Þjóðviljinn - 29.03.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINiS — Sunnudagur 29. marz 1953
þlÓOVILIINN
Otgefandi: Ssftnelningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Óiafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjórn, afgrelðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðustfg.
18. — Sími 7500 CS Iínur).
Áakriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavik og nágrenni; kr. 17
&nnars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
V,_________________________I___I------------------;-------/
* 30. ntarz
Sagan sýnir að þegar i odda. skerst milli andstæðra afla í
þjóðfélaginu, — milii þeirra, er sækja fram til frelsis og lífs-
hamingju fyrir fjöldann, —- og hinna, er beygja vilja fólkið
undir ok ófrelsis og arðráns, — þá birtist oft sem í leiftri í
einstökum atburðum það, sem á eftir að verða táknrænar mót-
setningar u n lengri tíma.
Þegar skagfirzkir bændur fóru í norðurreið til Gríms amt-
manns 1849, birtist í táknrænum atburði stéttabarátta íslenzkrar
bændastéttar gegn erlendu embættisvaldi. Þegar danskt hervald
og embættisvald hótaði þjóðfundi Islendinga og rauf hann 1851,
birtist leiftursnöggt sú eining í mótmælunum, sem íslenzk þjóð
var að skaj>a alla öldina gegn erlendu kúgunarvaldi undir for-
ustu beztu bænda og menntamanna.
I tveim atburðum hefur skarpast skorist í odda í Reykja-
v!k á þessari öld: 9. nóvember 1932, er verkalýður Reykjavík-
ur hrundi af sér hungurárás íhaldsins, og 30. marz 1949, þegar
verkalýðssamtök Reykjavíkur beittu sér fyrir voldugustu mót-
mælahreyfingu, sem Islandssagan þekkir, gegn því að afnema
friðhelgi Islands og gera landið að herstöð.
Aðferðir hemámsfiokkanna þriggja á þeirri sögulegu stund
voru láknrænar fyrir allar aðfarir þeirra til að blekkja og
kúga bjóðir.f;.
Bjarni Benediktsson hafði 22. marz lýst yfir eftirfarandi fjT-
ir hönd hernámsflokkanna þriggja, Alþýðuflokksins, Framsókn-
ar og íhaldsins, og ráðherra þeirra ,er vestur flugu, lun við-
r rður þeirra við Aclieson:
„Við skýrðum rækilega sérstöðu okkar, sem fámennrar og
vopnlausra. þjóðar, sem hvorki gæti né vildi halda uppi her
sjálf, og mundum þvi aldrei samþykkja, að erlendur her né her-
stöðvar væru í landi okkar á friðartímum. Dean Acheson utan-
ríkisráðherra og starfsmenn hans skildu fyllilega þessa af-
stöðu okkar. Er því allur ótti um ,það að fram á slíkt verði far-
ið \ið okkur. ef við göngum í bandalagið, gersamlega ástæðu-
laus“.
Með svona lygum var þjóðinni boðið inn í Atlanzhafsbanda-
lagið, með gasinu var hún blinduð, með kylfum var hún bar-
5n imi í það. Lygar ráðherranna, lögbrot lögreglustjórans, mút-
v.r til dómarans, — allt hulið í reykský áróðursins i nasistastíl
frá hamstola hernámsblöðum, — það er svipleiftrið af spilliingu
þeirrar yfírstéttar á íslandi, sem sveik allt, sem íslenzkri þjóð
hefur verið helgast til þessa og kaliaði svo erlendan her inn í
landið. Und r ríkisstjórn Alþýðuflokksins var Heimdallarskríll
Ihaldsíns vopnaður og geymdur í herbergjum Framsóknar til
árása á alþýðu Reykjavíkur. Þar birtist ofbeldið til varnar
spillingunni.
Það er verkalýð Reykjavíkur til eilífs lieiðurs að hafa mót-
mælt þenna.n dag. I brjósti þess barða lifir frelsið, — aðeins
sá, sem auðmjúkt lætur á sér troða, er glataður.
Þjóðin hefur í hjarta síou kveðið upp sinn dóm yfir dóm-
unum hvað svo sem yfirvöldin aðhafast.
Þegar hemámsflokkarnir allir þrír sviku, stóð Sósíalistaflokk-
urinn einn sem klettur í hafi áróðurs, blekkinga og ofsókna.
Ekkert fé.kk bifað baráttuvilja hans og festu. Sósíalistaflokk-
urinn hafði horft á hrörnandi viðnámsþrótt hinaa þingflokk-
anna er ásckn amer’.ska auðvaldsins magnaðist. 1945 mótmæltu
allir er Ameríkanar heimtuðu herstöðvar til 99 ára. 1946 hafði
hálf Framsókn og t-eir Alþýðuflokksmenn staðið með Sósíal-
istaflokknum gegn Keflavíkursamningnum. 1948 höfðu þeir allir
þrír fallið fram og tilbeðið Marshall, þegar benjamíns-asni
Bandaiíkjas'.jórnar var leiddur innum borgarlilið Islands klyfj-
aður tálbeitum í gu’ls líki. 1949 stóðu enn þrír þingmenn méð
Sósíalistaflckknum gegn Atlatizhafssamningnum. En 1951 stóð
Sósíalistaflokkurinn einn á Alþingi gegn hernáminu, allir þing-
menn allra hernáms’.Iokkanna höfðu nú beygt sig í duftið fyrir
ameríska herveldinu. Meðan var beitt blekkingum, 1946-1949,
lofað að euginn her kæmi, var vottur viðnáms hjá þeim. En.
þegar ofbe'dið var augljóst, hernám landsins ákveðið bevgðu
þeir sig allir.
En Sósíalistaflokki’rinn stóð einn á Alþingi' —■ en méð hon-
um stendur allt'. sem ann frelsi ‘og farsæld hjá íslenzkri þjóð.
JT:
I þágu íneonmgarinnar
Aðfaranótt 12. marz voru
liðin rétt fjögur ár síðan
þremur islenzkum ráðhcrrum
var stefnt til Bandaríkjanna
til að tryggja öryggi þjóðar
sinnar, menningu og sjálf-
stæði. Um líkt leyti nætur og
ráðlierrarnir þrír höfðu
,, glatað tengslum við íslenzka
grund og svifið upp í háloft-
ia fjórum árum áður, knúði
aldraður maður dyra í húsi
einu í Keflavík. Innan
veggja beið einn af vernd-
urum þjóðarinnar, sem ráð-
herrarnir höfðu kvatt til
landsins, ungur maður, vask-
ur og langþjálfaður í þeirri
iðju að vega fólk. Hann tók
þannig á móti hinum aldraða
næturgesti að berja hann í
höfuðið aftur og aftur þar
til hann hafði misst meðvit-
und og lá blóðugur þar sem
hann var komian. Nokkru
síðar lét hann ungum læri-
sveini sínum íslenzkum eftir
að reyna krafta sína á rænu-
lausum öldungnum, og enn
reyndu þeir félagar að
skera hann á háls, þótt
þeim tækist ekki að finua
slagæðina vegna myrkurs.
Síðan settust þeir að gleð-
skap og höfðu á verðugan
hátt minnzt þeirra merku
tíðinda þegar þrír íslenzkir
ráðherrar flugu vestur um
haf til að tryggja sóma þjóð-
ar sinnar. Öldungurinn fékk
aldrei meðvitund framar og
lézt tólf dögum síðar. Hefði
þá herstjómin getað gcfíð
út tilkynningu um að fyrsti
maðurinn væri fallinn 5 því
stríði sem héð er í þágu ís-
lenzkrar menningar, en það
virðist ekki hafa pótt taka
því, enda ólíkt myndarlegri
tölurnar sem birtar eru um
verndina í Kóreu.
Þótt við innbornir 'menn
höfum jafnan haft háar hug-
myndir urn íslenzka menn-
ingu gerðum við okkur ekki
grtin fyrir því að hún væri
í neinum sérlegum hávegum
meðal annarra þjóða, þóte
nokkrir erlendir sérvitj:; .gar
segðust rej’udar- kuhna -éð
metá hana. Það þótti því
nokkrum tíðindum sæta þ ;g-
ar í ljós kom að Bandankii
töldu það eitt helzta lífs-
<> hlutverk sitt „að trygg.ia,
i frelsi, .... arfleifð og menn-
♦ ingu“ Islendinga, „samkvæmt
meginreglum lýðræðis, e’n
staldingsfrelsis og laga ‘
eins og segir í sáttmála þeim
sem ráðherrarnir þrír ur.á-
irbjuggu þegar þeir flugu
vestur um haf fyrir fjórum
árum. Var sú ástarjátning
enn ítrekuð af Me,Gaw þeg-
ar hann kom til landsnu.:
„Ég lærði það ungur í skóla
að íslenzka þjóðin ætti
gamla, rótgróna og sérstæða
menningu sem hún heldur
fast við. Mér ar það mikil
ánægja að fá að kynnast
þessari menningu, læra og
tileinka mér sem mest af
henni.“ Hitt þurfti engum að
koma á óvajrt þótt hinir
þroskuðu verndarar vesturs-
ins sæju ýmsar veilur í fari
okkar, fámennrar og lítt meg
andi þjóðar á hjara heims
og fyndu hjá sér hvöt til
að þroska og auðga menn-
ingu okkar, auk þess sem
þeir vernduðu hana. Hefur
þeirri starfsemi nú venð
haldið uppi um nærfellt
tveggja ára skeið.
Sú var t d. almenn skoð
un ísiendinga þegar vernd-
ararnir !:omu liingað til
lands ’.ð mannlífið væri
flestu öðru æðra og uð það
væri óhæfuverk að drepa
fólk. Funau aðkormmienn
fljótt að þarna var alvaríeg
veila í andlegu lífi þjóðir-
innar og virtist vera í ætt
við þann friðaráróður aust-
rænna manna sem talinn er
einna hættulegastur sannr.
menningu. Var fijótt hafizt
lianda um að bæta úr þessu
og létu verndararnir það
verða eitt sitt fyrsta verk
að stinga menn hnífum
hvar sem því varð við kom-
ið. Síðan var farið að berja
menn, jafnt á gleðisamkund-
um sem í bandarískum elda-
skálum, og nú er kennslan
loks komin á }iað stig að tal-
ið er fært að berja og skera
úr mönnum lífið. Er það
vissulega verulegur árangur
eftir tveggja ára kennslu,
en þó er mikið ógert. Yfir-
maður bandarísku leynilög-
reglunnar, Edgar Hoover,
•hefur t.d. skýrt frá því að
á síðasta. ári hafi verið fram
in '12.860 morð í Bandaríkj-
um og 87.930 morðtilraunir.
Þær tölur samsvara því að
hérlendis væru framin 13
morð á ári og gerð tilraun
til 88 morða í viðbót. Enn á
það þannig langt í land að
íslendingar standi Banda-
ríkjunum á sporði á þessu
sviði vestrænnar menningar
og ærin ástæða til að lialda
kennslunni áfram af fullu
kappi. Enda. þarf sízt áð efa
að ;svo verði gert.
Einnig Jiótti Bandaríkja-
mönnum mjög áfátt um sam
búð karla og kvenna hcr
á landi og boðber
um menningarinnar látin
í té frumstæð þjónusta. Vest.
p.n hafs er metiningin komin
á mjög hétt stig á þessu
svioi, og rákti Tíminn ýt-
arlega fyrir skömmu hversu
fullkomin væri vændiskvenna
þjónustan þar í landi, henni
væri jafnvel stjórnað gegn-
um talstöðvar, þegar sér-
stakt símakerfi hrekkur
ckki til. Hófust verndarar
menningarinnar þegar handa
um nauðsynlegar fram-
kvæmdir og varð senn mikio
ágengt. Gleðihús risu upp í
Reykjavík og var sérstak-
lega sælzfeffír ungum t.elp-
um nýfermdum til þeirrar
iðju, en suður á Keflavikur-
flugvelli voru þó aðalstöðv-
ar menningarbaráttunnar.
Skýrði dómsmálaráðherra
landsins svo frá á Alþingi
sl. haust að yfir 100 ungar ••
stúlkur hefðu verið skráðar "
á sérstaken lista fyrir góða
ástundun í þessari grein.
Ekki hrökk þetta þó til, því
eina nótt í haust réðst einn
verndaranna á unga starfs-
stúlku á Keflavíkurflugvelli '<
þar sem hún lá í rúmi sínu,
barði hana til óbóta og '
reyndi að taka hana nauð-
uga, og’sama kvöldið réðst'"
annar stríðsmaður menning-
arinnar á aldraða konu í
Keflavík sömu erinda. Eru
allar þessar athafnir þó
mjög hófsamlegar eins og
vera ber meðan menningin er
á byrjunarstigi, því Edgar
Hoover segir svo frá að i
Bandaríkjunum hafi komizt
upp um 17.240 nauðganir
síðasta ár. Það samsvarar 17
nauðgunum á ári hér, þacin-
ig að fyrirmyndin er langt
undan, þótt eflaust vcrði
sótt ótrauðlega framávið á
nasstunni.
Þannig mætti halda lengi
áfram að rekja þá nýskipan
í menningarmálum sem haf-
in var með för þremenn-
inganna vestur j’fir haf og
hefur sízt rénað ást banda-
rískra ráðamanna við þau
umskipti, því alltaf fjölgar
verndurunum og umsvifum
þeirra. Því ber einnig að
fagna að íslendingar hafa
reynzt blcssunarlega nám-
fúsir margir hverjir og geta
sér jafnati gott orð þegar
eitthvað sögulegt verður til
tíðinda. Það bar t.d. við í
fyrra að Bandaríkjamaður
bauð Islendingi upp í bO, ók
hornun suður í Fossvog og
tók þar til við að berja
liamn þar til liann missti
rænu og lá ósjálfbjarga í
blóði sínu. Að því verki
loknu sagði Bandaríkjamað-
urinn íslenzkum bílstjóra
sínum að a.ka burt, og stóð
sízt á hcnum að skilja landa
sinn eftir bjargarlausan;
svo ríkan skilning hafði
hán'n öðlazt á vestrænni
menningu. Þegar rejmt var
að nauðga starfsstúlkunni
á Keflavikurflugvelli lá
landi hennar í rúmi
sínu í næsta herbergi
og hlustaði á allt sem fram
fór án þess að rísa upp yið
dogg; hví skyldi hann tnifla
þær atliafnir sem unnar eru
í þágu menningarinnar? Og
víst kunni hann að meta
hlutverk sitt að verðleikum
Islendingur’nn sem barði
lanaa sinn dauðvona nóttina
góðu þegar fjögur ár voru
liðin. síðan þrír ráðherrar
hófu sig til flugs af íslenzkri
jörð.
Þegar tilkynnt liafði "
vcrið lát ólafs Ottesr<m í ís-
Framh'aM á li. ■.ríðu.