Þjóðviljinn - 01.03.1953, Blaðsíða 4

4)’ — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 1. marz 1953
Þcinkcir yfir bókaskrám
Bókamarkaðurinn í Listamannaskálanum og norskar jólabækur
fyrra — Fábreytni anclspænis fjölbreytni
Það eru ýmsar l.æsilegar
bækur á 'markaði Bóksalafé-
lags íslands, er nú stendur í
Listamannaskálanum. Þar er
til dæmis heildarútgáfa af rit-
um ELnars Kvarans, og munu
nú ýmsir vilja eígnast verk
hans fyrir 190 Kfóhur. Blá-
skógar Jóns Alagnussonar er'u
þar á boðstólum; Kvæðasafn
Guttorms J. Guttormssonár;
Fornir dajisar; Leit eg suður
til larida, tíelgisogur og sagri-
ir frá miööldum; Bóndinn í
Kreml; ræður og ritgerðir
Sigurðar skólairiéistara —
svo nokkrar séu nefndar,
og eru raunar meira en læsi-
legar. Allar þessar bækur
eru seldar meiri og minni af-
slætti frá upphaflegu verði.
Hefur markaðurinn verið fjöí-
sóttur, og mun margur telja
sig hafa gert góð kaup.
En er maður flettir skránni,
■þar sem prentuð eru nöfn
sölubókanna, hnýtur maður
fljótlega um mikinn fjölda
lélegra bóka sem fáir ættu að
hafa áhuga á. Þegar á fyrstu
síðu skrárinnar eru til dæmis
nefndar tvær ruslsögur eftir
Bromfield — og er ekkert
meira menningarbragð af
iþeim nú en er þær komu
fyrst út. Neðar á síðunni
kemur ,,mjög spennandi ást-
arsaga", Á valdi örlaganna;
og þar næst Bindle, dæma-
laus sluðursaga. Efst á næstu
síðu kemur , sakamálasagan“
Brennisteinn og Wásýra., eftir
Stanley Gardner; þvínæst
Brækur biskupsins I-ÍI. Þessi
nöfn eru að vísu ekki valin
af bétri endanum, en í stað-
inn væri hægt áð nefna fleiri
af sviþuðu tagi. Gegnir það
lítilli furðu, því sumir útgef-
endur okkar hafa um langa
hríð nær eingöngu fengizt við
prentun slíkra bóka. Hinsveg-
ar gefur þessi markaður ekki
rétta mynd af íslenzkri út-
gáfustarfsemi. Hér sjást ekki
þau öndvegisverk sem prent-
uð hafa verið síðustu lárin,
svo sem ýmsar bækur Heims-
kringiu, Helgafells og Hláð-
búðar — ekki ljóðasafn Ein-
ars Benediktssonar, ekki Rit-
safn Grönda’s. ekki Merkir
Islendingar. Er íannaðhvort.
að þessi verk eru þegar seld
eða útgefendurnir treysta sér
að' selja þau fullkomnu bók-
söluverði — og er hvort-
tveggja efnilegt íslenzkri
menningu.
Á markaðnum getur að líta
samsafn bóka frá mörgum út-
gáfuárum, og munu saman-
komnir allir flokkar bóka. sem
út eru gefnir á Islandi: skáld-
sögur, ljóö, leikrit, ævisögur,
,.dulræn efni“, bamabækur o.
s. frv. Þó margar þessar bæk-
ur hafí sjálfsagt verið lesn-
ar með einhverri ánægju nýj-
ar, eru þær í dag fjarska iít-
ið forvitnilegar almennum
lesanda; enda eldast víst fáir
hlutir eins illa og bækur —
þær sem eldast á annað borð.
Annars var megintilgangur-
inn með þessum greinarstúf
sá, að vekja athygli á því
hve bókmenntir okkar eru fá-
breyttar, hve mikil skörð eru
þar víða, opnar eyður. Eg hef
hér í höndunum skrá yfir
norskar jólabækur '1952. Það
er raunar ékki skrá, í skiln-
ingi Bóksalafélags Islands,
heldur stór bók myndskreytt.
Auk þess er hún afarskemmti-
leg. Til að sanna íslenzkum
lesendum fjölbreytni norskra
bóka í haust er leið skal hér
tekin upp skrá yfir efnis-
skiptingu þeirra: 1. Skáldsög-
ur, smásögur, frásögur —
frumsaindar á norsku. 2.
Sömu efnisflokkar þýddir. 3.
Kvæði. 4. Leikrit. 5. Ævi-
minningar, ævisögur, bréf. 6.
Mannkynssaga, menningar-
saga. 7. Landafræðd, landlýs-
ingar, ferðir og flakk. 8. þjóð-
félagsfræði, stjórnmál. 9.
Bókmenntasögur, ritgerðir,
tungumál. 10. List, húsagerð.
11. Hljómlist. 12. Heimspeki,
uppeldi. 13. Trúarbrögð, guð-
fræði. 14. Náttúrufræði. 15.
Tækni, þarfabækur fyrir hús
og heimili. 16. Matreiðislubæk-
ur. heilsufræði. 17. íþróttir,
útilíf, leikir. 18. Barna- og
unglingabækur. 19. Mynda-
bækur. 20. Ýmsar bækur.
Þetta er ekki samsafn
margra ára heldur tegundir
eins útgáfuárs. Og það eru.
engir aumingjar sem hér eru
að bollaleggja aftur og fram
um efni sem þeir' hafa litla
þekkingu á, heldur koma hér
fram ágætir vísindamenn með
bækur úr sérgreinurii sínum,
bækur er þeir rita ýmist af
eigin hvötum, til að fræða
fólkið í landinu; eða kvaddir
og hvattir til þess af útgáfu-
fyrirtækjunum sjálfum.
Við Islendingar teljum
okkur sjálfir mestu bók-
menntaþjóð í heimi, a. m. k.
miðað við fólksfjölda. Þessi
stórkostlega bókaþjóð er þó
þannig á vegi stödd að hún á
ekkert almennt yfirlit yfir
sína eigin sögu, fyrir utan
tvær cða þrjár kennslubækur
handa gagnfræðaskólum. Hún
á enga samfellda sögu sinna
eigin bókmennta. Hún á enga
almenna mannkynssögu, nema
nokkrar konungaraðir handa
skólum — og sættir sig engin
menningarþjóð við slík rit til
almennrar upplýsingar. 1
norsku bókaskránni er sagt'
frá nýju norsku stórvirki um
gróðurríki Norðurlanda. —
Hvaða alþýðlegar upplýsingar
höfum við um okkar eigið
gróðurríki, án þess Flóra ís-
lands eða Is’enzkar jurtir
skuli vanmetnar. Þær eru báð-
ar í lærðara lagi og settar upp
eins og reikningsdæmi — og
þarf elcki að slá af nákvæmni-
kröfum þó alls ólært fólk eigi
að njóta. Við eigum enga
handhæga landafræði um
heiminn. Hvað vitum við um
þjóðir og tungumál? Nei, við
stöndum uppi eins ög glópar
í mörgum efnum, af því við
eigum ekki aðgang að heppi-
legum fræðsluritum á okkar
eigin tungumáli.
Það er mjög óvíst að ís-
lenzkir bókaútgefendur al-
mennt taki starf sitt nógu
alvarlega. Raunar hafa sumir
bgft, forgöngu um samningu
nokkurra góðra bóka. En ein-
Um aðgöngumiðasölu — Vonlitlar biðraðir — Út-
varpsdagskráin enn
livernvegimi sýnist það vera
of algeng regla að þeir velji
úr til útgáfu þau handrit er.
þeim virðast söluhæfust, af
miklum fjölda er frakkir rit-
höfundar bjóða til kaups. En
auðvitað þarf víð menningar-
sjónarmið í bókaútgáfu, og
sýnist fátt eðlilegra en bóka-
útgefendur bindist oðru hvoru
samtökum um útgáfu stór-
verka sem þjóðina vanhagar
um. Það er til dæmis lítil
hæfa að Menningarsjóður
verði 20 ár með lándafræðina
sína, ef harin yefst þá ekki
upp á'ður; auk þess sem við
þyrftum einnig liprari landa-
fræði en þá sem þar er í upp-
siglingu. Kemur mánni ósjálf-
rátt í hug til hliðsjónar hinn
ágæti enski bókaflokkur The
New Educational Library; en
ýmsar bækur þess flokks, svo
sem landafræði og mannkyns-
saga, hafa fengizt hér í Bóka-
búð KRON og Norðra að und-
anförnu.
Auðvita'ð mun einhver segja
að fámennið, smæðin, setji
okkur þröngai' skorður svo í
bókaútgáfu sem öðrum grein-
iim. Þar er því tíl að svara
að fámennið má aldrei
smækka okkur.' Þa'ð ætti að
vera eitt siðaboð Isleiidinga að
leita sér aldrei neinnar afsök-
unar i fáménni þjóðarinnar.
Okkur vantar fjolbreyttari
bókakost, almennari upplýs-
ingu í ýmsum höfuðgreinum
þekkingar á líðandi stund.
B. B.
F.S. skrifar: „Fyrir nokkrum
dögum stóð ég í biðröð í Iðnó,
og' átti sála laðgöngumiða að
héfjást kl. 4. Eg kom í þettá
Skömmu fyirir sölutíma tj áði
miðasölustjórinn oss stand-
meisturum, að einhver vakt
strætisvagnabíistjóra væri búin
>að fá miða á sýninguna. —
Salan hefst, og maður nokkur
kaupir f jóra bekki, Aririár mað-
ur sagði þebta vera í þriðja
skipti, sem hann stæði fy-rir
þetta leikrit, og kvaðst ekki fá
þá miða, sem hæfðu stöðu hans
í röðinni. Þegar að mér kom,
var aðeins t'il reitingur ó itveim
ur öfitustu bekkjunum.
Eg heyrði fólk kvarta undan
illri meðferð, en miðsölustjór-
inn siagði, að hver og einn
.mætti kaupa ótakmarkað, en
því miður tæki húsið of fáa.
Standkollegar mínir, sem
standa í Iðnó þessa dagana,
álíta vafalaust, að ég sé iað
hrós.a hinu ágaáa, ^sölufyrir-
komulagi, því það er mikil
nóð, að ekki skyldi allt vera
npþselt. löngu áður en ég komst
■að. Tilgangur þessa þréfs er
hinsvegar sá að krefjast þeirr-
ar sjálfsögðu kurteisi gagnvart
fólki, að fy.rirtæki, félagssam-
tök og aðrir hópar fái ákveðdn
sýnmgaTkvöld, og ber iað aug-
lýsa þau sérstaklega, svo að
menn ,geti >gert upp við sjálfa
sig, hvort þeir vilji myrida vón-
litla biðröð eða ekki. — F. S.“
ium lannað toréf varðandi út-
varpið Honum fárast svo orð:
„Kæri Bæjarpóstur. Her með
þakka ég þér þær góðu. víð-
, . - > .
rtökur, sem línur rrimár 'fengu
á heimili þínu og fyrir birt-
ingu þeirra, sem birtar voru.
Spurningu þinni er mér bæði
ljúft og skylt iað svara. Málið
hef ég h.aft í huga í nokkur ár
en lítið hreyft því opinberléga.
Dagblöðin eru alitáf fuil fyrir
og hvert um sig háð vissu efn-
isvali, sem ég kann ekki skil
á. Eg er orðinn steinrunninn
í stíl. Nútímastíll er mér he-
breska. T. d. að talia í fólk, en
ekki við það. Stafavillur eru
mér gjarnar, og er ég þakklát-
ur fyrir leiðréttingar, en skrifa
þó minna fyrir þann leiða
kvilía. Spumin.g þín virðist
mér þenda tii, að þu skiljir
o:rð mín á ,annan veg en >til var
ætlazt. Eg isé ekki, að ég fari
fram á nokkra þá isrtund, að
lallir verði ánægðir. Hitt er >svo
■an>nað mál, hvernig ánægjunni
er skipt. Eg skrifaði línurnar
í þeir.ri >góðu trú, að þær 'bæru
það með sér, >að mér þætti
da>gskráin of einhæf, >en ekki
öfugt. Eins og . nú er málum
hagað, veit.ég,.iað flestöllu mið-
Framhald á 2. síðu.
sögulega hús kl. 2,30, og voru Þ. HEFUR SENT BæjaTpóstiri-
þá um 25 manns þar fyrir.
SKAK
Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
Frá 20. skákþingi Sovétríkjaima
Keres.
1. e2—e4
2. Rbl—c3
3. Rgl—f3
4. e4—e5
Lipnizki.
c7—c6
cl7—d5
Rg8—f6
Rf6—d7
Venjulegra er að svartur
drepi kóngspeðið í 3. leik, og
í þessari stöðu mundu senni-
lega fleiri leika riddaranum til
e4. \
5. e5—e6! f7xe6
6. d2—d4 e6—e5!
Bezti leikurinn. Nú væri
dxe5, e7—e6 eðlilegasta fram-
haldið, en Keres leggur út í
glæfralegan leiðangur.
7. Rf3—g5! ? e5xc!4
8. Rg5—e6 Dd8—b6
9. Bcl—f4 c!4xc3
16. c2—c4
17. Be3—c!2
18. Hblxb2
19. Hfl—el
20. Bd2—g5
21. Ddlxd3
clö—d4
Db4—d6
Dd6—b8
Rd7—c5
Re5xd3
Db8xa8
21. — Bd6 mundi hvítur
svara með 22. c5! (Bxc5,
De4f).
22. HelxeS h7—li6
23. Bg5xf6 g7—16
24. He5—el b7—b6
25. Dd3—e2 Bc8—f5
26. Hb2—1)3 d4—d3
27. Hb3xd3!
Nú væri 27. — Bxd3 28.
De6f Kg7 29. Dd7f Kg8 30.
He8 Bf5 31. De7 full hættu-
legt, svo að svartur lætur peð-
ið bótalaust.
10. Bfl—d3
Hvítur hótar nú Dh5t og
mát auk hróks tapsins.
11 Bd7—f6
12. Ke6—c7f Ive8—f7
13. 0—0 Rb8—<17
14. Rc7xa8 Db6—b4
15. Bf4—e3 c3xb2
16. Hal—bí • e7—e5
Svartur hefur hrundið leift-
ursókn hvíts, menn hans
standa miklu betur en þeir
gerðu fyrir fáum leikjum,
peðafylkingin á miðborðinu er
geigvænleg, en hvíti riddarinn
viðskila við meginherinn. Það
lejkur enginn vafi á því lengur,
hvor betur stendur.
27. Da8—c8
28. IId3—f3 Bi'8—b4
29. Hel—dl IIh8—e8
30. De2—b2 Bb4—c5
31. h2—li3 Dc8—eG
32. Db2—d2 Kf7—g7
33. Dd2—f4 Bf5—gG
34. Hf3—g3 IIe8—e7
35. Hdl—<18 Ile7—d7
36. Hg3xg6f Kg7xg6
37. Df4—g3f Kg6—h7
og Keres gafst upp tveimur
leikjiun seinna.
Krókur á móti bragði
. í síðasta hefti Chess Review
er vakin athygli á snoturri
gildru, er kom fyrir í skák milli
Boleslafskí og Bisguiers á skák-
mótitiu í Helsinki í sumar. Ekki
þarf að horfa lengi á stöðuna
til þess að sjá að hvítur get-
ur drepið peðið á g6 með mát-
hótun og nokkurn veginn jafn-
augljóst er að svartur á þá
svarið Hg8 og leppar drottning-
una. En ef nú betur er gáð sést
að hvítur á svar við því, hann
getur leikið Hd8, leppað svarta
hrókinn og sýsiist það nægja
til vinnings. Þarna er kominn
krókur á móti bragði og þó
er sagan ekki þar með öll, því
að ef hvítur legði út á þessa
leið án þess að athuga hana
nánar mundi hann tapa skák-
inTii! Svartur á nefnilega leik-
inn Dblf!! og vinnur hvítu
ABCDEFGH
drottninguna. Boleslafskí lét
ekki veiða sig í þessa gildru,
hann lék 1. Dc7 (f7 er enn
fljótlegri vinningsleið) og
framhaldið varð 1. —- Hg8 2.
h3 Db2 3. Hd7 Dblf 4. Kh2 g5
§. De5 Hf8 6. De7 Hg8 7. f7 og
svartur gefst uþp.