Þjóðviljinn - 29.03.1953, Blaðsíða 4

Þessi mj'iul gefur mjög glögga hugmynd uin árás hvítliftanna 30. marz
4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 29. marz 1953
Fyrir fjórum árum:
30, nrnrz - dagur landráðanna
Mðfli ár frásögn ÞJéfeiijass af atbariam éagsins
Þjóðviljinn 31. marz 1949:
Dagsins í gær verður minnzt svo lengi sem
ízlenzkir menn búa á þessu landi. Dagsins
þegar 37 alþingismenn samþykktu í algeru
heimildarleysi og gegn vilja þjóðarinnar, að
gera Island að þeirri atómstöð sem telja má
víst að einna fyrst verði gereytt í árásarstríði
því sem Bandaríkin undirbúa. Dagsins þegar
Bandaríkjalepparnir neituðu að leggja undir
dóm þjó'ðarinnar allrar — blátt áfram það
hvort hún haldi áfram að vera til eða verði
afmáð. Dagsins þegar Ölafur Thors, Stefán
Jóhann Stefánsson og Eysteinn Jónsson köll-
uðu íbúa Reykjavíkur niður að Alþingishúsi
og siguðu þar á þá kylfubúnum, morðþyrstum
hvítliðaskríl og létu síðan bandarískt gas-
bomburegn grímubúinnar lögreglu dynja yfir
friðsamt cg saklaust fólk.
Dagsins sem er upphaf þeirrar fasistísku
böðulstjórnar sem Bandaríkjaleppana dreym-
ir um að koma hér á í skjóli erlends hervalds.
Fu’ltrúaráð v.erka’ýusfélag-
anna í Reykjavík cg Dagsbrún
bQðuðu mcð f’ugmiðum til úti-
fundar við mi&bæjarskólarin
kl. 1 í gær. Var þar mann-
fjöldi mikill saman kominn
eins cg sést af mynd í blaðinu
af fundinum.
Stefán ÖgmHndsson flutti
þar örstúttá fæcu, vár 'síðan
borin upp eftirfarandi til’aga:
,,A!menr.ur útifupdur,
hiidinn í Reykjavík mlðviku
dagjnn 30. marz 1949, að
tilhiutun Fuiitrúaráðs verka-
lýðrféiaganna mótmælir harð
lega þátttoku Isiands .' At-
landhafsbandalagimi og viil
á úrslitastundú málsins enn
að þessu örlagaríka stórmáli
verði ekki ráðið til lykta án
þess að ieitað sé álits þjóð-
arinnar sjálfrar.
Fundurinn skorar því mjög
alvarlega á Alþingi að taka
ckki lokaákvörðun um mál-
ið án þess að le’tað sé álits
þjóðarinnar og krefst þess
því að afgreifíslu máisins sé
skotið undir almenna þjóðar-
atkvæðagreiðsiu. F undurinn
samþykkir að fela fundar-
boðendum að færa Alþipgi
og þingflokkunum þcssa
kröfu og óskar skýrra svara
formanna þingflokkanna um
afstöðu þairra til þessarar
kröfu í'riKÍariiis."
Nefnd var falið ao flytja
Alþingi samþykkt þessa.
Fundurinn stóð aðeins
stutta stund, en því næst hélt
mannfjöldinn til Alþingis. Var
þar mannfjöldi fyrir.
Nafnd þeirri, sem færa. átti
A’þingi samþykkt útifundar-
ins, var neitað um inngöngu
í Alþingishúsið, en Sigiu'ður
Guðnason, alþingismaður, for-
maður Ðagsbrúnar tók við
samþykktinni við dyrnar.
Dreif nú enn að úr öllum
áttum fjö:di fólks, er stað-
næmdist á Aust.urveili og göt-
unum umhverfis hann.
Hrópaði máhnfjöliinn í iiór:
Við heimtum þjóíar-
Leið svo alllengi að fólkið
beið svara þingsins og endur-
tók kröfu sína um þjóðar-
atkvæði.
Þá var tilkynnt utan Al-
þingis að Sigurður Guðna-
son hefði fIutt þingmönnum
samþyklit útifundarins og
hefðu formenn alira þing-
flokkanna, nema Sósíalista-
flokksins, svarað neitandi
kröfunni um þjóðaratkvæði.
Jafnfram var tilkynnt að
fólkið tryði því ekki enn að
ekld yrði orðið við kröfunni
um þjóðaratkvæði.
Hópur unglinga, er stóðu
á Austurvelli, henti eggjum
og moldarkögglum að Al-
þingishúsinu, en áð öðru
leyti var þessi mikli mann-
fjöldi hinn stilltasti.
Nokkru fyrir klukkan hálf-
þrjú gerði lögreglan árás
með kylfum á mannfjöldann
og ruddi götuna fyrir framan
húsið.
Espaíist aðkastið að Al-
þingishúsinu við þetta og nú
ekki aðeins kastáð mold,
heldur einnig grjóti og rúður
brotnar.
Kyrrðist svo aftur, og
hrópaði mannfjöldinn á Ein-
ar Olgeirsson.
Var nokkru síðar tilkynnt
úti að atkvæðagreiðslu væri
lokið í þinginu og hvernig
hún hefði farið og að þing-
menn sósíalista væru fangar
í húsinu.
Skipti þá ekki löngum tog-
um -að lögreglan g.erði aðra á-
rás á mannfjöídanri og barði
" með, ^cylfum,.....&£ v . |
Béitti nokkur hluti lögreg!-
unnar kylfum af tryllingi og
grimmd ó vamarlausan mann-
fjöldann.
Samtímis ruddist út úr Al-
þingishúsinu hvítiiðasveit
landssölumanna, vopnuð kylf-'-
um, skrýdd hjálmum og borð-
um.
Hvitliðasveit þessi barði —
ásamt nokkrum lögregiuiþjón-
um — alla sem fyrir urðu af
trylltri grimmd.
Hafa aldrei sést hér á landf
jafn fólskulegar grimmdarað-
farir og hvítliðar landssölu-
manna beittu fólkið, sem kom-
ið var í friðsamlegum tilgangí
ti! að krefjast af þingmönnum
að leggja þátttöku í Atlanz-
hafsbandalaginu undir dóm
þjóöarinnar.
Fólkið, sem formenn þing-
flokka stjórnarliðsins höfðu
með útvarpstilkynningu og~
sérstökum fregnmiða boðað
að Alþingisliúsinu fékk nú að
vita til hvers þáð hefði verið
boðað: til að láta tryllta hvít-
liðasveit Heimdel'.inga og ann-
ars landráðaliyskis berja sig'
með kylfum varnarlaust.
Allmargir brugðust til varn-
ar gegn hinni trylltu hvítliða-
sveit og afvopnuðu marga
þeirra og hörfuðu hvítliðarnir
aftur að Alþingishúsinu.
Hóf þá lögreglan gasárás
á mannfjöVdann og elti hann
skjótandi út í nærliggjandí
götur.
Þegar gasið hafði rokið burt
kom iófeið inn á Austurvöll
aftur, en var ætíð svarað með
'gasárásum og kylfuhöggum.
Síðar hófust svo handtökur
og munu ailmargir hafa verið
handteknir, en lögreglan gaf
engar upp’ýsingar um hand-
tökur þessar i gærkvöld.
eiim siimj úndirstrika mót-
mæli og kröfur 70—39 fé-
lagagamtaka þjóðaririnar um atkvæði!
hvorki
ÞJÓÐLEJiaiÚSIÐ hsfur nú
tekið tii meðferðar hi'ð nýja
leikrit Dayíðs Stefánsg. fi'á
Fagraskógi, ,Landið gleymda1.
Hvað sem um það leikrit má
segja f :á listrænu sjónarmiði
og yfirleitt, eru þó í því ýms-
ir hiutir, sem skírskota bein-
línis til ’.íðandi styndar, hinna
síðustu og verstu tíma, þegar
algengt er, að heilum herjum
. sé neytt inn á sak’ausar og
varnarlausar þjóðir. I því sam
bandi er vert að hafa í huga
oríaskipti í 2. atriði 2. þátt-
■ ar, en þau eru á þessa leið:
Landstjóri (háðslega): „Svo
yður geðjast ekki áð riáðstöf-
unum ríkisstjprnarjnnar ?“ —
Hans Egede: „Þegar vopn-
laus Þjóð er hertekin, er al-
-rr,r.„ & rergum_ Slíkt vald vek-
virðingu né friðar-
• hug landsmanna." — Land-
Vopnkus þjóo var herækin — Ég elsfea
þig stormur ....
stjóri: „Hneigizt þér að al-
gerðu stjórnleysi?“ — Hans
Egede: „Ilversvegpa er fólki'ð
sjálft ekki spurt ráða — eða
þeir sem því eru kunnugast-
ir?“ — Landstjóri: „Konung-
ur og ríkisstjórn ákveða, hvað
gera skal. .......“ — Svo ÞAÐ ÞAJIF VÍST hvorki tungk
mörg eru þau. orð. Við mun- skin né sumarveður, fagurt
menn okirar vopnlausu þjóð-
ar ekki skemmta sér ágæt-
lega við að sjá og heyra hið
nýja leikrit Davíís ? Það værj
þó vonandi. ....
~k
um vel eftir þvi, sem var að
gerast þessa daga fyrir fjór-
urp árurp. Við vonim ekþi
spurð ráða þá, fremur en oft
endranær. En skyldu ráða-
lands’.ag og kyrr'ð til þess að
sumir menn verði skáld’egir
og allt að því rómantískir.
„Vegfarandi" sannar það með
eftirfarandi tilskrifi: „Þegar
ég sit við borðkriU* mitt og
skrifa þessar línur, er ég ný-
kominn utan úr stonninum.
.Tá, nú er þó almennilega
hvasst, það má nú segja. Og
mikið þykir mér vænt um
byassviðri'ð. þennan hreina
hressandi, íslenzka storm, sem
lemur mann að utan og hvín
milii húsa, rífur af manni
hattinn og hendir manni til.
Mér þ.vkir vænt um hann á
sama hátt og Harines Haf-
stein þótti vænt um hann, er
hann kvað:
Og þegar þú sigrandi’ um
foldina fer,
þá finn ég, að þrótturinn
efiist í mér.
Eg elska þig. kraftur, sem
öldurnar reisir,
ég elska þig, máttur, sem
þokuna leysir.
ÁÐAN GÉKK ég lengi úti og
lét mig ýmist berast fyrir
stovminum, eJ.legar ég snérist
gegn honum os: bav!‘;st áfram
á víðavangi. Og nú líður mér
eins vel og mér jrfnan l'ður,
þegsir ég finn að ég er end-
urnær.ður á líkoma og sál. —
Þáj er ekki aðeins, að storm-
urinn hjálpi manni til að sjá
hinar skoplegri h’iðar á sam-
ferðamönnunum, heldur getur
hann líka orðið t'l þess, að
maður sér einhyerja þá kosti
hjá þeim, sem maður hefur
aidrei orðið áður var við. Til
dæmis mætti ég stúlku einni
á götunni í morgun, sem mér
hefur alltaf þótt fremur lura-
ieg í yexti. En ég ggt ekki
sannara sagt en það, að mér
þrá, þegar ég sá hana koma
Framhald á 11. síðu.