Þjóðviljinn - 07.07.1953, Síða 7

Þriðjudagur 7. júlí 1953 — ÞJÖÐVILJINN — (7
Islenzka nefndin á Rauðatorginu í Moskvu í niaí í vor.
Guðmundur Böðvarsson:
Ef mér hefði dottið það í hug
í tíma, að ég myndi láta til-
leiðast að gera opinberlega að
umtalsefni þátttöku mína í
ferð hinnar ís’enzku sendi-
nefndar til Rússlands og Asíu,
það herr.ans ár 1953, þá hefði
ég líka sennilega haft vit á
að búa mig undir það betur
en ég hef gert. Ég hefði getað
skrifað niður hjá mér margar
þeirra upplýsinga sem við
fengum, um rekstur ýmissa
fyrirtaekja, upplýsingar um
fyrirkomulag og ætlunarverk
ýmissa menningarstofnana,
upplýsingar um launagreiðslur,
tekjur, gjöld, húsaleigu, vöru-
verð og óendanlega margt og
margt, sem við viss.ulega spurð-
um um og fengum við greið
og góð svör. En það skal hrein-
iega játað s-trax að a-llan s!ík-
an tölulegan tíning ætiaði ég
. félögum mínum á ferðalaginu
frekar en mér. Enda kom það
vel heim við sérhlífni mína að
þeir voru yfirleitt jafnduglegir
við að skrifa niður ailan siík-
an fróðleik, sem ég var latur
til þeirrar vinnu, og vænti ég
að fi-óðleiksfúst fólk í þessu
landi muni á sínum tíma njóta
þar góðs af — það er að segja
ef það kærir si-g um. — Já,
ég endurtek það: ef það kærir
sig um. Því vissulega sleppti
obbinn af íslenzkum ibiaða-
mönnum einstöku tækifæri
þegar rússneski ri-thöfundurinn
Polevoj bauðst til að svara
■ hverri þeirri spurningu er þeir
vildu fyrir hann leggja. En þeir
komu ekki til fundar við Pole-
voj og þeir spurðu þar af leið-
andi einskis. Það var áreiðan-
iega furðu barnalegt að nota
ekki þetta tækifæri. Polevoj er
einn af mest virtu rithöfundum
Rússl-ands, auk þess sem hann
á sæti í æðstaráði hins rúss-
neska ráðstjórnarlýðveldis. —
Maður hefði því getað búizt við
-að það væri ekki bráðónýtt
fyrir islenzka blaðamenn að
ræða við hann. Spurningarnar
gátu þeir haf-t svo meinfýsileg-
ar sem almenn kurteisi fram-
ast leyfði. Ég hygg, eftir þeim
stu-ttu persónulegu kynnum
sem ég -hafði af Polevoj, að
hann hefði þolað gestum sínum
nokkurn ágang. IJann er gam-
ansamur náungi og elskulega
m-annlegur í allri viðkynningu.
Síðan ég vissi þetta um ís-
.lenzku iblaðamennina, hef ég
velt fyrir mér -þessari. spurn-
ingu: Hvers veg'na vildu þeir
ekki koma og spyrja? Qg það
er einmitt út frá minni eigin
reynslu, síðan ég kom heim úr
Rússlandsferðinni, sem ég þyk-
ist 'hafa fundið svarið. Ég. veit
minna eri litli fingurinn á Pole-
voj. Þó hef ég verið spurður
og spurður. Þess vegna veit
Fluttur MÍR-deildinni
ég að við hér heima viljum fá
frét-tir frá þessu mest umtalaða
landi veraldarinnar. En mönn-
um er bara ekki sama hvaða
fréttir þeir fá. Sumir vilja fá
eingöngu góðai" fréttir frá Rúss-
landi, og vissulega ætti það að
vera hverjum einstaklingk sem
-annars er heilbrigður á sálinni,
óblandin ánæ-gja að fá góðar
fréttir úr hverjum þeim stað,
sem lifað er mannlegu lífi, —
en svo er það hinn hópurinn,
sem því miður, vill eingöngu
fá illar fréttir frá Rússlandi
og he-lzt sem ailra verstar —
og heldur en-gar fréttir en góð-
ar fréttir.
Það er hryggilegra en orð
fáí lýst, að svo skúíi hægt,
með rægjandi áróðri, að vi.lla
um greind, jafnvel mætustu
manna, að í stað hlutlausrar
sannleiksleitar, skuli koma
beinn illviljí. o.g það í garð
þjóðar sem aldrei hefur á hlut
okkar gert og okkur aldrei um
-tær troðið.
Ég þykist ekki hafa tekið svo
þátt i umræðum um Rússa-
grýluna, þetta ótrúlega fyrir-
brigði, né heldur um pólitisk
deilumáí yfirleitt, að þess
vegna megi ekki trúa því sem
ég kynni að- segja. Og ég hef
jaínan gert mér í hugarlund að
meðal þeirra sem alls ekki eru
fyligjand-i sósialismanum né
framkvæmd hans í Rússlandi,
kýnnu þó :að leynast menn,
sem þyldu að heyra sagt frá
því sem ber fyrir auga gests,
e,r um fáar vikur gistir þetta
land.
Þó að mér þyki ferðasögur,
með sinni venjulegu uppíaln-
ingu um baráttu við to’lverði
og viðurgeming á hótelum. yf-
irleitt leiðinlegastar sagna, þá
-ber því ekki -að neita að þar
liggja Þó stundum falin, vel
eða illa ef*ir atvikum, sum
þau atriði sem varpað geta
Ijósi ýfir líf þeirrar þjóðar er
það land bvggir, sem um er -ð
ræða. Og þó að áfangas.aðir
og dagsetningar séu í mínu.rft
augum ekki s.tórum mikíis
í Borgarnesi 5. júní
virði, sé ég mér ekki annað
fært en að gera'skil -hinu hefð-
bundna formi ferðasögunnar,
einnig að þessu leýti.
Við vorum átta landar sem
Fyrri greist
tókum þátt í þessari Rúss-
iandsferð. Við fórum í boði
Voks, sem er einskonar land-
kynningarfélagsskapur þeirra
Rússanna, eins og ykkur mun
kunnug-t. Það hefur höfuðstöðv-
ar í Moskvu, en starfar í mörg-
um deildum á mörgum stöðum,
og er því sjálfsagt fyrir þá
sem vilj-a, að líta þá starfsemi
með nokkurri -t-ortryggni, þó
maður gæti látið sér detta í
hug, að athuguðu máli, að
Rússum Pætti ekki með öllu
einhlít sú kynning se.m Banda-
ríjcjamenn og ýmsir aðrir hafa
nú uppi um 1 and þeirra o-g
þjóð — og þjóðskipulag. Þurfa
Rússar -að vísu ekki að kosta
þá landkynningu -bein’.ínis, en
eitthvað þykir þeim bó víst
á’oó'tavant í starfseminni. ' Að
minnst-a kosti leggja þeir á si-g
þó fyrirhöfn að bjóða mönnum
beim úr öllum hornum heims,
að þeir megj 'heyra mcð eigin
eyrum og sjá með eigin augum.
Við fóru.m héðan að heiman ,
21. apríl með Gullfaxa um \
Prestviek til Hafnar og 25. fró )
Höfn til Helsinki í Finn’andi, (
einni-g með flugvél. Við höfð- )
um því til umráða nokkra )
dag.a i Höfn og sáum þar prýði- (
leg-a búið að mörgum merkum )
söfnum þei’Ta D.inanr>a og ill.n /
búið að Árnasafni, klifruðum (
s.umir hverjir upp í -grimm:!e,',a )
hóa kirkjuturna og smökkuð- )
um ofurlítið á danska bjórnum (
og. póskabrugginu, því það ger- )
ir uppstigninguna til himiris' )
mik’u auðveldari í dÖnskum (
kirkjuturnum. Við heimsóttum )
þai- einnig nokkra elskulega /
landa okkar og sannfærðumst (
þá þegar um að vel lætur is-
lenzkt mál í íslenzku eyra í
framandi landi, jafnvel þó eitt-
hv-að séu skipfar skoðanir.
í HelsinkU höfuðborg Finn-
lands, duo.dum við tvö daga,
og notuðum þá eins og við gát-
um til þess að skoða ’oorgina,
sigldum út í hin gömlu virki
Svíanna, Sveaborg, á eyjunum
utan við höfnina og gengum
þar úr skugga um hve hraði
tímans þurrkar vit. gagnsemi
þess hlriíar sem v.ar ágætur í
gær, en í dag minjar . einar,
þar sem drungalegur þytur-lið-
ins tírriá andar manni i eyru
orðum Prédikarans: Allt er
hégómi.
Mj-ög síðla kvölds þann 27.
tókum við næíurlest frá Hel-
sinki til Leningrad og hófst þ'á
förin undir járntjaldið fræga.
„Auðvitáð næturlest“, munu
nú éinhverjir hugsa og glotta
inn í sig. En bíðum nú við:
nóttin er björt þarna norður
f.rá seinast í apríl og sveita-
maðurinn tortrygginn. Ég var
því uppi eftir hænu-blund og
hugðist nú hafa sterk varð-
hölfl á hlutunum, jafnvel reka
njósnir ef svo vildi lukkan Ijá
En því rniðar, þarna var ekk-
er-t að sjá, þar sem þessi lest
fóx yfir landamærin. Ofurlítið
.stopp, einhver lestarmerki, sem
ég ekki boínaoj neitt í, nokkr-
ir brautarverðir, heldur auðn-
arlegt land, með rúnir lið:nna
ófriðarára ristar í andlit sitt,
það var al’t og sumt sem njósn-
arinn miklí sá. — Þeir hafa
kannski verið.mér of klókir.
Við komum til Leiiingrad
um hádegi þann 28. Þar biou
okkar,. eins cg í Helsink.i, ior-
kunnar góðar viðtökur h.iá
Voksdeild. Sænskumælandi
kona. rússnesk, að öllu himi
prýðilegasti kvenkostur, fór
með okkur um borgina e-ftir
því sem tími vannst til og
sýndí okkur bað sem hægt var
að komast yfir að sjá á þessum
stutta tíma til kvölds. En eins
og ykkur er kunnugt var Péx-
ursborg (r.ú Leningrad) höfuð-
aðsetursstaður keisar.anna og
er hún því bæði bo>'g hins
gamla og hins nýja tima. Okk-
ur héfði sannarlega langað til
að skoða nnviðu Vet«avha: -
arinnar og aðr-a kc «ar<r.ega bú-
staði, ástakapellu Katríner
miklu, sem Þórbergur befur
minnzt, ef ég man rétt (og vis-
ast til þess) o-g ótal maut
annað bæði nýtt o-g gamalt
En við höEðum til umráða að-
eins þennan eina dag til lrvólds,
og nokkrum tima varð maður
þó að eyða í þann fagnað sem
gestgjafar okkar höfðu okkur
fyrirbúið af mikii.’i raus.n. Við
létum þó ekki hjó líða að lí-ta
á endurbyggingu þeirra út-
hverf-a -borgarinnar, sem harð-
ast urðu úti í styrjöldinni, þar
sem Þjóðverjar náðu um stund-
arsakir naumri táfestu. Þar
mátti nú sjá breiðar götur og
reisulegar húsasamstæður, ým-
ist ful’búnar eða í byggingu,
nýja almenningsgarða. leik-
velli o-g ann-að það sem tilheyr-
ir þæði hinni skipulögðu við-
reisn, sem einkennir þetta
land, og hinum eðlilega vexti
mikillar borgar.
Við komum- til Moskvu að
morgrii þann 29. apríl, og mátti
þá segj.a að náð væ.ri höfuð-
áfanga. — Strax á brautar-
stöðinni tóku Voksmenn á móti
okkur með mikilii ástúð o-g
kurteisi ásamt þeim tú.tkum,
sem vera skyldu okk-ar þörfu
þjónar allan þann tím.a sem
við dveldum í Ráðstjórnarríkj-
unum. Ég hafði fyrir mitt leyti
vonazí eftir því, að við fengj-
•um túlk eða túlka sem mæltu
á einhverju þeirra máia Norð-
urlandanna, sem eru íslenzk-
Framhald á 11. síðu
Múrarinn Gúri Sedúkoff og handlangari hans Alexandra
Vóronkóva, linna \ið bygginga nýs sambýlishúss við
Tjaikovskigötu í Moskva. Þau hafa fcngið nafnbótina
stakkaTtoffverkamenn fyrir mikil og góð afköst. í bak-
sýn er eitt af háhýsunum, sera byggð hafa verið í
Moskva á síðustu árum.