf. og Spari-
sjóður Reykjavíkur og nágrennis, 19. júlí 1995 kl. 14.30.
Sýslumaðurínn í Reykjavík
Trygging hf.
óskar eftir tilboðum í neðanskráðar bifreiðir sem
hafa skemmst í umferðaróhöppum. Bifreiðirnar
verða seldar í því ástandi sem þær eru'og kaupend-
ur skulu kynna sér á staðnum.
RenaultTwingo 1994
MMCColt 1992
MMCColt 1991
Citroen AX 1991
MMC Galant 1990
MMC Lancer 1990
Lada Samara 1990
Toyota Hilux 1990
MMC Lancer 1988
Mercury Topas 1987
Toyota Corolla 1987
Daihatsu Charade 1987
VWGolf 1987
Daihatsu Cuore 1987
Lada 1300 1986
Bifreiðirnar verða til sýnis mánudaginn 17. júlí
1995 í Skipholti 35 (kjallara) frá kl. 9-15. Tilboðum
óskast skilað fyrir kl. 16 sama dag til Tryggingar
hf., Laugavegi 178,105 Reykjavík, sími 562 1110.
Krossgáta
yW flT
REIPjpJ
mENh/
5£/?
HL.
/5
HLU5T
A'Út-L-
yr/fí-,
Hör/v
5UP£N,
jnp aW
þVOTTft 6/U-DRfí STTfuR GoP/)z l/AGAR HUNL>U/< J
'OHElÍn■=* vifSTfl PRÓF /H i V
\ ) 5
r) 1 MflS/Ð 'fí Fóru/n LETRfíV 'A KKOSS /7 6
/LKlflR. - GLUffl /3 þjKK/R LE/Ð LEJ/fíf/ 23 7
E/NJ U/rt U SflLDR/
ÖPP py//KuR SflRG lo HNUPL/ ÖLWH6K FOR- V/JVA %
// ST/VG/ fíKEl/N róSKnP URUVU 9
LTÐJftrí. SKRlTfl TflK', ÚT J>OM ' 5 10
BLOT/ f/E/Lfl /VÆR- GÆT/Ð il
|) FOR5K. SflmsT- 11
VRYKK t PJflKK flR
SPÝT- UR 2Í /3
GRUNfl Z’AUÐS) GRflS/ö
YF/R l/Ð SnmsT. Rfl/U 0JÖR þUKGI /0 /y
'OLÍK/R FjflSfí
3 GftRFUR samST RÍFflST /% /5
6 ti /b
EA/-//V /n'flLrn GftURfl s* n n
SKYLV flfl n R£lp/ eI n MO. . . vöflu - Gt/MJ/jj /G u
íflTfl FRE/5T flST flrT ' ' fle'y 'flTT /9
SKJRU A Syj/juR iSflmHL
0RÚK AD/fí/V JbTKflR GÖmuL ftyúóUD 5 K/P 2o
LOGh/ stór ' / SflmST- SLA TflLfí JéT/WS,- u/n £■ 2/
ÍR/FL/N 5Tu//L>fí
[ l/ 21'
EKK/ kpry/n> 'OjoDf/ft 23
GflRmpi VRflG- H'olF /2 ■ 7 27
FLj'oTfltJ VF5K/ - Txrr

Lausn á síðustu krossgátu o u. V- > - ■2. 3 LT Ui S 0 2 (4 ct: X 4 U K X X
ít: u: $ cc X X vc > -• Uí cc X 47 U íX X X
x s: X <37 - -v. Uf 3: jO V N 7) X X ^ M) X X
. V) V o 4 X U: 4 4 ct: Q) X 4 : q7 tn X
o q 'J) <3; 4 X X 4 vn u. <7 7 X X k
V3 ö; - Q. x u: $ 37 u. UJ 4 U: <17 73 x • $ X X
X 9: c; 4 X 73 *7 - X ÍC V, V) 7) u: X <£) 47 u- \X -N. X X
• IX 'V. 4) 7) u: X X X k A x V) V- X
7) vr K x 5: vn fí) 'Þ, 4 : o VD 4; 7) X V) 4 : vd X X T
.QC U) K u: (7 uc 7) VD <*: 4) X X 4 3 7) X X
a: 0«! 'AJ 4 4 x 4 \- 7) cx k 57 4 : X 4 X
U U: CQ 4 'X VD u: <c vo X <17 X - i V "V 4
> 4 k ÍC 4 X
£/R
Hfl Tt
ftVflLT
F/PflH
/<.l/F/Ð
GERIR
HAH/
KVÍfltji
Hurt-
£/5/
fiLOT-
flÐ/
L®Á