Þjóðviljinn - 12.03.1953, Síða 5

Fimmtudagur 12. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Heimum
lýstur saman
Stjörnuþyrpingar rekast á
1 milljóna ljósára íjarska
Stjörnufræðingar í -Bretlandi,
'Ástralíu og Bandaríkjunum,
sem ekki beita ljósmynda-
plötum og sjónaukum held-
ur útvarpsmóttökutækjum til
að rannsaka himingeiminn,
hafa komizt að þeirri niður-
stöðu að stórkostlegur árekst-
ur tveggja stjörnuþyrpinga
eigi sér nú stað í stjörnumerk-
inu Svaninum. Tæki vísinda-
manna þessara nema útvarps-
öldur frá stjörnum, sem eru
svo dimmar éða fjarlægar að
þær verða ekki greindar í lang-
drægustu stjörnukíkjum.
Stjörnuþokurnar í Svaninum
eru l'angt fyrir ijtan sjón-
m:ál stjömukíkja, margar mill-
jónir ljósára í burtu svo það
er aðeins í hinum næmu stutt-
bylgjumóttökutækjum vísinda-
mannanna sem vart verður
þeirra hamfara, sem eiga sér
stað úti í rúminu. Þarna hefur
milljörðum blossandi stjarna
íostið saman, stjörnuþokurnar,
sem rekizt hafa á, eru hvor
um sig á stærð við Vetrarbraut
ina, sem okkar sólkerfi til-
heyrir.
GróBavœn-
legt nafn
Edgar Eisenhower, bróðir
Bandaríkjaforseta,, sem er lög-
fræðingur í Tacoma, hefur
skýrt frá því að ,,náungi í
Washington" hafi boðið l.&OO.
000 krónur fyrir að! fá að nota
nafn hans á skiltinu á skrif-
stofudyrum sínum í Washing-
toh. í bandarísku höfuðborg-
inni er það gróðavænlegur at-
vinnuvegur svindlara að fé-
fletta menn með því að telja
þ>eim trú um að vegna aðgangs
að valdamönnum geti þeir kom
ið fram erindum þeirra við
stjórnarvöldin.
Vcmzi þjóð sinni sjálfstjórn með
því að svelta sig í hel
Einn af lærisveinum Gandhis hefur svelt sig í hel til a'ð
vinna þjóð smni sjálfstjórn innan indverska ríkisins.
Potti Sriamulu var einn afar aðhyllast mjög kommúnista
dyggustu lærisveinum Gandhis,
sem kvaðst eitt sinn geta frels-
að Indland undan oki Breta á
einu ári ef hann ætti ellefu
aðra slíka lærisveina.
Deilt um Madras.
í Suður-Indlandi búa tvær
þjóðir, hin fjölmennari nefnist
Tamil og hin fámennari Tele-
gú. 1 hinu fjölmenna fyik
Madras hafa Tamilar setið yfir
hlut Telegúa, sem hafa allt frá
því Indland fékk sjálfstæði
barizt fyrir því að fá sitt eigið
fylki Andhra. Fyrirætlun um
skiptingu Madrasfylkis strand-
aði á því að báðir vildu fá
Madrasborg. Indverska stjóm-
in varð enn ófúsari á að fallast
á stofnun Andhrafylkis þegar
kom í Ijós í kosningunum í Ind
landi í hitteðfyrra að Telegú-
1
Veronika Klenke, ellefu ára
gömul telpa í Kensington í
Maryland í Bandaríkjunum,
var um daginn að æfa sig að
spila á harmonikuna sína und-
ir keppni í harmonikuleik.
Vissi hún ekki fyrri til en har-
monikan stóð í Ijósum loga.
Faðir hennar heyrði neyðaróp
telpunnar og gat losað hljóð-
færið af henni og fleygt því
logandi út um gluggan en þá
voru feðginin bæði orðiii það
brennd að þau urðu að leggj-
ast á sjúkrahús. Lögreglurann-
sókn fór fram á atburðinum og
varð niðurstaðan að sjálfsí-
kveikja hefði orðið í harmon-
ikunni vegna núningsmótstöðu.
og aðra.vinstri flokka.
56 daga fasta.
Þegar öll sund virtust lolcuð
ákvað Telegúinn Sriamulu að
fasta til bana ef með þyrfti til
að koma því til leiðar að
Andhra yrði stofnað. Hanr
hvildi dag eftir dag og viku
eftir viku í hengirúmi á svö’um
húss síns í Madrasborg og
nærðist ekki. En Nehru forsæt-
isráðherra, einn hinna gömlu
félaga og aðdáenda Gandhis
lét föstuna ekki á sig fá og
neitaði harðlega að endurskoða
afstöðu sína til stofnunar
Andhra.
Þegar Sriamulu hafði fastað
í 56 daga var hann að dauða
Framh. á 11. síðu.
Rithöfundui' í haldi hjá gagnnjósnaþjónustu
Bandaríkjanna á annað ár
Japanskur rithöfundur hefur saka j bandarísku leyni-
þjónustuna um aö hafa rænt sér og haft sig í haldi í
meira en ár.
Á japanska þinginu las
vinstrisósíaldemólcratinn Koso
Inomata upp ákæruskjal frá rit
höfundinum Vataru Kaji, sem
er á fimmtugs aldri og var út-
lagi frá Japan á stríðárunum
og vann þá með Bandaríkja-
mönnum í Kína.
Hótað bana.
Kaji segir að gagnnjósna-
þjónusta Bandaríkjastjórnar
hafi rænt sér er hann var á
gangi á götu í baðstaðnum
Kugenuma nærri Tokyo, fleygt
sér inn í bií, bundið fyrir augu
sér og ekið með sig á brott.
„Þeir reyndu að neýða mig
til að játa að ég væri meðlim-
ur í Kommúnistaflokki Japans
eða erindreki _ Sovétríkjanna,"
segir Kaji. „Ennfremur var
mér skipað að velja á milli
þess að gerast njósnari fyrir
bandaríska herinn eða að verða
drepinn og sögðu þeir að eng-
inn myndi nokkru sinni komast
að því, hvað or'ðið hefði af
iiienft
Það þykir mikluin tíðindum
sæta að vísindamönnum hefur
í fyrsta skipti tekizt að fram-
leiða með efnatengingu í til-
raunastofum sínum sum hinna
afar flóknu efna, sem stjórna
sjálfu lífsstarfinu í frumunum
og áiefnast samkveikjur eða
coenzym. Hlutverk þeirra er
nokkurs konar milliganga
milli lifandi og dauðs efnis,
samkveikjurnar eru ómissandi
til að koma af stað svonefnd-
um kveikjubreytingum, flókn-
um efnabreytingum, sem eiga
sér stað í öllum lifandi verum
frá stærstu dýrum niður í ein-
frumunga.
ÁRATUGA STARF.
Samkveikjurnar eru alls
taldar sex og vísindamenn í
tilraunastofum Cambridgehá-
skójans hafa nú getað mynd-
að þrjár þeirra undir stjórn
prófessorsins Alexanders R.
Todd, skozks lífefnafræðings.
Hann hóf starf sitt með rann-
sóknum á fjörefnum, en sum
þeirra eru virki hlutinn af
samkveikjum. Thiamin eða
B-1 fjörefnið, riboflavin eðá
B-2 og niacin, sem nefnt var
um tíma B-3, eru öll hlutar af
samkveikjum, sem gera líkams
frumunum fært að nota sér
súrefnið, sem þeim berst, og
er skilyrði fyrir öllu lífi. Kom-
ið er á annan áratug síðan
Todd og samstarfsmenn hans
sneru sér að því að búa sam-
kveikjurnar til.
AFLKVEIKJA VÖÐVANNA.
Fyrsta sigurinn unnu þeir
1949, er þeim tókst að fram-
leiða ATP eða adenosine þrí-
fosfat, samkveikjuna, sem ljær
vöðvunum orku með því að
breyta myndlausu hlaupi í
stinnan vef. Fyrir nokkrum
vikum tókst að framleiða aðra
samkveikju, FAD eða flavin-
adeninerdinnucleotide. Hún er
ómissandj við súrefnisvinnsl-
una og gerir líkamanum fært
að notfæra sér kolvetni. „Án
FAD myndum við öll deyja“
segir prófessor Tcdd. Ilann
vonast eftir að ekki líði nema
fáar vikur þangað til fram-
leiðslu þriðju samkveikjunnar
lýkur.
MEINVEFUR OG SÝKLAR.
Þessir hornsteinar lífsins,
sem vísindamönnunum í Cam-
bridge hefur tekizt að fram-
leiða, eru afar óásjálegir, gul-
eða grænleitir kekkir á botni
tilraunaglasa. En í augum líf-
efnafræðinga eru þeir ómetan-
legir. Ekki er nokkur leið að
segja fyrir um það, hverjar
niðurstöður fást eftir að líf-
eðlisfræðingar og meiriafræð-
ingar liafa rannsakað sam-
bandið milli samkveikjanna og
vaxtar frumanna, bæði heil-
brigðra og illkynjaðra svo sem
í krabbameinsvef. Ekki er síð-
ur búizt við merkum niður-
stöðum af rannsóknum á á-
hrifum samkveikjanna á þró-
un vírusa og baktería.
Pyndaður.
Kaji segist einnig hafa verið
pyndaður og fyrsta verk hans
Framh. á 11. síðu.
Gersemár Danakónga
Gersemar .dönsku krúnunnar
líta svona út. Efst er kóróna
einvaldskonunganna, — undir
henni kóróna Kristjáns fjórða
og ríkissverðlð. Til vinstri eru
ríkiseplið og veldissprotinn.
Fréttaritari New York Times lýsir því, hvernig
Moskvabúar tóku fregninni um sjukleika Stalíns
Einn hinna fáu borgaralegu fréttamanna sem dvelja í
Sovétríkjunum er Harrison Salsbury, fréttaritari New
York Times. Hér fer á eftir hluti af skeyti hans um þaS,
hvernig almenningur i Moskva tók fréttinni um sjúkleika
Stalíns. \
MOSKVÁ, 4. marz. — Blöð<-
in komu seint út í Moskva í
morgun — ekki fyrr en klukk-
an 9 á flesta blaðsölustaði —
og þau fluttu fólki þær sorg-
arfréttir að Stalín forsætisráð-
herra væri hættulega veikur.
Öllum er bezt að gera sér
það alveg ljóst — fréttin um
veikindi Stalíns forsætisráð-
herra veldup óbijeyttu alþýðu-
fólki í Rússlandi djúpri liryggð,
Eitt augnakast á andlit karla
og kvenna, sem biðu í röðum
eftir að ná í blöð, nægði til að
gera liverjum sem er ljóst að
eitthvað alvarlegt og afdrifa-
ríkt hefur gerzt. Hér og þar
grétu konur, og karlmenn
þurrkuðu í snatri tár af and-
litum sínum.
Vera má að fólk í öðrum
löndum eigi erfitt með að gera
sér grein fyrir því, en það er
samt satt að í hugum óbreyttra
Rússa hafa þau orð, sem notuð
hafa verið um Stalín — snjalli
byggingameistari, mikli foringi,
mikli kennari — haft fulla þýð-
ingu. — I augum óbreyttra
Rússa hefur jstalín forsætisráð-
herra verið einstaklingur frá-
brugðinn öðrum mönnum, lif-
andi vera gædd goðsögulegum
eiginleikum.
Það kann einnig að koma
vestrænum lesendum kynlega
fyrir sjónir, en þeir mega
vera vissir um það, að fjöldi
trúaðra og kirkjurækinna á-
hangenda rússnesku griskka-
þólsku kirkjunnar, skundúðu
til guðshúss í morgun og féllu
á kné í bæn um aftv'bata Stal-
íns, að prestar í kirkjum um
allt Rússland sungu í kvöld
messur fyrir hei’.su hans, og
að óbrotnar bændakonur og
bændur tendrúðu kerti á kirkju
ölturum fyrir manninum, sem
í þeirra augum er sjálf^ land
þeirra persónugert.
n ~r ■
Tveir þriáju mann-
kynsins verða að lifa
á 1350 kr. á ári
Tveir menn af hverjum
þremur í heim'num verða
að lifa á kr. 1350.00 á árí
að meðaltali. Þetta á við um
flesta íbúa Asíu, Afríku og
Suður-Amer'ku. Tala þessi
er byggð á útreikningum sér
fræðinga Menningar- og
fræðslustofnunar SÞ og birt
í bæklingi frá stofnuninni.
Sovét-egypzk
viMipti
í gær var uudirritaður í
Kairó viðskiptasamningur milli
Egyptalands annars vegar og
Sovétríkjanna, Búlgaríu og-
Póllands hins vegar. Egypta-
land selur baðmull fyrir um
180 millj. ísl. kr. og fær hveiti
í staðinn.