Þjóðviljinn - 17.11.1949, Blaðsíða 5

Fimmtud&gur• '-¥i. ¦¦ nóv. 1949.
þjöðvhjhíw
•'• '' i i i
Svavar Guðnason listmálari
er fertugur á morgun. Það er
ekki meiningin að fara að segja
æfisögu hans hér og ber tvennt
til.
Aldurinn gefur þar enga
heimild og hitt er það, að
Svavar hefur sjálfur af mik-
illi djörfung skráð sögu sína
í litum og línum, þó saga sú
sé ennþá mjög umdeild.
|Eg veit ekki hvort ég er öf-
undsjúkari en gengur og gerist,
en mest öfunda ég þá menn,
sem umdeildir eru á menning-
arsviðinu. Það er eitthvað
hressilegt við það, að ekki sé
hægt að taka í eymasnepilinn
á mönnum og skipa þeim í ein-
hvern dilk, sem er skýjum ofar,
eða hellu neðar.
Framvindan er ekki svo auð-
sveip að slíkir dómar standist.
." Annars hafa ýmsir listfræð-
jngar ein's og t. d. Jónás heit-
inn frá Hriflu'.og Hitler sálugi
úr Arnarhreiðrinu, íkipt list-
fnálurunum í -2 flokka, málara
og klessumáálara.
En trúlegt er að sh'kt stand-
ist líkt og greining þeirra á
þjóðfélagsmálum.
stefnu og ótiauður fylgt sann-
þá menn, sem komu fram með
ný sjónarörið. í menningarbar-
áttunni.
Væri ekki skynsamlegt að
athuga málíð í ró og næði, áð-
forma, en hitt virðist eðlilegt
að heimta það af fólki, sem
þykist tilheyra menningaiþjóð,
að það dærni ekki eins og blind
ur maðúr um lit. ¦
.HvaÉ segir sagan okkur: haf a
ekki listform verið að breyt-
(Svavar fór ungur. í víkir.g 'ast s:ðan sögur hófust? Við
að sið forníslendinga og hefur
að mestu dvalizt erlendis síðan.
Hann hefur í list sinni' að-
hyllzt hina svonefndu abstrakt
erum enn í dag að deila á
kaþólsku kirkjuna og önnur
ráðandi öfl, sem hengdu,
stegldu, hjuggu, og brendu alia.
Kosningateikningax SjálfsiiælisfleÉMns:
'eri
BæjaxráS tiéít fttnd s.l. föstudag, en einhverra
hluta vegna barst Þjóðviijanum ekki fyrr ©n í fyrradag
fnndargerð þessa ágæta fundar. Morgnnblaðið b"rfr"r
hinsvegar á sunntidagíini gleðitcMndi þess fsiE'iar, —
undir eftirfarandi fyrirsögn:
„Bráeam verður bæjarsjékra.aúsið tcifcnað."
Síðan var skýrt frá því að foejairfcð hefðl nú
saraþykkt nS .láta gera, teiknmgu a.f foæjarsjúkrahási.
— Þótti engum mikið, en fjóíupabbarnir við Morgon-
blaðið létu ekki sitja við fréttina eáma. Um það bil
þriðja hluta Reykjavíkurbréfsins „sem að þessu sinni"
hét „Nær óg íjær" var varið til að ræða þetta mái.
I»ar var þó ekki eytt rúmi til að ræða hve þetta vssri '
ánæglulegt fyrir lengstu biðröð landsins — sjúklingana
sem bíða eftir þvi að komast í sjúkrahás. NeJ, enginn
af hinum feitíetn:Su liðum Moggans var úm þaft alHr
voru þeir um hvað íhaldið bæri mikla umhyggju fyrir
sjúkrahúsniá'um. /
Já, ekki hefur skort umhyggju íhsldsins fyrir
þeim sjúku!
Fyrir nær 13 áriuii, e.la 7. jáa. 1037 Flutti Einar
Olseirsson, fuiltrú; Kommúnistaflokksihs í bæiarstjórn,
tillögu um að bær.um væru tryggt umráð ýfh" sjúkra-
húsi. Hver var umhyggja Ihald ,;ns þa? featí I U
þessa tiJIögu!
Þrettán ár hafá senn liðið. öll þessi ár hefur um-
hyggja íhaldsins verið svo miídl aö bæriin^ á ekkert
sjúkrahtis enn! Hvílík umhyggja. Hvíiik framkvæmda-
semi!!
Landlæknir er vondur strákup, segir Ehaldið.
Bærinn átti ekkert fé. Já,, fátæktin ? Á þessum Árutn
hafa auðmenn Reykjavíkur byggt sér vHlur fyrir
hundruð millj. kr. — En það var ekki eyrir til að
byggja sjúkrahús,
Er að furffa þótt þesssr meim séu stoltír af afrek-
um sínum! Nú koma þeir innfjálgir af hrifnitígj yl'ir
mannkærleíka ssnum og segja: Sjá, „Bráðum verður
bæjarsjúkrahósið teiknað"!!
færingu sinni, þó skortur og |ur en við förum inn á þá ó-
harðrétti hafi kannski stund- jheilla braut að dæma einhverja
um hvíslað öðru í eyru honum. W leik. vegna þess að við þyk
Eg ætla mér ekki þá dul, að iumst ekki 'v svipinn skilja við-
fara að dæma um gildi list- lhorf Þeirra til þessa eða hins.
Enginn má þó táka orð mín
svo, að ég sé með þessu að
hampa abstrakt list og niðra
þeim listamönnum, sem nota
önnur form. List getur eflaust
birst í hváða formi sem er, svo
framt sem maðurinn, sem
vinnur veikið er listamaður,
aftur á móti geta einstök form
hentað einum betur en öðrum
og því skyldi hann þá ekki nota
þau, sem bezt túlka að hans
áliti.
Ættum við t. d. að taka skáld
okkar og rithöfunda og skipa
einum að yrkja ferskeytlur,
öðrum að skrifa leikrit og þeim
þriðja að semja skáldsögu o. s.
fv. Munduð þið ekki hlakka fií
að fá þessar bækur.
Þingeyskir barnakennarar
slógu því einu sinni föstu með
f undarsamþykkt, að Halldór
Kiljan kynni ekki að setja
greinarmerki. Svona geta menn
á þann ótrúlegasta hátt bjargað
nöfnum sínum frá gleymsku,
þó slíkt horfi lítt til menningar
þrifa.
'Eg hef oft heyrt menn
kvarta undan því að þeir skildu
e'kki málverk Svavars, en hver
er það sem skilur list og veit
hvað hún er í raun og veru.
Þarf það að vera skilyrði fyr-
ir list, að sjá af hverju myndin
er ? Sú skýring mun vera mjög
hæpin. Nú vita flestir, að þó
einhver máli mynd af fjalli,
manni, eða dýri, þarf slíkt ekk-
ert að vera í ætt við list..
Söngvinn tónmenntaður maður
getur „komponerað" lag og við
sjáum það á prenti og líst
prýðilega á fráganginn, en lag-
ið getur þrátt fyrir það verið
alveg neistalaust. •
Við skulum hugsa okkur sam
keppni um að mála fegurðina,
sorgina, gleðina og ástina. Hver
okkar vill slá því föstu hvaða
form á að nota.
Sumum hættir syo hlægilega
niikið til að fordæma það, sem
þeir geta ekki í einu vetfangi
flokkað undir það, sem þeir
hafa áður þekkt. Þetta er eitt
versta haft á allri framþróun,
því hún byggist einmitt á þvi
að lífið eignist fleiri og fjöl-
breyttari hliðar. Mannlífið er
eins og skrúðgarður, sem er
því fegurri, sem f jölbreytnin og
samræmið er meira.
Menn æpa „þetta get. eg-
gert". en þeir gera það ekki.
..Þetta er eins og eftir krakka"
En það skrýtna er, að börn
hafa, yfirleitt gleggra aúga fyr
ir formum og l^ta hugmynda-
flugið ráða meiru, en lullorð-
ið fólk. Kahnske er listamann-
inum ekkert 'nauðsynlegra en
varðveiía barnið í sjálfum
sér. ,,Sá sem ekki meðtekur
Guðsríki eins og barn, mun
aldrei þangað komast." í létt-
ara hjali um list, virðist hún
fyrst og fremst eiga það er-
indi til alþýðumanna að auka
fegurðarsmekk og dýpka at-
hyglina á tilverunni.
Hún á að vera tæki í lífs-
baráttunni til að eyða því illa
Framhald á 6. síðu
Áður en nefndarkosningar
hófust á Alþingi komu fram
tillögur inuan þríflokkanna
sem varpa ljósi á þá lýðræð-
isást þeirra sem mjög er
flikað við hátíðleg tækifæri.
Upphafsmaður tillagnanna
var Bjarni Benediktsson,
æðsti mað'ur Iaga og réttar,
og uppástungur hans féllu
strax í gótan jarðveg með-
al íhaldsins og aðstoðar-
íhaldsins. Efni þeirra var
það að þríflokkarnir skyldu
breyta nefndaskipún í efri
deild Alþingis þannig, að
þar yrðu aðeins þriggja
manna nefndir. Síðan skyldu
þeir bera fram sameiginleg-
an Usta og kjósa einn íhalds
mann, «ánn . Alþýðuflokks-
mann og einn Framsóknar-
maisn í hverja nefnd — en
útikika sósíalista!
Eins og konnugt er skipt-
ast þingmcnn nú þannig á
Alþtngi að Alþýðufiokkur-
. inn ketnur af eigin rammleik
enghm manni að í fimm
manna nefnd, hvað þá
þriggja manna nefnd. Hins
vegar hefur Sósialistaflokk-
urinn styrk til aC konia
manni í allar fimm manna
nefndir, jafhvel þótt þríflokk
arnir sameinist gegn honum.
En með því að fækka um
tvo í nefndum efri deildar
var hægt að útiloka sósíal-
ista, og fyrir þátttöku í því
Iýðræðisafreki átti Alþýðu-
flokkurinn að fá nefndar-
mann að Iaunum!
Alþýðufloltkurinn og Sjálf
stæðisflokkurinn lógö'u þetta
snjallræði Bjarna Benedikts
sonar f j'rir Framsóknarflokk
inu, en honum leizt ekki á
að taka þátt í lýðræðisbragð
inu. Þar virðast þó enn vera
einhverjir menn eftir sem
ekki kunna að meta hinar
nýju vestrænu baráttuað-
ferðir.
En þrátt fyrir það þó
þessi áform yrðu að eitgu,
er vert að þau geymist sem
sígilt dæmi um íhaldslýð-
ræðio. Fimmti hver Islend-
ingur kaus Sósíalistaflokk-
inn í kosningunum í haust
— og það var þessi fimmti
hluti þjóðarinnar sem ætlun
in var að óvirða á eftir-
minniiegan hátt.
Þessi afstaða er í algeru
samræmi við það þegar þrí-
flokksblöðin birtu stjórnlaus
gleðióp og þversítufyrirsagn
ir um það að einn af stjórn
máálaflokkum Noregs hefði
engan þingmann f engið þrátt
fyrir meira en 100.000 manna
kjörfylgi, á sama tíma og
annar flokkur fékk 12 þing-
menn fyrir 85.000 kjósend-
ur! Það fer ekki mikið fyrir
lýðræðisást afthrhaldsflokk-
anna þegar til raunveru-
leikans kemur.
AKSEL S&NDEM0SE:
A VILLIG
Einn víðkunnasti höfund-
ur Norðmanna, Aksel Sande-
mose, birti nýlega eftirfar-
andi grein um áhrif rússa-
grýlunnar í Noregi í tímarit,-
inn „Veien frem", sem gefið
er út af róttækari armi
Verkamannaflokksins.-
„Veien frem", vitnaði nýlcga
í brezka stjórnmálamanninn
Konni Zilliacus, sem 9. des.
194.8 sagði eftirfarandi orð í
neðri deildinni: „Þau lönd sem
gert er ráð fyrir að við lendum
í styrjöld við, eru .. .löndin frá
Mið-Evrópu til Kyrrahafs, þ.e.
Austtu'-Evrópa, Sovétríkin os
mestallt Kína. .. .A-sáttmál,imi
innlimar okkur í amerisk liem-
aðarsamtök, sem ekki geta unn
ið stríðið, og gerir okkur jafn-
framt háða amerískri 'utanríkis
pólitík, sem ekki getur varð-
veitt friðinn.. '.""*
Noregur er í samkonar kring
umstæðum, með þeim eina mun,
áð við höfum ekki eitt einasta
nothæft blað á hendinni í þessu
glæfraspili.
ÍÞað virðist þykja sjálfsagt
mál, að heimsstyrjaldir séu aðal
lega háðar í Evrópu. Nú höfum
við gert samning um, að þannig
skuli það einnig vera í næsta
skipti, þrátt fyrir þao^að við
vitum, að enginn' Noregur yerð-
ur til að lokinni þeirri styrjöld,
sem við erum að hjálpa til að
undirbúa. Það sem við erum að
búa okkur undir, og höfum þeg
ar gefið merki um að skuli hefj
ast, er innrásir og gagninnrásir.
Ef einhver skyldi bjargast
úr hinu fyrrnefnda, skolast þeir
áreiðanlega burt í hinu síðar-
nefnda.
Æsingunum, sem nú eru á-
Framh. á G. síðu
Hafnarbíó:'
Sylvía sg dxangsnnsi
Auc,:ýsingin segir þessa
frönsk mynd áhrifamikla. Það
er satt z5 því leyti, að fauti
getur hrætt börn. Það er held-
ur enginn vandi og engin fremd
að hræða börn, og það er ekki
þakkarverð starfsemi að brenna
trúna á vitleysuna inn í barns-
sálir. Vitleysan mun hinsvégar
hvorki hræða né farífa fullorð-
ið fólk, og fremur fágaður.Ieik
ur rnegnar ekki að réttlæta
sýningu myndarinnar.
Einkunn: 4.
P.B.